CZÊŒÆ IV PORADNIK DRU YNOWEGO Na podstawie broszury Pierwsze Kroki Dru yny Harcerskiej napisanej przez Barbarê Niemiec phm. (rok pierwszego wydania: 1998) Pierwowzór zosta³ wydany w Siemianowicach Œl¹skich w roku 1998 Przepisany do Wiedzajnika 18 PaŸdziernika 2000
Witaj szanowna druhno, witaj drogi druhu! Z ogromn¹ przyjemnoœci¹ oddajemy w Twoje rêce czwarty zeszyt z serii Wiedzajnika Harcerskiego. Tym razem dajemy Ci napisany przez druhnê Barbarê Niemiec phm. poradnik dru ynowego dru yny harcerskiej. Orygina³ poradnika powsta³ na jeden z kursów a póÿniej o nim nieco zapomniano. Teraz zaœ dostosowany do wymogów Wiedzajnika zaistnia³ i w nim i w internecie. Wiedzajnik niegdyœ mo na by³o nabyæ w Komendzie Hufca ZHP w Siemianowicach Œl¹skich za jeden przeœliczny uœmiech. W tej chwili mo esz go znaleÿæ tylko w internecie pod adresem http://zhp-siem.kotlomontaz.pl/wiedzajnik/ Z powa aniem By³a Agencja Wydawnicza MarcoDRUK2000 a aktualnie osoba prywatna czyli ja, Marcin Ju wkrótce zostan¹ wydane kolejne zeszyty z tej serii. Co bêdzie w kolejnych, dowiesz siê ju wkrótce. Je eli masz jakiekolwiek propozycje, materia³y, rady i inne im podobne ró noœci mo esz je dostarczaæ bezpoœrednio do mnie na adres: 41-100 Siemianowice ul.korfantego 15a/12. Mo esz równie kontaktowaæ siê telefonicznie pod numerem 501 33 84 72 lub via e-mail: cinek@demo.pl PRZYJEMNEJ I KREATYWNEJ PRACY YCZÊ JA Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 0/6
KROK PIERWSZY Tytu³owe pierwsze kroki skieruj oczywiœcie do hufca, porozmawiaj z Komendantem i odpowiednim Namiestnikiem, przedstaw im swoje plany i zamierzenia. W³aœnie tu otrzymasz b³ogos³awieñstwo i skierowanie do pracy z dru yn¹. Ze skierowaniem nale y udaæ siê do Dyrekcji szko³y, w której chcesz za³o yæ dru ynê. Udaj¹c siê na pierwsz¹ rozmowê pamiêtaj, e bardzo wa ne jest pierwsze wra enie, postaraj siê wiêc wypaœæ jak najlepiej. Przedstaw siebie i swoje plany. Ustal z dyrekcj¹ na jakich warunkach bêdziecie w szkole istnieæ, jeœli nie masz w³asnej harcówki - z jakich pomieszczeñ mo esz korzystaæ, zorientuj siê kiedy mo esz spotkaæ siê z kandydatami na swych harcerzy, itd. Jeœli uporasz siê ju z formalnoœciami, kolej na nastêpne - trudniejsze kroki, a wiêc do dzie³a! To ilu harcerzy mo esz mieæ na zbiórkach zale y m.in. od tego, jak bêdzie wygl¹daæ bêdzie pierwsze spotkanie z przysz³ymi harcerzami, dlatego du o uwagi nale y poœwiêciæ agitacji i pierwszej zbiórce. Ale po kolei. KROK DRUGI Agitacja Wiesz ju (po rozmowie z dyrekcj¹) kiedy, i o której godzinie mo esz przeprowadziæ nabór, musisz siê wiêc do niej odpowiednio przygotowaæ. Pomyœl jak¹ bêdzie mia³a ona formê (jakie rzeczy musisz przygotowaæ), co chcesz powiedzieæ swoim przysz³ym harcerzom, jak zachêcisz ich do wst¹pienia w harcerskie szeregi... Przygotowuj¹c siê do agitacji warto