Temat 1: Ciepło, cieplej, gorąco!

Temat 1: Ciepło, cieplej, gorąco! Słowa kluczowe i definicje Pogoda, atmosfera, gazy szklarniowe, ocieplenie globalne, energia. Pogoda - jest to całokszałt zjawisk atmosferycznych występujących w pewnym okresie nad jakimś obszarem. Na pogodę składają się m.in.: temperatura powietrza, ciśnienie, wiatry, opady, zachmurzenie. Atmosfera - mieszanina gazów (powietrze) otaczająca Ziemię. Gazy szklarniowe - gazy, które wchodzą w skład atmosfery charakteryzujące się całkowitą przepuszczalnością promieniowania słonecznego, które ogrzewa Ziemię i zatrzymujące promieniowanie, które odbija się od powierzchni Ziemi. Zwiększona ilość tych gazów w atmosferze uniemożliwia ucieczkę promieniowania w kosmos i zawraca je ku powierzchni Ziemi, co powoduje wzrost temperatury powietrza. Do naturalnie występujących gazów szklarniowych zaliczamy: parę wodną i dwutlenek węgla (który wydychają zwierzęta i ludzie). Ocieplenie globalne - wzrost temperatury powietrza na powierzchni Ziemi. Energia - możliwość wykonania jakiegoś działania. Scenariusz lekcji 1) Cel zajęć: Wyjaśnienie, czym jest atmosfera i pogoda; Wyjaśnienie, czym są gazy szklarniowe i jak wpływają na życie na Ziemi; Zapoznanie ze zjawiskiem ocieplenia globalnego; Wskazanie na rolę uczniów w procesie ochrony atmosfery. 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, czym jest atmosfera i jakie zjawiska zachodzą w niej przy powierzchni Ziemi; - potrafi wyjaśnić działanie gazów szklarniowych; - zna i rozumie przyczyny zjawiska ocieplenia globalnego; - podaje przykłady własnych działań, które mogą ograniczyć ocieplenie globalne; 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, burza mózgów. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), schemat działania gazów szklarniowych w atmosferze (rysunek nauczyciela na tablicy), schemat przyczynowo-skutkowy ocieplenia globalnego. 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Wprowadzenie: Z pewnością potraficie opisać pogodę, która dzisiaj panuje. Na podstawie odpowiedzi nauczyciel ustala elementy, które wchodzą w skład pogody (odwołujemy się do wiedzy szkolnej i pozaszkolnej - doświadczeń ucznia). Na tej podstawie definiujemy atmosferę. Krzyżówka (załącznik 1) Rozwiązana krzyżówka: 1) KroPle 2) WOda 3) ŚnieG 4) ROsa 5) Deszcz 6) ChmurA Rozwiązanie: POGODA Pytanie: Zastanówmy się, jak działalność ludzi może wpływać na atmosferę? Burza mózgów, wypowiedzi uczniów zapisujemy na tablicy [np. przemysł, rolnictwo, transport - odpowiedzi mogą mieć szczegółową formę, np. spaliny samochodowe - rolą nauczyciela jest ich uogólnienie). 2

