BAZY DANYCH PRZESTRZENNYCH DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE SPATIAL DATABASES TO ANALYZE THE USE OF EU FUNDS IN POLAND

BDP POLSKIE DO ANALIZY TOWARZYSTWO WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY INFORMACJI EUROPEJSKICH PRZESTRZENNEJ W POLSCE ROCZNIKI GEOMATYKI 2014 TOM XII ZESZYT 1(63): 93 104 93 BAZY DANYCH PRZESTRZENNYCH DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE SPATIAL DATABASES TO ANALYZE THE USE OF EU FUNDS IN POLAND Sylwia Marczak, Joanna Pluto-Kossakowska Politechnika Warszawska, Wydzia³ Geodezji i Kartografii, Zak³ad Fotograetrii, Teledetekcji i SIP S³owa kluczowe: geobaza, haronizacja baz danych, fundusze strukturalne, polityka spójnoœci Keywords: geodatabase, database haronization, structural funds, cohesion policy Wprowadzenie Wraz z przyst¹pienie do Unii Europejskiej w aju 2004 roku, Polska zobowi¹za³a siê do realizacji jednej z polityk wspólnotowych polityki spójnoœci, zwanej czase zaiennie strukturaln¹ b¹dÿ regionaln¹. Jej g³ówny cele jest wzocnienie spójnoœci gospodarczej, spo³ecznej i terytorialnej wszystkich regionów Wspólnoty, co z za³o enia a doprowadziæ do wyeliinowania ró nic gospodarczych wystêpuj¹cych poiêdzy pañstwai cz³onkowskii (NSRO, 2007). Do badania równoiernego rozwoju regionów Unii Europejskiej wykorzystywana jest Noenklatura Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych, która wyznacza na obszarze Wspólnoty porównywalne statystycznie obszary. Realizacja za³o eñ polityki spójnoœci jest o liwa dziêki wykorzystaniu œrodków finansowych z dwóch funduszy strukturalnych Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Spo³ecznego (EFS) oraz dodatkowo z Funduszu Spójnoœci (FS). Akte prawny, który reguluje kwestie zwi¹zane z powy szyi instruentai jest Rozporz¹dzenie Rady (WE) z dnia 11 lipca 2006 roku, ustanawiaj¹ce przepisy ogólne dotycz¹ce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spo³ecznego oraz Funduszu Spójnoœci. Ponadto dokuente strategiczny, okreœlaj¹cy priorytety i obszary wykorzystania oraz syste wdra ania funduszy unijnych w Polsce, jest Narodowa Strategia Spójnoœci (MRR, 2006). Obecnie za³o enia polityki UE ustalane s¹ w siedioletnich raach w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty (SWW). Jest to dokuent okreœlaj¹cy zasady i priorytety polityki spójnoœci oraz sugeruj¹cy optyalny sposób wykorzystania œrodków przeznaczonych na fundusze strukturalne. Na podstawie tego dokuentu powstaj¹ narodowe strategiczne ray

94 SYLWIA MARCZAK, JOANNA PLUTO-KOSSAKOWSKA odniesienia, które odnosz¹ cele wyznaczone w Wytycznych do realiów danego pañstwa cz³onkowskiego. Polityka spójnoœci zaprograowana na lata 2007-2013 powsta³a po reforie polityki z lat 2000-2006 (Willa, 2010). W latach 2007-2013 wzrost spójnoœci a zapewniæ realizacja trzech celów: konwergencji, podniesienia konkurencyjnoœci regionalnej i zatrudnienia oraz europejskiej wspó³pracy terytorialnej (Jankowska, 2005). Instruentai finansowyi polityki spójnoœci s¹ fundusze strukturalne, które powsta³y w celu zodernizowania gospodarek narodowych pañstw cz³onkowskich UE. Cele polityki regionalnej na lata 2007-2013 finansowane s¹ z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Spo³ecznego