Kod ucznia Data urodzenia ucznia Dzień miesiąc rok Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów ETAP REJONOWY Rok szkolny 2014/2015 Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 24 zadania. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi. 5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź A : Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź: Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi zero punktów. 6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora). 7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. 8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego. 9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi kolegów narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji. 10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 80% punktów, czyli 40 punktów. 11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut. Życzymy Ci powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko ucznia Uczeń uzyskał:.. /50 pkt.
Część I 1. Wybierz zbiór cząsteczek w których występuje tylko wiązanie kowalencyjne spolaryzowane. A. Cl 2, K 2 S, NH 3 C. H 2, H 2 O, BaO B. HCl, H 2 O, NH 3 D. BaO, K 2 S, NaCl 2. Przeprowadzono reakcje chemiczne przedstawione na schemacie. SO 2 HCl SiO 2 CO 2 CO NH 3 I II III IV V VI H 2 O + oranż metylowy Oranż metylowy zabarwił się na czerwono w naczyniach: 1, 2 i 4. Wybierz poprawny wniosek z tego doświadczenia. A. W reakcjach chemicznych wszystkich tlenków niemetali powstają kwasy. B. W reakcjach chemicznych tlenku krzemu(iv) i tlenku węgla(ii) z wodą powstają zasady. C. W wyniku rozpuszczania się wszystkich wodorków niemetali w wodzie powstają kwasy. D. W wyniku reakcji rozpuszczalnych tlenków niemetali z wodą oraz rozpuszczania niektórych wodorków niemetali w wodzie powstają kwasy. 3. Które z poniższych twierdzeń nie jest prawdziwe? A. W wyniku zmieszania roztworu chlorku miedzi(ii) i roztworu wodorotlenku potasu wydzielił się niebieski, galaretowaty osad. B. Wapń reaguje z wodą wolniej niż potas. C. Stały tlenek fosforu(v) rozpuszcza się w wodzie, a roztwór barwi fenoloftaleinę na czerwono. D. Siarka pali się niebieskawym płomieniem, a powstający gaz ma ostry zapach. 4. W cząsteczce azotanu(v) wapnia stosunek masowy pierwiastków chemicznych wapnia do azotu do tlenu wynosi: A. 10 : 14 : 48 C. 10 : 7 : 24 B. 20 : 7 : 24 D. 20 : 7 : 12 Strona 2 z 12
5. W przypadku zmieszania roztworów której z podanych niżej par związków nie zaobserwujemy objawów reakcji chemicznej? A. Azotan(V) srebra i siarczan(vi) sodu, B. Chlorek potasu i kwas fosforowy(v), C. Żelazo i kwas solny, D. Węglan sodu i kwas siarkowy(vi). 6. Trójdodatni kation pierwiastka X i jednoujemny anion pierwiastka Y posiadają identyczną konfigurację elektronową K 2 L 8. Związek ten ma wzór: A. AlF 3 C. AlCl 3 B. BF 3 D. BCl 3 7. Preparat poprawiający sprawność ruchową stawów zawiera między innymi 60% kolagenu. W opakowaniu znajduje się 50 kapsułek po 300mg każda. Jaką masę kolagenu zawiera całe opakowanie? A. 90g C. 900mg B. 9g D. 180mg 8. Przeprowadzono reakcje chemiczne przedstawione na schemacie. Zn Cu KOH AgNO 3 I II III IV HCl HCl H 2 SO 4 KCl Sól kwasu beztlenowego powstaje w naczyniu/naczyniach: A. I, II, IV C. I, II B. I, IV D. we wszystkich. 9. Wybierz nazwę monomeru, z którego można otrzymać polimer o wzorze: CH CH CH 3 C 2 H 5 n A. but-1-en C. pent-1-en B. but-2-en D. pent-2-en Strona 3 z 12