pamiêtaæ o kilku bardzo wa nych sprawach, a mianowicie podczas niej: - pobudÿ ciekawoœæ dziecka; - podkreœl niezwyk³oœæ ka dego spotkania; - udowodnij przysz³ym harcerzom, e to oni (nie ty) s¹ na zbiórkach najwa niejsi; - opowiedz czego mog¹ siê na zbiórkach spodziewaæ, czym bêd¹ siê zajmowaæ; A przede wszystkim nie zapomnij poinformowaæ Twoich przysz³ych podopiecznych kiedy, o której godzinie i gdzie odbêdzie siê pierwsza zbiórka. Mo esz przygotowaæ informacje lub zaproszenia dla dzieci, warto pomyœleæ o plakacie informacyjnym... mo liwoœci jest wiele i zale ¹ one jedynie od Twej inwencji twórczej. Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 1/6
KROK TRZECI Pierwsza zbiórka Zaplanuj j¹ tak, by by³a atrakcyjna dla dzieci. Pamiêtaj, e one nie znaj¹ Ciebie i Ty nie znasz ich - warto wiêc coœ z tym zrobiæ. Poza tym Twoi przyszli harcerze nie wiedz¹ dok³adnie na czym polega harcerstwo, co to jest dru yna, kim jest dru ynowy czy przyboczny. Spróbuj ju na pierwszej zbiórce powiedzieæ im co ich w dru ynie czeka. Radzi³abym te du o zabaw poznawczych i integracyjnych, pl¹sów, piosenek Jak bêdzie wygl¹da³a Twoja pierwsza zbiórka zale y tylko od Ciebie i Twojej inwencji twórczej, nie zapominaj jednak, tworz¹c jej konspekt o ZASADACH DOBREJ ZBIÓRKI, czyli: - zasadzie przemiennoœci elementów (statycznych, dynamicznych, cichych, g³oœnych) - pamiêtaj, e wszystko ma SWÓJ czas; - zasadzie logicznego ci¹gu zbiórki - staraj siê pamiêtaæ o klamrach ³¹cz¹cych zbiórkê w sensown¹ ca³oœæ - unikaj s³owa: A teraz... - stworzy ono sztuczn¹ atmosferê; - zasadzie zachowania tempa - zmieniaj elementy tu po kulminacyjnym punkcie pracy; - zasadzie sta³oœci niektórych elementów - ta zasada jest latark¹, która nie pozwoli Ci siê zgubiæ; pamiêtaj wiêc o czterech sta³ych elementach, obrzêdowym rozpoczêciu, obrzêdowym zakoñczeniu, gawêdzie (lub jej formie wymiennej), minutkach harcerskich; - zasadzie czegoœ nowego na ka dej zbiórce; - zasadzie podzia³u pracy miêdzy wszystkich - miêdzy dru ynowym, przybocznym, zastêpami, harcerzami; - zasadzie samodzielnoœci inicjatywy - nie odtr¹caj pomys³ów harcerzy, niech maj¹ szansê, eby siê wykazaæ - daj szansê wypowiedzenia harcerzom w³asnego zdania; - zasadzie dru ynowy te siê bawi ; Jeœli przemyœla³eœ ju jak wygl¹daæ ma Twoja zbiórka, czas wzi¹æ siê za napisanie jej konspektu. W napisaniu konspektu pomo e Ci umieszczony poni ej schemat, najlepiej weÿ arkusz papieru i po prostu napisz: 1. TEMAT ZBIÓRKI - zatytu³uj j¹ jakoœ, pamiêtaj, e ciekawa nazwa bardziej zainteresuje harcerzy; 2. CO CHCESZ HARCERZOM NA TEJ ZBIÓRCE PRZEKAZAÆ, CZEGO CHCESZ ICH NAUCZYÆ, JAKIE UMIEJÊTNOŒCI MAJ ONI POSI ŒÆ 3. JAKIMI FORMAMI PRACY JESTEŒ W STANIE ZREALIZOWAÆ TO WSZYSTKO 4. PLAN ZBIÓRKI 5. PRZEANALIZUJ PLAN POD WZGLÊDEM ZASAD DOBREJ ZBIÓRKI 6. WYPISZ CO MUSISZ PRZYGOTOWAÆ, O CZYM PAMIÊTAÆ, KOGO MUSISZ POPROSIÆ O POMOC LUB ZGODÊ... 7. Przygotuj WOREK Z TWORZYWEM, czyli teksty piosenek, treœæ gawêdy, gry, zabawy... Jeœli ju napisa³eœ - masz gotowy konspekt! Czas wiêc na krok kolejny... Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 2/6
