Kolorymetria i widzenie barwne Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak
Literatura Mielicki J. Zarys wiadomości o barwie Fundacja Rozwoju Polskiej Kolorystyki, Łódź 1997 Felhorski W., Stanioch S. Kolorymetria trójchromatyczna WNT, Warszawa 1973 Ratajczyk F. Podręcznik Kolorymetria praktyczna (w przygotowaniu) Kozłowski T. Teoria postrzegania barw Pastuszak W. Trzy spojrzenia na barwę Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2005 Pastuszak W. Barwa w grafice komputerowej PWN Warszawa 2000
Widmo światła białego 400-450 nm VIOLET - fiolet 450-500 nm BLUE - niebieski 500-560 nm GREEN - zielony 560-590 nm YELLOW - żółty 590-630 nm ORANGE - pomarańczowy 630-780 nm RED - czerwony
Prof. Paul Schils Kolor jest swoistą kombinacją: fizycznym połączeniem światła, procesów fizjologicznych w ludzkim oku oraz nerwach a w konsekwencji również reakcji na bodźce w naszym mózgu. Większość ze wspomnianych powyżej wielkości trudno w zasadzie mierzyć. http://home.wanadoo.nl/paulschils/index.html
Elementy procesu obserwacji barwy Barwę można określać przez opisanie cech charakteryzujących wrażenie, jakie powstają w umyśle (barwa postrzegana), albo przez scharakteryzowanie bodźców świetlnych, wywołujących jej wrażenie (barwa psychofizyczna).
Historia nauki o świetle. Poglądy intuicyjne Empedokles ur-495 B.C. Akragas (Agrigento, Włochy) zm-435 B.C. Peloponez (Grecja) Postrzeganie jest możliwe jedynie w sytuacji bezpośredniego zetknięcia narządu zmysłu z przedmiotem. Twórca koncepcji czterech żywiołów (i związanych z nimi barw): Biały - Ogień Czarny - Woda Czerwony - Powietrze Pomarańczowo-Żółty - Ziemia (gorące-suche) (zimne-mokre) (mokre-gorące) (suche-zimne)
Historia nauki o świetle. Poglądy intuicyjne ur-460 B.C. Abdera zm-370 B.C. Demokryt Filozof grecki, główny przedstawiciel starożytnego materializmu. Ok. 430 p.n.e. ogłosił teorię o atomistycznej budowie świata, stąd zwany jest ojcem materializmu. Sformułował teoriopoznawczą koncepcję tzw. idoli tj. odbitek obrazów, form, rzeczy przenikających do narządów zmysłowych i umożliwiających poznanie. Sam proces widzenia sprowadzał do swoiście pojętego dotyku, kontaktu oka z idolami. Biały Czarny Czerwony Żółto-zielony
Historia nauki o świetle. Poglądy intuicyjne ur-427 B.C. Ateny zm-370 B.C. Ateny Platon Był w starożytności czołowym przedstawicielem idealizmu. W kosmologii stał na stanowisku, że świat zbudowany z odwiecznej materii przez Demiurga został urządzony celowo i harmonijnie. Jego zdaniem jedynym realnym światem jest świat idei, świat materialny zaś jest jedynie jego odbiciem. Twierdził, że widzenie obrazu odbywa się w skutek światła wydobywającego się z oka ludzkiego. Biały Czarny Czerwony Błyszczący (!)
Historia nauki o świetle. Poglądy intuicyjne Arystoteles ur-384 B.C. Stagira (Chalcidice Grecja) zm-322 B.C. Chalcis (Euboea Grecja) Uważał, że nieokreślony ruch, który odbywa się od przedmiotu do oka, ulega zmianie przy przejściu przez ciało przeźroczyste. Twierdził także, że wzrok nie postrzega światła, tylko barwę przedmiotu, bo światło jest aktem rzeczy przeźroczystej jako przeźroczystej. Według Arystotelesa światło nie jest substancją, tylko obecnością ognia lub czegoś w tym rodzaju w materii przeźroczystej. Uważał, że każdy kolor powstaje w wyniku modyfikacji koloru białego, prowadzącej do otrzymania barwy czarnej.
