Ku globalnemu zarządzaniu środowiskiem: wojna czy pokój? Autor: Cezary Tomasz Szyjko ( Energia Gigawat 3/2012) Sprawozdanie z konferencji: PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE DYREKTYWY O SYSTEMIE HANDLU UPRAWNIENIAMI DO EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH 16-17 lutego 2012 r., Warszawa Wyniki międzynarodowych negocjacji, które odbywały się w Durbanie, były skromne, ale adekwatne do oczekiwań. Po 2012 r. znika podstawa dla EU ETS w postaci wiążącego międzynarodowego systemu handlu. Zdaniem dr. L. Karskiego, jedynie wewnętrzne uwarunkowania UE będą podstawą dla prawnych rozwiązań na poziomie unijnym po roku 2012., a EU ETS niekoniecznie musi być kompatybilny z przyszłym globalnym systemem wiążącym. Czy państwa znajdą pokojowe rozstrzygnięcie czy raczej czeka nas światowa wojna o zasoby naturalne? Polityka post-durban Podstawę unijnej polityki klimatycznej stanowi zainicjowany w 2000 roku Europejski Program Ochrony Klimatu, który jest połączeniem działań dobrowolnych, dobrych praktyk, mechanizmów rynkowych oraz programów informacyjnych. Jednym z najważniejszych instrumentów polityki Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony klimatu jest europejski system handlu uprawnieniami do emisji CO 2 (EU ETS), który obejmuje większość znaczących emitentów GC. Magdalena Dymek, Dyrektor Konferencji z ramienia FRR, przypomniała, że system ten został utworzony na mocy przepisów dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniającej dyrektywę Rady 96/61/WE i rozpoczął działanie od początku 2005 r. Wiktor Bartko, Główny specjalista inżynieryjno-techniczny w Zespole Planów i Programów w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami zauważył, że z perspektywy czasu można konstatować, że handel emisjami stał się ważnym i trwałym instrumentem walki ze zmianami klimatu. Ekspercka Konferencja opiniotwórczej Fundacji Rozwoju Rachunkowości kompetentnie i wielopłaszczyznowo podsumowała doświadczenia z II okresu rozliczeniowego oraz przeanalizowała najistotniejsze zmiany w nadchodzącym III okresie rozliczeniowym obejmującym lata 2013 2020. Wybitni prelegenci dogłębnie wyjaśnili wszystkie aktualne oraz planowane zmiany dotyczące nowych zasad handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w kontekście tendencji globalnych. Uczestnicy Konferencji z ożywieniem debatowali nad przyszłością tego systemu. Według decyzji COP 17 do 2015 r. powinno nastąpić przygotowanie protokołu - prawnego instrumentu albo zgodnego rezultatu z mocą wiążącą. Akt ten ma być przyjęty na COP 21 i wdrażany od 2020 r. Zrodzi to szereg konsekwencji natury prawno-ekonomicznej. Po pierwsze, pomimo decyzji o II okresie rozliczeniowym międzynarodowego handlu jednostkami Kioto, po 2012 r. nastąpi nieuchronna przerwa w istnieniu wiążącego systemu. Ratyfikacja zmiany aneksu B
do Protokołu z Kioto zajmie wystarczająco długi czas, aby EU ETS stał się mechanizmem o znaczeniu regionalnym. Analizując aktualną politykę Komisji Europejskiej uczestnicy Konferencji konstatowali, że brak jest widoku na odejście od tematu redukcji emisji. Sytuację dodatkowo komplikuje kryzys gospodarczy, który z jednej strony ogranicza popyt na energię powodując spadek jej cen oraz spadek cen uprawnień do emisji, w związku z brakiem konieczności ich nabywania, z drugiej zaś strony prowadzi do ograniczania produkcji przemysłowej i ograniczania produkcji z niektórych gałęzi przemysłu. Rys. Podział instalacji na podinstalacje Źródło: Allocationrules, non paper Komisji Europejskiej Niepewny gap-period Zbigniew Kusior, Prezes Zarządu CARBONUS