10. Z poniższych twierdzeń wybierz wszystkie te, które dotyczą etynu. I. Jest węglowodorem nasyconym. II. Jest węglowodorem nienasyconym. III. Nie odbarwia wody bromowej. IV. Odbarwia roztwór KMnO 4. V. Ma zastosowanie w palnikach acetylenowo-tlenowych. VI. Ulega reakcji eliminacji. VII. Ulega reakcjom addycji. Poprawne twierdzenia to: A. I, III, VI C. IV, V, VII B. II, IV, V, VI D. II, IV, V, VII KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych) Kod ucznia Numer zadania Odpowiedzi Liczba punktów (wypełnia komisja) Data urodzenia ucznia 1 dzień miesiąc rok 2 3 4 5 6 (wypełnia komisja) 7 Suma punktów za zadania zamknięte Suma punktów za zadania otwarte 8 9 10 Suma punktów za cały arkusz Strona 4 z 12
Podsumowanie części II ETAP REJONOWY Nr zad. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 (pkt.) (2) (2) (3) (3) (2) (2) (4) (3) (3) (1) (3) (6) (4) (2) Przyznane punkty Część II ZADANIE 1 (2 pkt.) Oceń poprawność napisanych poniżej twierdzeń. Wpisz literę P, jeśli uważasz, że zdanie przedstawia prawdę lub literę F, gdy uważasz je za fałszywe. l.p. Twierdzenia Ocena P / F 1. Wszystkie pierwiastki chemiczne grupy 18 mają po 8 elektronów walencyjnych. 2. Charakter niemetaliczny pierwiastków chemicznych danego okresu zwiększa się w miarę wzrostu numeru grupy. 3. Woda jest mieszaniną jednorodną wodoru i tlenu. 4. Kwas azotowy(v) występuje w soku żołądkowym ssaków. 5. Im niższy numer okresu litowca, tym wolniej reaguje on z wodą. ZADANIE 2 (2 pkt.) Naturalny ołów jest mieszaniną czterech izotopów:,,,. Oblicz zawartość procentową izotopów i, jeśli wiadomo, że średnia masa atomowa ołowiu wynosi 207,19u i zawiera on 1,4% izotopu i 52,4% izotopu. Obliczenia: Odpowiedź:. Strona 5 z 12
ZADANIE 3 (3 pkt.) Oblicz masę technicznego stałego KOH zawierającego 30% zanieczyszczeń, którą należy dodatkowo rozpuścić w 5dm 3 roztworu KOH o gęstości 1,2g/cm 3 i stężeniu 15%, aby zwiększyć stężenie roztworu o 5%. UWAGA! Zanieczyszczenia technicznego KOH są rozpuszczalne w wodzie. Obliczenia: Odpowiedź:.. ZADANIE 4 (3 pkt.) Próbkę jednego z berylowców o masie 2g wrzucono do wody. Wydzielający się gaz zebrano w cylindrze miarowym. Zajął on objętość 1,12dm 3 w przeliczeniu na warunki normalne. Który z berylowców został użyty w tym doświadczeniu? Odpowiedź poprzyj odpowiednimi obliczeniami. Obliczenia: Odpowiedź:.. Strona 6 z 12
ZADANIE 5 (2 pkt.) W doświadczeniach A i B przedstawionych na poniższym schematycznym rysunku powstają różne produkty zawierające ten sam pierwiastek. Napisz równania reakcji zachodzących procesów chemicznych. Doświaczenia Równania reakcji chemicznych A B ZADANIE 6 (2 pkt.) Alkan, w którym stosunek masowy węgla do wodoru wynosi 5 : 1, poddano katalitycznemu odwodornieniu i otrzymano alken o takiej samej liczbie atomów węgla. Wykonaj odpowiednie obliczenia i zapisz wzory sumaryczne alkanu i otrzymanego alkenu. Obliczenia: Wzór alkanu: Wzór alkenu: Strona 7 z 12