oraz Funduszu Spójnoœci, niebêd¹cego fundusze strukturalny (rys. 1). Na podstawie Wytycznych Wspólnoty, przy uwzglêdnieniu uwarunkowañ spo³eczno-gospodarczych Polski, przygotowano Narodowe Strategiczne Ray Odniesienia (NSRO), które okreœlaj¹ zwi¹zek poiêdzy priorytetai UE a krajowy prograe refor. Cele strategiczny dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjnoœci gospodarki opartej Tabela 1. Podzia³ œrodków poiêdzy progray operacyjne w raach realizacji NSRO (Ÿród³o: NSRO, 2007) Progra Operacyjny P O Infrastruktura i Œrodowisko ) 16 Regionalnych Prograów Operacyjnych 16,6 (24,9) EFRR P O Kapita³ Ludzki 9,7 (14,6) EFS P O Innowacyjna Gospodarka 8,3 (12,4) EFRR Wartoœæ ród³o finansowania œrodków [ld euro] (%) 27,9 (41,9 EFRR, Fundusz Spójnoœci P O Rozwój Polski Wschodniej 2,3 (3,4) EFRR (w ty dodatkowe 992 ln euro przyznane przez Radê Europejsk¹) P O Pooc Techniczna 0,5 (0,8) EFRR P O Europejskiej Wspó³pracy Terytorialnej 0,7 (1) EFRR Krajowa rezerwa wykonania 1, 3 W suie NSS z rezerw¹ 67, 3 Rysunek 1. Scheat polityk wspólnotowych Unii Europejskiej (Ÿród³o: Sobczak, 2009)

BDP DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE 95 na wiedzy i przedsiêbiorczoœci, zapewniaj¹cej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziou spójnoœci spo³ecznej, gospodarczej i przestrzennej (NSRO, 2007). Zaproponowane w dokuencie kierunki wsparcia z dostêpnych œrodków finansowych w raach funduszy strukturalnych wraz z podzia³e na Progray Operacyjne, po akceptacji Koisji Europejskiej sta³y siê odniesienie dla wszystkich podiotów zainteresowanych dotacjai unijnyi. W NSRO na lata 2007-2013 utworzono 6 prograów operacyjnych, zarz¹dzanych na pozioie kraju przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (od 27 listopada 2013 r. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju) oraz 16 Regionalnych Prograów operacyjnych zarz¹dzanych przez saorz¹dy wojewódzkie. Ich zadanie jest realizacja celów Narodowej Strategii Spójnoœci (NSS) poprzez wykorzystanie œrodków finansowych, z odpowiadaj¹cych i funduszy strukturalnych (rys. 1). W suie jest to kwota prawie 70 ld euro. W celu zapewnienia optyalnego zarz¹dzania œrodkai pozyskanyi z Unii Europejskiej zosta³ zbudowany Syste Inforatyczny Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójnoœci (SIMIK). Jest to syste, który zapewnia zdolnoœæ zbierania inforacji dotycz¹cych prograów operacyjnych, w zakresie i foracie wyagany przez Koisjê Europejsk¹. Ponadto wspiera proces zarz¹dzania i onitorowania projektów wspó³finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoœci (MRR, 2013). Za budowê systeu odpowiedzialny jest inister w³aœciwy do spraw rozwoju regionalnego. W perspektywie finansowej 2007-2013 zosta³ on podzielony na dwie czêœci Krajowy Syste Inforatyczny (KSI) i Lokalne Systey Inforatyczne (LSI). Wszystkie instytucje odpowiedzialne za wdra anie prograów operacyjnych aj¹ obowi¹zek zasilania bazy danych KSI poprzez eksport danych z LSI w foracie XML (rys. 2). Jedn¹ z funkcji systeu KSI-SIMIK 2007-2013 jest groadzenie inforacji o projektach, które uzyska³y dofinansowanie unijne. Ka dy projekt opisany jest 27 atrybutai, których wype³nianie u³atwiono przez zastosowanie list wyboru (s³owników) i asek wprowadzania powszechnie stosowanych w systeach bazodanowych (tab. 2). Dziêki odniesieniu ka dego z projektów do województwa, powiatu i giny, w który by³ realizowany, a tak e kodu pocztowego i iejscowoœci beneficjenta, o liwe jest utworzenie relacji do baz danych georeferencyjnych i budowa bazy danych przestrzennych. W artykule Krajowy.UDMRZ\ Syste 6\VWHP Inforatyczny,QIRUPDW\F]Q \ /RNDOQH 6\VWHP\,QIRUPDW\F]QH 6WDFMHURERF]H X \WNRZQLNyZ V\VWHPX 6LHüSXEOLF]QD,QWHUQHW Rysunek 2. Scheat budowy Systeu Monitoringu i Kontroli SIMIK (Ÿród³o: MRR, 2009)

96 SYLWIA MARCZAK, JOANNA PLUTO-KOSSAKOWSKA Tabela 2. Atrybuty opisuj¹ce projekty wspó³finansowane ze œrodków unijnych (Ÿród³o: MRR, 2013) Atrybuty dotycz¹ce projektu Nuer uowy Tytu³ projektu Progra Operacyjny Oœ priorytetowa Dzia³anie Poddzia³anie Województwo Powiat Gina Teat priorytetu Obszar realizacji Atrybuty dotycz¹ce wielkoœci dofinansowania Wartoœæ ogó³e Wydatki kwalifikowane Dofinansowani e Dofinansowanie UE Atrybuty dotycz¹ce beneficjenta Nazwa beneficjent a NIP beneficjent a od pocztowy Atrybuty dotycz¹ce ra czasowych realizacji projektów Projekt zakoñczon y Data podpisania uow y Data utworzenia w KSI SIMIK 07-1 K 3 Miejscowoœ æ Województw o Powiat Fora prawna Data rozpoczêcia realizacj i Data zakoñczenia realizacj i opisano zadanie polegaj¹ce na stworzeniu koncepcji bazy danych przestrzennych, zawieraj¹cej dane opisowe dotycz¹ce projektów unijnych wraz z przypisan¹ i geoetri¹ jednostek podzia³u adinistracyjnego kraju, w których by³y realizowane. Utworzona baza danych przestrzennych a uo liwiæ przeprowadzenie analiz przestrzennych, których zastosowanie jest w pe³ni uzasadnione w odniesieniu do opisywanego zagadnienia oceny wykorzystania œrodków unijnych. Dziêki zastosowaniu optyalnej struktury danych uo liwiono ocenê realizacji za³o eñ Narodowych Strategicznych Ra Odniesienia 2007-2013, w kontekœcie przestrzenny. Przed przyst¹pienie do budowy struktury bazodanowej przeanalizowano i zharonizowano dane Ÿród³owe. Identyfikacja zbiorów danych Ÿród³owych Identyfikacja zbiorów danych Ÿród³owych odnosi siê do g³ównego celu tworzonej bazy danych oceny realizacji za³o eñ Narodowych Strategicznych Ra Odniesienia na lata 2007-2013. Do jej wykonania wykorzystano piêæ zbiorów danych, pochodz¹cych z ro nych Ÿróde³ i bêd¹cych zarówno danyi przestrzennyi, jak i opisowyi. W pracy korzystano w optyalny stopniu z pañstwowych i urzêdowych rejestrów, tworz¹cych infrastrukturê inforacji przestrzennej oraz z us³ug udostêpniaj¹cych te dane. Pañstwowy Rejestr Granic (PRG) jest urzêdow¹ i referencyjn¹ baz¹ danych dotycz¹cych podzia³u terytorialnego kraju (CODGIK, 2012). Wœród ograniczeñ tej bazy danych nale y wyieniæ fakt, e type reprezentacji powiatów, które posiadaj¹ tê sa¹ nazwê jest ultipoligon. Oznacza to, e wiele poligonów o e w bazie danych stanowiæ jeden obiekt. Wyeliinowanie tego b³êdu polega na podzieleniu jednego rekordu na odrêbne byty. Tabele atrybutów wyienionych zbiorów s¹ ograniczone jedynie do nazwy i identyfikatora. Ponadto korzystanie z inforacji opisowej utrudnia brak polskich znaków. Tabela atrybutów warstwy powiatów nie zawiera ich nazw i wyaga uzupe³nienia przez u ytkownika.

