Wymogi dotyczące prac dyplomowych * Spis treści Zasady formułowania tematu pracy dyplomowej... 1 Struktura pracy dyplomowej... 2 Harmonogram pracy (warunki zaliczenia seminarium dyplomowego)... 3 Konspekt pracy dyplomowej... 3 Ocena pracy dyplomowej... 4 Przykładowe błędy... 6 * Tekst stanowi zestaw propozycji dotyczących przygotowania prac dyplomowych przez studentów i tak należy go traktować. Propozycja ujednolicenia zasad przygotowania i oceny prac dyplomowych ma służyć wypracowaniu standardów i dobrych praktyk w obszarze pracy promotorów ze studentami, ujednolicić system oceny prac oraz ułatwić zastępowalność promotorów na seminariach dyplomowych. Tekst powstał na podstawie rozmów z promotorami, studentami, a przede wszystkim na podstawie wytycznych i uwag członków PKA. 1
Zasady formułowania tematu pracy dyplomowej 1. Wybór ogólnego obszaru tematycznego; umiejscowienie merytorycznego zakresu w szerszym kontekście (np. bankowość detaliczna, zarządzanie finansami przedsiębiorstw, rynek finansowy) o tematyka pracy musi mieścić się w zakresie tematyki kierunku studiów (w szczególności wymagane jest wskazanie powiązań z konkretnymi kierunkowymi i specjalnościowymi efektami kształcenia), o tematyka pracy powinna mieścić się w zakresie eksperctwa Promotora (w przeciwnym razie ograniczona jest możliwość wsparcia merytorycznego i weryfikacji poprawności pracy). 2. Określenie możliwych szczegółowych tematów badawczych (np. segmentacja klientów bankowych, oferta kredytowa banków dla osób fizycznych, kanały dystrybucji produktów bankowych, strategie cenowe banków ). 3. Sformułowanie problemu badawczego, który będzie badany empirycznie; wybór metod / narzędzi badawczych, które będą zastosowane do rozwiązania problemu. Sprawdzenie dostępności źródeł danych, znajomości metod i narzędzi badawczych (umiejętności i możliwości ich zastosowania). 4. Określenie celu pracy oraz w przypadku prac magisterskich sformułowanie hipotezy badawczej 5. Dezagregacja tematu określenie szczegółowych zagadnień teoretycznych, które wymagają omówienia, jako wprowadzenie do realizacji empirycznej części pracy. Sformułowanie układu logicznego tematu - podział treści na rozdziały/podrozdziały itd. Zalecana jest szczególna uwaga w przypadku, gdy praca magisterska dotyczy podobnego tematu co praca licencjacka (tj. ma być jej rozszerzeniem lub uszczegółowieniem), z uwagi na wysokie ryzyko autoplagiatu. Struktura pracy dyplomowej Praca licencjacka: wstęp, min. 3 rozdziały merytoryczne (w tym 1 lub 2 empiryczne), zakończenie. Praca magisterska: wstęp, min. 4 rozdziały merytoryczne (w tym 1 lub 2 empiryczne), zakończenie. 2
Harmonogram pracy (warunki zaliczenia seminarium dyplomowego) Seminarium licencjackie: I semestr: konspekt pracy, I rozdział, w przypadku BiFC * dodatkowo esej lub prezentacja nt. własnego hobby bądź recenzja wybranej książki (niezawodowej); II semestr: przesyłane osobno: II, III rozdział, ew. następne; skorygowana cała praca; w przypadku BiFC dodatkowo recenzja wybranej książki. Seminarium magisterskie: I semestr: konspekt pracy, I rozdział, II semestr: przesyłane osobno: II, III rozdział, III semestr: przesyłane osobno: IV rozdział i ew. następne, skorygowana cała praca. Niedopuszczalne jest przyjmowanie od razu całej pracy! Konspekt pracy dyplomowej Wykonanie konspektu pracy jest najważniejszym etapem przygotowania pracy dyplomowej. Wymaga gruntownego poznania wybranego tematu, zapoznania się z kluczową literaturą, upewnienia się co do dostępności danych, zaplanowania badania. Konspekt może być modyfikowany w toku pisania pracy, jednak zasadnicza jego część powinna być stabilna. Źle zaplanowana praca (nieodpowiednio przygotowany konspekt) może skutkować koniecznością zmiany tematu w ostatniej chwili. Dlatego ważne jest, by na początku Student przygotował konspekt, a nie tylko plan pracy to zadanie wymusza bardziej gruntowne przemyślenie zawartości pracy (w szczególności w kontekście planowanych badań empirycznych i dostosowania do nich zakresu wymaganych treści teoretycznych). Konspekt tworzą trzy elementy: 1) Zarys wstępu jest to przymiarka do wstępu pracy (po napisaniu całej pracy może wymagać jakichś korekt); zwykle 2-3 strony tekstu, zawierającego: - wprowadzenie do tematyki pracy (wskazanie szerszego kontekstu tematu), - uzasadnienie wyboru tematu (wskazanie jego znaczenia), - określenie problemu badawczego, któremu poświęcona jest praca, - wskazanie celu pracy (w przypadku pracy magisterskiej także sformułowanie hipotezy), * W programie kierunku BiFC uwzględniono efekt kształcenia związany z pielęgnowaniem hobby i zdrowym trybem życia. Zachęcam, by także od studentów innych kierunków wymagać np. czytania książek, chodzenia do teatru lub na wystawy, wernisaże itp. 3
