Rekordowy początek roku nowe rynki bardziej aktywne



Podobne dokumenty
Rekordowe półrocze na rynku nieruchomości magazynowych

Rekordowe półrocze na rynku nieruchomości magazynowych

RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH W POLSCE

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. II kwartał 2016

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. III kwartał 2016

RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH W POLSCE

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. Podsumowanie 2015 roku

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce Q3 2015

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. I kwartał 2016

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce Q3 2015

Silna aktywność deweloperów

Rekordowy wolumen transakcji najmu

Raport Rynek magazynowy w I kw r.

Wzrost aktywności inwestycyjnej w sektorze non-prime

Raport Rynek magazynowy w I kw r.

RYNEK MAGAZYNOWY W POLSCE. Podsumowanie 2016 roku

Polski Rynek Powierzchni Magazynowych I poł Raport przygotowany przez Colliers International Poland

Stabilny popyt Warszawa Biura, IV kw. 2014

Rosnąca aktywność najemców

Raport Rynek magazynowy w I połowie 2018 r.

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Rynek magazynowy w Polsce wciąż w bardzo dobrej kondycji

Raport Rynek magazynowy w I połowie 2017 r.

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI P O L S K A

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

MARKETBEAT RYNEK MAGAZYNOWY W POLSCE. I połowa 2017 roku

Raport: III kwartał 2017 na rynku powierzchni magazynowych w Polsce

Walter Herz O POLSCE. Nieruchomości komercyjne. Warsaw, 12/09/2016

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

PRZYKŁADOWE STRONY. Sektor. budowlany. w Polsce 2016 Analiza regionalna. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata

Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /330

Rozbudowy i parki handlowe silnym trendem na rynku

Stan i perspektywy rozwoju rynku nieruchomości niemieszkalnych w Polsce w 2012 r.

Raport Rynek magazynowy w III kw r.

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI P O L S K A

12,86 mln mkw. Całkowite zasoby rynku nowoczesnej powierzchni przemysłowej i logistycznej w Polsce

Rynek magazynowy w I kw r. 878 tys. mkw. 585 tys. mkw. 586 tys. mkw. 2 mln mkw. 4,7% Raport. Popyt brutto. Popyt netto. Nowa podaż.

Rynek magazynowy. Market Insights. Market Insights. Rynek magazynowy Polska. Podsumowanie roku Zarys ogólny

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Warszawski zasób biur powiększy się o ponad 20% do końca 2017 r.

RYNEK BIUROWY GŁÓWNE MIASTA REGIONALNE W POLSCE

Rynek biurowy w fazie wzrostu

Rynek Magazynowy w Polsce I poł. 2015

CBRE RESEARCH H CRE in POLAND. Rynek nieruchomości komercyjnych w Polsce w 1 połowie 2017r.

DTZ Research. Property Times Rynek magazynowy w Polsce w I poł W kierunku kolejnych rekordów. 24 lipca Spis treści

MARKETBEAT RYNEK MAGAZYNOWY W POLSCE. I kwartał 2017 roku

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH

Regionalny rynek biurowy WROCŁAW W KLUBIE MILIONERÓW

Popyt nadal silny PROPERTY TIMES. Warszawa Biura I poł Spis treści. Autor. Kontakt

Kolejny silny rok. DTZ Research INVESTMENT MARKET UPDATE. Polska Spis treści. Autor. Kontakty

Marketbeat Polska Wiosna 2012

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH Q3 2014

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH

Silny popyt. DTZ Research PROPERTY TIMES. Polska Biura, Spis treści. Autor. Kontakty

UPADŁOŚCI FIRM W POLSCE

RYNEK NIERUCHOMOŚCI BIUROWYCH WARSZAWA, III KWARTAŁ 2015

Rynek powierzchni biurowych we Wrocławiu w III kw roku. Rynek powierzchni biurowych we Wrocławiu w III kw roku

Komentarz tygodniowy

Rynek mieszkaniowy w głównych miastach Polski. II kwartał 2008

KONIUNKTURA GOSPODARCZA ŚWIATA I POLSKI. Polska koniunktura w 2014 r. i prognoza na lata Warszawa, lipiec 2015

Magazyny w I kwartale 2011 rosną czynsze, coraz mniej wolnej powierzchni

15,01 MLN MKW. 1,42 MLN MKW.