BDP DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE 97 Baza Danych Ogólnogeograficznych (BDO) zawiera dane dotycz¹ce obiektów geograficznych w obszarach teatycznych: podzia³ adinistracyjny, transport, osadnictwo i obiekty antropogeniczne, pokrycie terenu, hydrografia, obszary chronione, rzeÿba terenu, nazwy geograficzne. Baza BDO zosta³a opracowana w stopniu szczegó³owoœci odpowiadaj¹cy apie analogowej w skali 1:250 000, a stan aktualnoœci danych to 2003 rok. W ty opracowaniu zosta³a wykorzystana jedna z baz pochodnych odpowiadaj¹ca skali 1:1 000 000. Liczba warstw (klas obiektów) tej bazy jest niejsza od bazy podstawowej, jednak wystarczaj¹ca do niniejszego opracowania, w który skorzystano z trzech warstw: powiaty, iejscowoœci i obszary zabudowy, zapisanych w foracie.shp. Bank Danych Lokalnych (BDL) jest najwiêkszy, darowy zbiore inforacji o sytuacji spo³eczno-gospodarczej i deograficznej Polski. Dane te s¹ wykorzystywane przez MRR do analizy realizacji za³o eñ Narodowej Strategii Spójnoœci, jednak ze wzglêdu na ich du ¹ liczbê nie opisano poszczególnych zbiorów. Dane dostêpne w BDL nie s¹ danyi przestrzennyi, ale dziêki odniesieniu ich do jednostek podzia³u terytorialnego kraju, zgodnej z Noenklatur¹ Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) bêd¹ og³y byæ analizowane w ujêciu geograficzny. ród³e danych zawartych w ty zbiorze s¹ wyniki spisów powszechnych i zasoby inforacyjne statystyki publicznej, w ty dane adinistracyjne. Baza ta jest niezwykle obszerna, bowie zawiera, a 170 tys. cech pogrupowanych w 40 kategoriach teatycznych (GUS, 2012). Cechy te sprawiaj¹, e BDL jest niezwykle cenny Ÿród³e inforacji, zarówno do porównañ iêdzyregionalnych jak i czasowych. Dane udostêpniane s¹ w foracie.xls. Krajowy Rejestr Urzêdowy Podzia³u Terytorialnego Kraju (TERYT) jest urzêdowy rejestre dotycz¹cy podzia³u terytorialnego Polski, prowadzony przez GUS. Stanowi obowi¹zuj¹cy standard identyfikacji terytorialnej, uo liwiaj¹cy integracjê danych odniesionych do jednostek podzia³u terytorialnego, pochodz¹cych z ró nych Ÿróde³. W niniejszej pracy wykorzystano dwa z podsysteów TERC i SIMC (wg stanu na 01.01.2013 r.). Syste TERC zawiera identyfikatory i nazwy jednostek zasadniczego, trójstopniowego podzia³u terytorialnego kraju (BIP GUS, 2012). Syste SIMC zawiera urzêdowe nazwy iejscowoœci wraz ze sta³yi identyfikatorai oraz ich przynale noœæ do giny, powiatu i województwa opisany za pooc¹ kodu TERYT (BIP GUS, 2012). Dane udostêpniane s¹ w foracie.xl. Baza danych kodów pocztowych. Jej wykorzystanie podyktowane by³o potrzeb¹ wykorzystania inforacji o kodzie pocztowy beneficjenta danego projektu, wspó³finansowanego z funduszy strukturalnych, w celu przyporz¹dkowania projektu do konkretnej iejscowoœci. Baza kodów pocztowych udostêpniana jest przez Pocztê Polsk¹ i systeatycznie aktualizowana. Wykorzystany zbiór zawiera ok. 140 tys. rekordów, opisanych atrybutai jednoznacznie identyfikuj¹cyi iejscowoœci po kodzie pocztowy i nuerze TERYT. Zbiór jest udostêpniany w foracie.csv. Baza projektów realizowanych z wykorzystanie funduszy strukturalnych. Bazê projektów realizowanych z wykorzystanie œrodków unijnych pobrano z Krajowego Systeu Inforatycznego SIMIK 07-13. Wykorzystana baza pobrana zosta³a z oficjalnej strony Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, dotycz¹cej funduszy europejskich. Jest ona aktualna na dzieñ 28.02.2013 r. i zawiera inforacje o wszystkich projektach realizowanych w Polsce, w raach poszczególnych prograów operacyjnych od pocz¹tku obowi¹zywania NSRO 2007-2013. Zbiór zawiera: 60,3 tys. rekordów dotycz¹cych projektów realizowanych w raach prograu Kapita³ Ludzki, 57,5 tys. rekordów dotycz¹cych projektów realizowa-