KROK CZWARTY Zezwolenia Rodziców Ju od pocz¹tku zadbaj o dobre kontakty z rodzicami swoich harcerzy. Jeœli mo esz zorganizuj spotkanie z rodzicami Twoich pociech, przedstaw im siebie i swoje plany, spróbuj pozyskaæ w nich sojuszników - jeœli Ci siê uda, bêd¹ nieocenion¹ pomoc¹. I najwa niejsze: poproœ o pisemn¹ zgodê na uczestnictwo dziecka w zbiórkach. Pozwolenia zbierz i do³¹cz do dokumentacji. KROK PI TY Meldunek Praktykuje siê, i nowo utworzona dru yna przechodzi tzw. OKRES PRÓBNY, trwaj¹cy trzy miesi¹ce. Jeœli wiêc jesteœ po pierwszych zbiórkach zanieœ do hufca meldunek informuj¹cy o istnieniu dru yny. Poproœ w nim równie o rozpoczêcie okresu próbnego. Jak wygl¹daæ bêdzie meldunek (i jego treœæ) zale y tylko od jego twórców. KROK SZÓSTY Ka da dru yna posiadaæ powinna dokumentacjê, w sk³ad której wchodz¹: - ksi¹ ka pracy; - ksi¹ ka finansowa; - kronika; - karty prób na stopnie i sprawnoœci; - ewidencja ksi¹ eczek harcerskich; - lista cz³onków dru yny; - karty biwaków; - ró nego rodzaju sprawozdania i protoko³y; Dokumentacja Oprócz powy szych dokumentów ka da dru yna powinna posiadaæ jeszcze jedn¹ wa n¹ pozycjê, która na pewno pomo e w ca³orocznej pracy. Chodzi oczywiœcie o PLAN PRACY. Piszemy go po kilku zbiórkach, kiedy poznamy ju naszych harcerzy, ich zainteresowania, potrzeby i zdolnoœci. Uwzglêdniamy w nim równie : - imprezy z tzw. zielonego i czerwonego kalendarza; - imprezy wynikaj¹ce z planu pracy szczepu i hufca; - potrzeby œrodowiska; - prawo i przyrzeczenie oraz system stopni i sprawnoœci; - obrzêdy; Wiesz ju co powinno znaleÿæ siê w Twoim planie, nie pozostaje wiêc nic innego jak tylko go napisaæ. Pomo e Ci w tym wzór zamieszczony na nastêpnej stronie: Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 3/6
PLAN PRACY... DH... NA ROK.../...... SZCZEP ZHP... HUFIEC... OPRACOWA :... 1. Charakterystyka dru yny:... DH... dzia³a od... przy SP nr... W... Liczy... harcerek i harcerzy w wieku.... Dru yna pracuje zastêpami, jest ich.... Zastêpowi posiadaj¹ przeszkolenie na stopniu.... Dotychczas... dh. i dh. zdoby³o stopieñ...,... dh. zdobywa stopieñ... W dru ynie pracuje... przybocznych w stopniu.... Dru yna posiada w³asn¹ kronikê. Zbiórki odbywaj¹ siê w... o godz.... w harcówce / szkole... 2. Za³o enia wychowawczo-programowe: W tym roku chcia³bym, aby moja dru yna: -... -... -... 3. Ramowy plan pracy: Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 4/6
