Ministerstwo Edukacji Narodowej 341[05]/T,SP/MEN/2008. PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK OBSŁUGI TURYSTYCZNEJ 341[05] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej Warszawa 2008
Autorzy: mgr Maria Peć mgr Iwona Michniewicz mgr Barbara Steblik-Wlaźlak mgr Anna Sancewicz-Kliś Recenzenci: dr Włodzimierz Banasik mgr Andrzej Muż Opracowanie redakcyjne: mgr Anna Wojciechowska 1
Spis treści I. Plany nauczania 3 II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 5 1. Podstawy turystyki 2. Obsługa ruchu turystycznego 3. Geografia turystyczna 4. Ekonomia i prawo w turystyce 5. Marketing usług turystycznych 6. Obsługa informatyczna w turystyce 7. Język obcy zawodowy 8. Zajęcia praktyczne 9. Praktyka zawodowa 5 12 25 34 42 49 55 67 71 2
I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Technikum czteroletnie Zawód: technik obsługi turystycznej 341[05] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I-VIII Klasy I-IV Forma stacjonarna 1. Podstawy turystyki 2 1 25 2. Obsługa ruchu turystycznego 10 7 126 3. Geografia turystyczna 8 5 100 4. Ekonomia i prawo w turystyce 5 4 63 5. Marketing usług turystycznych 4 3 50 6. Obsługa informatyczna w turystyce 5 4 63 7. Język obcy zawodowy 9 6 113 8. Zajęcia praktyczne 3 2 40 9. Specjalizacja* 4 3 50 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 12 tygodni Forma zaoczna * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z przedstawicielami pracodawców oraz zgodnie z potrzebami rynku pracy 3
PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik obsługi turystycznej 341[05] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I-IV Klasy I-II Forma stacjonarna 1. Podstawy turystyki 2 1 27 2. Obsługa ruchu turystycznego 10 7 136 3. Geografia turystyczna 8 6 110 4. Ekonomia i prawo w turystyce 5 4 68 5. Marketing usług turystycznych 4 3 55 6. Obsługa informatyczna w turystyce 5 4 68 7. Język obcy zawodowy 9 7 122 8. Zajęcia praktyczne 3 2 41 9. Specjalizacja* 4 3 55 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 12 tygodni Forma zaoczna * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z przedstawicielami pracodawców oraz zgodnie z potrzebami rynku pracy 4
II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH PODSTAWY TURYSTYKI Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu turystyki, określić formy i kategorie turystyki, sklasyfikować rodzaje turystyki według różnych kryteriów, określić motywy wyjazdów turystycznych, scharakteryzować rodzaje turystyki, scharakteryzować turystykę kwalifikowaną, określić czynniki determinujące rozwój turystyki, scharakteryzować funkcje i dysfunkcje współczesnej turystyki, scharakteryzować mocne i słabe strony polskiej turystyki, określić organizację i funkcjonowanie rynku turystycznego, scharakteryzować usługi turystyczne, dokonać analizy krajowego i międzynarodowego ruchu turystycznego, dokonać analizy wyjazdowego i przyjazdowego ruchu turystycznego mieszkańców Polski, określić metody badań statystycznych stosowane w turystyce, określić kierunki rozwoju turystyki w Polsce i na świecie, określić rolę turystyki w gospodarce kraju, scharakteryzować zadania organów zarządzających turystyką w Polsce, określić politykę państwa w zakresie turystyki, określić rodzaje i cechy markowych produktów polskiej turystyki, określić marki produktów turystycznych w różnych regionach, scharakteryzować zadania krajowych organizacji turystycznych oraz stowarzyszeń branżowych, scharakteryzować zadania międzynarodowych organizacji turystycznych. 5
