Rada Unii Europejskiej Bruksela, 22 czerwca 2015 r. (OR. en) 10191/15 COEST 195 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 22 czerwca 2015 r. Do: Delegacje Nr poprz. dok.: 9972/15 COEST 185 Dotyczy: STOSUNKI Z AZJĄ ŚRODKOWĄ Konkluzje Rady w sprawie strategii UE wobec Azji Środkowej 1. Delegacje otrzymują w załączeniu konkluzje Rady w sprawie strategii UE wobec Azji Środkowej w wersji przyjętej przez Radę (do Spraw Zagranicznych) w dniu 22 czerwca 2015 r. 10191/15 krk/sw 1 DG C 2A PL
Konkluzje Rady w sprawie strategii UE wobec Azji Środkowej ZAŁĄCZNIK Rada do Spraw Zagranicznych, 22 czerwca 2015 r. 1. Uznając Azję Środkową za region o znaczeniu strategicznym, Unia Europejska zobowiązała się do ustanowienia silnych, trwałych i stabilnych związków z pięcioma krajami tego regionu. Osiem lat po przyjęciu strategii wobec Azji Środkowej Rada z zadowoleniem przyjmuje istotne postępy osiągnięte w rozwijaniu stosunków UE z Kazachstanem, Kirgistanem, Tadżykistanem, Turkmenistanem i Uzbekistanem, jak również z całym regionem Azji Środkowej. Podkreślając znaczne wzajemne zainteresowanie pogłębioną współpracą polityczną i gospodarczą, Rada potwierdza zaangażowanie UE na rzecz stosunków opartych na zasadach rzetelności i odpowiedzialności, których celem jest wspieranie stabilnego, bezpiecznego i trwałego rozwoju regionu. 2. Główne cele i priorytetowe obszary strategii UE z 2007 r. wobec Azji Środkowej są nadal aktualne. Realizując strategię, UE uwzględni wyciągnięte wnioski oraz zmiany w regionie, a także zmieniającą się wokół niego sytuację geopolityczną. Rada wzywa do zacieśnienia powiązań handlowych i energetycznych między UE a krajami Azji Środkowej oraz do umocnienia współpracy dotyczącej bezpieczeństwa i stabilności, w tym zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. Podkreśla fundamentalne znaczenie demokratyzacji, poszanowania praw człowieka i praworządności, oraz rozwoju społeczno-ekonomicznego czynników będących nieodzownymi elementami strategii. 3. Rada z zadowoleniem przyjmuje mianowanie ambasadora Petera Buriana nowym specjalnym przedstawicielem Unii Europejskiej w Azji Środkowej. Jego rolą ma być zapewnienie istotnego kanału dialogu i komunikacji z krajami Azji Środkowej na najwyższym szczeblu, ma on również promować ogólną koordynację polityczną Unii w Azji Środkowej oraz zwiększać skuteczność i widoczność Unii w tym regionie. 10191/15 krk/sw 2
4. Rada ze szczególnym zadowoleniem przyjmuje zakończenie negocjacji dotyczących poszerzonej umowy o partnerstwie i współpracy z Kazachstanem i parafowanie tej umowy. Rada uznaje także, że wejście w życie umowy o partnerstwie i współpracy z Turkmenistanem pomogłoby rozwinąć pełen potencjał stosunków z tym krajem. Rada zwraca uwagę, że ważne jest jak najszybsze przekształcenie biura łącznikowego ESDZ w Aszchabadzie w pełnoprawną delegaturę UE w Turkmenistanie. 5. Rada podkreśla, że bardziej niż to było w przeszłości intensywność relacji będzie również zależała od ambicji i potrzeb poszczególnych krajów Azji Środkowej w zakresie rozwijania naszych stosunków dwustronnych. UE w pełni uwzględni rosnące różnice między wspomnianymi pięcioma krajami, jeżeli chodzi o rozwój społeczno-ekonomiczny oraz ambicję prowadzenia współpracy z Unią. W niektórych dziedzinach współpracy będzie to wymagało ponownej oceny równowagi między zaangażowaniem regionalnym i bilateralnym, tak by można było doprowadzić do konkretniejszych wyników i reform. Należy kontynuować istniejące regionalne inicjatywy i platformy współpracy, w szczególności w sektorach, które wymagają wspólnych rozwiązań. Większa elastyczność uzależniona od potrzeb, niekoniecznie przy stałym udziale wszystkich pięciu krajów Azji Środkowej, mogłaby jeszcze bardziej zwiększyć wpływ i skuteczność programów i ram współpracy UE w nadchodzącym okresie. 