Realizując ustawowe zadania, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno SpoŜywczych przeprowadza kontrole w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych na rynku krajowym i w obrocie z zagranicą. Urzędowe kontrole Ŝywności przeprowadzane są w trybie planowym i doraźnym. Tematy kontroli planowych określa Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno SpoŜywczych w Warszawie w,,rocznym ramowym planie kontroli. Plan ten opracowywany jest co roku na podstawie analizy ryzyka opartej o wyniki kontroli z poprzednich lat oraz propozycji zgłaszanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencję Rynku Rolnego, Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej oraz wojewódzkie inspektoraty JHARS. Szczegółowy zakres kontroli realizowanych przez Wojewódzki Inspektorat JHARS, określany jest w,,programach kontroli planowych zatwierdzanych przez Głównego Inspektora JHARS. Kontrole planowe przeprowadzone zgodnie z,,rocznym ramowym planem kontroli na 2007 rok dotyczyły przede wszystkim: jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych, w tym: przetworów zboŝowych, przetworów z mięsa czerwonego, mięsa i przetworów drobiowych, przetworów mlecznych, makaronów, świeŝych owoców i warzyw, przetworów owocowych i warzywnych, wyrobów winiarskich, jaj spoŝywczych, miodu, pieczywa, soków i nektarów, ryb i przetworów rybnych, wprowadzania do obrotu nawozów, wprowadzania do obrotu artykułów rolno-spoŝywczych potencjalnie zawierających GMO, nadzoru nad klasyfikacją mięsa wieprzowego w systemie EUROP. Kontrole doraźne podejmowane są na podstawie bieŝącej analizy sytuacji na poszczególnych rynkach rolno-spoŝywczych, wynikają ze skarg i wniosków kierowanych do Inspekcji przez konsumentów oraz z innych sygnałów wskazujących na występowanie niezgodności. Kontrole doraźne realizowane są równieŝ na polecenie Głównego lub Wojewódzkiego Inspektora JHARS. Tematyka kontroli doraźnych zleconych przez Głównego Inspektora w 2007r. obejmowała: jakość handlową przetworów z mięsa czerwonego, jakość handlową wyrobów czekoladowych, zafałszowania masła tłuszczami roślinnymi, prawidłowość pracy rzeczoznawców do pobierania próbek. Oprócz ww. kontroli Inspekcja wykonuje ustawowe zadania związane z: 1). kontrolą zgodności świeŝych owoców i warzyw ze standardami UE dokonywaną na wniosek przedsiębiorcy zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) Nr 2200/96 z dnia 28 października 1996r. w sprawie wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw oraz Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1148/2001 w sprawie kontroli zgodności z normami handlowymi obowiązującymi dla świeŝych owoców i warzyw, 2). oceną jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych, dokonywaną na wniosek przedsiębiorcy (na podstawie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych), 3). oceną jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych w ramach udzielonego kredytu z linii NT (zgodnie z zasadami ARiMR w sprawie udzielania kredytów na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie nowych technologii w rolnictwie, zapewniających wysoką jakość produktu), 4). atestacją magazynów ziarna zbóŝ, nasion rzepaku oraz cukru (na podstawie rozporządzenia str. 2/6
Rady Ministrów z dnia 20 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu udzielania dopłat do oprocentowania kredytów na cele rolnicze), 5). pomiarem i waŝeniem surowców energetycznych (na podstawie art.10 ustawy z dnia 26 stycznia 2007r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej), 6). realizacją zadań delegowanych przez Agencję Rynku Rolnego i Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (na podstawie ustaw: ustawa o jakości handlowej artykułów rolnospoŝywczych, ustawa o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych, ustawa o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz zawartych z agencjami umów), 7). kontrolą prawidłowości wydatkowania funduszy UE (kontrole ex-post). Wyniki działalności kontrolnej W 2007 roku, WIJHARS w Kielcach przeprowadził ogółem 3957 kontroli, w tym: 3701 w obrocie z zagranicą, 256 na rynku krajowym. ogółem kontroli 3957 256 3701 obrót krajowy obrót z zagranicą Wykres 1. Ilość kontroli przeprowadzonych przez WIJHAR-S w Kielcach w 2007r. Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych na rynku krajowym W 2007 roku Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno SpoŜywczych w Kielcach przeprowadził: 214 kontroli planowych, 18 kontroli doraźnych, 4 kontrole ex-post, 5 ocen jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych w ramach realizacji kredytu NT, 9 ocen jakości handlowej przetworów zboŝowych na potrzeby wojska, 2 atestacje magazynów cukru i zbóŝ, 4 pomiary surowców energetycznych. W trakcie kontroli planowych i doraźnych z 420 partii artykułów rolno-spoŝywczych pobrano 645 próbek do oceny organoleptycznej i badań fizyko-chemicznych. W 37,9% skontrolowanych jednostek stwierdzono nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów o jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych. str. 3/6
Najwięcej nieprawidłowości dotyczyło znakowania kontrolowanych towarów oraz zgodności jakości handlowej z deklaracją producenta. Stwierdzono, Ŝe: 1). 23,1% skontrolowanych partii artykułów rolno-spoŝywczych było nieprawidłowo oznakowanych. Najgorzej przedstawiała się sytuacja w zakresie znakowania: soków owocowych 100% masy ocenianych partii, bułki tartej 67,1% masy ocenianych partii, makaronów 57,1% masy ocenianych partii, przetworów mlecznych 54,9% masy ocenianych partii, pieczywa 52,2% masy ocenianych partii, mąki 36% masy ocenianych partii. Nieprawidłowości w zakresie znakowania artykułów rolno-spoŝywczych świadczą o braku znajomości przez producentów aktualnych przepisów w tym zakresie, nie dostosowaniu opakowań do zmian zachodzących w prawodawstwie, ale mogą równieŝ być wynikiem świadomego działania producentów mającego na celu wprowadzenie konsumenta w błąd. 2). 8,1% skontrolowanych partii wyrobów było niezgodnych z przepisami o jakości handlowej oraz z deklaracją producenta. Najgorzej przedstawiała się sytuacja w zakresie jakości: bułki tartej 72,4% masy ocenianych partii, napojów winiarskich 45,1% masy ocenianych partii, mąki 39,5% masy ocenianych partii, makaronów 38,9% masy ocenianych partii, tuszek drobiowych 11,7% masy ocenianych partii, przetworów mlecznych 8,5% masy ocenianych partii. 3). 1% partii świeŝych owoców i warzyw skontrolowanych na rynku krajowym nie spełniało wymagań w zakresie jakości handlowej, a 25% partii świeŝych owoców i warzyw było nieprawidłowo oznakowanych. Kontrole jakości handlowej artykułów rolno-spoŝywczych w obrocie z zagranicą W 2007r. przeprowadzono 3701 urzędowych kontroli artykułów rolno-spoŝywczych w obrocie z zagranicą, w tym: 3644 - (98,5%) kontroli towarów wywoŝonych z kraju. 57 - (1,5%) kontroli towarów przywoŝonych z krajów trzecich, obrót z zagranicą 3701 kontroli 57 3644 Import Eksport Wykres 2. Ilość kontroli w obrocie z zagranicą przeprowadzonych przez WIJHAR-S w Kielcach w 2007r. W 2007r. kontrolą zgodności z normami handlowymi objęto: str. 4/6
70.129 ton świeŝych owoców i warzyw wywoŝonych do krajów trzecich. Najczęściej eksportowano jabłka (Ukraina, Rosja, Białoruś, Norwegia), kapusta biała, marchew, cebula (Ukraina, Mołdawia, Białoruś), pomidory (Ukraina), pieczarki (Białoruś), brzoskwinie, kiwi, gruszki, winogrona (Ukraina), eksport świeŝych owoców i warzyw 4,70% 5,60% 5,70% 84% jabłka kapusta marchew inne Wykres 3. Ilość świeŝych owoców i warzyw eksportowanych w 2007r. 55 ton świeŝych owoców przywoŝonych z krajów trzecich, Przedmiotem importu były głównie: brzoskwinie (Macedonia), jabłka (Mołdawia). Importowane brzoskwinie eksportowano do innych krajów trzecich a jabłka przeznaczano na cele przetwórcze. 