Wyjaśnienie: Jednym ze składników tworzących atmosferę są gazy, które występują w niej w bardzo małych ilościach - dzięki ich obecności temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi jest odpowiednia dla istnienia i rozwoju życia. Nauczyciel podaje definicję oraz przykłady gazów szklarniowych. Odwołuje się do zasady działania szklarni (jeżeli szklarnia znajduje się w pobliżu szkoły może tam zabrać klasę). Gazy te działają w atmosferze podobnie, jak szklarnia, której szklane ścianki przepuszczają promieniowanie słoneczne i zatrzymują je wewnątrz, nie pozwalając uciec. Jeżeli byliście kiedyś w szklarni wiecie, że panująca tam temperatura powietrza jest wyższa niż na zewnątrz. Naukowcy obliczyli, że gdyby nie było gazów szklarniowych na Ziemi panowałaby przez cały czas ujemna temperatura powietrza. Pytanie: Zastanówmy się, czy wówczas byłoby możliwe powstanie życia na naszej planecie? Dyskusja moderowana przez nauczyciela, której wynikiem jest stwierdzenie, że życie nie byłoby wówczas możliwe. Wyjaśnienie: Jednym z gazów, który zatrzymuje promieniowanie w atmosferze i powoduje podniesienie się temperatury powietrza jest para wodna, która tworzy chmury. Doświadczenie 1: Tworzymy chmury (załącznik 2). Przeprowadzenie doświadczenie wymaga nadzoru nauczyciela lub rodziców! Część zasadnicza Wprowadzenie: Z powodu wzrostu ilości gazów szklarniowych wytwarzanych przez ludzi podnosi się temperatura powi e- trza na Ziemi (niczym w szklarni). Takie zjawisko nazwiemy globalnym (bo dotyczy całego globu) ociepleniem. Ćwiczenie 2: Wiart i chmury Opis Cele Postępowanie Kluczowe problemy Materiały Przebieg ćwiczenia Gra ruchowa skupiająca się na zagadnieniu zmian klimatycznych pod wpływem działalności człowieka. Utrwalenie i poszerzenie wiedzy nabytej w czasie zajęć. Koordynacja, analiza, klasyfikacja. Efekt cieplarniany, wzrost efektu cieplarnianego, zmiany klimatu, postępowanie ludzi, zużycie energii. Lista krótkich zdań (prawdziwych i fałszywych) na temat zmian klimatycznych. Uczniowie zostają podzieleni na dwie drużyny ( wiatr i chury ). Nauczyciel głośno odczytuje zdania. Kiedy czyta zdanie, które jest prawdziwe, wiatry gonią chmury. Jeżeli odczytane zdanie jest fałszywe chmury łapią wiatry. Przykładowe zdania: " Para wodna jest gazem szklarniowym. " Życie na Ziemi jest możliwie dzięki atmosferze. " Temperatura powietrza na Ziemi wzrasta. " Gazy szklarniowe wytwarzane są także w wyniku działalności ludzi " Spaliny samochodowe nie zanieczyszczają powietrza. Pytanie: Dlaczego globalne ocieplenie jest niebezpieczne? Uczniowie podają przykłady, nauczyciel naprowadza ich na właściwe odpowiedzi. Przykłady zjawisk, które mogą zaistnieć w wyniku podniesienia się temperatury powietrza na Ziemi: 1) Więcej opadów atmosferycznych; częstsze i gwałtowniejsze sztormy. Podwyższona temperatura powietrza może być przyczyną zwiększenia ilości opadów. W niektórych regionach na Ziemi, w innych natomiast może sprawić, że zabraknie wody. 2) Więcej susz i pożarów. Wyższa temperatura powietrza zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia susz i zagrożenie wybuchania wielkich pożarów. 3) Klęska głodu i niedożywienia. W wielu regionach świata (np. w Afryce i Azji) obniży się wysokość zbiorów zbóż, które są podstawą wyżywienia ludności. 4) Fale gorąca i epidemie. Częste fale gorąca mogą prowadzić do zwiększonej liczby zgonów, tak jak miało to miejsce w Europie w lecie 2003 roku. Choroby, które rozwijają się w gorącym klimacie (np. malaria) rozprzestrzenią się. 5) Topnienie lodowców i wcześniejsze odwilże. 3

Podniesienie temperatury powietrza na Ziemi przyspieszy topnienie lodowców i czap lodowych na biegunach. Spowoduje również wcześniejsze odwilże na rzekach i jeziorach (co przyczyni się do wzrostu zagrożenia powodziami). 6) Podniesienie się poziomu mórz. Topnienie lodowców doprowadzi do podniesienia się poziomu wody w morzach. Do roku 2050 miasta takie jak Londyn czy Nowy Jork mogą znaleźć się częściowo pod wodą. 7) Wymieranie gatunków zwierząt i roślin. Wiele zwierząt i roślin, które nie będą potrafiły przystosować się do nowych warunków zginie. Ćwiczenie 3: Wykonajcie rysunek, pokazujący niebezpieczeństwo związane z podniesieniem temperatury powietrza na Ziemi. Pytanie: Co możemy zrobić, aby zatrzymać globalne ocieplenie? Burza mózgów, wypowiedzi uczniów spisujemy na tablicy. Zwracamy uwagę na te propozycje, które wskazują na indywidualne działania możliwe do przeprowadzenia w domu lub w szkole. Komentarz: Niektóre kraje wprowadzają specjalne przepisy, które mają pomóc zatrzymać globalne ocieplanie. Mimo to, na nic się one nie przydadzą, jeśli my, zwykli ludzie, nie będziemy ich realizować. Istnieje wiele sposobów, dzięki którym to właśnie Ty i ja możemy powstrzymać globalne ocieplanie. Działania, które możesz wykonać wcale nie zabierają wiele czasu ani nie są drogie. Ponieważ główną przyczyną ocieplania się klimatu są gazy szklarniowe, powinniśmy zrobić coś, aby ich tyle nie wypuszczać do atmosfery. Dużo szkodliwych gazów produkują elektrownie, w których spala się np. węgiel kamienny. Po co one istnieją? (oczekiwana odpowiedź - po to aby dostarczać ciepła i prądu do naszych mieszkań). Jest wiele prostych sposobów oszczędzania energii. Pomoże to nie tylko ograniczyć globalne ocieplenie, ale również zmniejszy domowe rachunki za prąd i gaz. Chroniąc środowisko przyrodnicze możesz oszczędzać pieniądze! Oto kilka prostych działań, które pozwalają oszczędzać energię w domu i szkole. Niektóre z nich być może znacie. Podnieście rękę, jeżeli stosujecie, któreś z tych działań. Nauczyciel odczytuje listę działań (załącznik 3) i mobilizuje uczniów do zgłaszania się i komentowania własnych doświadczeń w tym zakresie. Ćwiczenie 4: Droga do szkoły (załącznik 4). Część końcowa Podsumowanie zagadnień poruszonych w toku zajęć. Ujęcie ich w logiczny ciąg przyczynowo-skutkowy: Komentarz: Planeta Ziemia potrzebuje twojej pomocy, więc zbierz siły i ruszaj do działania. Niech Twoim zwyczajem stanie się oszczędzanie energii. Podziel się swoimi pomysłami z kolegami i postarajcie się zrobić coś dla siebie i swojej przyszłości! 6) Propozycje pracy domowej Wykonajcie plakat, którego tematem jest hasło: Zatrzymajmy globalne ocieplenie! Możecie pracować pojedynczo lub w grupach, poproście rodziców o pomoc. Najpierw zbierzcie materiały, które chcielibyście wykorzystać. Rozplanujcie ich ułożenie na plakacie - pamiętajcie o pozostawieniu miejsca na tekst i na własne rysunki (wykonajcie je na osobnych kartkach, a następnie wklejcie). Nie zapomnijcie o tytule plakatu. To od Was zależy jak plakat będzie wyglądał i czy spełni swoją rolę. Najlepsze prace zostaną wywieszone w klasie. 4