Alhazen ur-965 Basra (Irak) zm-1038 Kair (Egipt) - nazywany jest ojcem optyki geometrycznej; - według tradycji wynalazca soczewki; - wykonuje również lustro paraboliczne. - wynalazca camera obscura; - zajmował się również naturą światła, załamywaniem i rozszczepianiem promieni słonecznych, tęczą oraz efektem halo; - jako pierwszy opisywał części oka i próbował wyjaśnić proces widzenia; wysunął hipotezę, że świecące obiekty emitują promienie świetlne, które wpadają do oka i stymulują widzenie; - wykazał, że promienie padający i odbity znajdują się w tej samej płaszczyźnie; - zaobserwował, że kolory na obracającej się tarczy są odbierane jako jedna barwa, będąca ich mieszaniną.
Giovanni Battista della Porta ur-1535 zm-1615 Neapol (Włochy) Już jako młody chłopiec zbudował camera obscure, używając w jej otworze przesłony oraz soczewkę. Główne dzieło: Neapolitani magia naturalis. Zajmował się m.in. fizjologią oka i teorią widzenia. Stwierdził, że elementem wrażliwym oka jest... soczewka, a nie siatkówka!
Aron Sigfrid Forsiuso ur-1550 (Finlandia) zm-1637 Jako pierwszy w roku 1611 stworzył system porządkowania barw. Jego system przedstawiał pięć barw: biały, żółty, czerwony, niebieski i czarny,
Franciscus Aguilonius ur-1567 zm-1617 Flamandzki matematyk i jezuita. Stworzył najstarszy system używający pięciu barw: czerwonej, żółtej, niebieskiej, białej i czarnej, które jako pierwszy nazwał kolorami prostymi.
Athanasius Kircher ur-1601 Turyngia (Niemcy) zm-1680 Rzym (Włochy) Jezuita, teoretyk muzyki i matematyk. Usiłował powiązać kolory z dźwiękami.
Sir Izaak Newton ur-1642 Woolsthorpe (Anglia) zm-1727 Londyn (Anglia) Newton badał właściwości barw i ich związek ze światłem. Ówcześnie twierdzono, że barwy powstają na skutek modyfikacji światła, które stanowi barwę białą w czystej postaci. Twierdzenie to stało się powodem przeprowadzenia przez Newtona serii doświadczeń, w których wąską wiązkę światła, przepuścił przez pryzmat.
Sir Izaak Newton Newton obserwując efekty tego doświadczenia na zaciemnionej ścianie pokoju zauważył, że promień światła przechodzący przez pryzmat ulega załamaniu a poszczególne barwy załamywały się w różnym stopniu.
Sir Izaak Newton Wynikiem tego doświadczenia było wyróżnienie pasma sąsiadujących barw: czerwonej, pomarańczowej, żółtej, zielonej, niebieskiej, indygo i fioletowej, które Newton przedstawił w postaci koła barw. Światło jest niejednorodną mieszaniną, w skład, której wchodzą podstawowe barwy składowe. Jest to założenie stanowiące podstawy teorii o addytywnym mieszaniu barw.
Edmund Waller ur-1606 Colshill zm-1687 Beaconsfield Angielski poeta. Ignaz Schiffermüller ur-1727 Austria zm-1806 Koło kolorów, oparte na 4 kolorach: czerwonym, niebieskim, zielonym i żółtym, podzielone na 12 segmentów. (blue, sea-green, green, olive-green, yellow, orange-yellow, fire-red, red, crimson, violet-red, violet-blue and fireblue).
Johann Heinrich Lambert ur-1728 Mülhausen Alzacja zm-1777 Berlin Szwajcarsko-niemiecki matematyk, astronom, fizyk, filozof. Stworzył siedmiopoziomową piramidę barw: w najniższym trójkącie znajdują się najciemniejsze, a ponad nimi coraz jaśniejsze odcienie.