1014 ton artykułów rolno-spoŝywczych przywoŝonych z krajów trzecich, w tym głównie: przetwory owocowo-warzywne w tym: jagoda mroŝona (Ukraina), rośliny strączkowe w tym: fasola biała (Chiny), zioła i przyprawy: trawa cytrynowa, strąk senesu, liść podbiału importowane z Indii i Ukrainy. 2082 ton oraz 3038 litrów artykułów rolno-spoŝywczych wywoŝonych z kraju, w tym głównie: przetwory owocowo-warzywne (Rosja, Ukraina), nasiona roślin strączkowych (Grecja, Hiszpania). Zastosowane sankcje W związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi podczas kontroli Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-SpoŜywczych w Kielcach zastosował następujące sankcje: grzywną w drodze mandatu karnego ukarano 60 osób na ogólną kwotę 17.300 zł, wydano 23 decyzje administracyjne, w tym: 4 decyzje zakazujące wprowadzenia do obrotu (1. partii jaj spoŝywczych w ilości 18.540 sztuk, 1. partii masła ekstra w ilości 1920kg i 2. partii makaronów w ilości 882kg), 10 decyzji nakazujących poddanie zabiegom prawidłowego oznakowania (3. partii przetworów mlecznych w ilości 120kg, 4. partii świeŝych owoców i warzyw w ilości 930kg, 2. partii mąki w ilości 10.400kg i 1. partii przetworów z mięsa czerwonego w ilości 100kg), 1. decyzja nakazująca poddanie prawidłowym zabiegom technologicznym (1. partii mięsa drobiowego w ilości 1680kg), str. 5/6
8. decyzji wydano na podstawie ustawy o cenach dotyczących ustalenia stopnia wadliwości kontrolowanych artykułów rolno-spoŝywczych (3. partii przetworów mlecznych w ilości 710kg i 75 litrów, 1. partii rodzynek w ilości 30kg, 1. partii napojów bezalkoholowych w ilości 1.267,2 litra, 2. partii mąki w ilości 8 000kg i 1. partii bułki tartej w ilości 82,5kg), skierowano do organów kontroli finansowej 6 wniosków o wydanie decyzji w sprawie określenia kwoty nienaleŝnej i ustalenia kwoty dodatkowej dla wyrobów o pogorszonej jakości (2. partii masła ekstra o masie ogółem 710kg, 1. partii bułki tartej o masie 105kg, 1. partii rodzynek o masie 30kg, 1. partii śmietanki kremowej w ilości 74 litry, 2. partii mąki pszennej o masie ogółem 8.000kg i 1. partii napoju niegazowanego w ilości 1267,2 litrów), skierowano do Sądu Grodzkiego 2. wnioski o ukaranie 2. przedsiębiorców za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących klasyfikacji tusz wieprzowych w systemie EUROP. Sąd Grodzki ukarał przesiębiorców grzywną w wysokości 1.000zł kaŝdy, wobec podejrzenia nielegalnej produkcji przetworów mięsnych przekazano 1. sprawę do Komendy Wojewódzkiej Policji i Urzędu Skarbowego. Funkcjonowanie systemu zarządzania jakością. Przeprowadzony w dniu 2 marca 2007 roku przegląd zarządzania wykazał, Ŝe System Zarządzania Jakością w WIJHAR-S w Kielcach funkcjonuje i jest ciągle doskonalony a cele jakości załoŝone na 2006 rok zostały zrealizowane. Przyjęte na 2007 r. cele jakości w zakresie zapewnienia efektywności SZJ i skuteczności wdraŝania procedur zostały zrealizowane następująco: w 2007 roku zgodnie z programem wewnętrznych audytów jakości przeprowadzono 4 planowane audyty oraz 3 pozaplanowe. Stwierdzono ogółem 2 niezgodności, wdroŝono działania korygujące i zapobiegawcze oraz oceniono ich skuteczność. Audyty obejmowały swym zakresem Zgodność systemu z Normą ISO 9001:2000, obieg dokumentacji i zakup towarów i usług w Wydziale Administracji oraz przestrzeganie procedury Szkolenia. w 2007 roku opracowano i wdroŝono nową procedurę Nadzorowanie wyposaŝenia do pomiarów wraz z 5 instrukcjami, 7 załącznikami i 8 formularzami, wdroŝono wspólną dla całej organizacji procedurę Przegląd zarządzania oraz dokonano 4 zmian w procedurach systemowych, 2 w procedurach głównych i 1 w Księdze Jakości. Pracownicy Inspektoratu na bieŝąco są informowani o wszelkich zmianach w dokumentach SZJ. str. 6/6