strona 1 Szacowany czas: 20 minut To ćwiczenie pomoże ci dokładniej zrozumieć, czym jest motywacja i jak lepiej się motywować. CELE Po ukończeniu ćwiczenia o motywacji powinieneś: Rozumieć, czym jest motywacja, Rozumieć, co cię motywuje, Rozumieć, jaki związek zachodzi między motywacją a zachowaniami Wiedzieć, jak budować własną motywację. JAK Przeczytaj tekst na tej i następnych stronach, a na końcu znajdziesz zestaw pytań. Odpowiedz na nie indywidualnie, lub razem z kolegami, na przykład w ramach działania wspólnego na zebraniu zespołu. Motywację można zdefiniować na różne sposoby. Tutaj akurat korzystamy z definicji Edwarda L. Deciego, wykładowcy psychologii w naukach społecznych na University of Rochester: Motywacja to energia do działania coś, co pcha osoby do działania. W motywacji chodzi o to, co daje energię do określonych zachowań. Definicja ta skupia się na zachowaniach i w tym ćwiczeniu nauczysz się rozumieć, co sprawia, że robimy to, co robimy. Motywacja i zachowania Nie jesteśmy mniej lub bardziej zmotywowani tak w ogóle zamiast tego jesteśmy zmotywowani do określonych zachowań. Możesz mieć motywację do wyremontowania kuchni, ale nie do tego, żeby pobiec w maratonie nowojorskim, albo na odwrót. Innymi słowy, motywacja to coś indywidualnego i konkretnego, co wiąże się z określonym zachowaniem w określonej sytuacji, a nie ogólna cecha charakteru, którą albo ktoś ma, albo nie.
strona 2 Koncentrowanie się na osiągnięciu konkretnego wyniku może się wydawać łatwe. Ale żeby osiągnąć cel, musimy skupić się na zachowaniu, które prowadzi do zamierzonego skutku. Czasami mamy do czynienia z zachowaniami, których wolelibyśmy unikać. Może na przykład chcemy przestać chodzić na skróty, spędzać mniej czasu ns zebraniach, przestać używać starego systemu składania zamówień itd. Zamiast tego pomyśl o zachowaniach, które chcesz widzieć u siebie częściej. Może chcesz zadawać klientom więcej pytań, aby lepiej zrozumieć ich potrzeby, albo zacząć korzystać z nowego systemu składania zamówień. Jeśli skupisz się na tym, co chcesz robić, łatwiej będzie ci dostrzec, czego potrzebujesz do osiągnięcia zamierzonych wyników. Skupienie się na zachowaniach pożądanych automatycznie prowadzi do zmniejszenia ilości zachowań niepożądanych Identyfikacja zachowań motywujących test informacji zwrotnej Naucz się odróżniać to, co robisz, od tego, kim jesteś. Zachowanie to coś, co robisz, i wyraża się je czasownikiem, np. idziesz, on się kłóci. Najlepszy sposób odnajdywania zachowań, które cię motywują, polega na tym, by skupić się na szczegółach. Na przykład, lubisz sprzedawać (to czasownik, więc mowa o zachowaniu), ale co konkretnie sprawia ci w tym przyjemność? Sposobem na sprawdzenie, czy skupiasz się na konkretnym pojedynczym zachowaniu, jest test informacji zwrotnej. Wyobraź sobie, że twój kierownik mówi ci: Jesteś taki dobry, jesteś doskonałym sprzedawcą. Czy wtedy wiesz, co robić, by sprzedawać jeszcze lepiej? Prawdopodobnie nie. Informacja zwrotna nie daje ci jasnego obrazu tego, co robisz dobrze, kiedy coś sprzedajesz. Ktoś cię docenił w czym nie ma nigdy nic złego ale nie wiesz, co właściwie zrobiłeś dobrze podczas rozmowy z klientem. Pochwała jesteś dobry! jest miła, ale zbyt ogólnikowa, by dostarczyć ci wiadomości o tym, które zachowania warto w sobie pielęgnować. Zamiast tego spróbuj skoncentrować się na konkretach i wyobraź sobie, że kierownik mówi ci: Świetnie utrzymujesz kontakt wzrokowy z klientami i zadajesz takie fantastyczne pytania. Ten komentarz dostarcza ci znacznie więcej informacji: teraz wiesz, co w twoim zachowaniu zostało docenione. Stosuj tę technikę wobec siebie, aby przekonać się, co sprawia ci satysfakcję w danej sytuacji, i rób tak dalej, aby osiągać wyniki, na których ci zależy. Korzystaj z tego podejścia także, gdy chwalisz kolegów w pracy, a ich motywacja w stosunku do zachowań, o których wspomnisz, się zwiększy!
