Dostawy towarów i usług jako pozycje krótkoterminowe

Transkrypt

1 echo Rzeczpospolita z Dostawy towarów i usług jako pozycje krótkoterminowe Rozrachunki z tytułu dostaw towarów i usług wykazuje się w bilansie jako pozycje krótkoterminowe, bez względu na okres spłaty. Występowanie rozrachunków, tj. zobowiązań i należności handlowych, jest nieodłącznym oraz bardzo ważnym elementem prowadzenia działalności gospodarczej. Powstają one w sytuacji, gdy płatności związane z transakcjami z kontrahentami zostają odroczone w czasie. Rozrachunki wpływają na płynność finansową jednostki i są istotną pozycją w księgach rachunkowych każdego podmiotu gospodarczego. Stąd niezwykle istotną kwestią jest ich prawidłowa wycena oraz prezentacja w sprawozdaniu finansowym. Definicje... W literaturze da się znaleźć kilka definicji należności. Można przyjąć, że należności to środki jednostki gospodarczej, które do momentu spłaty znajdują się w dyspozycji kontrahentów. Przez pojęcie należności rozumie się także uprawnienia podmiotu do otrzymania zapłaty od dłużnika za wykonane w przeszłości na jego rzecz świadczenie zarówno pieniężne, jak i rzeczowe, w kwocie i terminie określonym w umowie bądź wynikającym z przepisów prawa. W ustawie o rachunkowości (dalej: uor) nie ma dokładnej definicji należności, jednak ich istota jako składnika aktywów została zawarta w ogólnej definicji aktywów. Należności są więc kontrolowanymi przez jednostkę zasobami majątkowymi o wiarygodnie określonej wartości, powstałymi w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych (art. 3 ust. 1 pkt 12 uor). Opisując należności, należy wspomnieć o roszczeniach, czyli należnościach w całości lub części kwestionowanych przez dłużnika. W przypadku, gdy roszczenia kierowane są na drogę sądową, mamy do czynienia z roszczeniami spornymi. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 22 uor zobowiązania to wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki gospodarczej. Uwaga! Zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne, zaliczane są do rezerw.... i klasyfikacja Należności w bilansie wykazywane są w podziale na: - długoterminowe (zaliczane do aktywów trwałych) z jednostkami powiązanymi z jednostkami pozostałymi - krótkoterminowe (zaliczane do aktywów obrotowych) z jednostkami powiązanymi z jednostkami pozostałymi. Należności z tytułu dostaw i usług przypisuje się w całości do należności krótkoterminowych, niezależnie od umownego terminu zapłaty. Uwzględnia się jednak ich podział na należności o okresie spłaty: - do 12 miesięcy - powyżej 12 miesięcy. Analogicznie dzieli się zobowiązania. Zobowiązania handlowe (z tytułu dostaw i usług) zalicza się do krótkoterminowych bez względu na termin spłaty >patrz tabela, uwzględniając przy tym ich podział na zobowiązania o okresie spłaty:

2 - do 12 miesięcy - powyżej 12 miesięcy. Uwaga na przedawnienie Należności ulegają przedawnieniu, co jest jednoznaczne z brakiem możliwości dochodzenia ich na drodze sądowej. Zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego (k.c.) generalny termin przedawnienia wynosi dziesięć lat, jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Wyjątek stanowią m.in: - należności z tytułu sprzedaży termin przedawnienia wynosi dla nich dwa lata, - roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata, - roszczenia z umowy przewozu, spedycji, rękojmi za wady prawne i fizyczne termin przedawnienia wynosi rok. Terminy przedawnienia określone w k.c. nie mogą być przedłużane i skracane przez strony umowy. Należy dodać, że rozrachunki zagraniczne przedawniają się w terminach przewidzianych w prawie państwa dostawcy, jeśli umowa nie stanowi inaczej. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, a przerywa go m.in.: - każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń, - uznanie roszczenia przez kontrahenta, - wszczęcie mediacji. W niektórych przypadkach, gdy jest to uzasadnione, należności mogą być w części lub w całości umarzane (dłużnik zostaje zwolniony ze spłaty długu), odraczane w czasie bądź rozkładane na raty. Zgodnie z art. 508 k.c. umorzenie następuje z datą oświadczenia wierzyciela o zwolnieniu dłużnika z długu, które zostało pisemnie potwierdzone przez dłużnika. Uwaga! Należności przedawnione, umorzone i nieściągalne kwalifikuje się do pozostałych kosztów operacyjnych. Zobowiązania przedawnione, odpisane i umorzone zaliczane są do pozostałych przychodów operacyjnych. Kwota wymaganej zapłaty Ustalenie sald rozrachunków przeprowadzane jest co do zasady na podstawie dokumentów źródłowych potwierdzających przeprowadzone transakcje z kontrahentami. Niezwykle istotną kwestią jest ich prawidłowa wycena, która zgodnie z uor powinna być dokonywana nie rzadziej niż na dzień bilansowy. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by wycenę robić częściej. Należności handlowe w bilansie wykazuje się w kwocie wymaganej zapłaty z zachowaniem zasady ostrożności. Należy przy tym, nie później niż na dzień bilansowy, powiększyć wartość należności o ewentualne odsetki, kary umowne lub inne tytuły zwiększające kwotę do zapłaty. Odsetki za opóźnienie w zapłacie należności przez dłużników zalicza się do przychodów finansowych. Wysokość odsetek powinna wynikać z umowy z kontrahentem. Jeżeli jednak tak nie jest, to przyjmuje się, że wysokość odsetek jest równa odsetkom ustawowym. Przykład Ewidencja odsetek przy opóźnieniu w zapłacie należności Należność od kontrahenta A z tytułu dostaw i usług wynosi 1000 zł. Kontrahent zalega ze spłatą należności 30 dni. Nie stwierdzono ryzyka nieściągalności należności, nie ujęto więc odpisu aktualizującego należności. 1. Naliczono odsetki za opóźnienie w zapłacie należności (stawka ustawowa 13 proc. rocznie) O = (1000 zł x 13% x 30 dni)/(365 dni) = 10,70 zł Wn Rozrachunki z odbiorcami" 10,70 zł Ma Przychody finansowe" 10,70 zł 2. Dłużnik zapłacił odsetki na rachunek bankowy Wn Rachunek bankowy" 10,70 zł Ma Rozrachunki z odbiorcami" 10,70 zł

3 Odpisy aktualizujące Przy wycenie należności handlowych istotną rolę odgrywają również odpisy aktualizujące, które zmniejszają wartość bilansową należności (art. 46 ust. 2 pkt 3 uor). Wynikają one z zasady ostrożnej wyceny. Stosuje się je w przypadku wystąpienia ryzyka nieściągalności należności Zgodnie z art. 35b ust. 1 uor odpisów aktualizujących wartość należności dokonuje się na podstawie stopnia prawdopodobieństwa ich zapłaty >patrz tabela. Przykład Utworzenie odpisu aktualizującego Należność od kontrahenta C wynosi zł. Kontrahent został postawiony w stan upadłości, w związku z czym stwierdzono prawdopodobieństwo nieściągalności należności w wysokości 70 proc. Utworzono odpis aktualizujący tę należność w wysokości 7000 zł. 1. Utworzenie odpisu aktualizującego należność Wn Pozostałe koszty operacyjne" 7000 zł Ma Odpisy aktualizujące wartość należności" 7000 zł Rozwiązanie W przypadku ustania przyczyny, dla której ujęto wcześniej odpis aktualizujący w księgach, równowartość należności lub jej część, którą objęto odpisem aktualizującym, należy zaliczyć odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów finansowych ( art. 35c uor). Przykład Rozwiązanie zbędnych odpisów aktualizujących wartość należności Otrzymanie postanowienia sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego kontrahenta X bez zaspokojenia należności i związane z tym wyksięgowanie utworzonego w poprzednim roku odpisu aktualizującego (w wysokości całej należności) powinno zostać ujęte zapisem: Otrzymanie częściowej spłaty należności od kontrahenta (a) i wyksięgowanie odpisu aktualizującego dotyczącego uregulowanej części należności (b) powinny zostać ujęte zapisem: Przykład Odsetki z odpisem 1. Naliczenie odsetek za opóźnienie w zapłacie należności Wn Rozrachunki z odbiorcami" 80 zł Ma Przychody finansowe" 80 zł 2. Odpis aktualizujący wartość odsetek Wn Koszty finansowe" 80 zł Ma Odpisy aktualizujące wartość należności" 80 zł 3. Zapłata odsetek przez dłużnika Wn Rachunek bieżący" 80 zł Ma Rozrachunki z odbiorcami" 80 zł 4. Rozwiązanie wcześniej utworzonego odpisu Wn Odpisy aktualizujące wartość należności" 80 zł Ma Przychody finansowe" 80 zł

