Czy potrafimy przełożyć wiedzę z badań naukowych na profilaktykę chorób serca i naczyń? Prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas Instytut Kardiologii w Warszawie Zakład Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Akademia Dziennikarzy Medycznych Kardiologia 2017
Odsetek zgonów z powodu ChUk w ogólnej liczbie zgonów
Choroby sercowo-naczyniowe - całkowite koszty związane z chorobowością i zgonami (w mld zł, ceny stałe według poziomu z 2011 roku) 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 42,0 42,9 44,3 45,9 47,8 49,8 51,6 53,8 56,6 59,4 61,8 64,6 67,6 70,7 73,9 77,3 80,7 84,6 88,8 93,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2011 (s) 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 Źródło: opracowanie własne KPMG w Polsce; (s) - szacunek, - prognoza
Częstość występowania wybranych czynników ryzyka w populacji osób dorosłych w Polsce na podstawie badania WOBASZ II* CZYNNIKI RYZYKA CZĘSTOŚĆ (%) Hipercholesterolemia (cholesterol 5,0 lub leki) 61% Mała aktywność fizyczna 55% Nadciśnienie tętnicze ( 140-90 lub leki) 43% Otyłość 26% Palenie tytoniu (aktualny palacz) 25% Cukrzyca 10% * kobiety i mężczyźni w wieku 20-74 lat, odsetki niestandaryzowane Drygas i wsp. 2015
Częstość skumulowanego występowania sześciu wybranych czynników ryzyka* w badaniu WOBASZ II (kobiety i mężczyźni w wieku 20-74 ) Liczba czynników ryzyka Kobiety Mężczyźni Razem 0 8,7 10,9 9,9 1 21,2 26,8 24,3 2 29,4 27,9 28,6 3 23,8 20,0 21,7 4 13,1 11,3 12,1 5 4,6 4,6 4,6 6 0,4 0,3 0,3 * palenie, nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, cukrzyca, otyłość, mała aktywność fizyczna Drygas i wsp. 2015
Dziesięć najważniejszych przyczyn umieralności w perspektywie 2030 roku. Prognozy ekspertów WHO Kraje o średnim poziomie zamożności (middle-income countries) Kraje o wysokim poziomie zamożności (high-income countries) 1. Choroby naczyń mózgowych 14,4% 1. Choroba niedokrwienna serca 15,8% 2. Choroba niedokrwienna serca 12,7% 2. Choroby naczyń mózgowych 9,0% 3. COPD 12,0% 3. Nowotwory płuc 5,1% 4. HIV/AIDS 6,2% 4. Cukrzyca 4,8% 5. Nowotwory płuc 4,3 % 5. COPD 4,1% 6. Cukrzyca 3,7% 6. Infekcje dróg oddechowych 3,6% 7. Nowotwory żołądka 3,4% 7. Choroba Alzheimera 3,6% i inne demencje 8. Choroba nadciśnieniowa 2,7% 8. Nowotwory jelita 3,3% 9. Wypadki drogowe 2,5% 9. Nowotwory żołądka 1,9% 10. Nowotwory wątroby 2,2% 10. Nowotwory prostaty 1,8%
European Heart Journal (2016) 37, 2315-2381 doi: 10.1093/eurheartj/ehw106 JOINT ESC GUIDELINES 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice The Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (contributed by representatives of 10 societies and by invited experts) Developed with special contribution of the European Association for Cardiovascular Prevention & Rehabilitation (EACPR) Authors/Task Force Members: Massimo F. Piepoli (Chairperson) (Italy), Arno W. Hoes (Co-Chairperson) (The Netherlands), Stefan Agewall (Norway), Christian Albus (Germany), Carlos Brotons (Spain), Alberico L. Catapano (Italy), Marie-Therese Cooney (Ireland), Ugo Corra (Italy), Bernard Cosyns (Belgium), Christi Deaton (UK), Ian Graham (Ireland), Michael Stephen Hall (UK), F.D. Richard Hobbs (UK), Maja-Lisa Lochen (Norway), Herbert Lollgen (Germany), Pedro Marques-Vidal (Switzerland), Joep Perk (Sweden), Eva Prescott (Denmark), Josep Redon (Spain), Dimitrios J. Richter (Greece), Naveed Sattar (UK), Yvo Smulders (The Netherlands), Monica Tiberi (Italy), H. Bart van der Worp (The Netherlands), Ineke van Dis (The Netherlands), W. M. Monique Verschuren (The Netherlands) Additional Contributor: Simone Binno (Italy)
2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice Czym jest prewencja chorób układu sercowo-naczyniowego? Kto odniesie korzyść z prewencji? Jak podejmować interwencję? na poziomie jednostki na poziomie populacyjnym Gdzie interweniować? na poziomie jednostki na poziomie populacyjnym