- opis struktury pracy (zawartości poszczególnych rozdziałów; uwaga to ma być omówienie, a nie streszczenie planu pracy), - informację na temat źródeł wykorzystanych w pracy, - informację na temat zastosowanych metod badawczych. 2) Plan pracy Podział treści na rozdziały i podrozdziały (jeśli na tym etapie jest to możliwe, warto też ew. wyodrębnić punkty, podpunkty) Praca licencjacka składa się co najmniej z 3 rozdziałów, a magisterska co najmniej z 4. W zależności od charakteru problemu badawczego i rodzaju zaplanowanych badań, w pracy może być jeden lub dwa rozdziały empiryczne. 3) Wstępna bibliografia lista kluczowych dla tematu źródeł literaturowych, aktów prawnych, źródeł danych (praca licencjacka: min. 20 pozycji, praca magisterska: min. 30 pozycji; w zależności od tematu może być wymagana dłuższa lista); wymagana min. jedna pozycja obcojęzyczna. UWAGA: obszerność bibliografii jest uzależniona od tematyki, jednak można wymagać, by docelowa lista źródeł uwzględniała: w przyp. prac licencjackich: min. 50 pozycji, w przyp. prac magisterskich: min. 70 pozycji (dotyczy źródeł faktycznie wykorzystanych, bez uwzględnienia podwójnych cytowań). Literatura oraz dane empiryczne muszą być aktualne. Zalecane rekomendowanie e-zasobów BUŁ i posiadanych przez UŁ baz danych! Niedopuszczalne są źródła typu Wikipedia, Ściąga.pl itp.! Niezalecane jest odwoływanie się do notatek z wykładów lub dostępnych w Internecie materiałów dydaktycznych Studenci powinni dotrzeć do literatury (zwłaszcza, gdy dotyczy to zagadnień podstawowych). Ocena pracy dyplomowej Ocena pracy dyplomowej ma istotny wpływ na ocenę na dyplomie. Bezwzględnym wymogiem jest uczciwa i rzetelna ocena pracy. Niedopuszczalne jest zawyżanie oceny z uwagi np. na duże zaangażowanie studenta i chęć podniesienia oceny końcowej ze studiów. Rzetelność oceniania prac dyplomowych jest jednym z elementów oceny jakości kształcenia przez Polską Komisję Akredytacyjną. Oceniając pracę należy brać pod uwagę w szczególności: - atrakcyjność tematu, w tym np. jego aktualność i unikatowość o nie oznacza to jednak, że prace dotyczące popularnej tematyki (np. analizy finansowej, bankowości elektronicznej, finansowania MSP itp.) skazane są na niższe oceny ważny jest sposób ujęcia tematu i realizacji badań; - nowatorstwo i kompletność ujęcia tematu, spójność tytułu z zawartością; - aplikacyjny charakter pracy (dotyczy w szczególności choć nie wyłącznie kierunków praktycznych), - sformułowany cel pracy i sposób jego realizacji 4
o cel nie może odnosić się wyłącznie do rozdziału empirycznego (powinno być nawiązanie zarówno do teorii, jak i empirii), o cel winien być realistyczny (możliwy do osiągnięcia poprzez analizę teoretyczną i/lub empiryczną), - w przypadku prac magisterskich: sformułowana hipoteza i sposób jej weryfikacji lub sformułowana teza i sposób dowodzenia jej prawdziwości, o umiejętność odróżnienia hipotezy od tezy, o teza / hipoteza nie mogą być oczywiste, o hipoteza powinna zostać zweryfikowana/przetestowana (najczęściej: empirycznie) akceptowalna jest negatywna jej weryfikacja (falsyfikacja), nie można mówić o pozytywnej weryfikacji lub o potwierdzeniu prawdziwości hipotez (brak przesłanek do stwierdzenia nieprawdziwości hipotezy nie jest podstawą do stwierdzenia jej prawdziwości), o teza powinna zostać udowodniona lub uzasadniona (zwykle metodą dedukcji, testu logicznego) - spójność struktury pracy, - wykorzystanie źródeł: o obszerność bibliografii, adekwatność doboru literatury uwzględnienie kluczowych dla tematu publikacji, uwzględnienie aktualnej literatury, nieograniczanie się wyłącznie do źródeł najnowszych, korzystanie nie tylko z książek, ale i czasopism naukowych, uwzględnienie