98 SYLWIA MARCZAK, JOANNA PLUTO-KOSSAKOWSKA nych w raach pozosta³ych prograów operacyjnych. Zbiór ten jest zapisany i udostêpniany w foracie.xls. Haronizacja danych Ÿród³owych Haronizacja danych Ÿród³owych jest niezbêdny eleente porz¹dkowania danych przed przyst¹pienie do realizacji koncepcji bazy danych. Taka potrzeba wynika z kilku faktów: brak aktualnoœci zbiory s¹ odniesionego do ró nych okresów czasu, niekopletnoœæ brak wype³nienia wszystkich atrybutów, niezadowalaj¹ca szczegó³owoœæ treœci niektórych baz danych, ró ny sposób zapisu danych, obszernoœæ zbiorów najniejszy zawiera ok. 3 tys. obiektów, a najwiêkszy ok. 140 tys. Wyienione probley prze³o y³y siê na d³ugotrwa³¹ pracê, zwi¹zan¹ z przekszta³cenie danych do postaci gotowej do wykorzystania w bazie danych. Wykonane dodatkowe czynnoœci stricte porz¹dkuj¹ce, obrazuj¹ skalê probleu jaki jest brak interoperacyjnoœci krajowych zbiorów danych przestrzennych. Jest to szczególnie niepokoj¹ce ze wzglêdu na fakt, e wszystkie zbiory danych zosta³y pozyskane od instytucji pañstwowych. Haronizacja dotyczy³a iêdzy innyi nastêpuj¹cych procedur: dostosowanie liczby obiektów wystêpuj¹cych w warstwie gin pozyskanych z PRG do liczby wyienionej w rejestrze TERYT giny iejsko-wiejskie zyska³y jednolit¹ geoetriê bez podzia³u na obszar iejski i wiejski, co pozwoli³o na przypisanie kodu TERYT do jednostek adinistracyjnych, podzielenie w PRG obiektów wieloczêœciowych na pojedyncze powiaty o tej saej nazwie stanowi³y obiekt typu ultipart, ujednolicenie foratów zapisu poszczególnych zbiorów danych, autoatyczne pozyskanie nazw powiatów (brak nazw powiatów w PRG) z warstwy powiatów z BDO, uporz¹dkowanie i uzupe³nienie warstwy iejscowoœci z BDO o brakuj¹ce obiekty, przy³¹czenie kodów pocztowych do iejscowoœci wed³ug kodu TERYT, kontrola poprawnoœci, wykonanie niezbêdnych uzupe³nieñ i zbudowanie relacji z tabel¹ SIMC, uzupe³nienie tabeli projektów unijnych o TERYT jednostek terytorialnych, w której by³y realizowane. Powy sze procesy haronizuj¹ce i porz¹dkuj¹ce dane zosta³y zautoatyzowane za pooc¹ narzêdzia Model Builder, dostêpnego w oprograowaniu ArcGIS. Mio to wyaga³y du ego nak³adu czasu i pracy, a tak e wysokich wyagañ sprzêtowych ze wzglêdu na przetworzenia bardzo obszernych zbiorów danych. Koncepcja nowej struktury bazy danych przestrzennych W wyniku doœwiadczeñ zwi¹zanych z przygotowanie danych Ÿród³owych oraz przegl¹du literatury (Tolinson, 2008; Longley 2006) zaproponowano strukturê relacyjnej bazy danych przestrzennych, która uo liwia efektywne korzystanie oraz eliinuje d³ugotrwa³y i pracoch³onny proces ³¹czenia danych Ÿród³owych, przez zastosowanie odpowiednich rela-

BDP DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE 99 cji. Modelowane obiekty i ich cechy zosta³y dobrane w taki sposób, aby u³atwia³y ocenê realizacji NSRO oraz uo liwia³y wykonywanie analiz przestrzennych. Nie by³o zate potrzeby rozbudowywania ich struktury ponad tê zawart¹ w danych Ÿród³owych. Zbudowany odel a za zadanie usysteatyzowaæ strukturê danych Ÿród³owych i u³atwiæ do nich dostêp. Do jego budowy wykorzystano relacyjny odel danych, natoiast sao opracowanie wykonano w prograie ArcGIS. Projektowanie bazy danych polega³o na okreœleniu celu: bazy danych; tabel, które s¹ niezbêdne do realizacji za³o onego celu; atrybutów opisuj¹cych ka d¹ tabelê; kluczy g³ównych i obcych ³¹cz¹cych tabele oraz typów relacji zachodz¹cych iêdzy tabelai (Tolinson, 2008; Longley 2006). Podstawowy cele tworzonej bazy jest u³atwienie dostêpu do danych Ÿród³owych i o liwoœæ korzystania z nich bez potrzeby dodatkowych przetworzeñ. Ponadto zadanie bazy jest ³¹czenie danych przestrzennych i nieprzestrzennych w sposób uo liwiaj¹cy ich ³atwe analizowanie, zarówno iloœciowe jak i jakoœciowe, w odniesieniu do oceny realizacji za³o eñ Narodowych Strategicznych Ra Odniesienia. Ze wzglêdu na specyfikê danych Ÿród³owych, które stanowi¹ zarówno dane przestrzenne jak i nieprzestrzenne, zaproponowano 13 tabel (rys. 3). Ponadto w strukturze utworzono równie 4 tabele intersekcji, które wyagane by³y do ipleentacji zwi¹zku wiele do wielu zachodz¹cego iêdzy obiektai. Utworzone tabele bezpoœrednio odnosz¹ siê do zidentyfikowanych wczeœniej danych Ÿród³owych. Jednoczeœnie istnieje o liwoœæ rozbudowy bazy danych o zbiory, które w sposób kopletny opisywa³yby zagadnienie pozyskiwania œrodków finansowych z funduszy strukturalnych. Tak jak w przypadku propozycji poszczególnych tabel, równie w przypadku ich atrybutów nie powiêkszono ich liczby ponad te, które s¹ zgroadzone w danych Ÿród³owych. Jedyne odyfikacje dotyczy³y dodania atrybutu klucza obcego, który jest wyagany w celu ipleentacji zwi¹zku jeden do wielu. Natoiast typy poszczególnych atrybutów wynikaj¹ bezpoœrednio ze specyfiki danych, któryi s¹ wype³niane. W procesie okreœlania klucza g³ównego skorzystano z zasad stosowanych w praktyce przy projektowaniu baz danych, a ianowicie najpierw spróbowano zdefiniowaæ klucz naturalny, a dopiero w przypadku jego braku tworzono klucz sztuczny. Jeœli iêdzy tabelai istnia³y relacje jeden do wielu równie zastosowano klucze obce. Identyfikatory TERC i SIMC stanowi³y klucze naturalne ³¹cz¹ce dane przestrzenne z opisowyi. Natoiast identyfikatory stosowane przez MRR stanowi³y klucze naturalne zastosowane do opisu przynale noœci danego projektu do konkretnego poddzia³ania, dzia³ania, osi priorytetowej i prograu operacyjnego. Ostatni etape projektowania nowej struktury danych by³o okreœlenie zwi¹zków zachodz¹cych iêdzy tabelai (rys. 3). Zdefiniowano 13 relacji typu jeden do wielu oraz 4 relacje wiele do wielu, wyagaj¹ce utworzenia dodatkowych tabel intersekcji. Relacje zosta- ³y utworzone w oparciu o nastêpuj¹ce za³o enia: struktura prograów operacyjnych jest hierarchiczna, przez co wyaga utworzenia relacji jeden do wielu iêdzy poszczególnyi pozioai hierarchii, projekt o e byæ realizowany przez jednego beneficjenta, ale jeden beneficjent o e realizowaæ wiele projektów relacja jeden do wielu, hierarchiczna struktura podzia³u adinistracyjnego kraju wyaga utworzenia relacji jeden do wielu iêdzy poszczególnyi pozioai,

100 SYLWIA MARCZAK, JOANNA PLUTO-KOSSAKOWSKA Rysunek 3. Scheat relacji zaproponowany w nowej uspójnionej strukturze bazy danych

BDP DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE 101 jeden projekt o e byæ realizowany na obszarze kilku jednostek adinistracyjnych, natoiast w raach jednej jednostki realizowanych jest wiele projektów s¹ to relacje wiele do wielu, wyagaj¹ce utworzenia tabel intersekcji ProjektGina, ProjektPowiat, ProjektWojewództwo, w jednej iejscowoœci o e funkcjonowaæ wiele kodów pocztowych, natoiast jeden kod pocztowy o e obejowaæ wiele iejscowoœci jest to relacja wiele do wielu, wyagaj¹ca utworzenia tabeli intersekcji KodMiejscowoœæ. Do utworzenia bazy danych przestrzennych wykorzystano oprograowanie ArcGIS, które proponuje dwa rodzaje baz danych przestrzennych, tzw. geobaz osobist¹ i plikow¹. Zastosowano geobazê osobist¹, która pozwala na wykorzystanie jej przez inne oprograowania ni ArcGIS, czego nie uo liwia geobaza plikowa. Geobaza osobista wykorzystuje forat zapisu Microsoft Access.db. Geoetria obiektów przechowywana jest w atrybucie Shape i typie danych BLOB, który uo liwia przechowywanie du ych iloœci danych binarnych jako pojedynczy obiekt. W niniejszy opracowaniu skorzystano z nastêpuj¹cych obiektów geobazy: zestaw danych (Feature Dataset) zawiera klasy