Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 MIĘŚNIE UDA Podział mięśni uda Mięśnie położone na udzie stanowią najsilniejszy i największy objętościowo zespół w organizmie ludzkim. Trzy grupy mięśni oddzielone są od siebie silnymi przegrodami międzymięśniowymi (przyśrodkową i boczną): 1. przywodziciele, położone po stronie przyśrodkowej i oddziałujące (z wyjątkiem m. smukłego) tylko na staw biodrowy, 2. mięśnie leżące po stronie przedniej, 3. mięśnie położone po stronie tylnej. Mięśnie grupy przedniej i tylnej oddziałują zarówno na staw biodrowy jak i na staw kolanowy. Nazwy mięśni należące do poszczególnych grup zależą od ich działania na staw kolanowy: w grupie przedniej znajdują się prostowniki, natomiast tylną stanowią zginacze. Prostowniki, przeciwdziałające w pozycji pionowej sile ciążenia, są znacznie silniejsze niż zginacze. Grupa przednia Do grupy przedniej należy mięsień krawiecki i czworogłowy. m. krawiecki m. smukły m. krawiecki (m. sartorius) PP: pod kolcem biodrowym przednim górnym, kieruje się ku dołowi i przyśrodkowo, otacza od tyłu kłykieć przyśrodkowy kości udowej i biegnie dalej ze ścięgnem m. smukłego. PK: okolica guzowatości piszczelowej (wchodzi w skład gęsiej stopki) Mięsień zgina staw biodrowy i kolanowy, obraca udo na zewnątrz i przywodzi. Przy zgiętym kolanie obraca goleń do wewnątrz. Mimo wielu czynności odgrywa on jedynie rolę pomocniczą, ponieważ ze względu na niewielki przekrój fizjologiczny jest mięśniem słabym.
Slajd 4 Slajd 5 Slajd 6 grupa przednia c.d. m. czworogłowy (m. quadriceps femoris) Jest to bardzo silny mięsień, którego każda głowa stanowi oddzielnie rozpatrywaną jednostkę morfologiczną. W związku z tym w jego skład wchodzą następujące mięśnie: - prosty uda, - obszerny pośredni, - obszerny przyśrodkowy, - obszerny boczny. grupa przednia c.d. m. prosty uda m. prosty uda (m. rectus femoris) PP: kolec biodrowy przedni dolny, brzeg panewki i torebka stawu biodrowego, w dolnej części uda brzusiec przechodzi w silne ścięgno, na które składają się także mięśnie obszerne. Ścięgno łączy się z powierzchnią przednią rzepki, schodząc z jej wierzchołka przechodzi na goleń jako więzadło rzepki. PK: guzowatość piszczelowa kości piszczelowej. Dzięki przyczepowi początkowemu mięsień zgina staw biodrowy. grupa przednia c.d. m. obszerny pośredni (m. vastus intermedius) m. obszerny pośredni ścięgno końcowe m. czworogłowego uda Położony jest pod m. prostym. PP: 2/3 powierzchni przedniej trzonu kości udowej, Jego płaskie ścięgno końcowe wchodzi w skład wspólnego ścięgna m. czworogłowego. Od najgłębszej części mięśnia oddziela się pęczek, przyczepiający się od góry do kaletki nadrzepkowej (stanowiącej uchyłek jamy stawu kolanowego). Nosi on nazwę mięśnia stawowego kolana. Mięsień ten nie pozwala na wpuklanie się kaletki do jamy stawu. Kaletka stanowi ochronę mięśnia czworogłowego i jego ścięgna przed urazami ze strony kości udowej.