KROK SIÓDMY Koniec Okresu Próbnego Po oko³o trzech miesi¹cach dzia³alnoœci Twojej dru yny Komendant hufca og³asza w rozkazie istnienie dru yny, nadaje jej numer (nazwa le y w gestii dru yny), a tym samym ZAKAÑCZA OKRES PRÓBNY. Od tego momentu Twoja dru yna rozpoczyna "normaln¹" dzia³alnoœæ, koñczy stawiaæ pierwsze kroki i zaczyna raczkowaæ, ale o tym mo e innym razem. Póki co warto zorganizowaæ sobie warsztat pracy dru ynowego, czyli miejsce i narzêdzia konieczne do realizacji Twoich harcerskich planów, zamierzeñ, celów. W najprostszym przypadku jest to po prostu pó³ka b¹dÿ szuflada, do której wrzuca siê materia³y zwi¹zane tematycznie z harcerstwem. Im wiêkszy jednak sta dru ynowego tym wiêksze zbiory, w których o ile zawczasu nie zrobimy porz¹dku, trudno bêdzie siê nam odnaleÿæ. Najlepiej zacz¹æ od podzielenia w³asnego ksiêgozbioru na dzia³y tematyczne. Im wiêksza kolekcja,tym bardziej szczegó³owy powinien byæ podzia³. Materia³y ulotne mo na sk³adaæ w specjalnych teczkach; podobnie post¹piæ mo na z pras¹. Nale y pamiêtaæ, e pomoc¹ w pracy dru ynowego s¹ równie biblioteki i czytelnie, a tak e specjalistyczne bibliografii - najbardziej znan¹ pozycj¹ z tej dziedziny jest praca W³adys³awa Broniewskiego pt. Bibliografia harcerska 1911-1960 (Warszawa, 1992). W nastêpnym rozdziale znajdziesz zestawienie bibliograficzne, które byæ mo e pomo e Ci w Twej harcerskiej karierze. KROK ÓSMY Bibliografia: Regulaminy 1. Harcerskie odznaki honorowe / T. Sikorski.- Warszawa, [199?] 2. Instrukcja o dzia³alnoœci finansowej, gospodarczej i sprzêtowej w dru ynie ZHP / ZHP GK.- Warszawa, 1993 3. Regulamin mundurów zuchów, harcerek, harcerzy, instruktorek i instruktorów ZHP / ZHP.- Warszawa, 1994 4. Regulamin musztry, s³u by wewnêtrznej i wartowniczej ZHP / ZHP GK.- Warszawa, [1994?] 5. Regulamin odznak i oznak zuchowych, harcerskich i instruktorów ZHP / Komisja Statutowo- Regulaminowa Rada Naczelna ZHP.- Warszawa, 1997 6. Sprawnoœci harcerskia / ZHP GK.- Warszawa, 1993 7. Starszoharcerskie znaki s³u b / ZHP GK Wydzia³ Harcerstwa Starszego i specjalnoœci.- Warszawa, 1997 8. Statut ZHP.- Warszawa, 1995 9. Stopnie i sprawnoœci harcerskie / ZHP GK.- Warszawa, 1996 10. System stopni harcerskich / ZHP GK.- Warszawa, 1993 Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 5/6
Bibliografia: Regulaminy 1. Co ka dy dru ynowy wiedzieæ powinien, czyli jak prowadziæ paczkê przyjació³ harcersk¹ metod¹ / KiM.- Kraków, 1990 2. Co ka dy zastêpowy wiedzieæ powinien / Grzegorz Ca³ek.- Warszawa, [199?] 3. Czuwajcie i módlcie siê: modlitewnik harcerski / oprac. Zdzis³aw J.Peszkowski.- Lublin, 1988 4. Elementy programu scoutowego / Gebthner i Ska.- Warszawa, 1991 5. Gry i zabawy w harcerskiej izbie / wybór: Agnieszka Janiec.- Warszawa, 1984 6. Harcenada / Z. Morawski.- Warszawa, [199?] 7. Harcerskie gry i zabawy / Wojciech Œliwierski.- Kraków, 1990 8. Harcerskie idea³y / ZHP.- Warszawa, 1997 9. Harcerskie ³amig³ówki i zabawy logiczne / Grzegorz Ca³ek.