6. Rada podkreśla potrzebę udoskonalenia synergii i koordynacji między działaniami podejmowanymi w regionie przez różne podmioty unijne, w tym przez poszczególne państwa członkowskie. Te ostatnie powinny odgrywać większą rolę we wdrażaniu unijnych projektów, dialogów i platform oraz w ocenie ich wpływu i we wspieraniu ich widoczności. Dobrymi przykładami są program zarządzania granicami w Azji Środkowej (BOMCA) oraz program antynarkotykowy dla Azji Środkowej (CADAP), a także platformy współpracy regionalnej. 10191/15 krk/sw 3
7. Rada zwraca uwagę na sprzyjające warunki dla dalszych działań Unii, dzięki znacznemu zwiększeniu globalnej puli środków finansowych na dwustronną i regionalną współpracę UE z Azją Środkową w okresie programowania 2014 2020 (1,068 mld EUR; o 56% więcej w porównaniu z okresem 2007 2013). Z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie w 2014 r. wieloletnich programów orientacyjnych dla regionu Azji Środkowej i dla każdego kwalifikującego się kraju Azji Środkowej. Należyta i skuteczna realizacja tych programów w oparciu o tę zwiększoną globalną pulę środków finansowych ma kluczowe znaczenie dla dalszego powodzenia strategii. Regularna ocena programów w konkretnych dziedzinach zagwarantuje, że zostaną poczynione wszelkie konieczne korekty. 8. Rada potwierdza kluczowe znaczenie dobrego sprawowania władzy, w szczególności potrzebę zwiększenia zdolności administracji publicznej i samorządu terytorialnego do promowania trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego i przejrzystego zarządzania zasobami publicznymi w Azji Środkowej. Sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój, wspierający dobrobyt wszystkich warstw społecznych, w tym przez wzmocnienie pozycji kobiet, stanowi istotny element długofalowej stabilności i odporności wspomnianych krajów, a UE jest zdecydowana wspierać w tym względzie swoich partnerów. Obejmuje to nie tylko promowanie przestrzegania praw człowieka w regionie, w tym poprzez dialog z pięcioma krajami regionu dotyczący praw człowieka, lecz również nadawanie w strategii UE jeszcze bardziej priorytetowego znaczenia współpracy dotyczącej praworządności. W tym kontekście należy dążyć do synergii i partnerstw, w szczególności z ONZ, OBWE i z Radą Europy, w tym z jej Komisją Wenecką. UE jest również zdecydowana wspierać kraje Azji Środkowej w ich strategiach walki z korupcją oraz powiązać programy europejskie, w szczególności programy wsparcia budżetowego, z konkretnymi środkami jej zwalczania. 10191/15 krk/sw 4
9. UE nasili też jeszcze bardziej swoje starania na rzecz stawienia czoła poważnym wyzwaniom w dziedzinie praw człowieka w regionie, w tym przez utrzymywanie i pogłębianie dialogu na temat praw człowieka ze wspomnianymi pięcioma krajami, a także przez dalsze zapewnianie szerokiego wsparcia dla reform. Na szczególną uwagę i wsparcie ze strony UE zasługuje realizacja zobowiązań wspomnianych krajów odnośnie do powszechnych okresowych przeglądów praw człowieka oraz sytuacja obrońców praw człowieka. Wśród priorytetów UE znajdą się zwłaszcza: wspieranie poszanowania wolności zgromadzeń, wolności zrzeszania się i wolności słowa, wolności religii lub przekonań, propagowanie praw kobiet, dzieci i osób należących do mniejszości oraz wspieranie wysiłków służących wyeliminowaniu tortur. Skuteczniejszemu wspieraniu przez UE praw człowieka i demokratyzacji w sposób bardziej zorientowany na rezultaty powinna również służyć nastawiona na większą integrację praca ze społeczeństwem obywatelskim. Rada apeluje o głębsze zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w dialog i programy odnoszące się do realizacji strategii. 10. UE ma do odegrania większą rolę w promowaniu wiarygodnego i atrakcyjnego klimatu dla inwestycji, obejmującego stabilność ram prawnych, przejrzystość, dobrze działające partnerstwo społeczne, wzajemne powiązania z międzynarodowym środowiskiem biznesu oraz integrację regionalną, biorąc w ten sposób za podstawę postępy w przystępowaniu do WTO. Należałoby również zorganizować specjalny dialog z unijnymi firmami inwestującymi w Azji Środkowej, aby przedyskutować, w jaki sposób kraje tego regionu mogą stać się atrakcyjniejszym obszarem inwestycji dla przedsiębiorstw unijnych oraz omówić sposoby wspierania przez UE odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej oraz propagowania ładu korporacyjnego. Rada podkreśla również potrzebę zwiększenia wymiany doświadczeń i wiedzy fachowej, jeżeli chodzi o technologie innowacyjne, w szczególności w dziedzinie efektywności energetycznej, rolnictwa i rozwoju terenów wiejskich, aby stymulować zrównoważony rozwój regionu. 10191/15 krk/sw 5
11. Region stoi w obliczu szeregu pojawiających się wyzwań w dziedzinie bezpieczeństwa związanych z zagranicznymi bojownikami i z radykalizacją prowadzącą do agresywnego ekstremizmu; potęgują one już istniejące zagrożenia dla stabilności wynikające ze sporów dotyczących wody i granic, nielegalnego handlu narkotykami i przestępczości zorganizowanej oraz konfliktów w szerzej pojętym regionie, w szczególności w Afganistanie. Rada przypomina o zdecydowanej woli UE, by nadal rozwijać zarówno regionalny, jak i dwustronny dialog z krajami Azji Środkowej na temat bezpieczeństwa, zapewniając większe zaangażowanie Afganistanu oraz wykorzystując istniejące udane programy UE w dziedzinach migracji, zarządzania granicami, zwalczania terroryzmu i nielegalnego handlu narkotykami, w tym zwiększania współpracy transgranicznej. Rada uznaje wagę koordynacji poczynań z partnerami regionalnymi uczestniczącymi w działaniach na rzecz zapobiegania konfliktom i bezpieczeństwa, takimi jak OBWE i ONZ, w szczególności z Regionalnym Centrum Dyplomacji Prewencyjnej ONZ dla Azji Środkowej (UNRCCA). 12. Jeżeli chodzi o delikatną dziedzinę dzielonych zasobów naturalnych, zwłaszcza wody, Rada podkreśla, jak ważne jest propagowanie regionalnych ram dialogu oraz ściślejsze przestrzeganie międzynarodowych konwencji i zasad prawnych regulujących zasoby transgraniczne. Zaznaczając, że Azja Środkowa jest regionem szczególnie narażonym na klęski żywiołowe i skutki zmiany klimatu, Rada zwraca się do Komisji i ESDZ, by wspierały kraje Azji Środkowej w zwiększaniu ich zdolności do stawiania czoła wyzwaniom środowiskowym, propagowania trwałych ram dzielenia się zasobami i włączania do polityk lokalnych, krajowych i regionalnych zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, odporności, przystosowania się do zmiany klimatu oraz łagodzenia zmiany klimatu. UE i jej państwa członkowskie powinny nadal wspierać regionalne inicjatywy w tym sektorze, w szczególności międzynarodowy fundusz na rzecz ratowania Morza Aralskiego (IFAS). 10191/15 krk/sw 6
13. Unijne programy edukacyjne, w szczególności program Erasmus+, powinny odgrywać kluczową rolę w pomaganiu instytucjom Azji Środkowej w budowaniu zdolności, unowocześnianiu i poszerzaniu ich sieci współpracy oraz wspieraniu poszczególnych osób w zdobywaniu międzynarodowego doświadczenia. Należy nadal propagować stypendia służące ułatwianiu mobilności i współpracy między Europą a Azją Środkową. Tworzenie powiązań między edukacją, badaniami naukowymi i rynkami pracy będzie jeszcze bardziej stymulowało innowacje i zatrudnienie młodzieży oraz przyczyni się do trwałego rozwoju gospodarczego regionu. Rada zwraca się do Komisji, by nakreśliła, we współpracy z partnerami z Azji Środkowej, strategie sprostania dynamice rynków pracy i zmianom w modelach migracji pracowników, aby ograniczyć do minimum bezrobocie poprzez propagowanie przedsiębiorczości oraz wspieranie szans zatrudnienia młodzieży, kobiet i osób należących do mniejszości oraz wzmocnienie ich pozycji. 14. Aby wesprzeć lepsze wzajemne związki krajów Azji Środkowej, zarówno z ich najbliższymi sąsiadami, jak i z partnerami w odleglejszych miejscach, takimi jak Unia Europejska, UE uwzględni w realizacji swojej strategii istniejące synergie i powiązania z krajami sąsiadującymi, uznając tym samym strategiczne usytuowanie krajów Azji Środkowej oraz możliwości wspierania stabilności w regionie poprzez silniejsze powiązania handlowe. Rada zachęca zatem do dzielenia się europejskimi normami, doświadczeniem i najlepszymi praktykami w konkretnych sektorach, zgodnie z interesem i poziomem ambicji poszczególnych krajów Azji Środkowej. 15. Jeżeli chodzi o sektory energetyki i transportu, we współpracy pomiędzy UE a Azją Środkową należy nadać priorytet wzajemnej integracji krajów Azji Środkowej oraz ich włączaniu do rynków i korytarzy międzynarodowych. UE będzie nadal dążyć do rozszerzenia południowego korytarza gazowego o Azję Środkową i do dalszego propagowania wielostronnych inicjatyw unijnych w dziedzinie energii. UE jest również przygotowana do tego, by wspierać rozwój energii odnawialnej i efektywności energetycznej w Azji Środkowej, w tym przez wdrażanie odzwierciedlających koszty taryf energetycznych w celu stymulowania racjonalnego wykorzystania energii. UE jest gotowa zaoferować swoje doświadczenie i wiedzę fachową, by wesprzeć przyjmowanie wysokich norm bezpieczeństwa i ochrony oraz wysokich norm środowiskowych we wszystkich rodzajach transportu i by ułatwić połączenia w obrębie korytarza transportowego Europa Kaukaz Azja Środkowa. Współpraca energetyczna i transportowa z Azją Środkową powinna również wykorzystywać istniejące synergie z odnośnymi inicjatywami w programie sąsiedztwa. 10191/15 krk/sw 7
16. UE powinna nadal zwiększać swoje starania na rzecz wspierania dialogu z odnośnymi organizacjami regionalnymi i międzynarodowymi, w szczególności OBWE, Radą Europy, ONZ i innymi organizacjami, a także z krajami sąsiadującymi z krajami Azji Środkowej i z innymi państwami aktywnymi w tym regionie, z myślą o poszukiwaniu synergii między naszymi odnośnymi politykami i inicjatywami w odniesieniu do takich zagadnień, jak bezpieczeństwo, wzajemne połączenia, transport, energia i zrównoważony rozwój, w tym możliwości wynikające z inicjatyw Jedwabnego Szlaku. a) Unia Europejska nadal opowiada się za swoimi celami strategicznymi w Azji Środkowej określonymi w strategii wobec tego regionu, z odpowiednim uwzględnieniem zmieniających się warunków i w oparciu o osiągnięcia ostatnich ośmiu lat. Z uwagi na rosnące zróżnicowanie w regionie oraz z myślą o zajęciu się ważnymi kwestiami, na które zwrócono uwagę w niniejszych konkluzjach, Rada zachęca ESDZ i Komisję do przedstawienia propozycji skutecznej realizacji strategii zgodnie z potrzebami odnowionego partnerstwa z regionem. 10191/15 krk/sw 8