Temat 2: Energia - ukryte możliwości Słowa kluczowe i definicje Energia, odnawialne i nieodnawialne źródła energii, poszanowanie energii. Energia - możliwość wykonywania określonego działania Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: Wyjaśnienie, czym jest energia i skąd ją czerpiemy; Uzmysłowienie, w jaki sposób i do jakich celów zużywamy energię; Uświadomienie, że niektóre źródła energii kończą się bezpowrotnie; Zwrócenie uwagi na konieczność poszanowania energii i ograniczenie jej zużycia. 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, czym jest energia i skąd ją czerpiemy; - rozumie, do czego nam jest potrzebna energia; - wie, że niektóre źródła pozyskiwania energii mogą się wyczerpać; - rozumie konieczność poszanowania energii. 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, burza mózgów. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), chusteczka, wyciskarka do owoców, owoce, cukier, woda, lód. 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Pytania: Co to jest energia? Skąd ją czerpiemy? Komentarz: Energia jest we wszystkim, co Cię otacza: W ciągu dnia świeci Słońce, które daje nam ciepło. Nasze ciała przetwarzają pokarm, w celu dostarczenia energii potrzebnej do pracy, zabawy, a także... odpoczynku. Inne rodzaje energii, których używamy pomagają uprościć codzienne czynności i uczynić nasze życie wygodniejszym. Wszyscy korzystamy z energii przez cały czas. Zużywamy ją nawet w czasie snu. Używamy jej do napędzania samochodów, dzięki niej rozświ e t- lamy ciemności nocy, czyścimy ubrania, korzystamy z komputerów, oglądamy telewizję. To ona ogrzewa nasze domy. Energia jest łatwo dostępna i tania, tańsza niż była dawniej. Przyzwyczailiśmy się do niej tak, że niemal nie zauważamy jej istnienia. Mimo to jest bardzo istotna dla naszego życia, a my sami jesteśmy od niej zależni. Gra 1: Złap ogon Smoka Energusia. Gra na podwórzu szkolnym lub w terenie. Cel: Uświadomienie ile energii pochłania zabawa. Przebieg gry: Uczestnicy ustawiają się jeden za drugim, Ostatni uczeń w szeregu wciska chusteczkę za pasek. Smok kilka razy groźnie ryczy, żeby dodać sobie otuchy, Na dany przez nauczyciela sygnał, smok zaczyna łapać swój ogon, uczeń - głowa stara się złapać chusteczkę. Gdy to się uda, następuje zamiana i gra zaczyna się od nowa. Podsumowanie: Nauczyciel zwraca uwagę zmęczonym i zdyszanym uczniom, ile energii musieli zużyć, żeby mieć siłę chwytać ogon smoka. Pytanie: Podajcie przykłady wykorzystania energii w Waszych domach? Ćwiczenie 1: Uzupełnij zdania. (załącznik 1) 5

