Wydział Elektryczny Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii Instrukcja do pracowni z przedmiotu Podstawy Informatyki Kod przedmiotu: TS1C 100 003 Ćwiczenie pt. TWORZENIE SCHEMATÓW BLOKOWYCH I ELEKTRYCZNYCH Numer ćwiczenia PI EiT 01 Autor mgr inż. Adam Idźkowski Białystok 2012
1. OPIS STANOWISKA Studenci rysują za pomocą programu komputerowego Microsoft Office Visio 2007 schematy blokowe oraz schematy prostych obwodów elektrycznych. Tak opracowane rozwiązania przygotowanych zadań stanowią sprawozdanie z ćwiczenia. 2. WSTĘP 2.1. Schematy blokowe Schematy blokowe to diagramy przedstawiające etapy pewnego procesu. Może to być proces opisujący etapy rozwiązywania problemu i podejmowania decyzji (np. w przedsiębiorstwie). Diagramy stosuje się także w informatyce, gdzie służą do przedstawiania algorytmów komputerowych. Podstawowe schematy blokowe są łatwe do utworzenia oraz zrozumienia dzięki prostocie i obrazowości kształtów [5]. Poszczególne kształty łączy się strzałkami. Początek/koniec - tego kształtu należy użyć w pierwszym i ostatnim etapie procesu. KONIEC POCZĄTEK Proces (etap procesu) Podproces - tego kształtu należy użyć w przypadku zestawu etapów połączonych w celu utworzenia podprocesu zdefiniowanego w innym miejscu często na innej stronie tego samego rysunku. 2
Dokument - ten kształt reprezentuje etap, którego wynikiem jest dokument. Dane - ten kształt wskazuje, że do procesu przychodzą informacje z zewnątrz lub że z procesu wychodzą informacje. Za pomocą tego kształtu można także przedstawiać materiały. Jest on czasem nazywany kształtem wejścia-wyjścia. Decyzja (blok warunkowy) - oznacza element wyboru jednego z dwóch wariantów. Wybór jest dokonywany na podstawie wyniku sprawdzenia warunku (będącego wyrażeniem logicznym). Blok ten powinien zawsze posiadać dwa wyjścia opisane "T" (Tak, True) i "N" (Nie, False). TAK NIE Odwołanie na stronie - ten mały okrąg wskazuje, że następny (lub poprzedni) etap znajduje się w innym miejscu na rysunku. Jest to szczególnie przydatne w przypadku dużych schematów blokowych, gdzie należałoby używać długich łączników, które mogą być trudne do śledzenia. Odwołanie międzystronicowe - po umieszczeniu tego kształtu na stronę rysunku jest otwierane okno dialogowe, w którym można utworzyć zestaw hiperłączy między dwoma 3
stronami schematu blokowego lub między kształtem podprocesu a osobną stroną schematu blokowego przedstawiającą etapy w tym podprocesie. 2.2. Tworzenie schematów blokowych w MS Visio 1. W menu Plik wskaż polecenie Nowy, wskaż polecenie Biznesowe, a następnie kliknij polecenie Podstawowy schemat blokowy. 2. Przeciągnij po jednym kształcie schematu blokowego dla każdego dokumentowanego etapu procesu. 3. Połącz kształty schematu blokowego. a. Przeciągnij kształt z wzornika na stronę rysunku i umieść go w pobliżu innego kształtu. b. Trzymając naciśnięty przycisk myszy, przesuń wskaźnik na jeden z niebieskich trójkątów. Trójkąt zmieni kolor na ciemnoniebieski. c. Zwolnij przycisk myszy. Kształt zostanie umieszczony na stronie rysunku. Zostanie dodany łącznik i przyklejony do obu kształtów. 4. Aby dodać tekst do kształtu, zaznacz kształt, a następnie wpisz tekst. Po wpisaniu kliknij poza blokiem tekstu. 4
5. Kształty schematu blokowego można ponumerować w celu zilustrowania kolejności etapów procesu. a. Na schemacie blokowym zaznacz kształty, które chcesz ponumerować. b. W menu Narzędzia wskaż polecenie Dodatki, wskaż polecenie Kształty dodatkowe, a następnie kliknij polecenie Ponumeruj kształty. c. Na karcie Ogólne w obszarze Operacja kliknij opcję Automatyczne numerowanie. d. W obszarze Zastosowanie do kliknij opcję Zaznaczone kształty, a następnie kliknij przycisk OK. 2.3. Przykładowy schemat blokowy Poniżej przedstawiono przykładowy schemat blokowy algorytmu komputerowego. Celem programu jest wczytanie dwóch liczb a i b, porównanie ich wartości (sprawdzenie warunku a b) i podanie odpowiedniej różnicy a i b. 5
2.4. Schematy elektryczne 1. W menu Plik wskaż polecenie Nowy, wskaż polecenie Inżynieria, a następnie kliknij polecenie Podstawowe podzespoły elektryczne. 2. Wybrane dostępne elementy obwodu elektrycznego znajdują się po lewej stronie ekranu. Każdy element (np. rezystor) można dowolnie konfigurować po naciśnięciu go prawym przyciskiem myszy: 6
Elementy obwodu łączy się przy pomocy łącznika, wtedy na czerwono podświetlają się terminale elementu elektrycznego. Poniżej przedstawiony jest sposób umieszczania węzłów w obwodzie (po naciśnięciu wybranej linii prawym przyciskiem myszy). 7
2.5. Przykładowy schemat elektryczny Przedstawiono schemat szeregowego obwodu RLC. 3. PRZEBIEG ĆWICZENIA 1) Narysuj schemat blokowy ilustrujący algorytm obliczania pierwiastków równania kwadratowego. 2) Narysuj schemat organizacyjny struktury Politechniki Białostockiej (z podziałem na wydziały i inne jednostki). 3) Narysuj schemat blokowy dowolnego dwuoczkowego obwodu elektrycznego zasilanego ze źródła napięcia stałego (DC). 4. LITERATURA [1] Powell K.: Visio 2002 dla każdego, Helion, Gliwice 2003. [2] Biafore B.: Visio 2007 Bible, John Wiley & Sons, 2007 (po angielsku). [3] Harris S., Ross J.: Algorytmy. Od podstaw, Helion, Gliwice 2006. [4] Bolkowski S.: Teoria obwodów, WNT, Warszawa 2008. [5] Strona internetowa: http://office.microsoft.com/pl-pl/visio/ 8