Materiał nauczania 1. Podstawowe wiadomości z zakresu turystyki Terminologia Światowej Organizacji Turystyki (UN WTO): turystyka, podróżny, turysta, odwiedzający, odwiedzający jednodniowy. Formy i kategorie turystyki. Kryteria podziału turystyki. Popyt turystyczny: ruch turystyczny, motywy wyjazdów turystycznych, wydatki uczestników ruchu turystycznego, przychody z turystyki. Przemysł i gospodarka turystyczna. Rozróżnianie form i kategorii turystyki. Klasyfikowanie rodzajów turystyki według różnych kryteriów. Analizowanie motywów wyjazdów turystycznych na podstawie danych Instytutu Turystyki. 2. Rodzaje turystyki Turystyka krajoznawcza. Turystyka kwalifikowana: piesza, rowerowa, narciarska, wodna, jeździecka, wspinaczka, tramping, trekking. Turystyka biznesowa. Turystyka kongresowa, Turystyka motywacyjna, Turystyka wiejska, agro- i ekoturystyka. Turystyka religijna, pielgrzymkowa. Turystyka etniczna, polonijna. Turystyka miejska, kulturalna. Turystyka edukacyjna. Turystyka morska. Turystyka osób trzeciego wieku. Rozróżnianie rodzajów turystyki ze względu na specyficzne cechy uczestnika, obszar i termin uprawiania turystyki, niezbędny sprzęt i infrastrukturę turystyczną, kadrę obsługującą oraz charakterystyczne imprezy. Udzielanie informacji na temat rodzajów turystyki uprawianej w regionie oraz w określonej miejscowości. 3. Czynniki rozwoju turystyki Czynniki determinujące rozwój turystyki. Funkcje i dysfunkcje współczesnej turystyki. Mocne i słabe strony polskiej turystyki. Klasyfikowanie czynników determinujących rozwój turystyki. Analizowanie mocnych i słabych stron turystyki w Polsce, w regionie oraz wybranej miejscowości turystycznej. Analizowanie funkcji i dysfunkcji turystyki w Polsce oraz w wybranym regionie. 6
Określanie barier rozwoju turystyki na obszarach różnych krajów. 4. Usługi turystyczne Organizacja i funkcjonowanie rynku turystycznego: cechy, podmioty rynku. Klasyfikacja i charakterystyka usług turystycznych: usługi transportowe, noclegowe, gastronomiczne, informacyjne, organizacji i pośrednictwa, usługi przewodnickie, pilotażu, ubezpieczeniowe, rekreacyjno sportowe, kulturalno rozrywkowe, handlowe, bankowe, usługi w zakresie infrastruktury lokalnej. Analizowanie organizacji i funkcjonowania rynku turystycznego w Polsce. Charakteryzowanie usług turystycznych w określonym regionie kraju. 5. Krajowy i międzynarodowy ruch turystyczny Metody badań ruchu turystycznego. Krajowy ruch turystyczny: wielkość, struktura uczestników, motywy wyjazdów, struktura przestrzenna i czasowa, wydatki uczestników ruchu turystycznego. Wyjazdowy ruch turystyczny mieszkańców Polski: motywy podróży, wielkość, struktura uczestników, kierunki, sezonowość. Turystyka przyjazdowa: motywy przyjazdów, wielkość ruchu przyjazdowego, struktura narodowościowa, regiony koncentracji, sezonowość, wpływy z turystyki przyjazdowej. Międzynarodowy ruch turystyczny na świecie: statystyka, struktura narodowościowa, obszary recepcji, tendencje rozwoju. Rola turystyki w gospodarce Polski i świata. Analizowanie danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego w kraju i na świecie na podstawie informacji Instytutu Turystyki. Analizowanie danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego w regionie oraz w określonej miejscowości. Pozyskiwanie informacji dotyczących ruchu turystycznego. Określanie roli turystyki w gospodarce kraju. 6. Organizacja i zarządzanie turystyką w Polsce Organizacja turystyki w Polsce. Zadania organów centralnych dotyczące turystyki. Zadania organów samorządowych na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym, w zakresie turystyki. Polityka państwa w zakresie turystyki. Strategia rozwoju turystyki polskiej. 7
Analizowanie polityki państwa w zakresie turystyki. Pozyskiwanie informacji na temat strategii rozwoju turystyki w wybranej miejscowości. 7. Polskie organizacje i stowarzyszenia turystyczne Polska Organizacja Turystyczna. Regionalne i Lokalne Organizacje Turystyczne. Polska Agencja Rozwoju Turystyki. Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze. Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych. Polska Federacja Campingu i Caravaningu. Polski Związek Motorowy. Polska Izba Turystyki, regionalne izby turystyczne. Polskie Zrzeszenie Hoteli. Polska Izba Hotelarska. Stowarzyszenia agroturystyczne. Analizowanie zadań polskich organizacji turystycznych i stowarzyszeń branżowych. Przygotowywanie prezentacji dotyczącej działalności organizacji turystycznych i stowarzyszeń branżowych na podstawie informacji pozyskiwanych w tych placówkach. 8. Międzynarodowe organizacje Działania Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) w zakresie turystyki. Światowa Organizacja Turystyki (UN WTO United Nations World Tourism Organisation). Światowa Rada Podróży i Turystyki (WTTC). Światowa Federacja Stowarzyszeń Biur Podróży (FUAAV). Stowarzyszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego (IATA). Międzynarodowa Federacja Schronisk Młodzieżowych (IYHF). Międzynarodowe Zrzeszenie Hoteli i Restauracji (IHRA). Europejskie Zrzeszenie Hotelarzy i Restauratorów (HOTREC). Międzynarodowa Federacja Samochodowa (FIA). Analizowanie zadań międzynarodowych organizacji działających w zakresie turystyki. Środki dydaktyczne Plansze, foliogramy, prezentacje multimedialne dotyczące terminologii Światowej Organizacji turystyki, form, kategorii i rodzajów turystyki, ruchu turystycznego, produktów markowych, rynku turystycznego, zarządzania turystyką w kraju, zadań organizacji i stowarzyszeń branżowych. 8
Materiały źródłowe: Ministerstwa Sportu i Turystyki, Instytutu Turystyki, Polskiej Organizacji Turystycznej, organizacji i stowarzyszeń branżowych (statuty), urzędów administracji państwowej, samorządowej (strategie rozwoju) i innych instytucji oraz Internetu. Filmy dotyczące promocji Polski, regionu, miasta. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Podstawy turystyki obejmuje treści dotyczące rodzajów turystyki, czynników rozwoju ruchu turystycznego oraz organizacji i zarządzania turystyką w Polsce. Podczas realizacji programu należy odwoływać się do wiedzy i dotychczasowych doświadczeń uczniów nabytych podczas korzystania z różnego rodzaju usług turystycznych. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz doboru odpowiednich środków dydaktycznych. W procesie kształcenia wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, metody projektów oraz ćwiczeń. Szczególnie polecana jest dyskusja dydaktyczna, której tematyka może dotyczyć analizy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego oraz kierunków rozwoju turystyki. Ćwiczenia powinny być wykonywane indywidualnie lub w 2-3 osobowych zespołach. Zajęcia należy prowadzić w pracowni turystycznej, w grupach do 15 osób. Podczas realizacji programu istotne jest kształtowanie poczucia odpowiedzialności uczniów za podejmowane decyzje, umiejętności samodzielnej i zespołowej pracy. Ćwiczenia podane w programie należy traktować jako propozycje, nauczyciel może zaprojektować i realizować własne ćwiczenia. W procesie nauczania-uczenia się wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do różnych podmiotów gospodarczych świadczących usługi turystyczne, stowarzyszeń i organizacji turystycznych. Zaleca się także organizowanie spotkań z przedstawicielami władz lokalnych, w celu zapoznania młodzieży z aktualnymi działaniami na rzecz turystyki w regionie. Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin: 9
Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin 1. Podstawowe wiadomości z zakresu turystyki 5 2. Rodzaje turystyki 10 3. Czynniki rozwoju turystyki 5 4. Usługi turystyczne 14 5. Krajowy i międzynarodowy ruch turystyczny 10 6. Organizacja i zarządzanie turystyką w Polsce 9 7. Polskie organizacje i stowarzyszenia turystyczne 4 8. Międzynarodowe organizacje 3 Razem 60 Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzać zmiany w zależności od potrzeb edukacyjnych szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie powinno odbywać się przez cały okres realizacji programu na podstawie określonych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen. W wyniku procesu sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów nauczyciel uzyskuje informacje dotyczące poziomu i zakresu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań indywidualnych i grupowych, prezentacji projektów. Podczas oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na: poprawne stosowanie terminologii turystycznej, charakteryzowanie rodzajów turystyki, charakteryzowanie usług turystycznych, interpretowanie danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego na świecie, w kraju, regionie, miejscowości, pozyskiwanie informacji z różnych źródeł, określanie markowych produktów turystyki polskiej, analizowanie kompetencji organów państwowych i samorządowych w zakresie turystyki, 10
określanie zadań organizacji i stowarzyszeń branżowych, aktywność i zaangażowanie uczniów podczas zajęć, umiejętność pracy w grupie. Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki sprawdzianów stosowanych przez nauczyciela. Literatura Alejziak A.: Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku. Wyd. Abbis, Kraków 1999 Bielczyk B., Łobożewicz T.: Podstawy turystyki. Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2001 Borne H., Doliński A.: Organizacja turystyki. WSiP, Warszawa 2000 Borzykowski Jacek: Polityka turystyczna państwa. WKUP, Koszalin 2005 Davidson R.: Turystyka. PAPT, Warszawa 1996 Gaworecki W.: Turystyka. PWE, Warszawa 2007 Kompendium wiedzy o turystyce. Praca zbior. pod red. G. Gołembskiego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005 Kompendium pilota wycieczek. Praca zbior. pod red. Z. Kruczka. Proksenia, Kraków 2006 Medlik S.: Leksykon podróży, turystyki i hotelarstwa. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1995 Strategia rozwoju turystyki w latach 2007-2013. Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2007 Terminologia turystyczna Światowej Organizacji Turystycznej. Instytut Turystyki, Warszawa 1994 Czasopisma: Rynek Turystyczny, Wiadomości Turystyczne Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 11
OBSŁUGA RUCHU TURYSTYCZNEGO Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić sylwetkę zawodową pracownika turystyki, określić kryteria doboru pracowników obsługi turystycznej, zastosować przepisy Turystycznego Kodeksu Etycznego, zastosować zasady komunikowania się z klientem, zastosować zasady współpracy z zespołem, zastosować metody rozwiązywania konfliktów, zastosować przepisy prawa w działalności zawodowej, określić rodzaje biur podróży, określić zasady tworzenia regulaminu biura podróży, zorganizować pracę biura podróży, zastosować wymagania ergonomii podczas organizacji stanowisk pracy, zastosować przepisy prawa dotyczące obowiązków pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy, określić rodzaje bazy noclegowej, scharakteryzować wymagania kategoryzacyjne dotyczące obiektów hotelarskich, zastosować formy współpracy biur podróży z obiektami noclegowymi, określić gestorów bazy noclegowej, zastosować formy współpracy z zakładami gastronomicznymi, zaplanować jadłospisy zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, rozróżnić rodzaje gości korzystających z usług żywieniowych, wyjaśnić zasady organizacji przyjęć okolicznościowych, określić zasady obsługi konsumenta, scharakteryzować systemy obsługi kelnerskiej, zastosować przepisy prawa dotyczące transportu w turystyce, scharakteryzować przewoźników obsługujących ruch turystyczny, określić rodzaje środków transportu turystycznego oraz warunki przewozu, scharakteryzować dokumenty przewozowe, zastosować zasady współpracy z przewoźnikami turystycznymi, scharakteryzować przepisy prawa dotyczące przewodnictwa turystycznego i pilotażu wycieczek, scharakteryzować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy związane z przewodnictwem turystycznym i pilotażem wycieczek, 12
określić rodzaje i klasy przewodników turystycznych, scharakteryzować prawa i obowiązki oraz zadania przewodnika turystycznego, zastosować formy współpracy biura podróży z przewodnikami turystycznymi, określić prawa i obowiązki pilota wycieczki, scharakteryzować etapy pracy pilota wycieczki, określić formy zatrudniania pilota wycieczki przez biuro podróży, scharakteryzować zasady nabywania uprawnień pilota wycieczki i przewodnika turystycznego, dokonać analizy przepisów prawa dotyczących ubezpieczeń turystycznych, scharakteryzować rodzaje towarzystw ubezpieczeniowych, scharakteryzować rodzaje ubezpieczeń turystycznych oraz dokumentów ubezpieczeniowych, dokonać wyboru najkorzystniejszych ofert ubezpieczeniowych, scharakteryzować rodzaje oraz sposoby zwierania umów turystycznych, scharakteryzować prawa i obowiązki stron umowy turystycznej, określić zakres odpowiedzialności biura podróży za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczeń ustalonych w umowie, scharakteryzować strukturę oraz rodzaje produktów turystycznych, dokonać analizy ofert usług turystycznych, opracować programy różnych imprez turystycznych, dokonać kalkulacji kosztów imprezy turystycznej oraz określić cenę, zamówić świadczenia turystyczne, zastosować różne formy sprzedaży produktów turystycznych, zorganizować imprezy turystyczne krajowe i zagraniczne, grupowe i indywidualne, z wolnej akwizycji i na życzenie klienta, zorganizować i obsłużyć kongresy, giełdy turystyczne oraz imprezy okolicznościowe, zorganizować różne formy spędzania czasu wolnego uczestnikom ruchu turystycznego, zastosować przepisy dotyczące bezpieczeństwa uczestników ruchu turystycznego, wykonać czynności związane z nadzorem przebiegu imprezy turystycznej, rozliczyć koszty imprez turystycznych, posłużyć się rozkładami komunikacyjnymi w ruchu krajowym i zagranicznym, określić rodzaje dokumentów tożsamości, 13
scharakteryzować rodzaje wiz, zinterpretować przepisy celne, zinterpretować przepisy walutowe, scharakteryzować wymagania dotyczące przekraczania granicy państwowej w ramach Unii Europejskiej i poza nią, scharakteryzować dokumenty komunikacyjne, scharakteryzować dokumenty finansowe obowiązujące w turystyce, określić zadania polskich placówek konsularno-dyplomatycznych, scharakteryzować obyczaje różnych narodów. Materiał nauczania 1. Kultura obsługi i etyka zawodu Sylwetka zawodowa pracownika turystyki. Kultura osobista. Kultura obsługi klienta. Kryteria doboru pracowników do obsługi ruchu turystycznego. Typy osobowości. Turystyczny Kodeks Etyczny. Zasady współpracy z zespołem. Metody rozwiązywania konfliktów. Zasady komunikowania się z klientem. Określanie cech osobowości oraz specyficznych umiejętności pracowników branży turystycznej. Określanie kryteriów doboru pracowników do obsługi ruchu turystycznego. Analizowanie przepisów Turystycznego Kodeksu Etycznego. 2. Działalność i organizacja biura podróży Przepisy prawa dotyczące działalności turystycznej. Rodzaje działalności turystycznej. Rodzaje biur podróży. Organizowanie biura podróży. Struktura biura podróży. Stanowiska pracy w biurze podróży. Odpowiedzialność biura podróży za nie wywiązanie się z umów. Współpraca biura podróży z usługodawcami. Regulamin biura podróży. Wyposażenie biura podróży. Internetowe biura podróży. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa oraz wymagania ergonomii. Procedury udzielania pierwszej pomocy. Określanie form prawnych biur podróży oraz kosztów założenia działalności. Planowanie działań związanych z uruchomieniem biura podróży. Planowanie organizacji biura podróży na podstawie obowiązujących przepisów. 14
Analizowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących w biurze podróży. Analizowanie wybranych przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej mających zastosowanie w turystyce. 3. Baza noclegowa w turystyce Przepisy prawa dotyczące świadczenia usług noclegowych. Baza noclegowa w Polsce. Baza noclegowa na świecie. Podział obiektów noclegowych. Klasyfikacja i kategoryzacja obiektów hotelarskich, wymagania kategoryzacyjne. Gestorzy bazy noclegowej. Usługi hotelarskie, usługi podstawowe i dodatkowe. Przepisy meldunkowe. Rodzaje rezerwacji. Stanowiska pracy. Gość hotelowy. Usługi noclegowe w obiektach ruchomych. Zakres świadczonych usług w obiektach hotelarskich. Specjalizacja w hotelarstwie. Systemy i łańcuchy hotelowe. Współpraca biur podróży z obiektami noclegowymi (charter, allotment, franchising). Obsługa turystów indywidualnych i grupowych. Sposoby rozliczania usług. Określanie struktury organizacyjnej hotelu, stanowisk pracy oraz zakresu zadań pracowników. Porównywanie wyposażenia hoteli zgodnie z wymaganiami kategoryzacyjnymi. Porównywanie jakości świadczonych usług noclegowych w obiektach stałych i ruchomych. 4. Baza gastronomiczna w turystyce Pojęcie i funkcje współczesnej gastronomii. Rodzaje zakładów gastronomicznych. Rodzaje gości korzystających z usług żywieniowych. Zasady układania jadłospisów. Zwyczaje żywieniowe różnych narodów. Kuchnia narodowa i lokalna. Kuchnia międzynarodowa. Rodzaje posiłków. Zasady obsługi konsumentów. Serwis kelnerski. Żywienie uczestników grup wycieczkowych. Usługi cateringowe. Przyjęcia okolicznościowe. Współpraca biura podróży z zakładami gastronomicznymi. Sposoby zamawiania i rozliczania kosztów zamówionych usług żywieniowych. Planowanie tygodniowego jadłospisu dla dzieci w wieku 7 11 lat, przebywających na koloniach letnich. Planowanie jadłospisów dla osób przebywających na wczasach dla odchudzających się. 15
Określanie czynników mających negatywny wpływ na żywienie uczestników grup wycieczkowych. 5. Transport w turystyce Przepisy prawa dotyczące transportu w turystyce. Klasyfikacja i podział transportu. Środki transportu, warunki przewozu. Przewoźnicy drogowi. Rodzaje dróg. Kategoryzacja autokarów turystycznych. Rodzaje przewozów autokarowych. Procedury, przepisy i dokumenty przewozowe. Kalkulacja transportu autokarowego. Rodzaje przewoźników kolejowych. Kategorie pociągów. Rodzaje wagonów. Przewóz osób indywidualnych i grup turystycznych. Przewoźnicy lotniczy. Podstawowe pojęcia dotyczące ruchu lotniczego. Rodzaje samolotów. Loty regularne i czarterowe. Przewoźnicy morscy. Rodzaje środków transportu wodnego, standard i wyposażenie, ogólne warunki przewozu. Transport osobowy i towarowy. Wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu. Opracowywanie trasy przejazdu autokaru. Obliczanie czasu przejazdu autokaru dla wybranej trasy wycieczki, z uwzględnieniem obowiązkowych przerw oraz prędkości poruszania się pojazdu na drogach. Określanie różnic w wyposażeniu wagonów sypialnych i kuszetkowych. Dobieranie środka transportu dla klienta zamawiającego usługi o wysokim standardzie. Dobieranie środków transportu dla uczestników imprezy młodzieżowej. 6. Przewodnictwo turystyczne Przepisy prawa dotyczące przewodnictwa turystycznego. Sylwetka zawodowa przewodnika turystycznego, cechy i umiejętności przewodnika. Zadania przewodnika. Prawa i obowiązki przewodnika turystycznego. System szkolenia przewodników turystycznych. Formy zatrudniania przewodników. Odpowiedzialność prawna przewodnika turystycznego. Rodzaje i klasy przewodników turystycznych. Metodyka pracy przewodnika turystycznego. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy związane z przewodnictwem turystycznym. Planowanie pracy przewodnika turystycznego wycieczki szkolnej, korzystającej ze środków komunikacji miejskiej. 16
Określanie uprawnień przewodnika turystycznego na podstawie przepisów ustawy o usługach turystycznych. Określanie odpowiedzialności przewodnika wybranej imprezy turystycznej. 7. Pilotaż wycieczek Przepisy prawa dotyczące pilotażu wycieczek. Cechy osobowości i umiejętności pilota wycieczek. Zasady nabywania uprawnień pilota wycieczek, system szkolenia. Prawa i obowiązki pilota wycieczek. Pilot rezydent. Etapy pracy pilota wycieczek, techniki pracy. Metodyka oprowadzania wycieczek miejskich, terenowych i autokarowych. Obsługa imprez specjalistycznych przez pilota wycieczek. Sytuacje nadzwyczajne w pracy pilota wycieczek. Formy zatrudniania pilotów. Odpowiedzialność prawna pilota wycieczek. Praca z grupą turystyczną, charakterystyka turystów. Planowanie pracy pilota wycieczki szkolnej, z uwzględnieniem poszczególnych odcinków trasy. Określanie zasad postępowanie pilota wycieczki w przypadku stwierdzenia kradzieży paszportu uczestnikowi wyjazdu turystycznego. Opracowywanie sprawozdania merytorycznego i finansowego z przebiegu imprezy turystycznej. 8. Ubezpieczenia w turystyce Przepisy prawa dotyczące ubezpieczeń związanych z turystyką. Instytucje ubezpieczeniowe. Podział ubezpieczeń: ubezpieczenie kosztów leczenia, ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczenie kosztów rezygnacji z imprezy, ubezpieczenie assistance, ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia komunikacyjne. Zasady doubezpieczania klientów biur podróży. Rodzaje ubezpieczeń turystycznych. Dokumenty ubezpieczeniowe, prawa i obowiązki stron. Ogólne i szczegółowe warunki ubezpieczeń. Biuro podróży jako agent zakładu ubezpieczeniowego. Dobieranie najkorzystniejszego ubezpieczenia dla klienta podróżującego po kraju i za granicą. Określanie mocnych i słabych stron ubezpieczenia turystycznego oferowanego przez dwa różne towarzystwa ubezpieczeniowe. Porównywanie ofert ubezpieczeń turystycznych wybranych zakładów i towarzystw ubezpieczeniowych. 17
9. Umowy turystyczne Umowa - sposoby zawierania. Rodzaje umów w turystyce: umowa o pojedyncze świadczenie, umowa o imprezę turystyczną. Podział umów: umowy z klientami, umowy z kontrahentami. Prawa i obowiązki stron zawierających umowę. Rozwiązanie umowy. Anulowanie umowy. Odpowiedzialność organizatora turystyki, pośrednika i agenta turystycznego. Odpowiedzialność hotelarza. Odszkodowanie, przedawnienie roszczeń. Umowy cywilnoprawne w obsłudze ruchu turystycznego. Opracowywanie projektów różnych umów dotyczących turystyki na podstawie przepisów prawa cywilnego. Określanie zakresu odpowiedzialności organizatora turystyki, pośrednika turystycznego oraz agenta turystycznego. Określanie wzajemnych praw i obowiązków stron umowy o imprezę turystyczną. 10. Organizacja imprez turystycznych Produkt turystyczny - cechy i struktura. Kategorie produktów turystycznych. Impreza turystyczna - metody i techniki programowania imprez turystycznych krajowych i zagranicznych, przyjazdowych oraz wyjazdowych. Zasady opracowywania programów różnych imprez. Zasady programowania imprez specjalistycznych. Warunki programowania imprez turystyki kwalifikowanej. Bezpieczeństwo uczestników imprez turystycznych. Kalkulowanie kosztów imprez: elementy kalkulacji kosztów, koszty stałe i zmienne, zasady kalkulacji różnego rodzaju kosztów. Zamawianie świadczeń turystycznych, formy zamawiania usług. Sprzedaż produktów turystycznych. Warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych. Promocja sprzedaży produktów turystycznych, budowa katalogu ofert, foldery i ulotki reklamowe. Realizacja i obsługa imprezy turystycznej. Rozliczanie kosztów imprez turystycznych. Dokumenty akwizycyjne. Teczka imprezy turystycznej: zlecenie obsługi, zamówienie świadczeń, potwierdzenie przyjęcia imprezy do realizacji, zlecenie pracy pojazdu, zlecenie przewodnictwa i pilotażu, polisa ubezpieczeniowa, dokumenty finansowe-wpłaty, przelewy, rachunki, faktury. Procedury związane z płatnościami za usługi turystyczne. Opracowywanie programu autokarowej imprezy turystycznej zgodnie z określoną trasą turystyczną. 18
Obliczanie kosztów imprezy turystycznej z uwzględnieniem miejsc wolnych (bezpłatnych). Opracowywanie sprawozdania pilota z przebiegu określonej imprezy turystycznej. Rozliczanie kosztów imprezy, wystawianie faktury oraz określanie zysku z imprezy. Opracowywanie programu pobytu na zimowisku dzieci w wieku 13-15 lat. Przygotowywanie harmonogramu prac związanych z organizowaniem konferencji naukowej. 11. Obsługa podróżnicza Przepisy paszportowe: rodzaje paszportów, wymagane dokumenty, opłaty paszportowe. Przemieszczanie się obywateli państw strefy Schengen. Przepisy wizowe: rodzaje wiz, opłaty wizowe, wymagane dokumenty. Przepisy kodeksu celnego: dokumenty celne, wywóz i przywóz towarów, bagaż osobisty podróżnego. Przepisy dewizowe: dokumenty dewizowe, czynności obrotu dewizowego. Dokumenty komunikacyjne: bilety autokarowe, bilety kolejowe, bilety lotnicze, bilety promowe, taryfy przewozowe różnych przewoźników, rozkłady komunikacyjne krajowe i zagraniczne. Dokumenty finansowe: karty płatnicze, rodzaje kart płatniczych, zasady funkcjonowania kart płatniczych, międzynarodowe organizacje płatnicze, krajowe organizacje płatnicze, cechy kart płatniczych, czeki, rodzaje czeków, vouchery - cechy voucherów. Przejścia graniczne w ruchu pasażerskim: drogowe, powietrzne, morskie. Odprawa pasażerów. Obsługa pasażerów podczas podróży. Postępowanie w przypadku zagubienia bagażu. Infrastruktura dworców autokarowych, kolejowych, lotniczych, promowych. Udzielanie informacji klientom. Dokumenty informacyjne - foldery, ulotki, katalogi. Polskie placówki konsularno dyplomatyczne, struktura organizacyjna, zadania. Obyczaje różnych narodów: ubiór, sposób bycia, mowa niewerbalna gesty, zachowanie w miejscach kultu religijnego, zachowania grożące karą. Wypełnianie wniosku paszportowego oraz określanie procedury składania kwestionariusza w biurze paszportowym. Wypełnianie wniosków wizowych do krajów, które nie zniosły obowiązku wizowego dla obywateli polskich. Przygotowywanie kompletu dokumentów związanych z wyjazdem za granicę autokarem turystycznym. 19
Przygotowywanie kompletu dokumentów związanych z wyjazdem za granicę samochodem własnym i pożyczonym. Posługiwanie się rozkładami komunikacyjnymi różnych przewoźników, w wersji książkowej i internetowej. Środki dydaktyczne Przepisy prawa dotyczące działalności turystycznej i hotelarskiej. Przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej. Przepisy prawa dotyczące uzyskiwania niezbędnych dokumentów do obsługi ruchu turystycznego i uprawiania turystyki. Informatory, foldery i katalogi turystyczne. Albumy i przewodniki turystyczne. Mapy turystyczne, geograficzne i atlasy samochodowe. Filmy dydaktyczne dotyczące walorów turystycznych, sylwetki zawodowej pracowników turystyki oraz obsługi ruchu turystycznego. Rozkłady komunikacyjne różnych przewoźników. Schematy, plansze i foliogramy dotyczące programowania imprez turystycznych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Programy komputerowe dotyczące obsługi klienta biura podróży. Wzory dokumentów. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Obsługa ruchu turystycznego obejmuje treści dotyczące organizacji i obsługi ruchu turystycznego. Zajęcia należy realizować w korelacji z przedmiotami: Podstawy turystyki, Geografia turystyczna oraz Obsługa informatyczna w turystyce. Szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie umiejętności świadczenia wysokiej jakości usług turystycznych oraz podejmowania odpowiedzialnych decyzji. Nauczyciel powinien zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz procedurami udzielania pierwszej pomocy. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych. W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, tekstu przewodniego, metody projektów, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń. Szczególnie zalecana jest metoda projektów. 20