Rozwój Polski w warunkach stagnacji gospodarczej Unii Europejskiej

RYNEK BIUROWY W WARSZAWIE

2015 rekordowy rok na rynku biurowym

RYNEK NIERUCHOMOŚCI BIUROWYCH WARSZAWA, IV KWARTAŁ 2014

Henkel podtrzymuje prognozy wyników na 2016 r.

RYNEK MIESZKANIOWY LIPIEC 2015

czerwiec 2013 Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl sytuacja na rynku mieszkaniowym

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej nr 1/2018 (97)

Szykuje się mocny wzrost sprzedaży detalicznej w polskich sklepach w 2018 r. [ANALIZA]

Rynek biurowy w Polsce

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej nr 2/2018 (98)

kwiecień 2016 RAPORT STOPY PUSTOSTANÓW RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH W WARSZAWIE Publikacja Cushman & Wakefield

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej IV kwartał 2018 r.

Rynek magazynowy w Polsce Centralnej bez tajemnic

Więcej nowej powierzchni

Nieruchomości Komercyjne

KATEDRA Inwestycji i Nieruchomości KATEDRA. Inwestycji i Nieruchomości SKN. Real Estate. Rynek biurowy w Łodzi

MARKETBEAT RYNEK BIUROWY W MIASTACH REGIONALNYCH

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko

Prognozy wzrostu dla Polski :58:50

Rynek wynajmu mieszkań - raport kwartalny za IV kw. 2008

Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33

RYNEK MIESZKANIOWY PAŹDZIERNIK 2015

Podsumowanie sytuacji na rynku nieruchomości biurowych w Polsce w roku 2009 i prognoza na 2010

Dorota Kościelniak Knight Frank 16 Listopad 2016

Nadchodzi czas supermarketów proximity i sklepów convenience. Co z dyskontami?

Monitoring Branżowy. Analizy Sektorowe. Rynek nowoczesnych powierzchni biurowych 2015 rynek najemcy

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 2017 r.

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Transkrypt:

DTZ Research PROPERTY TIMES Rekordowy początek roku nowe rynki bardziej aktywne Powierzchnie magazynowe w Polsce, I poł. 2015 r. 25 sierpnia 2015 r. Spis treści Sytuacja makroekonomiczna 2 Podaż 3 Popyt 5 Stopa pustostanów i czynsze 6 Definicje 7 Na rynku powierzchni magazynowych w Polsce odnotowano rekordowo dobrą pierwszą połowę roku po stronie popytu najemców i najlepszą od 2009 po stronie deweloperów. W I poł. 2015 r. deweloperzy dostarczyli na rynek blisko 491 tys. m kw. nowej powierzchni magazynowej, zwiększając tym samym jej całkowite zasoby do 9,2 mln m kw. Większość nowych powierzchni powstaje w regionie Poznania (183 tys. m kw.) i na innych rynkach o mniej ugruntowanej pozycji (w sumie 113 tys. m kw.), na czele ze Szczecinem i Lublinem. W II kw. 2015 r. w budowie było 637 tys. m kw. powierzchni magazynowej. Większość aktywności dotyczyła mniejszych obiektów o powierzchni 5-15 tys. m kw. na Górnym i Dolnym Śląsku (odpowiednio 21% i 17% budowanej powierzchni), ale rozwijają się też mniejsze rynki, takie jak Lublin czy Rzeszów (w sumie 22% powierzchni w budowie). Wiążące umowy najmu dominowały rynek w I poł 2015 jednak deweloperzy coraz chętniej podejmują ryzyko budowa spekulacyjna stanowiła mniej niż jedną trzecią aktywności. W I poł. 2015 r. wynajęto 1,3 mln m kw., czyli o 7% więcej niż przed rokiem. na rynku najmu dominowały transakcje dotyczące mniejszych powierzchni, od 5 do 15 tys. m kw. Największy wolumen najmu odnotowano na Górnym Śląsku (233 tys. m kw.) i w centralnej Polsce (198 tys. m kw.), a także na mniej rozwiniętych rynkach, zwłaszcza w Rzeszowie i Szczecinie (Wykres 1). Stopy pustostanów spadły do rekordowo niskiego poziomu 5,6%. Spadki nastąpiły niemal we wszystkich regionach. W Strefach I i II w Warszawie utrzymują się najwyższe stopy pustostanów, odpowiednio 10,8% i 10,3%. Autorka Kasia Sielewicz Zastępca a, Zespół Doradztwa i Analiz Rynkowych +48 22 222 31 35 kasia.sielewicz@dtz.com Kontakty Kamila Wykrota Zespołu Doradztwa i Analiz Rynkowych + 48 22 222 31 33 kamila.wykrota@dtz.com Magali Marton Head of EMEA Research + 33 1 49 64 49 54 magali.marton@dtz.com Mimo presji na czynsze efektywne, stawki czynszów wywoławczych w I poł. 2015 r. pozostały stabilne. Oczekujemy że stawki czynszu w ie Poznania i Dolnego Śląska mogą wzrosnąć, natomiast czynsze w Strefie II i III w Warszawie mogą się nieznacznie obniżyć. Wykres 1 Wolumen najmu wg regionu, I poł. 2015 r. 3% 14% 15% 2 18% Inne regiony Górny Śląsk Centralna Polska Warszawa Strefa III Warszawa Strefa II Dolny Śląsk Poznania Warszawa Strefa I Trójmiasta Krakowa www.dtz.com Property Times 1