pozycji obcojęzycznych; o dobór źródeł empirycznych umiejętność pozyskania danych adekwatnych do analizowanego problemu badawczego (niezbędna wiedza o tym jakie dane są dostępne w jakich źródłach), nakład pracy związany z pozyskaniem danych (dane pierwotne / wtórne, dane surowe / gotowe raporty itp.), aktualność danych, zasobność źródeł; o sposób wykorzystania materiałów źródłowych; o prawidłowe przypisy do literatury i źródeł empirycznych - poprawne dane bibliograficzne, pełne odniesienie do źródeł (p. nie wystarczy odniesienie: źródło: dane NBP ), - poprawność merytoryczną pracy, - poprawność metodologiczną pracy, - poprawność językową pracy o styl, gramatyka, ortografia, interpunkcja, o poprawność terminologiczna (poprawne i adekwatne słownictwo, fachowy język), o bogaty język, samodzielność językowa (adekwatne proporcje dosłownych cytatów i własnego ujęcia/omówienia); - poprawność formalną o uwzględnienie wszystkich wymaganych elementów (strona tytułowa, spis treści, wstęp, rozdziały merytoryczne, zakończenie/podsumowanie, spis literatury, spisy obiektów, ew. załączniki), 5
- walory edytorskie o zachowanie zasad redakcyjnych, schludność formatowania tekstu, uporządkowane spisy treści i obiektów (wykresów, schematów, tablic, rysunków itp.), staranne wykonanie obiektów, adekwatność obiektów do treści, sposób prezentacji danych empirycznych. Oceniając pracę należy zwracać uwagę na to czy praca może zostać rekomendowana do: - konkursów - zarówno wewnętrznych Złote i Srebrne Pióra IF, jak i zewnętrznych, np. KNF, NBP, BFG,, - publikacji - w całości lub części (np. badania empiryczne), zarówno w naszych, jak i zewnętrznych czasopismach i wydawnictwach. To zarówno splendor dla Autora i Promotora, jak i Wydziału i Uczelni. Przykładowe błędy Częstym błędem spotykanym w pracach dyplomowych jest: - brak zgodności tematyki pracy z efektami kształcenia właściwymi dla kierunku (np.: na kierunku FiR tematy prac powinny dotyczyć aspektów finansowych badanych zjawisk); - niezgodność tematu z treścią pracy; - niekompletność ujęcia tematu; - brak spójności między częścią teoretyczną i empiryczną; - brak jednoznacznie sprecyzowanego celu (paca licencjacka) lub celu i hipotezy badawczej (praca magisterska); - brak opisu metod badawczych wykorzystanych w pracy; - wpisanie przez studenta zdania: Celem pracy jest analiza. Analiza jest metodą badawczą. Celem powinna być raczej ocena zjawiska, a nie analiza sama w sobie; - wpisanie przez studenta zdania: Celem pracy jest weryfikacja hipotezy. Rzeczywiście w pracy należy zweryfikować postawioną hipotezę, lecz student powinien we wstępie wskazać, co dokładnie bada, jaką hipotezę weryfikuje; - wpisanie przez studenta zdania W pracy zrealizowano cel tę ocenę należy zostawić recenzentowi. Student ma natomiast opisać co zrobił, by cel zrealizować; - niespójność między danymi zawartymi w materiale graficznym a opisem danych; - zbyt liczne, często mało wiarygodne lub niepełne źródła internetowe (w tym mało wiarygodne źródła danych); - niewłaściwie sporządzone przypisy; - uwzględnienie w bibliografii pozycji, do których w treści pracy nie było przypisów lub które cytowano za innymi źródłami ( podwójne cytowanie ). Typowe, przykładowe błędy związane z nieadekwatnością treści teoretycznej i części empirycznej lub niekompletnym ujęciem tematu w części empirycznej: 6
- temat (obszar): analiza sprawozdań finansowych; badanie empiryczne: analiza sprawozdań spółki giełdowej (sporządzonych wg MSR); część teoretyczna: opis sprawozdań wg ustawy o rachunkowości; - temat (obszar): analiza sprawozdań finansowych; badanie empiryczne: analiza sprawozdań jednego podmiotu bez analizy porównawczej (z sektorem lub konkurentem) lub analiza porównawcza sprawozdań sporządzonych według różnych regulacji (np. MSR vs. UoR nie dotyczy sytuacji, gdy celem badania jest wykazanie konsekwencji różnic); - temat (obszar): zarządzanie ryzykiem kredytowym w banku; część empiryczna: ograniczona do analizy portfela kredytowego lub do analizy pojedynczego klienta/wniosku kredytowego; - temat (obszar): finansowanie MSP; część teoretyczna: opis wszystkich źródeł, bez uwzględnienia specyfiki MSP; część empiryczna: studium przypadku mikroprzedsiębiorstwa. 7