Zgodnie z obowiązującym w Republice Czeskiej prawem, w odniesieniu do czeskich i zagranicznych podmiotów gospodarczych, ma zastosowanie zasada równego traktowania. Zasada ta dotyczy wszelkich aspektów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. ochrony praw majątkowych czy też możliwości korzystania z systemu zachęt dla inwestorów). Zgodnie z zasadami obowiązującymi państwa członkowskie OECD Republika Czeska nie może dyskryminować zagranicznych inwestorów. Wyjątek od zasady równego traktowania dotyczy jedynie dwóch sektorów gospodarki przemysłu obronnego oraz sektora bankowego. Ochrona inwestycji Republika Czeska jest członkiem Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) organizacji międzynarodowej, której celem jest ochrona inwestycji. Ponadto rząd czeski podpisał szereg bilateralnych umów międzynarodowych mających na celu ochronę inwestycji (umowa tego typu pomiędzy Republiką Czeską a Polską została podpisana w roku 1993). Zapisy tego typu umów nakładają na każdą ze stron obowiązek ochrony inwestycji dokonywanych przez rezydentów drugiej strony. Ponadto umowy te gwarantują pełną ochronę i bezpieczeństwo inwestycji. Ochrona prawa majątkowych Republika Czeska jest sygnatariuszem Konwencji berneńskiej, Konwencji paryskiej oraz Powszechnej konwencji o prawie autorskim. Obowiązujące w Czechach prawo gwarantuje ochronę majątku, patentów, praw autorskich oraz znaków towarowych. Ustawa o znakach towarowych (zákon o obchodních značkách) oraz ustawa o prawach autorskich (autorský zakon) są w pełni dostosowane do zasad obowiązujących w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Wywłaszczenie zagranicznej firmy może zostać przeprowadzone w Republice Czeskiej jedynie w przypadku, gdy wymaga tego interes publiczny. W takim przypadku stosowną decyzję podejmuje parlament a inwestorowi należy się stosowna rekompensata uwzględniająca ceny rynkowe. Należy podkreślić, że od roku 1989 nie przeprowadzono żadnej procedury wywłaszczania inwestora zagranicznego. Transfer zysków Transfer zysków za granicę dokonywany przez firmy-córki zagranicznych podmiotów gospodarczych jest dozwolony. Jedynym wyjątkiem w tym przypadku są spółki akcyjne (akciové společností) oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (společností s ručením omezeným), które są zobowiązane do stworzenia funduszu rezerwowego (povinný rezervní fond) oraz płacenia podatku od zysków. 1
Zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu Republika Czeska podpisała dwustronne umowy o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu z wieloma krajami (w tym również z Polską). Umowy tego rodzaju dotyczą dywidend, tantiemów oraz odsetek. Zgodnie z postanowieniami umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 1993 roku dotyczy ona następujących podatków: a) w Polsce: 1) podatku dochodowego od osób fizycznych; 2) podatku dochodowego od osób prawnych; 3) podatku rolnego. b) w Republice Czeskiej: 1) podatku dochodowego od osób fizycznych; 2) podatku dochodowego od osób prawnych; 3) podatku od nieruchomości. Zakup nieruchomości Każda firma zarejestrowana w Republice Czeskiej może kupować w Czechach nieruchomości bez żadnych ograniczeń. Każdy zakup nieruchomości musi być jednak zarejestrowany w księgach wieczystych. Zakup nieruchomości jest obciążony 3 % podatkiem obliczanym od wartości danej nieruchomości. Podatek ten opłaca sprzedający nieruchomość. 2
Ramy prawne udzielania zachęt inwestycyjnych w Republice Czeskiej Celem wprowadzenia systemu zachęt dla inwestorów jest przyciągnięcie większej ilości inwestycji do Republiki Czeskiej. Zachęty dla inwestorów są jednym z głównych narzędzi regulacji rynku oraz wsparcia inwestycji (zarówno krajowych jak i zagranicznych). Podstawowym aktem prawnych regulującym kwestię udzielania zachęt inwestycyjnych w Republice Czeskiej jest ustawa nr 72/2000 o zachętach inwestycyjnych oraz zmianie niektórych ustaw (zákon č. 72/2000 Sb., o investičních pobídkách a o změně některých zákonů). Ustawa ta określa zasady udzielania wsparcia dla inwestorów, określa katalog zachęt inwestycyjnych oraz ewentualne sankcje stosowane w przypadku niedotrzymania kryteriów udzielonego wsparcia. Do zachęt inwestycyjnych określonych w ustawie należą: - ulgi podatkowe dotyczące podatku dochodowego stosowane przez okres 10 lat w przypadku wybudowania nowego zakładu produkcyjnego oraz przez okres 5 lat w przypadku rozszerzenia oferty produkcyjnej, - dotacje dla gmin przeznaczone na stworzenie infrastruktury technicznej stref przemysłowych, - przekazanie gminom gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa, - dotacje przeznaczone na tworzenie nowych miejsc pracy, - dotacje przeznaczone na przekwalifikowanie pracowników. Inwestor może korzystać z wszystkich wyżej wymienionych form wsparcia. Oprócz form wsparcia wskazanych w ustawie o zachętach inwestycyjnych istnieją formy wspierania przedsiębiorców przewidziane w innych aktach prawnych np. w Zarządzeniu Ministerstwa Finansów nr 313/1998 o zwolnieniu z cła przywozowego maszyn oraz narzędzi (vyhláška Ministerstva financí č. 313/1998 Sb., o osvobození strojů, strojních zařízení, přístrojů a nástrojů od dovozního cla). Maszyny i urządzenia dopuszczone do wolnego obiegu na podstawie powołanego rozporządzenia są automatycznie zwolnione z podatku VAT. 3
Podstawowym warunkiem udzielenia wsparcia jest zainwestowanie kapitału w rozwój produkcji przemysłowej w postaci otworzenia nowego zakładu produkcyjnego lub jego modernizacji. Wsparcie przysługuje również firmom, które rozszerzają swoją ofertę produkcyjną. Bardzo istotna jest w tym przypadku wartość zainwestowanych środków. Wsparcie przysługuje bowiem jedynie w przypadku, gdy wartość inwestycji jest wyższa niż 350 000 000 koron (ok. 14 000 000 euro). W przypadku, gdy dana inwestycja dotyczy obszaru o wysokiej stopie bezrobocia próg ten jest niższy i wynosi 145 000 000 koron (ok. 5 800 000 euro). Proces udzielenia wsparcia inwestycyjnego rozpoczyna się od złożenia przez inwestora stosownego wniosku do Ministerstwa Przemysłu i Handlu (Ministerstvu průmyslu a obchodu). Wniosek ten jest składany za pośrednictwem Czeskiej Agencji Inwestycji Zagranicznych Czechinvest (Česká agentura pro zahraniční investice CzechInvest). Warunki, jakie musi spełnić wspomniany wniosek zostały określone w paragrafie 3 ust. 2 oraz 3 ustawy. Wzór formularza wniosku został określony w Zarządzeniu Ministra Przemysłu i Handlu nr 108/2000 w sprawie ustalenia wzoru formularza przeznaczonego do zrealizowania zamiaru otrzymania wsparcia inwestycyjnego (vyhláška Ministerstva průmyslu a obchodu č. 108/2000 Sb., kterou se stanoví vzor tiskopisu určeného pro uplatnění záměru získat investiční pobídky). Informacje wskazane we wniosku stanowią dla agencji CzechInvest podstawę do opracowania opinii na temat danej inwestycji oraz ewentualnej późniejszej decyzji o udzieleniu wsparcia inwestycyjnego. Decyzję o udzieleniu wsparcia inwestycyjnego podejmuje Ministerstwo Przemysłu i Handlu. 4
W przypadku, gdy inwestor wnioskuje o wsparcie w formie dotacji na stworzenie nowych miejsc pracy lub przekwalifikowanie pracowników, do uzyskania dofinansowania konieczna jest zgoda Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych (Ministerstvo práce a sociálních věcí). Pozostałymi instytucjami uczestniczącymi w tym postępowaniu są: - Ministerstwo Środowiska (Ministerstvo životního prostředí), które wydaje opinię dotyczącą wpływu produkcji na środowisko naturalne; - Ministerstwo Finansów (Ministerstvo financí), które opiniuje wniosek pod kątem spełnienia warunku minimalnej kwoty inwestycji od której przysługuje wsparcie; - Urząd Ochrony Konkurencji (Úřad pro ochranu hospodářské soutěže), który wydaje decyzję w sprawie wniosku o zezwolenie na wyjątek od zakazu udzielania pomocy publicznej (žádost o povolení výjimky ze zákazu poskytnutí veřejné podpory). Procedura udzielania wsparcia kończy się wydaniem decyzji przez Ministerstwo Handlu i Przemysłu. W tym przypadku są dwie możliwości: - decyzja o udzieleniu wsparcia (poskytnutí investičních pobídek), - decyzja odmowna (rozhodnutí o zamítnutí záměru). Wydana decyzja jest przesyłana inwestorowi za pośrednictwem agencji CzechInvest. W paragrafie 5 ustęp 5 ustawy o zachętach inwestycyjnych określone zostały terminy dotyczące spełnienia warunków udzielenia wsparcia dla inwestorów. Zgodnie z postanowieniami ustawy proces zakupu majątku trwałego musi zostać rozpoczęty najpóźniej w terminie dwudziestu czterech miesięcy od wydania decyzji przyznającej wsparcie. Produkcja musi zostać rozpoczęta w ciąg trzech lat od wydania wspomnianej decyzji. W wyjątkowych przypadkach Ministerstwo Przemysłu i Handlu może przedłużyć ten termin o kolejne dwa lata. 5