- Warszawa 10. Harcerski Paszport do Europy / ZHP GK Program Paszport do Europy.- Warszawa, 1997 11. Harcerski s³owniczek abstynencki / Boles³aw Leonhard.- Kraków, 1992 12. Jak byæ zastêpowym? / Bogus³aw i Wojciech Œliwierscy.- Kraków, 1991 13. Jak prowadziæ dru ynê harcersk¹: uwagi metodyczne / W.Szczygie³.- Kraków, 1990 (reprint z 1946) 14. Jak prowadziæ zastêp harcerski / W³adys³aw Szczygie³.- Kraków, 1990 (reprint z 1946) 15. Jak skauci pracuj¹ / Andrzej Ma³kowski.- [przedruk] Kraków, 1914 16. Jak zdobywaæ stopnie instruktorskie: poradnik dla przewodników / Maria Supe³, Gabrjela Zieliñska.- Warszawa,1996 17. Krzy harcerski / T. Sikorski.- Warszawa, [199?] 18. Leksykon harcerstwa / praca pod red. Olgierda Fietkiewicza.- Warszawa, 1988 19. owcy letnich wra eñ: tajemnice wielkiej przygody / R.Blicharski, B. Sack, P. Wituszyñski.- Szczecin, 1986 20. O metodzie harcerskiej i jej stosowaniu / Ewa Grodecka.- Warszawa,[1983] 21. Obrzêdowy piec / M.Kudasiewicz.- Warszawa, 1987 22. Od aktora do zielarza: piosenki i zabawy muzyczne / Henryk Ryszard uchowski.- Lublin,1993 23. Od andrzejek do do ynek / J.Kamocki.- Warszawa, 1986 24. Odkrywcy nieznanego œwiata / ZHP GK.- Warszawa,1996 25. Pod totemem S³oñca / Antoni Wasilewski.- Warszawa, 1983 26. Poradnik harcerski.- Szczecin, 1997 27. Poradnik organizatora obozów harcerskich / ZHP GK.- Warszawa, 1976 28. Program Harcerstwa Starszego / ZHP GK.- Warszawa, [199?] 29. Przewodnik gier / Wojciech Pijanowski.- B.m., [198?] 30. Przyrzeczenie harcerskie / Bogus³aw Œliwierski.- Kraków, 1994 31. 100 pomys³ów na bieg harcerski / Grzegorz Ca³ek.- Warszawa, 1995 32. Scouting dla ch³opców: wychowanie dobrego obywatela metod¹ puszczañsk¹ / R.Baden- Powell.- Warszawa, 1990 (reprint z 1938) 33. Scouting œwiatowy: ma³y informator / Gebthner i Ska.- Warszawa, 1991 34. Sekrety dobrej dru yny / J.Burska, J.He³stowska.- Warszawa, 1983 35. Styl ycia / Stefan Mirowski.- Warszawa, [199?] 36. Szlak ku Europie: materia³ programowy dla dru yn starszoharcerskich / ZHP GK Program Paszport do Europy.- Warszawa, 1997 37. Œwiêta, tradycje i obrzêdy ludowe w harcerstwie / Wojciech Œliwierski.- Kraków, 1987 38. Trening twórczoœci / E.Nêcka.- Olsztyn, 1992 39. Trzy pióra: [œpiewniczek w trzech tomach] / Poczta Harcerska Szczecin II.- Szczecin, [1995?] 40. Vademecum dru ynowego.- Warszawa, 1981 41. W krêgu dru ynowych starszoharcerskich / ZHP GK.- Warszawa, [199?] 42. Woda jest yciem / oprac. CSI ZHP.- Za³êcze Wielkie, 1995 43. Wskazówki dla scoutmistrzów / R.Baden-Powell.- Warszawa, 1991 44. Z pamiêtnika dru ynowej / J.Burska.- Warszawa, 1966 45. Zamiast wyk³adów / Grzegorz Ca³ek.- Warszawa, 1995 46. Zwyczaje i obrzêdy harcerskie / T.Kwiatkowski.- B.M., [198?] Wiedzajnik harcerski, czêœæ 4, Poradnik dru ynowego, strona 6/6