Czynniki higieny a czynniki motywujące strona 3 Na motywację można też spojrzeć w sposób zaproponowany przez amerykańskiego psychologa Fredericka Herzberga, który wywarł znaczący wpływ na współczesne badania w tej dziedzinie poprzez rozróżnienie czynników higieny i czynników motywacyjnych. Czynniki higieny to rzeczy, których nauczyliśmy się w pracy oczekiwać, np. przyzwoite środowisko pracy, odpowiednie wynagrodzenie i dobre, sprawiedliwe przywództwo. Jako pracownicy oczekujemy, że czynniki higieny są już zapewnione i nie wymagają z naszej strony dodatkowych starań. W pracy spotykamy się jednak z elementami, które wykraczają poza te podstawowe czynniki higieny. Czynniki motywujące, czyli motywatory, to rzeczy oznaczające coś więcej niż czynniki higieny to coś, co wykracza poza oczywiste oczekiwania pracownika. Czynniki higieny zwykle dotyczą potrzeb podstawowych, takich jak wynagrodzenie, zdrowe środowisko pracy, dobre przywództwo i polityka przedsiębiorstwa. Czynniki motywujące, przeciwnie, związane są zwykle z potrzebą spełnienia zawodowego, np. z odpowiedzialnością, sukcesem, rozwojem i uznaniem. Czy coś uznaje się za czynnik higieny czy za motywator, zależy jednak od sytuacji i obecnych potrzeb. Musisz się więc zastanowić, co jest dla ciebie czynnikiem higieny, a co motywatorem. Nagrody ogólne rzadko odnoszą jakikolwiek skutek. Można powiedzieć, że czynniki motywacyjne mają znacznie silniejszy wpływ na zachowanie niż czynniki higieny. Przykład: Przedsiębiorstwo przez wiele lat oferowało za darmo poranną fikę (kawę i kanapkę). Wprowadzono ją z dobrymi intencjami: pracodawcom chodziło o podniesienie poziomu zadowolenia pracowników, co miało zwiększyć ich motywację. Nagle jednak kierownictwo postanowiło wycofać się z podawania darmowej porannej fiki. Pracownicy zareagowali ogromnym wzburzeniem i niezadowoleniem. Najwyraźniej darmowa poranna fika stała się dla nich czynnikiem higieny, czymś oczywistym, co im się słusznie należy. Czynniki higieny nie wytwarzają w nas poczucia satysfakcji, a tylko sprawiają, że nie czujemy się niezadowoleni. Kojarzące się z medycyną słowo higiena zostało tu wprowadzone z premedytacją, bo chodzi o potrzebę wykonywania działań, które są niezbędne. Takie czynniki nie mogą skutkować wyleczeniem pacjenta, a tylko mają za zadanie zapobiec temu, by ludzie zachorowali. Z drugiej strony, istnieje grupa potrzeb, których zaspokojenie rzeczywiście daje nam satysfakcję. To właśnie motywatory.
strona 4 Te czynniki wpływają na to, co robimy (na nasze zachowania), w stopniu znacznie większym niż czynniki higieny. Przykład: Co miesiąc muszę otrzymywać wynagrodzenie na czas, żebym mógł opłacić rachunki. Jeśli nie dostaję wynagrodzenia na czas, jestem bardzo niezadowolony. Ale kiedy pieniądze przychodzą na czas, prawie nie zwracam na to uwagi. Kiedy z kolei kierownik pochwali mnie za to, co robię, czuję satysfakcję. Nie spodziewam się takich pochwał codziennie i nie rozpaczam z powodu tego, że nie chwali mnie na okrągło. Czynniki higieny Przedsiębiorstwa muszą zadbać o zapewnienie czynników higieny jeśli pracownicy uważają je za nieodpowiednie, może to wywołać u nich wielkie niezadowolenie. Do czynników higieny zalicza się: Politykę przedsiębiorstwa i zarządzanie Pensje i inne wynagrodzenia Jakość nadzoru kierowniczego Jakość stosunków międzyludzkich Dobre warunki pracy Bezpieczeństwo pracy Czynniki motywujące Czynniki motywujące dotyczą osobistej potrzeby rozwoju. Kiedy są zapewnione, motywatory wytwarzają poczucie satysfakcji z pracy. Jeśli są skuteczne, mogą zmotywować danego pracownika do wielkiego zaangażowania i osiągania ponadprzeciętnych wyników. Do czynników motywujących zalicza się: Zakres odpowiedzialności Praca dostarczająca wyzwań i nowych bodźców Uznanie Możliwość awansu Zadowolenie z osiągnięć i poczucie rozwoju osobistego w pracy
strona 5 Podsumujmy: czynniki higieny są potrzebne po to, by pracownicy nie odczuwali niezadowolenia. Czynniki motywujące są potrzebne po to, by zachęcić pracowników do lepszej pracy, czyli do określonych zachowań. Co cię motywuje? Aby zrozumieć, co cię motywuje, zadaj sobie pytanie, czego potrzebujesz, aby poczuć się zmotywowany to sprawa indywidualna! Znajomość własnych motywatorów to klucz do sukcesu i satysfakcji zawodowej. Czy wiesz, co motywuje cię podczas pracy w IKEA? Kiedy już zrozumiesz, co cię motywuje, możesz dać temu wyraz i szukać sposobów, by zwiększyć działanie czynników motywujących w codziennym życiu. Z drugiej strony, jeśli nie znajdujesz motywatorów w swojej obecnej pracy, może to wyjaśniać, dlaczego czujesz czasem zniechęcenie. Powiedz, co cię motywuje, twojemu kierownikowi. Wtedy łatwiej mu będzie dostosować warunki pracy do twoich potrzeb (może wcale nie trzeba zmieniać zakresu twoich zadań). Dawanie wyrazu swoim potrzebom to także świetny sposób na tworzenie dobrych, opartych na zaufaniu, stosunków z kierownikami i pracownikami. Pytania do przemyślenia Wynotuj sobie, lub przedyskutuj z kolegami w zespole następujące zagadnienia: Zastanów się, kiedy ostatnim razem czułeś się w pracy naprawdę dobrze zmotywowany. Co takiego zrobiłeś i co cię zmotywowało? Opisz to/przedyskutuj, skupiając się na zachowaniach. Co, w twojej odpowiedzi na poprzednie pytanie, jest czynnikiem higieny, a co motywatorem? Wypisz wszystkie motywatory, które przychodzą ci na myśl w związku z pracą, którą wykonujesz w IKEA. Jak często doświadczas motywatorów? Co możesz zrobić aby jeszcze częściej ich doświadczać? Jakieś inne przemyślenia? DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Jeśli chcesz znaleźć inne materiały, które pomogą ci podnieść samoświadomość i umiejętność przewodzenia samemu sobie, odwiedź Leadership Home w IKEA Inside i poszukaj Learning Activities. Zwróć uwagę, że wszystkie materiały w Leadership Home są dostępne tylko w języku angielskim. Jeśli chcesz przerobić materiały przetłumaczone, zwróć się do swojego kierownika.
Źródła: strona 6 Edward L. Deci i Richard M. Ryan, Self-Determination Theory (SDT). Leif E. Andersson i Mira Klintrot, OBM Ledarskapets psykologi, 2013. Frederick Herzberg, Motivation to work, 1993.