W przypadku niedotrzymania terminów wskazanych powyżej całość udzielonego wsparcia musi zostać zwrócona (w praktyce jednak do tej pory nigdy nie doszło do sytuacji tego typu). Kontrola spełnienia warunków przyznawanego wsparcia jest przeprowadzana przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu, Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych oraz Ministerstwo Finansów. Jest ona przeprowadzana co najmniej jeden raz w roku. Wsparcie dla inwestycji jest udzielane również gminom. W tym przypadku wsparcie ma formę dotacji przeznaczonej na stworzenie infrastruktury strefy przemysłowej (průmyslová zóna) lub przekazania własności gruntów należących do Skarbu Państwa. Udzielanie wsparcia tego typu jest częścią rządowego programu wsparcia stref przemysłowych (program vlády na podporu průmyslových zón). W postępowaniu dotyczącym kwestii przewidzianych w ustawie o zachętach inwestycyjnych stosuje się przepisy ustawy nr 71/1967 o postępowaniu administracyjnym (zákona č. 71/1967 Sb., o správním řízení tzw. správní řád ). Inwestycje zagraniczne w Republice Czeskiej - liczby Od roku 1993 inwestorzy zagraniczni zainwestowali w Republice Czeskiej ok. 2,5 biliona koron. Najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych pochodziło z następujących państw: 1. Holandia 684 miliardy koron. 2. Niemcy 317 miliardów koron. 3. Austria 279 miliardów koron. 4. Luksemburg 156 miliardów koron. 5. Francja 147 miliardów koron. Dla porównania wartość polskich inwestycji bezpośrednich w Republice Czeskiej wyniosła do 2009 roku 27,62 miliarda koron (Polska zajęła w tym rankingu 14 miejsce). 6
W roku 2009 zagraniczne firmy zatrudniały w Czechach ponad milion osób (prawie sześć razy więcej niż w roku 1995). Udział firm zagranicznych w wytworzeniu czeskiego PKB wzrósł z 5% w roku 1995 do 31% w roku 2009. W 2011 roku wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Czechach wyniosła 13,5 miliarda koron (dla porównania wartość inwestycji zrealizowanych przez czeskie firmy i międzynarodowe spółki-córki wyniosła 20,17 miliarda koron). Największe polskie inwestycje w Republice Czeskiej Wartość Udział Inwestor Branża Nazwa oddziału w Republice Czeskiej inwestycji inwestora PKN Orlen rafinerie, chemia 373 mln. Unipetrol a.s. 62,99% Synthos S.A. kauczuk 195 mln. Synthos Kralupy a.s. 100 % PKN Orlen (Anwill S.A. PCV i kopolimery 34 mln. Spolana Neratovice a.s. 100 % Wloclawek) Asseco Poland technologie informacyjne 8 mln. Asseco Central Europe 100 % AB S.A. Wrocław technologie informacyjne 30 mln. AT Computers Holding a.s. 100 % BRE Bank S.A. bankowość 29 mln. mbank BRE Bank 100 % (Commerzbank) MCI Management biura podróży 73 mln. Invia CZ a.s. 50,01% 7
Działalność agencji Czechinvest CzechInvest to rządowa agencja wspierająca działalność gospodarczą i inwestycje w Republice Czeskiej. Statutowym zadaniem CzechInvestu jest promowanie Republiki Czeskiej jako atrakcyjnego terenu inwestycji zagranicznych oraz pomoc zagranicznym inwestorom w realizacji projektów inwestycyjnych. W roku 2011 Czechinvest pośredniczył w realizacji inwestycji o wartości 33,7 miliarda koron (ogólnie w roku 2011 zrealizowano 233 projekty inwestycyjne). Czechinvest oferuje inwestorom bezpłatną pomoc w postaci: - informacji o możliwościach prowadzenia działalności gospodarczej w Republice Czeskiej; - informacji o poszczególnych gałęziach przemysłu; - wyszukiwania odpowiednich pomieszczeń produkcyjnych lub partnerów w celu założenia spółki joint venture; - pomocy przy organizacji spotkań z miejscowymi partnerami; - pomocy przy rozmowach z organami administracji państwowej na poziomie ogólnokrajowym i lokalnym; - pomocy przy uzyskaniu ulg wynikających z rządowego systemu zachęt inwestycyjnych dla inwestorów zagranicznych. 8
Źródła informacji o możliwościach inwestowania w Republice Czeskiej: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze: http://praha.trade.gov.pl Agencja Czechinvest: http://www.czechinvest.org Wyszukiwarka stref przemysłowych na portalu RISY: http://www.risy.cz Portal na temat stref przemysłowych w RCz: http://www.prumyslove-zony.cz 9