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2 kw. 2015 1 kw. 2011 2 kw. 2011 3 kw. 2011 4 kw. 2011 1 kw. 2012 2 kw. 2012 3 kw. 2012 4 kw. 2012 1 kw. 2013 2 kw. 2013 3 kw. 2013 4 kw. 2013 1 kw. 2014 2 kw. 2014 3 kw. 2014 4 kw. 2014 1 kw. 2015 2 kw. 2015 Powierzchnie magazynowe w Polsce, I poł. 2015 r. Sytuacja makroekonomiczna Wzrost gospodarczy i inflacja W pierwszym kwartale 2015 roku polska gospodarka stabilnie rosła, osiągając wzrost PKB rok do roku na poziomie 3,6% (Wykres 2). Głównym motorem napędowym pozostawał dalszy wzrost popytu, wzmocniony przez zwyżkę poziomów konsumpcji oraz dynamiczny wzrost inwestycji przedsiębiorstw. Poprawiająca się sytuacja gospodarcza w krajach UE również przyczyniła się do wzrostu PKB dzięki wzrostowi wartości eksportu o 5,2% rok do roku. Jak na razie rosyjskie embargo nie wywarło znacznego wpływu na gospodarkę Polski, przyczyniając się raczej do zmiany kierunku eksportu na Europę Zachodnią i Chiny. Również inne wskaźniki ekonomiczne sugerują poprawę: indeks ufności konsumentów (CCI), wzrósł w czerwcu o 3,2 pp., co stanowi najlepszy wynik od połowy 2008 roku. Mimo niepewnej sytuacji gospodarczej w Grecji i rosyjskiego embarga, przewidywane jest utrzymanie tempa wzrostu PKB. Prognozy NBP mówią o wzroście na poziomie 3,5% w 2015 i 2016 roku. Wskaźnik cen towarów i usług spadł w drugim kwartale 2015 roku do -0,8% w związku ze spadkiem cen paliw i żywności. W celu ożywienia gospodarki i walki z deflacją, Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe w styczniu 2015 r. do rekordowo niskiego poziomu stopy referencyjnej: 1,5%. W najbliższych miesiącach nie spodziewamy się dalszych obniżek stóp. Kursy walut W pierwszej połowie 2015 roku złoty stracił zarówno w stosunku do euro, jak i do dolara. Osłabienie polskiej waluty wynikło w dużej mierze z czynników zewnętrznych, takich jak decyzja o porzuceniu polityki obrony minimalnego kursu wymiany euro na franka przez SBN, a także program poluzowania polityki pieniężnej wdrożony przez EBC w styczniu bieżącego roku. Wykres 2 Wzrost PKB i stopa inflacji w Polsce 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Wzrost PKB Inflacja Źródło: Narodowy Bank Polski, (p) - prognoza Wykres 3 Wzrost sprzedaży detalicznej i produkcji przemysłowej 12% 8% 6% 4% 2% -2% -4% Sprzedaż detaliczna Produkcja sprzedana przemysłu Źródło: Główny Urząd Statystyczny Sprzedaż detaliczna i produkcja przemysłowa W drugim kwartale 2015 roku odnotowano wzrost sprzedaży detalicznej o 3,5% rok do roku w związku z deflacją oraz poprawą nastrojów konsumentów (Wykres 3). Produkcja przemysłowa w drugim kwartale 2015 roku wzrosła średnio o 3,9% rok do roku, w porównaniu do 3,7% w 2014 roku (Wykres 3). Wzrostowi poziomów produkcji przemysłowej towarzyszył wzrost wydajności, średnio o 3,4% rok do roku. Ministerstwo Gospodarki przewiduje, że w 2015 roku produkcja przemysłowa wzrośnie o 3,7%. Rynek pracy Wzrost popytu na pracę spowodował podwyżkę średniej pensji w sektorze przedsiębiorstw nominalnie o 3% rok do roku, do poziomu 4 066 zł brutto. Stopa bezrobocia nieznacznie spadła, do 10,3% w drugim kwartale 2015 roku i oczekuje się, że utrzyma się na tym poziomie do końca roku (Wykres 4). Względnie wysoka stopa bezrobocia ogranicza tempo wzrostu pensji oraz inflację. Wykres 4 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie (PLN) i stopa bezrobocia w Polsce 4 500 4 000 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 Wynagrodzenie Źródło: Główny Urząd Statystyczny Stopa bezrobocia 2 18% 16% 14% 12% 8% 6% 4% 2% www.dtz.com Property Times 2

Podaż Deweloperzy odpowiadają na rosnący popyt Po rekordowym roku 2014 deweloperzy nadal odpowiadali na silny popyt na powierzchnie magazynowe w Polsce w I poł. 2015 r. dostarczyli na rynek niemal 491 tys. m kw. powierzchni. Oznacza to wzrost o 45% w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego i najlepsze pierwsze półrocze od 2009 r. (Wykres 5). Do największych projektów należały Goodman Poznań II Logistic Centre (82 400 m kw.) oraz rozbudowa P3 Mszczonów w Warszawie (46 200 m kw.). Oddano jednak o 33% mniej powierzchni w porównaniu do drugiej połowy 2014 roku, kiedy ukończono kilka dużych obiektów przekraczających 100 tys. m kw. W I poł. 2015 r. na rynku dominowały zaś obiekty o średniej powierzchni (Tabela 1). Zasoby osiągają 9,2 mln m kw. powierzchni Dzięki wysokiej podaży na rynku nowoczesnej powierzchni magazynowej jej zasoby wzrosły w I poł. 2015 r. do 9,2 mln m kw. Warto jednak zwrócić uwagę na dynamiczne tempo wzrostu: na przestrzeni zaledwie pięciu lat zasoby powierzchni logistycznej wzrosły o blisko połowę. Polska jest jednym z najszybciej rozwijających się rynków powierzchni przemysłowej w Europie dzięki dogodnemu położeniu oraz wciąż ulepszanej infrastrukturze i połączeniom transportowym. Co więcej, polskie zasoby powierzchni są nowoczesne i oferują większy wybór obiektów magazynowych najwyższej jakości niż niektóre inne regiony Europy. Zasoby powierzchni logistycznej nadal skupiają się w pięciu największych ośrodkach: Warszawa i okolice, Górny i Dolny Śląsk, Poznania oraz Centralna Polska (Łódź/Stryków). W I poł. 2015 r. odpowiadały one łącznie za 88% zasobów powierzchni magazynowych. Warto zwrócić uwagę, że rynek magazynowy w ie Poznania rośnie dynamicznie i przewiduję się, że wkrótce uplasuje się jako drugi co do wielkości w Polsce. Deweloperzy coraz chętniej wybierają nowe rynki Ponad jedną trzecią nowej powierzchni (183 tys. m kw.) oddano w ie Poznania, co stanowi 14% zasobu nowoczesnej powierzchni logistycznej w tym regionie. Największymi projektami były Goodman Poznań II Logistics Centre (82,4 tys. m kw.) i Panattoni Park Poznań IV (35 tys. m kw.) oba ukończone w II kw. 2015 r. (Wykres 6). Rekordowe wyniki odnotowano również na rynkach o mniej ugruntowanej pozycji, skupionych wokół średnich aglomeracji, np. Lublina i Szczecina. W I poł. 2015 r. deweloperzy dostarczyli na mniejsze rynki 113 tys. m kw. powierzchni, co stanowiło 2 tamtejszych zasobów. Ze względu na brak nowoczesnych powierzchni logistycznych oraz rosnący popyt najemców wynikający ze wzrostów w sektorach produkcji lekkiej jak i handlu, rynki te pozostają atrakcyjne dla deweloperów. W pozostałych regionach aktywność utrzymywała się na stabilnym poziomie. W Warszawie i okolicach oddano 90 tys. m kw., najwięcej w Strefach III i II. Warto zauważyć, że nie oddano żadnych nowych obiektów w Centralnej Polsce, a stosunkowo niewiele w warszawskiej Strefie I oraz na Dolnym Śląsku. Wykres 5 Nowa podaż (tys. m kw.) 1 200 1 000 800 600 400 200 0 Tabela 1 Wybrane obiekty oddane w I poł. 2015 r. Projekt Powierzchnia (m kw.) Goodman Poznan II Logistics Centre P3 Mszczonów Panattoni Park Poznań IV Goodman Lublin Logistics Centre Segro Logistics Park Poznań Komorniki Wykres 6 Poznania Warszawa II Poznania Polska wschodnia Poznania 82 400 46 200 35 000 33 400 32 000 Deweloper Goodman P3 Logistic Parks Panattoni Goodman Segro Nowa podaż wg regionów (tys. m kw.), I poł. 2015 r. 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 I poł. II poł. 25% 2 15% 5% Nowa podaż % zasobów (prawa oś) www.dtz.com Property Times 3