obiektów o ró nej reprezentacji geoetrycznej, uo liwia.in. zdefiniowanie uk³adu wspó³rzêdnych danych, klasa obiektów (Feature Class) obiekty o okreœlonej reprezentacji przestrzennej, tabela geobazy dane opisowe nieposiadaj¹ce reprezentacji przestrzennej, narzêdzia geoprzetwarzania (Toolbox) zbiór utworzonych przez u ytkownika odeli geoprzetwarzania. Zaprojektowana struktura bazy danych zosta³a zrealizowana w ca³oœci w warunkach laboratoryjnych, w raach prac badawczych, bez etapu koñcowego wdro enia. Jej funkcjonalnoœæ równie przetestowano przeprowadzaj¹c wiele analiz przestrzennych wykorzystania funduszy europejskich w Polsce, opisane w oddzielnej publikacji. Podsuowanie Zrealizowana struktura bazy danych spe³nia za³o one cele oraz uwzglêdnia Ÿród³a danych, wykorzystywane do oceny realizacji NSRO. Dziêki takieu podejœciu o liwa jest integracja danych, co stanowi podstawow¹ funkcjonalnoœæ bazy danych w procesie dostarczania inforacji, które posiadaj¹ znacz¹cy wp³yw na podejowane decyzje. W szczególnoœci baza danych o e realizowaæ nastêpuj¹ce funkcje: dostarczanie inforacji o projektach, które uzyska³y dofinansowanie z UE wraz z odniesienie ich realizacji do przestrzeni geograficznej, dostarczanie inforacji o beneficjentach, którzy realizuj¹ projekty wspó³finansowane ze œrodków UE wraz z odniesienie do przestrzeni, o liwoœæ generowania statystyk zagregowanych do poziou giny, powiatu, województwa lub prograu operacyjnego, autoatyczne odniesienie do przestrzeni nowych projektów. Najbardziej efektywny wykorzystanie bazy danych przestrzennych by³oby utworzenie pe³nego systeu inforatycznego, którego czêœci¹ by³by w³aœnie ten koponent (rys. 4). Obecnie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego korzysta z Krajowego Systeu Inforatycznego SIMIK 07-13, który groadzi dane dotycz¹ce wszystkich projektów unijnych w postaci opisowej. Do³¹czenie do jego struktury koponentu GIS w pe³ni zautoatyzowa³oby

102 SYLWIA MARCZAK, JOANNA PLUTO-KOSSAKOWSKA =DU] 8GRVW SQLDQLHà G]DQLHà 5DSRUWRZDQLHà 3RGHMPRZDQLHÃGHF\]MLà 6\VWHPÃ,QIRUPDW\F]Q\Ã055à *,6à 6\VWHPÃHNVSHUWRZ\Ã.6,Ã6,0,.Ãà %D]DÃGDQ\FKà SU]HVWU]HQQ\FKà %D]DÃZLHG]\à %D]DÃSURMHNWyZà XQLMQ\FKà Rysunek 4. Propozycja architektury systeu inforatycznego MRR integruj¹cej systey GIS, KSI SIMIK i syste ekspertowy proces analiz przestrzennych wykorzystywania funduszy strukturalnych. Ponadto uo liwi³by ocenê realizacji za³o eñ NSRO przy uwzglêdnieniu relacji przestrzennych wystêpuj¹cych w badany zbiorze. W szczególnoœci syste realizowa³by nastêpuj¹ce zadania: autoatyczne odniesienie danych przestrzennych do po³o enia geograficznego, a co za ty idzie wykonywanie wizualizacji i analiz przestrzennych, zarz¹dzanie danyi przestrzennyi i opisowyi w jedny systeie, wspoagaj¹ce efektywnoœæ i usprawnienie pracy inisterstwa, autoatyczne generowanie podsuowañ w postaci raportów i ap, wspoagaj¹ce dzia³ania sprawozdawcze inisterstwa, wykorzystanie wiedzy eksperckiej dotycz¹cej wdra ania i ewaluacji NSRO do otrzyywania wiarygodnych i rzetelnych wyników analiz, raz zharonizowane bazy danych nie wyaga³yby powtarzania tego procesu, a jedynie okresowej aktualizacji, natychiastowe wykorzystywanie wyników analiz przestrzennych w procesie decyzyjny, autoatyczne przekazywanie i udostêpnianie danych inny instytucjo pañstwo- wy, dotarcie do du ej liczby odbiorców i zwiêkszenie aktywnoœci beneficjentów przez udostêpnianie danych dotycz¹cych projektów unijnych, w postaci geoportalu. Autorki uwa aj¹ e, powy sze wnioski o na by uwzglêdniæ przy odernizacji systeu wspoagaj¹cego zarz¹dzanie œrodkai unijnyi, bêd¹cyi w gestii nowo powsta³ego Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju w nowej perspektywie finansowej 2014-2020.

BDP DO ANALIZY WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY EUROPEJSKICH W POLSCE 103 Literatura Jankowska A., 2005: Fundusze Unii Europejskiej w okresie prograowania 2007 2013. Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, Warszawa. NSRO, 2007: Narodowe Strategiczne Ray Odniesienia 2007 2013 wspieraj¹ce wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa. Willa R., 2010: Polityka spójnoœci Unii Europejskiej geneza, ewolucja, stan obecny. Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska Lublin Polonia, t. XVII, z. 2: 21-38, Lublin. Tolinson R., 2008: Rozwa ania o GIS. Planowanie Systeów Inforacji dla Menad erów. Europejskie Centru Edukacyjne, Warszawa. Marczak S., Pluto-Kossakowska J., 2014: Zastosowanie statystyki przestrzennej do analizy wykorzystywania funduszy europejskich w Polsce. Roczniki Geoatyki t. 12, z.1(63), PTIP, Warszawa. ród³a internetowe (dostêp arzec 2013 r.) BIP GUS, 2012: Zakres rejestru TERYT http://www.stat.gov.pl/bip/389_111_plk_html.ht, CODGiK, 2012: http://www.codgik.gov.pl/pastwowy-rejestr-granic-i-powierzchni-jednostek-podziaowterytorialnych-kraju.htl GUS, 2012: Bank Danych Lokalnych. http://www.statystykawregionie.pl/aterialy/bdl_ulotka.pdf MRR, 2006, 2013: http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/organizacjafunduszyeuropejskich/strony/czysafundusze.aspx Sobczak E.,2009: www.ans.pw.edu.pl/esobczak/files/nss.ppt MRR, 2009: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/ Spis skrótów BDL Bank Danych Lokalnych BDO Baza Danych Ogólnogeograficznych BDP Baza Danych Przestrzennych BLOB Binary Large Object EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Spo³eczny FS Fundusz Spójnoœci GIS Geographical Inforation Syste GUS G³ówny Urz¹d Statystyczny MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (do 27.11.2013 r. ) MIR Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju NSRO Narodowe Strategiczne Ray Odniesienia NSS Narodowa Strategia Spójnoœci NUTS Noenklatura Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych PO Progra Operacyjny POIG Progra Operacyjny Innowacyjna Gospodarka POIiS Progra Operacyjny Infrastruktura i Œrodowisko POKL Progra Operacyjny Kapita³ Ludzki PORPW Progra Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej PRG Pañstwowy Rejestr Granic RPO Regionalny Progra Operacyjny SIMC Syste identyfikatorów i nazw iejscowoœci SWW Strategiczne Wytyczne Wspólnoty TERC Syste identyfikatorów i nazw jednostek podzia³u terytorialnego TERYT Krajowy Rejestr Urzêdowy Podzia³u Terytorialnego Kraju

104 SYLWIA MARCZAK, JOANNA PLUTO-KOSSAKOWSKA Streszczenie W artykule opisano zadanie polegaj¹ce na stworzeniu koncepcji bazy danych przestrzennych, zawieraj¹cej dane opisowe, dotycz¹ce projektów unijnych, przypisane do jednostek podzia³u adinistracyjnego Polski. Utworzona baza danych przestrzennych a uo liwiæ prowadzenie analiz przestrzennych do oceny wykorzystania œrodków unijnych w Polsce. Dziêki zastosowaniu optyalnego odelu danych o liwa jest ocena realizacji za³o eñ Narodowych Strategicznych Ra Odniesienia 2007 2013 w kontekœcie przestrzenny. W koncepcji struktury bazodanowej przeanalizowano i zharonizowano dane Ÿród³owe, w ty PRG, BDO, TERYT, Bank Danych Lokalnych, Bazê Danych Kodów Pocztowych oraz bank danych o projektach unijnych z SIMIK. Ostatecznie zaprojektowan¹ bazê danych przetestowano pod wzglêde funkcjonalny i wykorzystano do dalszych analiz przestrzennych. Abstract The paper describes the concept and ipleentation of spatial database containing descriptive data on EU projects assigned to the adinistrative division units. Established spatial database is intended to enable spatial analyzes for evaluation of the use of EU funds in Poland. By applying optial structure of the data odel, it is possible to evaluate realization of the objectives of National Strategic Reference Fraework 2007-2013 in the spatial context. Within the concept of database structures, spatial and non-spatial data sources were analyzed and haronized. Finally, the designed database was realized and its operation was tested. gr in. Sylwia Marczak sylwia.arczak1@gail.co dr in. Joanna Pluto-Kossakowska jkossako@gik.pw.edu.pl tel. 22 235 7286