4 Na dzień powstania zobowiązania handlowe ujmuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej, a na dzień bilansowy wycenia się je w kwocie wymagającej zapłaty. Zobowiązania finansowe mogą być wyceniane według skorygowanej ceny nabycia (art. 28 ust. 1 pkt 8a uor). Inwentaryzacja potwierdzi stan rozrachunków Aby odpowiednio wycenić rozrachunki, należy wcześniej rzetelnie je zinwentaryzować. Jest to obowiązek każdego przedsiębiorstwa wynikający z uor. Ma na celu zweryfikowanie wykazywanych w bilansie wartości poszczególnych pozycji aktywów i pasywów. Właściwą metodą inwentaryzacji należności jest inwentaryzacja w drodze potwierdzenia salda przez kontrahenta, wobec którego jednostka wykazuje należność. Inwentaryzację przeprowadza się generalnie na ostatni dzień każdego roku obrotowego. Jednak zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 1 uor termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane, jeżeli inwentaryzację rozpoczęto nie wcześniej niż trzy miesiące przed końcem roku, a zakończono do 15. dnia następnego roku. W tym okresie jednostka może więc wysyłać potwierdzenia sald należności swoim kontrahentom. Stan na dzień bilansowy musi jednak uwzględniać operacje pomiędzy dniem, na który potwierdzane jest saldo, a dniem bilansowym. - Uwaga! Na dzień bilansowy wykazuje się w bilansie nie tylko wszystkie zobowiązania handlowe, ale również naliczone odsetki należne wierzycielom. Podstawą ich ujęcia w księgach rachunkowych jest z reguły nota odsetkowa wystawiona przez wierzyciela. W przypadku nieotrzymania noty odsetkowej od wierzyciela dłużnik powinien naliczyć odsetki we własnym zakresie, jeżeli stanowią one wartość istotną. Odsetki od zobowiązań ujmuje się w księgach rachunkowych zapisem: - Wn Koszty finansowe" - Ma Rozrachunki z dostawcami". Na dzień bilansowy nie wykazuje się w bilansie zobowiązań przedawnionych, zaliczając je jednocześnie do pozostałych przychodów operacyjnych: - Wn Rozrachunki z dostawcami" - Ma Pozostałe przychody operacyjne". Przykład Ewidencja odsetek przy opóźnieniu w spłacie zobowiązań 1. Nota odsetkowa otrzymana od dostawcy za opóźnienie w spłacie zobowiązań Wn Koszty finansowe" 40 zł Ma Rozrachunki z dostawcami" 40 zł 2. Zapłata należnych wierzycielowi odsetek Wn Rozrachunki z dostawcami" 40 zł Ma Rachunek bankowy" 40 zł

5 W których pozycjach bilansu prezentuje się należności i zobowiązania handlowe foto: Rzeczpospolita

6 Wysokość odpisu zależy od prawdopodobieństwa spłaty foto: Rzeczpospolita

7 foto: Rzeczpospolita

8 foto: Rzeczpospolita foto: Rzeczpospolita

11 Źródło: