Dowody na wpływ mleka i innych insulinotropowych produktów mlecznych na występowanie trądziku B. C. Melnik Trądzik młodzieńczy, najczęstsza choroba skóry w cywilizacjach zachodnich, osiągnął poziom epidemii ponad 85% nastolatków cierpi na tę chorobę, występuje także u prawie 50% dorosłych (w wieku studenckim). Trądzik nie występuje w innych krajach, w których nie spożywa się mleka, produktów mlecznych i hiperglikemicznych węglowodanów. Poprawne metodologicznie badania prospektywne opublikowane od 2005 r. dostarczają dowodów, iż składniki diety zachodniej, w szczególności mleko, produkty mleczne i diety wzbogacone węglowodanami z wysokim wskaźnikiem glikemicznym, są wiązane z występowaniem trądziku. Pokarmy insulinotropowe, zwłaszcza oczyszczony cukier, ziarna, ziemniaki, mleko i produkty mleczne są powszechnymi elementami diety zachodniej i stanowią prawie 50% poboru energetycznego na mieszkańca. W porównaniu z pojedynczymi składnikami diety, połączenie mleka z hiperglikemicznymi węglowodorami czyni możliwymi reakcje hiperinsulinomiczne. Mleko i produkty oparte na białku serwatkowym podwyższają poziom poposiłkowej insuliny i bazowego IGF-I w osoczu. Podwyższony poziom insuliny/igf-i odgrywa najważniejszą rolę w występowaniu trądziku. U pacjentów z trądzikiem stwierdzono korelację pomiędzy podwyższonym wydzielaniem łoju na twarzy a poziomem IGF-I w osoczu, ale leczenie zwalczającym nadproduktywność łoju lekiem izotretynoiną zmniejsza ten poziom. Badania epidemiologiczne potwierdziły związek pomiędzy spożyciem mleka a trądzikiem, jak również konsumpcją białek mleka a podwyższonym poziomem IGF-I w osoczu. Głównym zadaniem mleka ssaków jest wspieranie procesów wzrostu i warunków anabolicznych dla niemowląt w czasie karmienia naturalnego. Białko serwatkowe jest najsilniejszym induktorem zależnego od glukozy polipeptydu insulino tropicznego, wydzielanego przez K-komórki enteroendokrynowe, które, w zgodzie ze zhydrolizowanymi aminokwasami egzogennymi białka serwatkowego, stymulują wydzielanie pankreatycznych beta-komórek insulinowych. Podwyższony poziom insuliny/igf-i aktywuje drogę dotarcia dla kinazy fosfoinozytydów-3 (PI3)/Akt, jednocześnie redukując zawartość jądrową czynnika
transkrypcji FoxO1, głównego nutrigenomicznego regulatora genów, będących celem trądziku. Niedobór jądrowego FoxO1 powiązano ze wszystkimi głównymi czynnikami występowania trądziku, tj. transaktywacji receptora androgenicznego, komedogenezy, podwyższonej lipogenezy łojowej i zapalenia pęcherzykowatego. Trądzik kojarzony jest z występowaniem podwyższonego czynnika wzrostu i oporu insulinowego. Takie schorzenia, jak zespół jajników wielotorbielowatych, akromegalia i syndrom Aperta związane są ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nowotworu. Trądzik o ostrym przebiegu u mężczyzn skojarzono ostatnio z rakiem prostaty, a metaanaliza potwierdziła związek pomiędzy wysokim spożyciem produktów mlecznych a ryzykiem wystąpienia tego typu nowotworu. Ciągła, nadmierna ekspozycja ludzi z krajów zachodnich od narodzin do dorosłości najmocniejszym postnatalnym systemem czynnika wzrostu różnych gatunków ssaków jest pomijanym ryzykiem, związanym ze zdrowym odżywianiem się ludzi. Wpływ systemu czynnika wzrostu w mleku zwierzęcym na wrodzoną oś insulina/igf-i u człowieka okazuje się być główną przyczyną większości chronicznych chorób cywilizacji zachodniej. Istnieją jedynie dwa rozwiązania tego problemu: zmniejszenie spożycia mleka lub eliminacja insulino-tropowych czynników mleka. Atenuacja mechanizmów insulin tropowych bazujących na białkach serwatkowych to najważniejsze wyzwanie dla współpracy pomiędzy medycyną, odżywianiem, badaniami i biotechnologią produkcji mleka. Gdy wskaźnik insulinowy mleka zostanie poprawiony do poziomu odpowiadającemu tylko jego części węglowodorowej, wówczas ponownie przyjrzymy się twarzom bez objawów trądziku u mniej otyłych, młodych ludzi. Autor przewiduje, że mniej insulinotropowe mleko i produkty mleczne (wskaźnik insulinowy <45) będą miały ogromny wpływ na zapobieganie epidemicznym chorobom cywilizacji Zachodu otyłości, cukrzycy, raka, procesów neurodegeneratywnych i trądziku. Trądzik jest najbardziej użytecznym klinicznym i epidemiologicznym wskaźnikiem poprawnego lub niewłaściwego odżywiania u ludzi. Spadek występowania trądziku, spowodowanego niewłaściwą dietą, będzie związany ze zmniejszoną liczbą przypadków poważniejszych chorób cywilizacji zachodniej, które ujawnią się po dłuższym okresie uśpienia po szczycie trądziku w wieku młodzieńczym.
Rysunek 1 Wpływ konsumpcji białka mlecznego na sieć jelitowo-wysepkowo-łojowo-włosową. BTC=beat-Cellulin, AA aminokwas egzogenny, GIP polipeptyd insulinotropowy zależny od glukozy, GH hormon wzrostu, IGF-I insulinopodobny czynnik wzrostowy, IR receptor insulinowy, IGF1R receptor insulinopodobnego czynnika wzrostowego, EGFR naskórkowy receptor czynnika wzrostowego Rysunek 2 Skutki nadmiernej stymulacji sygnalizacji czynnika wzrostowego pochodzącego z mleka na drogę dotarcia dla PI3K/Akt/FoxO1.
Tabela 1 Prawdopodobny wpływ nadmiernego sygnalizowania, indukowanego mlekiem GIP/insulina/IGF-I w patogenezie trądziku i innych chronicznych chorób cywilizacji zachodniej. Okres prenatalny Zwiększona sygnalizacja IGF-I w grasicy; przyspieszony wzrost łożyskowy i transport glukozy u matki Okres postnatalny Podwyższone GIP, poziom insuliny i IGF-I w surowicy Okres młodzieńczy Nadmierna stymulacja sygnalizacji dojrzałości fizjologicznego czynnika wzrostowego, niedobór jądrowego FoxO1 Dorosłość Nadmierna stymulacja trzustkowych betakomórek, nadmierna stymulacja komórek śródbłonkowych i komórek mięśniowych tkanki mięśniowej gładkiej i podwyższona lipogeneza, nadmierna stymulacja sygnalizowania sieci insuliny/igf-i Nadmierna stymulacja komórek nerwowych przez insulinę/igf-i Zaburzone dojrzewanie T-komórek, upośledzona apoptoza T-komórek, zbyt szybki wzrost zarodka, zwiększona masa ciała po narodzinach Zaburzone programowanie neonatalne osi somatotropicznego IGF-I Pobudzane trądziku, podwyższone sygnalizowanie androgenu, wzmożona sebogeneza, komedogeneza, indukowana GIP dyferencjacja adypocytu i lipogenezy Wczesne starzenie się beta-komórek Stymulacja onkogennej drogi dotarcia PI3K/Akt Nierównomierność pomiędzy syntezą białek a degradacją, cukrzyca mózgu Alergia, atopia, choroby autoimmunologiczne, gigantyzm zarodkowy, skłonność do tycia, Podwyższona szybkość wzrostu długości ciała, zwiększone ryzyko wystąpienia raka, otyłości, cukrzycy, nadciśnienia Trądzik, występowanie trądziku w życiu dorosłym wczesne występowanie dziecięcej otyłości Cukrzyca typu 2 Choroba wieńcowa, wylew Pobudzanie choroby nowotworowej Wczesne występowanie procesów neurodegeneratywnych Bibliografia: 1. Cordain L, Lindeberg S, Hurtado M, et al: Acne vulgaris. A disease of Western civilization. Arch Dermatol 2002;138:1584 1590. 2. Spencer EH, Ferdowsian HR, Barnard ND: Diet and acne: a review of the evidence. Int J Dermatol 2009;48:339 347. 3. Melnik BC: FoxO1 the key for the pathogenesis and therapy of acne? J Dtsch Dermatol Ges 2010;8:105 113. 4. Hoppe C, Mølgaard C, Dalum C, et al: Differential effects of casein versus whey on fasting plasma levels of insulin, IGF-1 and IGF-1/IGFBP-3: results from a
randomized 7-day supplementation study in prepubertal boys. Eur J Clin Nutr 2009;63:1076 1083. 5. Melnik BC: Milk the promoter of chronic Western diseases. Med Hypotheses 2009;72:631 639.