Sp. z o.o. zwrócił uwagę na fakt, że metoda benchmarkowa przyjęta dla obliczenia liczby darmowych uprawnień zakłada w pierwszej kolejności wyznaczenie dla każdej z podinstalacji tzw. wstępnej rocznej liczby bezpłatnych uprawnień. Oblicza się ją przez pomnożenie właściwego historycznego poziomu działalności przez wskaźnik emisyjności oraz współczynnik narażenia na ryzyko ucieczki emisji (w przypadku sektorów narażonych na ucieczkę emisji wskaźnik ten dla lat 2013 i 2014 - równy jest 1 ). Decyzja 2011/278/UE wymaga przypisania uprawnień do każdej z podinstalacji składającej się
dany obiekt, przy czym suma tych uprawnień odpowiada wstępnej wielkości darmowych uprawnień dla całej instalacji. Źródło: http://ziemianarozdrozu.pl W opinii Sławomira Krakowiaka, z Bureau Veritas Certification Polska, nie bez znaczenia będą przyszłe zobowiązania globalne. Społeczność międzynarodowa oczekuje nowego porozumienia, które zastąpi Protokół z Kioto. Prawdopodobnie nie wydarzy się to przed rokiem 2015, a więc czeka nas tzw. gap-period. Dr Leszek Karski, Kierownik Zakładu Prawa Ochrony Środowiska w Katedrze Prawa i Zarządzania Środowiskiem UKSW uważa, że ze względu na procedurę zmian do Protokołu z Kioto, przerwa w systemie wiążącym będzie co najmniej znacząca. W swoim charyzmatycznym wystąpieniu dr Karski przypomniał, że od 1 stycznia 2013 EU ETS zasadniczo ustanie związek prawny z wiążącym systemem międzynarodowego handlu. JI i GIS są uzależnione od bankowania, a projekty oparte na jednostkach emisyjnych schodzą na poziom dobrowolnej aktywności.
Źródło: http://forsal.pl Wojna o zasoby Zdaniem dr. Karskiego bankowanie jest kwestią sporną, a jeżeli jest więcej kwestii spornych niż zagadnień wspólnych to nie dochodzi do porozumienia, czego przykładem jest kwestia międzynarodowego, wiążącego reżimu redukcji emisji po 2012 r., kiedy to jedynie wewnętrzne uwarunkowania UE będą podstawą dla prawnych rozwiązań na poziomie UE. Istotna przerwa w międzynarodowym systemie wiążącym może niekorzystnie wpłynąć na zasadność EU ETS po 2020. Kwestie daninowe mogą być podstawowym argumentem za utrzymaniem EU ETS po 2020 r. EU ETS już w wielu miejscach się uniezależnił od IET zatem jego brak nie jest przeszkodą dla funkcjonowania EU ETS. W przypadku przyjęcie porozumienia globalnego najprawdopodobniej najwięcej do powiedzenia w zakresie jego kształtu będą miały Chiny. Takie porozumienie będzie, w opinii L. Karskiego, wiązało się z dalszym podziałem zasobów wspólnych, takich jak powietrze. Może ono sprowadzać się do konstrukcji handlu jednostkami emisyjnymi, która wydaje się na tyle atrakcyjna, aby jej zaniechać przy globalnym zarządzaniu środowiskiem. Jest to pokojowe rozstrzygniecie sporów. Konkurencyjnym rozwiązaniem jest konflikt zbrojny o zasoby. Kontynuacja międzynarodowego handlu będzie uzależniona od wielu aspektów. Uczestnicy Konferencji zgodzili się, że najprawdopodobniej nastąpi kontynuacja handlu uprawnieniami do emisji, ale handel międzynarodowy przyjmie inny charakter niż dotychczas. Wobec tego trzeba się
przygotować na pogarszanie kondycji ekonomicznej tych przedsiębiorstw, które emitują CO 2. EU ETS może mieć duży wpływ na przyszłe rozwiązania globalne po 2020 r., ale znaczenie doświadczeń z EU ETS na kształt przyszłych rozwiązań globalnych będzie uzależnione od znaczenia gospodarczego UE. Istotne znaczenie będzie więc posiadała szybkość procesu globalizacji oraz ogólna sytuacja geopolityczna na świecie. Opisane powyżej okoliczności sprawiają, że opracowanie optymalnego modelu jest niezmiernie trudne. Rys. Emisje CO2 w mln ton. Źródło: www.pfva.com.pl