Część zasadnicza Wstęp: Prawie cała energia dostępna na Ziemi pochodzi ze Słońca. Słońce ogrzewa naszą planetę i umożliwia rozwój życia. Rośliny nie tylko rosną dzięki energii, ale również ją gromadzą. Korzystają z niej zwierzęta, które zjadają rośliny. Te z kolei dostarczają energii drapieżnikom, które pożerają zwierzęta roślinożerne. Ty również uzyskujesz swoją porcję energii zjadając rośliny lub zwierzęta. Gra 2: Łańcuch pokarmowy? Nauczyciel przydziela role: lisa, myszy, ślimaka i liścia lub/i planktonu, małych rybek, drapieżnych ryb, wędkarza. Następnie pyta pozostałe dzieci, kto kogo (co) zjada. Aktorzy inscenizują role zjadanych i zjadających. W podsumowaniu nauczyciel zapisuje na tablicy kolejność w łańcuchu pokarmowym. Zagajenie: Ludzie nauczyli się jak wykorzystywać energię dawno temu. Już tysiące lat temu używali ognia jako źródła światła, do ogrzewania oraz do gotowania jedzenia. Pytanie: Powiedzcie, co oprócz ognia było jednym z pierwszych naturalnych źródeł energii i do jakich celów je wykorzystywano? (chodzi o wiatr) Pytanie: Gdzie na Ziemi ukryte są źródła energii? Komentarz: Ludzie odkryli również inne źródła energii, które w większości znajdują się pod ziemią w postaci kopalin. Są to złoża paliw kopalnych, które powstały przed milionami lat. Pytanie: Powiedzcie jak się one nazywają? (węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny) Pytanie: W których dziedzinach życia stosujemy energię, uzyskaną z paliw kopalnych? Wyjaśnienie: Paliwa kopalne należą do nieodnawialnych źródeł energii. Pytanie: Powiedzcie, co oznacza, że są one nieodnawialne? Komentarz: Omówione już wcześniej źródła: słońce i wiatr określamy mianem odnawialnych źródeł energii. Pytanie: Powiedzcie, co oznacza, że są one odnawialne? Ćwiczenie 2: Lemoniada bez prądu. Uczniowie przygotowują świeżą lemoniadę bez użycia prądu. Cel: Uświadomienie, że wiele czynności możemy wykonać bez energii elektrycznej. Przebieg: Uczniowie z owoców, cukru i wody przygotowują napój. W trakcie spożycia nauczyciel pyta uczniów, jakie jeszcze prace domowe można wykonać bez użycia prądu. Ćwiczenie 3: Pantonima Zagajenie: Wiemy już, że spalanie paliw kopalnych i produkcja energii jest szkodliwa dla środowiska. Do atmosfery uwalniane są gazy szklarniowe, które są odpowiedzialne za proces nazywany globalnym ociepleniem. Zastanówcie się, w jaki sposób możecie ograniczyć zużycie energii, na co dzień. Pamiętajcie, że im mniejsze jej zużycie tym mniejsze zużycie źródeł energii i mniejsza ilość gazów szklarniowych uwolnionych do atmosfery. Ważne jest również to, że szanując energię oszczędzasz pieniądze! Opis Cele Postępowanie Kluczowe problemy Materiały Przebieg ćwiczenia Gra mająca na celu ukazanie powiązań między paliwami, organizmami i energią. Koordynacja, analiza, klasyfikacja. Przyswojenie nowych terminów poznanych na zajęciach i zrozumienie powiązań przyczynowo-skutkowych. Praca w grupach, powiązanie przyczyna-skutek, ustanowienie powiązań między elementami cyklu, wskazanie podobieństw i różnic, obserwacja. Energia, paliwa, organizm. Tabela do wypełnienia Przed rozpoczęciem zadania wszystkie terminy muszą zostać zdefiniowane. Następnie każdy uczeń musi zaprezentować, przy pomocy pantomimy, jeden z terminów wskazany mu przez nauczyciela. Pozostali uczniowie muszą go odgadnąć. Gra toczy się tak długo, aż każdy uczeń odegra scenkę. 6

Paliwo Gaz ziemny Słońce Woda Słońce Chleb Wiatr Słońce Gaz ziemny Organizm/Maszyna Boiler Baterie słoneczne Młyn Kalkulator Organizm ludzki Odbiornik TV Panele słoneczne Autobus Działanie Ogrzewanie wody Oświetlanie Produkcja mąki Liczenie Czytanie książki Oglądanie telewizji Ogrzewanie wody Transportowanie pasażerów Ćwiczenie 4: Budujemy własny obwód elektryczny (załącznik 2). Ćwiczenie wykonywane jest pod kontrolą nauczyciela. Cel: P o k a z a n i e zasady działania obwodu elektrycznego i zwrócenie uwagi na konsekwencje związane z produkcja energii elektrycznej. Część końcowa 6) Podsumowanie zajęć. Propozycje pracy domowej: 1. Pomyśl o codziennych czynnościach i zastanów się skąd pochodzi energia, której używasz do ich wykonania? Wyobraź sobie, że musisz żyć bez tych źródeł energii. Wypisz kilka codziennych czynności, których nie mógłbyś wykonać bez dostępu do energii elektrycznej. 3. Skorzystajcie z dostępnych słowników lub spytajcie się rodziców i napiszcie, co oznacza słowo szacunek. 7

Temat 3: Tajemnicze etykietki Słowa kluczowe Etykieta energetyczna produktu Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: Wyjaśnienie, czym jest etykieta energetyczna produktu i do czego służy; Wyjaśnienie, w jaki sposób należy odczytywać treść zawartą na etykietach; Zwrócenie uwagi na powiązanie między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a oszczędnością pieniędzy. 2) Osiągnięcia ucznia: Uczeń: - rozumie, czym jest etykieta energetyczna produktu i jak z niej korzystać; - rozumie ich treść; - rozumie związek między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a możliwością oszczędzania pieniędzy. 3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, praca w grupach. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), etykiety energetyczne. 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Wstęp: Twoi rodzice kupując nowy sprzęt gospodarstwa domowego podejmują trudną decyzję. Zastanawiają się nad ceną, marką, wyglądem, dostępnymi modelami, a coraz częściej nad zużyciem energii elektrycznej i kosztami użytkowania sprzętu, które się z tym wiążą. Wiadomo, co miesiąc z Zakładu Energetycznego przychodzi rachunek za zużyty prąd i trzeba sięgnąć do portfela. Doświadczenie: Przyjrzyjcie się licznikowi energii elektrycznej. Zwróćcie uwagę na pasek z cyferkami oznaczającymi zużycie energii elektrycznej w kilowatach (kw) na godzinę. Włączcie następnie kilka urządzeń, np. czajnik elektryczny, telewizor. Cyfry na pasku w liczniku zaczną się przesuwać w zawrotnym tempie. Każdy obrót paska kosztuje! Może zamiast wydawać złotówki na prąd warto je zaoszczędzić na własne potrzeby? Część zasadnicza Nauczyciel rozdaje wcześniej przygotowane etykiety i prosi o ich opisanie i scharakteryzowanie. Polecenie: Czy spotkaliście się już wcześniej z takimi etykietami? Wymieńcie znane Wam urządzenia/produkty, do których dołączone są takie lub podobne etykiety. Komentarz/wyjaśnienie: Etykieta produktu jest kawałkiem papieru, materiału, plastiku itd., na którym opisano istotne i użyteczne informacje na temat danego produktu. Objaśnia m.in. pochodzenie, wytwórcę, markę, zawartość, sposób wykorzystania lub przeznaczenie produktu, którego dotyczy. Etykiety mogą pomóc twoim rodzicom w podjęciu właściwej decyzji. Z takiej etykiety możecie dowiedzieć się czy dany produkt należy w swojej kategorii (np. zmywarki, chłodziarki) do bardziej lub mniej oszczędnych energetycznie. Na etykiecie znajdziecie również porównanie innych istotnych cech produktów, np. w przypadku pralek będzie to wydajność wirowania i poziom zużycia proszku. Informacja, którą przekazują nam etykiety jest zazwyczaj krótka i zwięzła. Nie zawsze można ją zrozumieć bez pewnej fachowej wiedzy. Dlatego pełniejszą informację można znaleźć w dołączanych do produktu broszurach lub instrukcjach obsługi. Nauczyciel prezentuje folię z etykietą energetyczną i omawia, co się na niej znajduje (załącznik 1). 8