Tablice Pol-SCORE 2015 Liczby w tabeli oznaczają ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 10 lat. Zdrojewski T, Jankowski P, Bandosz P et al. Nowa wersja systemu oceny ryzyka sercowonaczyniowego i tablic SCORE dla populacji Polski. Kardiol Pol, 2015; 73(10): 958-961
2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice NA POZIOMIE POPULACJI ORGANIZACJE RZĄDOWE I POZARZĄDOWE fundacje kardiologiczne i inne organizacje promujące zdrowie NA POZIOMIE JEDNOSTKI WSZĘDZIE na wszystkich poziomach i we wszystkich jednostkach związanych z opieką zdrowotną
Wyniki realizacji Programu Profilaktyki CHUK NFZ w Polsce w latach 2005-2014 2005 2008 2010 2012 2013 2014 Liczba osób przebadanych w programie Wydatkowana kwota na realizację programu Liczba osób skierowanych do specjalisty (od 2008) 314.466 136.468 93.414 82.610 60.755 65.862 12.9 mln 6.5 mln 4.5 mln 3.9 mln 2.9 mln 3.2 mln Brak danych 2.587 878 717 403 380 Liczba osób pod kontrolą lekarza POZ poza programem Brak danych 19.785 10.039 8.195 5.349 5.766 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Centralę NFZ w Warszawie (Drygas i wsp 2015)
Realizacja zasad prewencji chorób układu krążenia w Polsce w latach 2003-2014 Aleksandra Piwońska, Walerian Piotrowski, Jerzy Piwoński, Wojciech Bielecki, Krystyna Kozakiewicz, Andrzej Pająk, Andrzej Tykarski, Tomasz Zdrojewski, Wojciech Drygas. XXI Międzynarodowy Kongres PTK, 21-23 września 2017, Katowice
Realizacja zasad prewencji w populacji generalnej w Polsce na podstawie wyników badań WOBASZ i WOBASZ II Pomiar ciśnienia tętniczego krwi Porada żywieniowa Zalecenie rzucenia palenia papierosów Zalecenie zwiększenia akt. fiz. Pomiar cholesterolu w ostatnim roku WOBASZ (2003-2005) % (95% CI) 55,7 (58,4-60,9) 24,9 (23,7-26,2) 52,1 (50,2-53,8) 18,2 (17,1-19,3) 22,8 (21,6-24,0) Mężczyźni WOBASZ II (2013-2014) % (95% CI) 60,1 (57,9-62,2) 31,9 (29,9-34,0) 57,5 (53,9-61,0) 26,6 (24,3-28,5) 57,8 (55,3-60,3) Realizacja zasad prewencji (przynajmniej 1-nej z w.w.) 68,5 (67,5-69,5) 68,3 (66,7-70,0) Wizyta u lekarza w ostatnim roku 63,8 (62,7-64,9) % (95% CI) Kobiety 69,6 (67,8-71,4) % (95% CI) > 30% bez zaleceń prewencyjnych Pomiar ciśnienia tętniczego krwi 64,7 (63,5-65,9) 60,1 (58,2-62,1) Porada żywieniowa 27,9 (26,7-29,1) 29,4 (27,5-31,3) Zalecenie rzucenia palenia papierosów 48,4 (46,1-50,7) 53,0 (49,1-56,9) Zalecenie zwiększenia akt. fiz. 16,9 (15,8-17,9) 24,1 (22,4-25,8) Pomiar cholesterolu w ostatnim roku 27,9 (26,7-29,2) 58,3 (55,9-60,6) Realizacja zasad prewencji (przynajmniej 1-nej z w. w.) 69,1 (68,1-70,0) 68,1 (66,6-69,6) Wizyta u lekarza w ostatnim roku 75,3 (74,4-76,2) 81,5 (80,0-82,9) zazwyczaj w czasie wizyty u lekarza
Miejsce Polski w rankingu 36 krajów uprzemysłowionych uszeregowanych na podstawie wskaźników umieralności z powodu chorób serca i naczyń (M i K, wiek 25-74 lata) CHUK Wszystkie zgony CHNS Udary mózgu Zgony ogółem Polska Mężczyźni Polska Kobiety 31 31 29 32 28 26 27 27 Oprac. W. Drygas (2011) na podstawie danych AHA, Circulation, 2011
Wnioski W latach 2013-2014 stwierdzono lepszą realizację zasad prewencji w porównaniu do okresu sprzed 10-ciu lat, niemniej jednak nadal odbiegała ona od wytycznych PFP i ESC. Około 1/3 osób zgłaszających się do lekarza nie podlega jakimkolwiek działaniom prewencyjnym, dotyczy to także pacjentów z wysokim poziomem czynników ryzyka i/lub ChUK. Realizacja wytycznych ESC/PTK/PFP w zakresie prewencji chorób sercowonaczyniowych w Polsce jest niedostateczna i wymaga pilnej poprawy. W tych działaniach na rzecz poprawy jakości prewencji w Polsce konieczne jest współdziałanie towarzystw lekarskich, NFZ i Ministerstwa Zdrowia XXI Międzynarodowy Kongres PTK, 21-23 września 2017, Katowice