2014-05-25 10:09:54 CIT: Skutki zwolnienia z długu i umorzenia wierzytelności AUTOR: Jacek Kotowski Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Konstrukcja przepisu dotyczącego kosztów uzyskania przychodów daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (niewymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni bądź pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Tak więc kosztami uzyskania przychodów są wszelkie, racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Umorzenie wierzytelności Stosownie do treści przepisu art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne. Powołany przepis zakazuje, co do zasady, zaliczania umorzonych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umarzana wierzytelność została uprzednio wykazana jako przychód należny podatnika, stosownie do art. 12 ust. 3 omawianej ustawy. Zwróćmy uwagę, że norma zawarta w art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, nakazuje ujmować dla celów podatkowych przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, które nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane przez podatnika, ale są mu należne, tj. stanowią przedmiot wymagalnych świadczeń. Potwierdza to dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 1 lutego 2013 r. nr IPTPB3/423-397/12-2/IR. Z przedstawionego stanu faktycznego wynikało, że spółka, prowadząca działalność handlową (hurtownia farmaceutyczna), zwolniła z długu dłużników za powstałe wierzytelności z tytułu sprzedaży środków farmaceutycznych wraz z naliczonymi odsetkami. Przychód powstały w momencie sprzedaży został zarachowany jako przychód należny. Umorzenie wierzytelności, w postaci zwolnienia z długu potwierdzone zostało umowami zaakceptowanymi zarówno przez wierzyciela jak i
dłużnika. Istota wierzytelności. Zwolnienie z długu Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, że wierzytelność stanowi uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego, przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika. Jest ona zbywalnym prawem majątkowym. Wierzyciel może również podjąć decyzję o zwolnieniu dłużnika z długu. Instytucję tę reguluje art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zgodnie z którym zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Zwolnienie z długu a CIT Na mocy art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnik może uznać za koszty uzyskania przychodów wierzytelności uprzednio zarachowane - zgodnie z art. 12 ust. 3 tej ustawy - jako przychody należne, jeżeli zwolnił dłużnika z obowiązku wykonania zobowiązania, a dłużnik przyjął to zwolnienie. Organ podatkowy podkreślił, że dodatkowo należy mieć jeszcze na uwadze przepis art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione. Zgodnie z kolei z treścią art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się również za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług (z zastrzeżeniem wyjątków zawartych w tym przepisie). Zaliczenie do kosztów podatkowych Jak wskazał dyrektor Izby Skarbowej, do kosztów uzyskania przychodów kwalifikuje się tylko wartość netto umorzonych wierzytelności, gdyż kosztem uzyskania przychodów nie jest podatek od towarów i usług. Podatek ten nie jest również przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w związku z czym nie podlega uprzedniemu zarachowaniu jako przychód. Równocześnie w myśl art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Wobec tego umorzone odsetki od zobowiązań nie będą stanowiły dla wierzyciela kosztu uzyskania przychodów. Zatem do kosztów uzyskania przychodów u wierzyciela zalicza się jedynie kwotę umorzonej należności głównej. Moment zaliczenia do kosztów Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił, że umorzona wierzytelność powinna zostać zaliczona do kosztów
podatkowych w dacie zawarcia umowy o zwolnienie z długu. Zwrócił jednak uwagę, że jeżeli przed dokonaniem umorzenia wierzytelności spółka dokonała podatkowego odpisu aktualizującego tę wierzytelność zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 26a i art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, to wartość umarzanej wierzytelności w wysokości tego odpisu będzie przychodem podatkowym. Na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4d ww. ustawy przychodem jest bowiem wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Reasumując, organ podatkowy potwierdził, że umorzone wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów stosownie do przepisu art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Umorzona wierzytelność stanowić będzie koszt uzyskania przychodu w dacie zawarcia umowy o zwolnienie z długu zaakceptowanej zarówno przez wierzyciela jak i dłużnika. AUTOR: Jacek Kotowski Komentarze