Komentarz: To, co najważniejsze, czyli zużycie energii jest opisane literami od A do G (A - najniższe zużycie, G - najwyższe). Najmniej jej zużywają sprzęty oznaczone literą A. Te, które są najbardziej energochłonne otrzymały literę G. Ponieważ wielkie firmy produkujące urządzenia potrzebne w każdym gospodarstwie domowym sprzedają je na całym świecie, w różnych krajach można kupić te same produkty, np. telewizory, komputery, magnetofony, do których dołączone są ety - kiety o podobnej treści napisane tylko w różnych językach. Ćwiczenie 1: Jak oszczędzać energię w domu? (załącznik 2). Nauczyciel dzieli klasę na kilka grup. Polecenie: Obejrzyjcie rysunki, a następnie powiedzcie, w jaki sposób mieszkająca w tym domu rodzina może oszczędzać energię. Uczniowie prezentują swoje pomysły, nauczyciel moderuje pracę grup. Ćwiczenie 2: Zielone plakaty na energetyczne tematy. Cel: Wprowadzenie własnych symboli i oznaczeń idei dotyczących poszanowania energii, które ułatwiają ich zapamiętywanie i kojarzenie. Przebieg: Wypisujemy na tablicy kilka haseł z dziedziny poszanowania energii, które powinny zapamiętać uczniowie. Następnie prosimy, aby każdy z nich wybrał sobie dowolne hasło i narysował je w postaci prostego rysunku (na rysunku można wykorzystać słowa). Najciekawsze i najstaranniejsze prace wywiesimy w klasie. Tłumaczenie języka w formie obrazków powoduje, że uczeń lepiej zapamięta te hasła i wyzwoli przy tej okazji wyobraźnię oraz emocje. Przykłady haseł: Czyste powietrze to zdrowie Ja się zmienię i zatrzymam globalne ocieplenie Energia na wagę złota Oszczędzając energię, oszczędzasz pieniądze Szanuję energię Etykieta energetyczna prawdę ci powie A najlepsze, G niegrzeczne! Część końcowa Podsumowanie: Etykieta energetyczna: Jest to najpopularniejsza etykieta w Europie Wprowadzona we wszystkich państwach należących do Unii Europejskiej Wskazuje ile produkt zużywa prądu: A najmniej G najwięcej Zawiera informacje o możliwościach produktu i jakości działania Produkty, na których znajdziesz tę etykietę to: pralki zmywarki chłodziarki piekarniki żarówki suszarki do ubrań lodówko-zamrażalki zamrażarki 6) Propozycje pracy domowej (pozalekcyjnej): Przeprowadź śledztwo i wyszukaj (poproś rodziców, żeby Ci pomogli) etykiety energetyczne produktów, które są u Ciebie w domu (np. ostatnio kupionych). Sprawdź, do której klasy energetycznej są zaliczone. 9

Temat 4: Kupujemy i korzystamy z oszczędnych urządzeń Słowa kluczowe Wydajne energetycznie (oszczędne) urządzenia domowe, zużycie energii elektrycznej. Scenariusz zajęć 1) Cel zajęć: Wyjaśnienie, dlaczego warto kupować urządzenia zużywające mało energii Przyzwyczajenie do czytania etykiet energetycznych Zwrócenie uwagi na powiązanie między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a oszczędnością pieniędzy 2) Osiągnięcia ucznia Uczeń: - rozumie, dlaczego warto kupować urządzenia zużywające mało energii; - zna etykiety energetyczne i rozumie oznaczenia klasy energetycznej urządzenia; - rozumie związek między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a możliwością oszczędzania pieniędzy. 3) Metody i formy pracy: pogadanka, "burza mózgów", praca w grupach, metoda wywiadu. 4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela). 5) Przebieg zajęć: Część wstępna Wprowadzenie: Wszyscy ludzie zużywają energię własnych organizmów. Energia ta jest łatwo dostępna i korzystamy z niej zazwyczaj bez wysiłku. Nie musimy nawet o niej myśleć. Pytanie: Dlaczego więc mamy przejmować się energią, którą zużywają urządzenia domowe zasilane prądem? ( burza mózgów - kilka odpowiedzi z klasy) Przypomnienie: Ocieplenie globalne jest wynikiem nadmiernego wytwarzania gazów cieplarnianych, za co odpowiada m.in. spalanie paliw w elektrowniach. Oszczędzając energię elektryczną wydajesz mniej pieniędzy i chronisz środowisko. Pytanie: Co to ma wspólnego z urządzeniami domowymi? ( burza mózgów - kilka odpowiedzi z klasy) Konkluzja: Niemal cała energia, którą zużywamy pochodzi z elektrowni, które wytwarzają ją spalając paliwa kopalne. W tym procesie, oprócz energii, wytwarzane są gazy szklarniowe, które mają wpływ na atmosferę. Wydajne energetycznie i nowoczesne urządzenia potrzebują mniej prądu niż ich starsze modele. Pytanie: Co różni nowe urządzenia gospodarstwa domowego od tych starszych? Wnioski: Przede wszystkim zużywają mniej energii elektrycznej, mniej wody i mniej detergentów niż podobne urządzenia 10 czy 15 lat temu. Są również lepiej zaprojektowane, bezpieczniejsze i wygodniejsze w użyciu. Sprawiają, że nasze życie jest prostsze i mamy więcej czasu dla siebie. Urządzenia pożerające prąd pożerają także pieniądze Twoich rodziców! Więcej zużytej energii oznacza większe rachunki za prąd. Ćwiczenie 1: Myślę, więc oszczędzam. (załącznik 1). Część zasadnicza Projekt: Nauczyciel proponuje wykonanie projektu p.t. Wizyta w sklepie. Nauczyciel zabiera uczniów do sklepu ze sprzętem AGD. Uczniom zwykle podobają się zajęcia w sklepie. Cel: Ćwiczenie zdolności komunikacyjnyh oraz sprawdzenie nabytej wiedzy w praktyce. Przygotowanie: Niektóre sprzęty, które uczniowie będą oglądać w sklepie mogą nie mieć etykiet energetycznych lub mieć tylko część wymaganych danych. Dlatego lepiej upewnić się wcześniej w sklepie czy oferowane przez nich produkty posi a- dają wymagany opis. Z kierownictwem sklepu należy ustalić termin wizyty i poprosić o przydzielenie osoby z obsługi, która będzie oprowadzała dzieci i odpowiadała na ich pytania. Przebieg: Nauczyciel dzieli klasę na grupy, przydzielając każdej urządzenie domowe. Następnie omawia ćwiczenie: 10

Wyobraźcie sobie, że jesteście dorośli i że właśnie urządzacie swoje nowe mieszkanie. Każda grupa wybierze sobie jeden typ urządzenia domowego (pralka, lodówka, zmywarka, itp.), które będzie chciała kupić. Sprawdźcie, czy produkty są zaopatrzone w etykiety informujące o tym ile energii zużywają. Odpowiedzcie na następujące pytania (pomoże wam w tym obsługa sklepu - możecie zadawać pytania): Czy wszystkie produkty są oznaczone etykietami energetycznymi? Czy prawdą jest, że najbardziej oszczędne energetycznie produkty są również najdroższe? Czy ludzie kierują się informacjami z etykiet energetycznych przy zakupie nowych urządzeń? Czy kupują więcej urządzeń oszczędnych energetycznie niż kiedyś? Część końcowa Podsumowanie: Kiedy kupujesz jakieś urządzenie płacisz nie tylko jego cenę, ale również opłacasz koszty jego użytkowania, tak długo jak długo z niego korzystasz. W ciągu życia urządzenia koszty energii, którą zużywa mogą znacznie przewyższyć jego cenę. Dlatego właśnie warto kupić urządzenie energooszczędne. Ćwiczenie 2: Ochrona środowiska = oszczędność pieniędzy (załącznik 2). 6) Propozycje pracy domowej 1. Malowanka: Narysujcie, co Wam najbardziej się podobało w czasie wizyty w sklepie. 2. Spytajcie się rodziców, jak dawno temu kupowali urządzenia, które czerpią prąd elektryczny (pralka, lodówka, telewizor i inne). Dowiedzcie się też, kiedy zamierzają wymienić je na nowe i co zrobią ze starymi. W ten sposób będziecie wiedzieli jak długo żyją te urządzenia w Waszym domu. 11

ZAŁĄCZNIKI Temat 1: Ciepło, cieplej, gorąco! Załącznik 1 Krzyżówka Hasła do wpisania: 1) Kap, kap, kapią... 2) Jest potrzebna do życia, występuje na ziemi i w powietrzu 3) Płatki spadające z zimowego nieba 4) Rano błyszczy kropelkami na powierzchni liści 5) Kiedy nas złapie otwieramy parasole 6) Gdy pojawia się na niebie może padać 1 2 3 4 5 6 12

Załącznik 2 Doświadczenie: Tworzymy chmury W prosty sposób możesz poznać zasadę tworzenia się chmur. Uważnie wykonaj poniższe polecenia: 1. Zagotuj wodę w garnku 2. Przelej ją do szklanego (przeźroczystego) naczynia 3. Połóż na talerzu kawałki lodu (wcześniej zamrożone w zamrażarce) 4. Ustaw talerz z lodem na szklanym naczyniu wypełnionym gorącą wodą 5. Zasłoń okna, tak by w pomieszczeniu było ciemno 6. Podświetl latarką naczynie, a zobaczysz jak powstają chmury Wyjaśnienie: Para wodna unosząca się nad gorącą woda styka się z chłodną powierzchnia talerza i tworzy chmurę. 13