ZADANIE 7 (4 pkt.) Przeanalizuj uważnie podane niżej wzory węglowodorów: I HC C CH 2 CH 3 II CH 3 CH 3 CH CH 2 CH 3 III CH 3 CH 2 C CH 3 IV CH 3 CH 3 CH CH 3 V CH 3 C C CH 2 CH 3 VI CH 2 CH CH CH 2 1. Wykonaj poniższe polecenia wpisując numery związków. a) izomerami są:. b) homologami są:.(dwie pary związków) c) węglowodory, które odbarwiają roztwór KMnO 4 to:. 2. Napisz nazwę systematyczną związku V. ZADANIE 8 (3 pkt.) Zmieszano roztwór A zawierający 0,2 mola azotanu(v) srebra z roztworem B zawierającym 0,2 mola kwasu chlorowodorowego. Otrzymany osad odsączono. Do roztworu C będącego przesączem dodano roztwór zawierający 4g wodorotlenku sodu. Po wymieszaniu bagietką zbadano odczyn powstałego roztworu D. Wykonaj poniższe polecenia. a) Napisz cząsteczkowe równanie reakcji, która zaszła w wyniku zmieszania roztworów A i B... b) Napisz równanie reakcji jonowej skróconej, która zaszła po dolaniu roztworu zasady do przesączu.. c) Określ ph roztworu D. (ph< 7, ph> 7 lub ph= 7) Odpowiedź krótko uzasadnij. Odp.: Uzasadnienie:..... Strona 8 z 12
Informacja do zadań 9 i 10 Jednym z substratów przydatnych w procesach otrzymywania kauczuku jest but-1,3-dien (zwany popularnie butadienem) węglowodór o wzorze: CH 2 = CH CH = CH 2 Związek ten należy do węglowodorów wielonienasyconych. W nazwie systematycznej przedrostek di przed końcówką -en oznacza dwa wiązania podwójne, a lokanty 1,3 przy których atomach C te wiązania się znajdują. ZADANIE 9 (3 pkt.) Po przeanalizowaniu powyższego wzoru wykonaj poniższe polecenia. Posługuj się tylko wzorami strukturalnymi lub półstrukturalnymi (grupowymi). a) Napisz wzór podobnego związku, który posiada w łańcuchu sześć atomów węgla i co drugie wiązanie podwójne... b) Napisz równanie reakcji 1 mola butadienu z 1 molem bromu.... c) Napisz równanie reakcji butadienu z wodorem, wiedząc że produktem jest alkan.. ZADANIE 10 (1 pkt.) Napisz wzór półstrukturalny lub strukturalny węglowodoru o nazwie systematycznej 2-metylopent-1,3-dien. ZADANIE 11 (3 pkt.) Rozpuszczono 16g Br 2 w 192,5cm 3 CCl 4 cieczy o gęstości 1,6g/cm 3. Oblicz, ile moli cząsteczek rozpuszczalnika przypada na 1mol cząsteczek bromu w tym roztworze. Masa molowa Br 2-160g/mol, CCl 4 154g/mol. Obliczenia: Odpowiedź: Na 1 mol cząsteczek bromu przypada moli cząsteczek rozpuszczalnika (CCl 4 ). Strona 9 z 12
ZADANIE 12 (6 pkt.) Masz do dyspozycji roztwory: HCl, KBr, Na 3 PO 4. Zaproponuj sposób rozróżnienia podanych niżej roztworów soli uzupełniając schematy doświadczeń. W tabelach zapisz przewidywane obserwacje wybierając sformułowania z poniższego zestawu: a) wytrąca się osad. b) wydziela się gaz bez zapachu. c) wydziela się gaz o charakterystycznym zapachu. d) brak objawów reakcji. Dośw. 1. Mg(NO 3 ) 2 NaNO 3 probówka A. obserwacje B. Napisz równanie reakcji jonowej pełnej zachodzącego procesu:. Dośw. 2. Na 2 SO 4 Na 2 S probówka C. obserwacje D. Napisz równanie reakcji czasteczkowej zachodzącego procesu:.. Strona 10 z 12
ZADANIE 13 (4 pkt.) Zidentyfikuj substancje chemiczne kryjące się pod literami A, B, X, Y, M, N. H 2 + polipropylen 1 A KOH 2 + B + O 2 3 X + Y 4 HBr + M + Y 5 N + X + Y Wpisz do tabeli wzory chemiczne (sumaryczne) zidentyfikowanych substancji. Litera A B X Y M N Wzór substancji Napisz równania reakcji wybranych przemian oznaczonych cyframi. Wzory związków organicznych zapisuj stosując wzory półstrukturalne lub strukturalne. Przemiana 1:. Przemiana 5:. ZADANIE 14 (2 pkt.) Napisz równania reakcji przemian występujących w schemacie: karbid woda etyn tlen sadza 1. 2. 1. 2. Strona 11 z 12
BRUDNOPIS Strona 12 z 12