Tobias Mayer ur-1723 Marbach, Württemberg zm-1762 Götiingen Niemiecki matematyk i astronom Próbował zidentyfikować liczbę barw rejestrowanych przez oko ludzkie. Uważał, że każda barwa składa się z 12 części (czyste barwy - r12, b12, y12).
Moses Harris ur-1723 Marbach, Württemberg zm-1762 Götiingen Angielski naturalista, entomolog, rytownik. Zajmował się badaniem prac Isaaca Newtona i na ich podstawie stworzył kołowy diagram barw. Diagram zawiera 360 kolorów powstałych w wyniku mieszania trzech pigmentów: czerwonego, niebieskiego i żółtego. Te trzy barwy nazwał podstawowymi.
Thomas Young ur-1773 Milverton zm-1829 Londyn Angielski fizyk. Jako pierwszy w 1801 roku ogłosił hipotezę o istnieniu trzech typów receptorów w oku (czerwonych, zielonych i niebieskich) odpowiedzialnych za widzenie barwne. Young rozumował, że sprowadzenie nieskończonej ilości prostych drgań świetnych do małej ilości barw wynika z fizjologicznego mechanizmu siatkówki, a nie jak przypuszczano przed nim, z właściwości samego światła. Dopiero Helmholtz w 1852 roku dowiódł teorii Younga.
Philipp Otto Runge ur-1777 Wolgast zm-1810 Hamburg Niemiecki malarz. Jego sposób porządkowania barw przypomina siatkę kartograficzną kuli ziemskiej. Kolory najbardziej nasycone, stanowiące barwy naturalne, znajdują się na równiku, a granice między nimi stanowią południki. Na jednym z biegunów znajduje się kolor biały, a na drugim kolor czarny. Na równoleżnikach są rozłożone kolory o tym samym nasyceniu.
Johann Wolfgang von Goethe ur-1749 Frankfurt zm-1832 Weimar Niemiecki poeta, pisarz, filozof. W swoich teoriach Goethe jest oponentem Newtona. Różnica ich poglądów wynikała z dwóch odmiennych sposobów mieszania barw. Newton mieszał kolorowe światło, natomiast Goethe barwniki. Goethe uważał, że mieszanina wszystkich kolorów nie daje koloru białego, jak twierdził Newton, a czarny. Sposób takiego mieszania obecnie nazywany jest mieszaniem substraktywnym.
Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz ur-1749 Frankfurt zm-1832 Weimar Niemiecki naukowiec i filozof. Ulepszył wyidealizowane modele porządkowania kolorów swoich poprzedników. Posegregował odpowiednie fragmenty koła w obwody, jakie odpowiadają tym barwom, w ten sposób utworzył trójkąt barw, podobny do utworzonego 100 lat później przez Międzynarodową Komisję Oświetleniową układu CIE 1931
Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz - Zauważył, że barwy, znajdujące się naprzeciw siebie są barwami dopełniającymi się. - Jako pierwszy dokonał rozróżnienia na addytywne i substraktywne mieszanie barw. Podał też kilka praw z tym związanych np. przy mieszaniu barw addytywnych wzrasta jasność, a w przypadku barw substraktywnych spada, przy łączeniu barw sąsiadujących powstaje kolor pośredni. - Jako pierwszy podał trzy cechy barwy, używane do dziś: kolor, nasycenie i jasność. - Sformalizował teorię widzenia barwnego, potwierdzając hipotezę Younga o istnieniu trzech rodzajów receptorów. Teoria ta otworzyła drzwi do rozwoju kolorymetrii.
James Clerk Maxwell ur-1831 zm-1879 Angielski fizyk. Trójkąt Maxwella to nadal opis jakościowy, a nie kolorymetria. Jest to tylko opis zasady mieszania barw, który można wyjaśnić w sposób wektorowy.
Johann Friedrich Wilhelm von Bezold ur-1837 zm-1907 Niemiecki fizyk i meteorolog. W 1874 roku wprowadza kolorowy stożek, oparty na kolorach: czerwonym, zielonym i niebieski jako barwach podstawowych. Wyraźnie podkreśla zależność obserwowanej długości fali od luminancji.