KORZYŚCI ZDROWOTNE U OSÓB DOROSŁYCH PROWADZĄCYCH AKTYWNY TRYB ŻYCIA Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp.
Skutki niedostatecznej aktywności ruchowej (siedzący tryb życia, hipokinezja) Narząd ruchu; m.in.: zahamowanie rozwoju dzieci i młodzieży i/lub nieharmonijny rozwój fizyczny, choroba zwyrodnieniowa stawów, utrata gęstości kości (osteoporoza), zanik mięśni (zmniejszenie siły i wytrzymałości). Układ krążenia: rozwój choroby niedokrwiennej serca, sprzyjanie rozwojowi nadciśnienia tętniczego, nasilenie rozwoju zaburzeń lipidowych (miażdżyca). Ponadto: obniżenie odporności, zmniejszenie wydolności płuc, osłabienie koordynacji psychomotorycznej, sprzyjanie zaburzeniom hormonalnym, nasilenie rozwoju nadwagi i otyłości, sprzyjanie rozwojowi nerwic i depresji. PRZYSPIESZA STARZENIE ORGANIZMU
Otyłość Stres Dieta wysokotłuszczowa Nadciśnienie tętnicze Palenie papierosów Alkohol Mała aktywność fizyczna
Ilość zawałów na 1000 80 70 60 50 40 30 20 10 0 40 duża aktywność fizyczna 72 mała aktywność fizyczna
Czynniki ryzyka społecznego i środowiskowego Ubóstwo Niski poziom edukacji/status zawodowy Niebezpieczna, stresująca praca Niebezpieczne, zanieczyszczone środowisko Dyskryminacja Ubóstwo polityczne i słabość ekonomiczna Złe warunki mieszkaniowe Żywienie nie odpowiadające normom Czynniki somatycznego ryzyka - nadciśnienie - hipercholesterolemia - osłabiony system immunologiczny - czynnik genetyczny Czynniki behawioralnego ryzyka - palenie papierosów - nieprawidłowa dieta - brak aktywności fizycznej - nadużywanie alkoholu Psychiczne czynniki ryzyka izolacja brak społecznego oparcia niska samoocena postrzegana mała siła i kontrola zachowań desperacja STATUS ZDROWOTNY
NIEKORZYSTNE EFEKTY WYSIŁKU FIZYCZNEGO Zmiany czynnościowe: wzrost produkcji wolnych rodników* aktywacja płytek krwi* wzrost krzepliwości krwi* ** hipertermia* hipotermia* Urazy sportowe** Wypadki** Nagłe powikłania kardiologiczne Nagła śmierć** * często związane z niewłaściwym (nadmiernym) wysiłkiem fizycznym ** w wielu przypadkach związane ze stosowaniem dopingu KORZYSTNE EFEKTY WYSIŁKU FIZYCZNEGO Profilaktyka i/lub leczenie: choroby niedokrwiennej serca nadciśnienia tętniczego udaru mózgu zaburzeń lipidowych cukrzycy (NIDDM) zespołu X osteoporozy otyłości i nadwagi Korzystne zmiany czynnościowe ze strony: mięśni, stawów, serca, naczyń krwionośnych Korzyści psychologiczne: feel good factor (dobre samopoczucie the fun factor i zadowolenie) Lepsza jakość życia Korzystny wpływ na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży Korzystny wpływ na proces starzenia: kształtowanie pozytywnego obrazu osób starszych niezależność osób starszych Korzyści społeczne: m.in. mniejsze wydatki na ochronę zdrowia i pomoc społeczną Porównanie korzystnych i niekorzystnych efektu wysiłku fizycznego (wg. Wł. Starosty)
CELE TRENINGU ZDROWOTNEGO Kreacja zdrowia poprzez: poprawa poziomu wydolności fizycznej, stabilizacja optymalnej masy ciała, zachowanie zadowalającej siły mięśniowej np. stabilizującej kręgosłup, powysiłkowy efekt endorfinowy, wzrost nieswoistej odporności. Zapobieganie powstawaniu lub rozwojowi chorób cywilizacyjnych: poprawa skuteczności układu krążenia (zmniejszenie częstotliwości skurczów serca w spoczynku i wysiłku, zwiększenie rzutu serca i pojemności minutowej, zmniejszenie ciśnienia, poprawa ukrwienia wieńcowego), poprawa metabolizmu lipidowego, podejmowanie korzystnych zmian związanych ze stylem życia (odżywianie, eliminacja używek), obniżenie poziomu stresu psychicznego (efekt endorfinowy). Rehabilitacja i leczenie: choroby układu krążenia, chorób metabolicznych np.cukrzycy, nerwic, chorób narządu.
CZYNNIKI EGZO- I ENDOGENNE NASILAJĄCE GENERACJĘ REAKTYWNYCH FORM TLENU (RTF) łańcuch oddechowy przemiana puryn do kwasu moczowego autooksydacja białek oddechowych aktywacja komórek fagocytarnych układu inmunologicznego PROMIENIOWANIE UV, GAMMA, OZON I ZWIĄZKI CHEMICZNE NIEDOBÓR ANTYOKSYDANTÓW W DIECIE RTF 1 O 2 HO 2 H2O 2 OH O 2 ekspresja genów białek ostrej fazy, enzymów antyoksydacyjnych aktywacja, obrony antyoksydacyjnej peroksydacja lipidów, węglowodanów, białek, kwasów nukleinowych
Zwiększenie równowagi oksydacyjno antyoksydacyjnej podczas systematycznego treningu zdrowotnego
WYKAZ NIEKTÓRYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH ZAWIERAJĄCYCH WIĘKSZĄ ILOŚĆ ANTYOKSYDANTÓW I AMINOKWASÓW SIARKOWYCH O zwiększonej zawartości β-karotenu O zwiększonej zawartości witaminy C O zwiększonej zawartości witaminy E O zwiększonej zawartości aminokwasów siarkowych wątroba (cielęca, wieprzowa, wołowa i drobiowa), tran, marchew, liście pietruszki, koper zielony, pomidory, papryka, morele (suszone), brzoskwinie (suszone), śliwki (suszone) porzeczki (czarne i czerwone), winogrona, śliwki (renklody), truskawki, czereśnie, maliny, brzoskwinie, cytryny, sok z pomarańczy, buraki, papryka, szczypiorek, kapusta włoska oleje roślinne i margaryny, soja (ziarno i mąka pełnotłuszczowa), migdały, słodkie orzechy laskowe i włoskie Mleko (w proszku), produkty mleczne (kazeina), sery żółte (dojrzewające), jaja, wątroba, mięso wołowe i wieprzowe, kurczaki, ryby, ziarno i kiełki pszenicy i żyta, ziarno i mąka (odtłuszczona) sojowa
Kwas arachidowy (20 : 4) AA Eikozopentaenowy (20 : 5) EPA Kwas dokozaheksaenowy (20 : 6) DHA Cyklooksygeneza Prostaglandyny (PgG, H) Wysiłek fizyczny Bezruch PgI 2 (prostacyklina) PgF 2 PgE 1 E 2 PgA (tromboxan) 2 zwężenie i stwardnienie tętnic agregacja płytek dieta wysokokaloryczna nadmiar tłuszczów nasyconych, nadwaga, otyłość, palenie tytoniu działanie przeciwmiażdżycowe sprzyja rozwojowi miażdżycy
PROHORMONY pro - lipotropina aktywność fizyczna pro - adrenokortyna emocja - endorfina met - enkefalina leu - enkefalina dynorfina metabolity nieaktywne
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