Zewnątrzwydzielnicza niewydolność Roman Lechowski Katedra Chorób Małych Zwierząt z Klinika, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie Niewystarczajace wytwarzanie enzymów trawiennych przez trzustkę Brak wytwarzania Klasyczne objawy zespołu złego trawienia Rozpoznanie kliniczne/czynnościowe Trzustka duża rezerwa czynnościowa Przyczyny Zanik komórek groniastych trzustki Przewlekłe zapalenie trzustki Nowotwór trzustki 1
Występowanie Osobniki młode i w średnim wieku Predylekcja rasowa i wiekowa Owczarek niemiecki (ON) Owczarek szkocki collie Średnio 3 lata Chow chow średnio 16 18 miesięcy CKCS średnio 7 lat (Batchelor i wsp. 2007) Występowanie ON 50 70% przypadków Collie 20% przypadków» Prewalencja dla rasy 1% PAA Chow chow West Highland White Terrier (German, 2012) CKCS przewlekłe zapalenie trzustki U suk częściej Wyjątek owczarek szkocki collie (Batchelor i wsp. 2007) Postaci Podkliniczna Wyniki TLI szara strefa (2,5 5,8 ug/l) Może utrzymywać się całe życie Brak markerów predykcyjnych Czynniki środowiskowe zróżnicowane (Westermarck i Wiberg, 2012) Kliniczna 2
Objawy kliniczne Biegunka z jelita cienkiego Utrata masy ciała Przelewania, kruczenia w jamie brzusznej Gazy Wzmożony apetyt/żarłoczność Koprofagia Nerwowość/agresywność Bolesność jamy brzusznej Okresowo silna, wodnista biegunka Brak objawów patognomonicznych (Williams, 2000) Różnicowanie biegunki Objaw Jelito cienkie Jelito grube Utrata masy ciała Tak Rzadko Wzmożony apetyt Tak/czasami Rzadko/brak Hipertonia Tak Rzadko Objętość stolca Zwiększona Zmniejszona Krew wkale Rzadko/wcale Świeża, okresowo śluz w kale Wcale/rzadko Tak Bolesna parcia Wcale/rzadko Tak Rozpoznanie Opis zwierzęcia Wywiad Badanie kliniczne Badania dodatkowe Badanie surowicy Badanie kału 3
Badanie kliniczne Ogólne Szczegółowe przewodu pokarmowego Badanie per rectum Badanie surowicy Amylaza, lipaza nieprzydatne Kwas foliowy dysbakterioza Witamina B12 bardzo ważne badanie Badanie TLI 5,7 45,2 ug/l norma < 2,5 ug/l wynik dodatni 2,5 5,7 ug/l szara strefa Badanie kału Aktywność trawienna kału Elastaza w kale (metoda ELISA) Wysoka czułość Niska swoistość (Spillman i wsp. 2001) > 20 ug/g wyklucza ZNT < 20 ug/g + objawy kliniczne ZNT 4
Postać subkliniczna Rozpoznanie TLI 2,5 5,7 ug/l 6% wszystkich oznaczeń TLI» U 50% w kolejnym badaniu wartości wracają do normy» U 50% obniżone wartości TLI utrzymują się Częściowa PAA (ON. Collie)(Wiberg i wsp. 1999) Jednorazowe badanie TLI, kiedy wartości są w szarej strefie niediagnostyczne Postać subkliniczna Postępowanie PAA choroba immunologiczna Brak efektów w leczeniu immunosupresyjnym (Wiberg i Westermarck, 2002) Jeżeli brak objawów klinicznych nie leczy się Subkliniczna postać PAA z objawami jelitowymi nie charakterystycznymi dla ZNT Szukać innej niż ZNT przyczyny (IBD, zarobaczenie, neo) Jeżeli nie można znaleźć pozatrzustkowej przyczyny enzymy trzustkowe Postać kliniczna Rozpoznanie Objawy kliniczne typowe dla ZNT TLI < 2,5 ug/l Dodatkowo obniżone stężenie witaminy B12 5
Postępowanie Leczenie preparatami enzymatycznymi Reakcja indywidualna (Wiberg i wsp. 1998) Na preparat Na dawkę» Zbyt wysoka dawka objawy uboczne Na sposób podawania Postępowanie dietetyczne Ograniczenie tłuszczu niewskazane (Wiberg i wsp. 2004) Włókno pokarmowe nie zwiększać zawartości (German 2012) Postępowanie Witamina B12 Niedobór > 80% zwierząt z ZNT Wartości < 100 ng/l rokowanie niepomyślne Nawet mimo uzupełniania wartości obniżone 6
Postępowanie Antybiotyki Badań stężenie kwasu foliowego Metronidazol, tylozyna, oxytetracyklina, ampicylina z kwasem klawulonowych, chinolony Postępowanie Leki hamujące wydzielanie żołądkowe (H2- blokery) Nie podnoszą ph treści żołądkowej Nie mają klinicznego znaczenia Generalnie nie są zalecane Początkowa reakcja na leczenie (2-3 miesiące) Normalizacja apetytu 60% Przyrost masy ciała 60% 25% psów ma niedowagę > 10% utrzymuje się biegunka (German 2012) Reakcja częściowa 23% Brak reakcji 17% B12 czynnik prognostyczny < 100 ng/l rokowanie złe Czas przeżycia 2 x krótszy w stosunku do B12 > 100 ng/l 7
Rokowanie Stężenie witaminy B12 Reakcja na początkowe leczenie dobra Czas przeżycia 8 x dłuższy (Batchelor i wsp. 2007) 8