Załącznik 3 Działania, które pozwalają oszczędzać energię i chronić środowisko przyrodnicze: W domu: 1. Gaś niepotrzebne lampy, wyłączaj urządzenia domowe, których nie używasz w danej chwili. 2. Używaj energooszczędnych żarówek. Są droższe od tych zwykłych, ale pracują osiem razy dłużej i zużywają 2 0% energii wykorzystywanej przez zwykłe żarówki. Świecą przy tym tak samo jasno. (Uwaga! Oświetlenie energooszczędne powinno być stosowane tylko w przypadku, gdy napięcie w sieci wynosi 230V.) 3. Gotując herbatę nalewaj do czajnika tylko tyle wody ile potrzebujesz. Nie napełniaj go po brzegi, jeśli nie ma takiej potrzeby. 4. Nie zostawiaj drzwi lodówki lub zamrażalnika otwartych oraz nie wkładaj doń ciepłego jedzenia. 5. Kiedy twoi rodzice będą kupować nową lodówkę lub pralkę zwróć ich uwagę na etykietę energetyczną. Wybierzcie urządzenie, które zużywa najmniej energii. 6. Oczyszczanie i pompowanie wody do naszych domów wymaga wiele energii, więc postaraj się jej nie marnować. Biorąc prysznic oszczędzasz trzy razy więcej wody niż kąpiąc się w wannie. Zakręcaj kapiące krany i nie zostawiaj lecącej wody, kiedy myjesz zęby. 7. Oddawaj do wtórnego przetworzenia papier, plastik, puszki i szkło. Kiedy idziesz na zakupy zwracaj uwagę na opakowa nia. Wiele opakowań lub produktów może zostać powtórnie użytych. W szkole: 8. Pamiętajcie o zgaszeniu świateł, wyłączeniu komputerów oraz innych urządzeń, kiedy wychodzicie z klasy. 9. Zachęćcie dyrekcję szkoły do zainwestowania w energooszczędne oświetlenie. 10. Czy w twojej szkole prowadzona jest zbiórka makulatury lub puszek? Jeśli nie, to postarajcie się zacząć taką akcję. Poromawiajcie na ten temat z nauczycielami. 11. Postarajcie się nie marnować papieru. Pamiętajcie, że im więcej papieru zużyjecie tym więcej drzew zostanie wyciętych i więcej energii elektrycznej będzie potrzebne do ich przetworzenia w papier. Jeśli to możliwe używajcie papieru z makulatury i zapisujcie go z dwóch stron. 12. Dobrym pomysłem są wspólne dojazdy do szkoły. Zapytajcie, czym nauczyciele i wasi koledzy dojeżdżają na lekcje. Może moglibyście jeździć razem? Może osoby z różnych klas mieszkają niedaleko siebie i mogłyby dzielić samochód, którym są dowożone do szkoły? A może wasi koledzy chętnie chodziliby pieszo do szkoły, ale sami czują się nieswojo? 14

Załącznik 4 Ćwiczenie: Droga do szkoły Obejrzyjcie rysunki, na których pokazano cztery różne sposoby dojazdu do szkoły. Omówcie zalety i wady każdego z tych sposobów. 15

ZAŁĄCZNIKI Temat 2: Energia - ukryte możliwości Załącznik 1 Wypełnij luki w zdaniach wpisując wyrazy z ramki. Każdego słowa użyj tylko raz. promieni Słońca gromadzą elektryczność światła słonecznego 1. Energię słoneczną czerpiemy ze..., które jest wielką kulą gazu. 2. Energia słoneczna dociera do Ziemi pod postacią.... 3. Rośliny... energię słoneczną w swoich liściach. 4. Kalkulatory słoneczne używają..., które zmieniają na.... 16

Załącznik 2 Ćwiczenie: Budujemy własny obwód elektryczny Co nam będzie potrzebne? " Płaska bateria 4,5-woltowa " Dwa kawałki izolowanego (pokrytego plastikiem) przewodu elektrycznego " Żaróweczka od latarki " Nożyczki Wykonajcie polecenia: 1) Usuńcie nożyczkami izolację na końcach przewodów - uważajcie, żeby nie przeciąć miedzianych drucików, które są wewnątrz! 2) Koniec każdego przewodu owińcie na jednej końcówce baterii. 3) Wolne końce przewodów dotknijcie do żarówki (przykładając jeden koniec przewodu do gwintu, a drugi do czubka poniżej gwintu). Co się stało? Dlaczego żaróweczka zaświeciła? Prąd elektryczny wytwarzany przez baterię dopływa przewodami do włókna żaróweczki, w którym energia elektryczna zmienia się w energię cieplną i świetlną. Zwróćcie uwagę, że świecąca żaróweczka nagrzewa się. 17

ZAŁĄCZNIKI Temat 3: Tajemnicze etykietki Załącznik 1 Pokoloruj strzałki w Etykiecie Energetycznej zgodnie z zasadą, że kolor ciemny zielony oznacza najwyższą efektywność energetyczną, a kolor czerwony - najniższą. 18

Załącznik 2 19

ZAŁĄCZNIKI Temat 4: Kupujemy i korzystamy z oszczędnych urządzeń Załącznik 1 Myślę, więc oszczędzam. Zastanów się i zapisz w "stopkach" pomysły małych kroków, które możesz zrealizować, by Twój dom stał się energooszczędny. 20

Załącznik 2 Wykonajcie obliczenie: Lodówka nr 1 kosztuje 1250 zł i zużywa rocznie energię elektryczną wartą 170 zł. Lodówka nr 2 (która jest bardziej wydajna energetycznie) kosztuje 1500 zł i zużywa prąd za 105 zł. Która lodówka okaże się tańsza po 10 latach użytkowania? Miejsce na obliczenia 21

22