Średnie obiekty dominują w przyroście powierzchni Na koniec II kw. 2015 r. w budowie było 637 tys. m kw. nowej powierzchni magazynowej. To poziom zbliżony do końca 2014 r., ale o niemal jedną trzecią niższy niż w analogicznym okresie roku poprzedniego, kiedy to na rynku dominowały obiekty o dużej powierzchni. Obecnie najwięcej nowej powierzchni buduje się na mniej dojrzałych rynkach 22% (140 tys. m kw.) projektów zlokalizowanych głównie w Lublinie i Rzeszowie (wschód) oraz Szczecinie (północny zachód). 21% (132 tys. m kw.) powierzchni zostanie oddane do użytku na Górnym Śląsku, na czele z Bielskiem-Białą i Sosnowcem, co powiększy obecne zasoby regionu o blisko. Dzięki dogodnej dla najemców lokalizacji w pobliżu granicy z Niemcami przewiduje się dalsze powiększanie zasobów logistycznych na Dolnym Śląsku (Wrocław) i w regionie Poznania. Na te rynki dostarczone zostanie odpowiednio 17% i 15% z nowej powierzchni (Wykres 7). Biorąc pod uwagę ilość budowanej powierzchni oraz obecne zasoby, spodziewamy się najszybszego wzrostu na rynkach peryferyjnych i w Trójmieście do końca 2015 roku. W przeciwieństwie do analogicznego okresu roku poprzedniego, obecnie buduje się mniej bardzo dużych obiektów (powyżej 50 tys. m kw.), a na rynku dominują projekty w przedziale od 20 do 50 tys. m kw. (Tabela 2). Mimo silnego popytu i niższych stóp pustostanów, w Centralnej Polsce nie buduje się w tej chwili nic. Wysokie stopy pustostanów w warszawskiej Strefie I również zniechęciły deweloperów obecnie trwa zaledwie jedna budowa. DTZ spodziewa się dostarczenia 400-500 tys. m kw. do końca 2015 r., co zapowiada kolejny rekordowy rok pod względem aktywności deweloperów. Umowa o przednajmie dominuje, lecz deweloperzy chętniej podejmują ryzyko Deweloperzy nadal najczęściej realizują inwestycje w formule built to suit (BTS) lub w ramach umowy przednajmu ponad dwie trzecie powierzchni magazynowej budowanej w I poł. 2015 r. miało już zapewnionych najemców. Podobnie jak w innych częściach Europy, obiekty BTS dostosowane do indywidualnych wymagań najemców zyskują na popularności. Rozwiązania takie wybierają zwłaszcza firmy z sektora produkcji lekkiej, które potrzebują zwykle konkretnego rozkładu pomieszczeń. Innymi czynnikami przemawiającymi za takim rozwiązaniem jest minimalizacja kosztów, wzrost wydajności i dostęp do odpowiedniej technologii. Z drugiej strony, dzięki poprawiającej się sytuacji na rynku i silnemu popytowi ze strony najemców, deweloperzy coraz chętniej podejmują ryzyko i decydują się na budowę spekulacyjną. Samodzielne obiekty spekulacyjne wciąż są jednak rzadkością na rynku większość takich projektów to rozbudowy obiektów przemysłowo-logistycznych o ugruntowanej pozycji. W I poł. 2015 r., około jednej trzeciej nowej powierzchni magazynowej budowano spekulacyjnie. Wykres 7 Projekty w budowie wg regionu, I poł. 2015 r. Tabela 2 15% Największe obiekty magazynowe w budowie, I poł. 2015 Projekt Powierzchnia (m kw.) Panattoni Park Wrocław III Panattoni BTS Bielsko-Biala Goodman Pomeranian Logistics Centre Clip Poznań Centrum Logistyczne Mełgiewska 5% Inne regiony 7% 22% Górny Śląsk 17% 21% Deweloper Dolny Śląsk 50 700 Panattoni Górny Śląsk 45 000 Panattoni Trójmiasta Poznania Polska wschodnia Dolny Śląsk Poznania Trójmiasta Warszawa Strefa II Centralna Polska Krakowa Warszawa Strefa I 39 350 Goodman 36 000 Clip 34 000 CLM www.dtz.com Property Times 4

Popyt Silny popyt z dominacją mniejszych transakcji Wraz z poprawą sytuacji na rynkach europejskich w latach 2013-2015 zwiększył się eksport z Polski do krajów UE, co było jednym z kluczowych czynników wzrostu popytu na nowoczesne powierzchnie magazynowe. W I poł. 2015 r. wolumen transakcji wyniósł 1,3 mln m kw., czyli o 7% więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego bijąc tym samym rekord jako najlepsza pierwsza połowa roku w historii. Porównując jednak do rekordowej II poł. 2014 r odnotowano spadek o 19%. (Wykres 8). Wolumen najmu wzrastał dzięki popytowi ze strony najemców z branż logistycznej i sektora produkcji lekkiej. W przeciwieństwie do ubiegłego roku, w I poł. 2015 r. dominowały mniejsze transakcje, od 5 do 15 tys. m kw., z jedynie dwiema większymi: Good Year (56 tys. m kw.) w Tarnów Logistic Park oraz Leroy Merlin (53 tys. m kw.) w Panattoni Park Stryków II (obie zawarte w II kw. 2015 r.). Choć transakcje dotyczyły mniejszych powierzchni, były bardziej złożone, a oczekiwania najemców bardziej rygorystyczne. Nowe umowy najmu odpowiadały za ponad połowę wolumenu podpisanych umów, przedłużone umowy stanowiły 34%, a pozostałe dotyczyły ekspansji. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego odnotowano zdecydowanie więcej umów dotyczących ekspansji, co oznacza, że zapotrzebowanie powierzchni zwłaszcza z sektorów logistycznego i produkcji lekkiej wzrosło także u dotychczasowych najemców. Rekordowa aktywność na mniejszych rynkach W I poł. 2015 r. na rynkach o mniej ugruntowanej pozycji odnotowano rekordowo wysoki wolumen najmu w sumie 2 udziału w rynku (253 tys. m kw.), na czele ze Szczecinem, Tarnowem, Toruniem i Rzeszowem. Popyt w tych ośrodkach był wyjątkowo silny, zwłaszcza ze strony firm logistycznych jak i najemców z sektora produkcji lekkiej (Wykres 9). Jeśli chodzi o rynki magazynowe z długimi tradycjami, największą aktywność odnotowano na Górnym Śląsku (233 tys. m kw.), czyli o 14% więcej niż w pierwszej połowie 2014, oraz w Centralnej Polsce (198 tys. m kw.) ponad dwukrotnie więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. W obu regionach za wzrosty odpowiadali najemcy z branży logistycznej i sektora produkcji lekkiej. Wykres 8 Wolumen najmu w Polsce (tys. m kw.) 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 Wykres 9 Wolumen najmu wg regionu, I poł. 2015 r. 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I poł. 2015 3% 14% 15% 2 18% Inne regiony Górny Śląsk Centralna Polska Warszawa Strefa III Warszawa Strefa II Dolny Śląsk Poznania Warszawa Strefa I Trójmiasta Krakowa W warszawskich Strefach I i II najemcy wybierali najchętniej obiekty typu SBU (do 600 m kw.) oraz średnie obiekty (1-10 tys. m kw.). Blisko 6 całkowitego wolumenu w Warszawie w I poł. 2015 r. dotyczyło tych formatów. W I poł. 2015 r. wolumen najmu zwiększył się tylko w Strefie II, zaś Strefy I i III odnotowały wyraźny spadek aktywności najemców w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego. DTZ spodziewa się utrzymania wysokiego poziomu popytu do końca 2015 roku, który może okazać się rekordowym. Głównym motorem wzrostu będzie popyt na ekspansję ze strony obecnych najemców, zwłaszcza przedsiębiorstw produkcyjnych i nowych najemców z branży e-handlu. Na nowych rynkach o mniej ugruntowanej pozycji spodziewamy się wzrostu zarówno podaży, jak i popytu. www.dtz.com Property Times 5

