Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. SCHRON DOWODZENIA W CHORZOWIE Schron dowodzenia Obszaru Warownego Śląsk to unikat w skali kraju. Nigdzie indziej nie spotkamy obiektu o podobnym przeznaczeniu, do tego tak dużego i w miarę dobrze zachowanego. Schron dowodzenia usytuowany jest w Chorzowie na Górze Wyzwolenia (Redena) nieopodal ul. Parkowej. Do 2008 roku był niedostępny, ale wtedy rozpoczęliśmy starania o jego udostępnienie i wyremontowanie. Tak wyglądał w 2008 roku: Wejście było całkowicie zasypane, nie było do niego dostępu ludzi i powietrza. Mało kto wiedział o jego istnieniu. 1
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. W 2008 roku dokonaliśmy sondażowego wejścia do obiektu i sprawdziliśmy jego stan techniczny. Szczerze mówiąc, wyglądał katastrofalnie. Był całkowicie zawilgocony, zaśmiecony, pozbawiony dostępu powietrza i nie rokował nadziei na całkowitą renowację. Ale jego znaczenie jest ogromne i to pchało nas do celu, który wydawał się nierealny i nieosiągalny. Przekopując się przez wejście widoczne na zdjęciu w 2008 roku weszliśmy do obiektu. Najpierw musieliśmy przewentylować powietrze, gdyż to w środku nie nadawało się do oddychania. Następnie weszliśmy do schronu, stąpając po wodzie, potykając się o śmieci, natrafiając na ślady zamieszkania przez bezdomnych. 2
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. Po rozmowach w Urzędzie Miasta Chorzów w 2008 roku zapadła decyzja, że przy wsparciu finansowym miasta nasze Stowarzyszenie dokona próby renowacji tego obiektu. Przed podjęciem tej decyzji dokładnie sprawdziliśmy jego stan techniczny i wiedzieliśmy, że przy dużym nakładzie pracy obiekt jest do uratowania. To było dla nas najważniejsze. W porozumieniu z Miejskim Konserwatorem Zabytków w Chorzowie opracowaliśmy plany dotyczące remontu chorzowskiego schronu dowodzenia, które zakładały kolejne etapy prac rozłożone na cztery kolejne lata. Jako datę zakończenia prac remontowych wyznaczyliśmy rok 2012. W 2009 roku ruszył pierwszy etap remontu, polegający na całkowitym wysprzątaniu obiektu i jego zabezpieczeniu. Z wnętrza chorzowskiego schronu dowodzenia usunęliśmy kilkanaście ton śmieci, odpadków i różnych innych niebezpiecznych materiałów. Pracowaliśmy przez kilkanaście dni jedynie przy wynoszeniu śmieci, w trudnych warunkach zawilgoconego i pozbawionego wentylacji obiektu. Już wtedy pomagali nam mieszkańcy Chorzowa. Na zdjęciu stan korytarza dojścia do obiektu przed pracami porządkowymi. 3
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. W 2010 roku ruszył kolejny etap prac remontowych. Po pierwsze musieliśmy osunąć zwały ziemi zasłaniającej przednią fasadę obiektu, zasypaną tonami ziemi, gruzu i kamieni prawdopodobnie pod koniec wojny. Ten etap wymagał użycia ciężkiego sprzętu, a także wielu dni mozolnej pracy. Na zdjęciu wejście do obiektu i ściana przednia schronu po usunięciu ton ziemi i gruzu. Następnie we wnętrzu obiektu prowadziliśmy dalsze prace remontowe polegające na zabezpieczeniu ścian i stalowych stropów oraz zamknięciu obiektu i zapewnienie cyrkulacji powietrza. Na zdjęciu odczyszczone główne wejście do obiektu zabezpieczone kratą. 4
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. W 2011 roku rozpoczęliśmy kolejny etap prac remontowych polegający na zabezpieczeniu fasady obiektu farbo maskowaniem. Na zdjęciu ściana przednia obiektu pokryta farbo maskowaniem. Nadal prowadziliśmy prace remontowe wewnątrz obiektu, na jego obydwu kondygnacjach, walcząc z wilgocią i innymi trudnościami, które pojawiły się podczas remontu. 5
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. Na zdjęciu ściana przednia obiektu po odczyszczeniu i renowacji. W 2012 roku nastąpił ostatni etap remontu obiektu polegający na przygotowaniu wnętrz pod ekspozycję, zamontowaniu instalacji elektrycznej, zamontowaniu instalacji wentylacyjnej oraz przygotowaniu samej ekspozycji. Cały czas prace prowadzili członkowie naszego Stowarzyszenia przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Chorzów. Na zdjęciu korytarz główny górnej kondygnacji po zamontowaniu instalacji elektrycznej. 6
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. W dniu 27 grudnia 2012 roku nastąpiło oficjalne otwarcie chorzowskiego schronu dowodzenia. Na uroczystości byli obecni przedstawiciele władz Chorzowa, wielu przedstawicieli mediów oraz mieszkańcy Śląska, zainteresowani tym wydarzeniem. Na zdjęciu członkowie grupy rekonstrukcyjnej ze sztandarem 75 pp. Na zdjęciu otwarcie schronu w obecności władz miasta Chorzów. 7
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. Na zdjęciu uroczyste otwarcie schronu Na zdjęciu mieszkańcy miasta Chorzów. 8
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. Na zdjęciu uroczyste otwarcie chorzowskiego schronu dowodzenia. 9
Schron dowodzenia w Chorzowie historia renowacji i powrotu do służby. Na zdjęciach ekspozycja we wnętrzach chorzowskiego schronu dowodzenia. W ten sposób został uratowany i przywrócony ludzkiej pamięci dwukondygnacyjny chorzowski schron dowodzenia, czyli obiekt wybudowany w latach 1937-1938 z przeznaczeniem na siedzibę sztabu Grupy Fortecznej Śląsk, serce polskich fortyfikacji wybudowanych na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. Tu znajdował się sztab Obszaru Warownego Śląsk, czyli największej polskiej linii obronnej stałych fortyfikacji, liczącej blisko 200 obiektów. Jest to jedyny tego typu obiekt, obecnie udostępniony do zwiedzania, a także przeznaczony na cele edukacyjne. Młode pokolenie może poczuć w nim ducha tamtych dni i nauczyć się patriotyzmu. Prowadzone są w nim żywe lekcje historii, a obiekt jest stale odwiedzany przez zainteresowane osoby z całej Polski. Staraniem naszego Stowarzyszenia, pracą jego członków oraz wsparciem finansowym Urzędu Miasta Chorzów podołaliśmy zadaniu, które przez wiele lat wydawało się niewykonalne. Wspólnym wysiłkiem chorzowski schron dowodzenia rozpoczął swoje drugie życie... 10