Stopa pustostanów i czynsze Rekordowo niska stopa pustostanów Dzięki wysokiemu popytowi jak i wysokiemu udziałowi nowych inwestycji realizowanych w formule built to suit lub w ramach umowy przednajmu, stopa pustostanów w Polsce spadła w I poł. 2015 r. do rekordowo niskiego poziomu 5,6%. W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego stopy spadły o 350 pb i są o połowę niższe niż na koniec 2013 r. Przez ostatni rok stopa pustostanów znacząco spadła w niemal wszystkich regionach. Wskazuje to na duże zróżnicowanie geograficzne wśród najemców powierzchni magazynowej (Wykres 10). Najniższe stopy pustostanów odnotowano w Trójmieście (0,6%) i regionie Poznania (1,8%). Zarówno w Trójmieście i regionie Poznania budują się kolejne obiekty w tych regionach niemal połowa planowanej powierzchni została już wynajęta wpływając na utrzymanie się niskiej stopy pustostanów. Popyt w Poznaniu generują głównie najemcy którym zależy na bliskości granicy niemieckiej i Berlina. Trójmiasto i Szczecin wybierają zaś najemcy potrzebujący transportu morskiego gdzie ten ostatni w szczególności obsługuje rynki skandynawskie. Stopy pustostanów osiągnęły rekordowo niskie poziomy również na rynkach o mniej ugruntowanej pozycji. Stopa pustostanów w innych regionach wyniosła razem średnio 4,6%, a więc niemal trzykrotnie mniej niż w II kw. 2014 r. Rynki te, np. Rzeszów, zyskują na znaczeniu jako ośrodki produkcyjne oferują dobrą lokalizację, dostęp do wykwalifikowanych pracowników i niższe koszty. Najwyższe stopy pustostanów utrzymały się w Strefach I i II w Warszawie odpowiednio 10,8% i 10,3%. W stolicy chętniej wybierane są mniejsze powierzchnie, jednak rynek ten nie rozwija się dynamicznie z uwagi na wysokie koszty i ograniczone zasoby siły roboczej. Wywoławcze stawki czynszów pozostają stabilne Ze względu na utrzymującą się konkurencję wśród deweloperów i wysoki udział inwestycji realizowanych w ramach umów przednajmu, stawki efektywnego czynszu były pod silną presja w I poł. 2015 roku. Natomiast wywoławcze stawki czynszów pozostały stabilne w porównaniu do końca roku 2014. Warszawska Strefa I utrzymała najwyższe czynsze stawki wahały się od 5 do 5,5 euro/m kw./m-c. Ze względu na ograniczoną podaż nowej powierzchni czynsze pozostawały na wysokim poziomie także w regionie Krakowa (od 3,5 do 4,3 euro/m kw./m-c). W Trójmieście (od 3,2 do 3,8 euro/m kw./m-c) i na Górnym Śląsku (od 3,0 do 3,8 euro/m kw.-/m-c) stawki czynszów nie zmieniły się przez ostatnie sześć miesięcy. Centralna Polska (od 2,5 do 3,8 euro/m kw./m-c) i Strefa III w Warszawie (od 2,3do 3,0 euro/m kw./m-c) pozostają najtańszymi lokalizacjami w kraju (Wykres 11). Z uwagi na spadające stopy pustostanów i silny popyt najemców, oczekujemy nieznacznego wzrostu stawek czynszów w niektórych lokalizacjach (np. Poznania, Dolny Śląsk). Natomiast w Strefie I i II w Warszawie czynsze mogą się nieznacznie zmniejszyć. Wykres 10 Stopy pustostanów 2010-I poł. 2015 6 5 4 3 2 Wykres 11 Czynsze wg regionu (euro/m kw./m-c), I poł. 2015 r. Warszawa Strefa I Krakowa Trójmiasta Górny Śląsk Dolny Śląsk Poznania Warszawa Strefa II Centralna Polska Warszawa Strefa III Min II kw. 2015 II kw. 2014 Max 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 www.dtz.com Property Times 6

Definicje Zasoby nowoczesnej powierzchni magazynowej i logistycznej Nowoczesne obiekty magazynowe, dystrybucyjne i lekkiej produkcji, oferowane na wynajem. Czynsz za najlepszą powierzchnię Najwyższy czynsz płacony miesięcznie za wynajem nowoczesnej powierzchni magazynowej i logistycznej w najlepszych lokalizacjach. Wolumen najmu Suma wynajętej powierzchni (m kw.), uwzględniając nowe umowy, renegocjacje i rozszerzenia dotychczasowych umów. Umowy najmu są odnotowywane w kwartale, w którym zostały zawarte. Warszawy Warszawy obejmuje trzy strefy: Strefa 1 obiekty zlokalizowane w obrębie granic administracyjnych Warszawy, Strefa 2 obiekty zlokalizowane 15-30 km od centrum miasta oraz Strefa 3 30-50 km od centrum Warszawy. BTS Skrót z j. angielskiego (Built-To-Suit) obiekt zaprojektowany i zbudowany dla konkretnego najemcy oraz dostosowany do jego wymagań. SBU Skrót z j. angielskiego (Small Business Unit) obiekt magazynowy o mniejszej powierzchni, często przeznaczony pod określonego najemcę.

EMEA John Forrester Chief Executive +44 (0)20 3296 2002 john.forrester@dtz.com Zespół Rynków Kapitałowych Craig Maguire Starszy +48 22 222 30 24 craig.maguire@dtz.com Zespół Wycen Urszula Sobczyk +48 22 222 31 80 urszula.sobczyk@dtz.com Zespół Zarządzania Nieruchomościami Christopher Rasiewicz +48 22 222 30 40 christopher.rasiewicz@dtz.com Zarządzający DTZ na region Europy Środkowo-Wschodniej Alan Colquhoun Starszy +48 22 222 30 00 alan.colquhoun@dtz.com Zespół Powierzchni Handlowych Renata Kusznierska Starszy +48 22 222 30 72 renata.kusznierska@dtz.com Zespół Powierzchni Przemysłowych i Logistycznych Marc Le Bozec +48 22 222 30 54 marc.lebozec@dtz.com Zespół Zarządzania Projektami i Doradztwa Inwestycyjno-Budowlanego Andrew Frizell +48 22 222 31 22 andrew.frizell@dtz.com Zespół Doradztwa i Analiz Rynkowych Kamila Wykrota +48 22 222 3133 kamila.wykrota@dtz.com Zespół Powierzchni Biurowych Barbara Przesmycka +48 22 222 30 36 barbara.przesmycka@dtz.com Zespół Zarządzania Portfelami Nieruchomości Korporacyjnych Ian Scattergood Starszy +48 22 222 31 90 ian.scattergood@dtz.com Zastrzeżenie Niniejszy raport nie powinien być traktowany jako podstawa do zawierania transakcji bez udziału wykwalifikowanego i profesjonalnego doradcy. Fakty i dane przedstawione w raporcie zostały dokładnie sprawdzone, jednak DTZ nie może ponosić odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty powstałe w związku z nieprecyzyjnością przedstawionych danych. Informacje zawarte w raporcie nie powinny być, w całości lub w części, publikowane, powielane oraz nie powinno się na nie powoływać bez wcześniej zgody. W przypadku powielania informacji każdorazowo należy powołać się na DTZ jako źródło danych. DTZ sierpień 2015 Pełna lista publikacji dostępna na stronie: www.dtz.com/research Global Headquarters 77 West Wacker Drive 18th Floor Chicago, IL 60601 USA phone +1 312 424 8000 fax +1 312 424 8080 email info@dtz.com DTZ Poland Ul. Złota 59 8. piętro Warszawa, 00-120 Tel. +48 22 2220 000 fax +48 22 2220 001 email info@dtz.pl www.dtz.com/research