Slajd 7 Slajd 8 Slajd 9 grupa przednia c.d. 1. m. obszerny przyśrodkowy (m. vastus medialis) 2 1 PP: warga przyśrodkowa kresy chropawej i ścięgno końcowe m. przywodziciela wielkiego. Jest to największy m. obszerny i jego brzusiec schodzi niżej od pozostałych. Jego włókna biegną ku dołowi i do linii środkowej uda. Przechodzą w ścięgno, które łączy się ze ścięgnem m. obszernego pośredniego. Najniższe pęczki mięśniowe dochodzą do rzepki. 2. m. obszerny boczny (m. vastus lateralis) PP: krętarz większy kości udowej, warga boczna kresy chropawej i przegroda międzymięśniowa boczna. Włókna mięśnia biegną skośnie ku dołowi i środkowi. PK: błona ścięgnista nad rzepką. mięsień czworogłowy uda (preparat) a. m. prosty uda b. m. obszerny boczny c. m. obszerny przyśrodkowy d. m. obszerny pośredni rola mięśnia czworogłowego uda Kość udowa jest mniej więcej jednolicie osłonięta mięśniami dzięki mięśniom obszernemu przyśrodkowemu i bocznemu, które rozpoczynają się na tylnej stronie uda i otaczają je z obu stron. Wytwarzają w ten sposób rynnę, w której leżą mięśnie obszerny pośredni i prosty uda. M. czworogłowy uda prostuje staw kolanowy, a dzięki m. prostemu uda zgina staw biodrowy. Wynikiem współdziałania mięśni jest pionowy ruch rzepki w osi kończyny dolnej. W przypadku nieprawidłowości w działaniu m. obszernego przyśrodkowego lub bocznego rzepka nie porusza się w osi kończyny tylko zbacza w stronę mięśnia zdrowego. Może to być przyczyną tzw. nawykowego zwichnięcia rzepki. Ponadto m. czworogłowy uda odpowiada za utrzymywanie pionowej postawy ciała, należy bowiem do mięśni posturalnych.
Slajd 10 Slajd 11 Slajd 12 Grupa tylna Tworzą ją mięśnie rozpoczynające się głównie na guzie kulszowym i kończące na goleni. Należą do niej: mięsień półścięgnisty, mięsień półbłoniasty, mięsień dwugłowy uda. Prostują one staw biodrowy i zginają kolanowy. Natomiast przy zgiętym kolanie odpowiadają za ruchy rotacyjne goleni do wewnątrz i na zewnątrz. Największy zakres fizjologiczny ruchów rotacyjnych występuje przy zgięciu stawu kolanowego do kąta 90 0. grupa tylna c.d. m. półścięgnisty mięsień półścięgnisty (m. semitendinosus) PP: guz kulszowy, PK: ścięgno końcowe wchodzi w skład gęsiej stopki. Mięsień prostuje staw biodrowy i zgina kolanowy. Przy zgiętym kolanie obraca goleń do wewnątrz. m. półścięgnisty (preparat) ścięgno końcowe
Slajd 13 Slajd 14 Slajd 15 grupa tylna c.d. mięsień półbłoniasty (m. semimembranosus) guz kulszowy PP: guz kulszowy, PK: ścięgno końcowe dzieli się na trzy odnogi: 1. brzeg przedni kości piszczelowej, 2. kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, pasmo biodrowopiszczelowe na tylnej powierzchni torebki stawu 3. zwija się ku bokowi i biegnie kolanowego jako więzadło podkolanowe skośne. m. półbłoniasty Mięsień działa tak jak m. półścięgnisty, ale znacznie silniej ze względu na większy przekrój fizjologiczny. m. półbłoniasty (preparat) ścięgno końcowe grupa tylna c.d. mięsień dwugłowy uda (m. biceps femoris) Głowa długa: PP: guz kulszowy Głowa krótka: PP: środkowa część wargi bocznej kresy chropawej i przegroda międzymięśniowa boczna, głowa długa PK: głowa strzałki m. dwugłowego uda Silne ścięgno końcowe mięśnia jest dobrze wyczuwalne, a nawet widoczne, przy zgiętym kolanie. Mięsień zgina staw kolanowy, a przy zgiętym kolanie obraca goleń na zewnątrz. Dzięki głowie długiej mięsień prostuje staw biodrowy.
Slajd 16 Slajd 17 Slajd 18 Grupa przyśrodkowa Tworzą ją mięśnie położone na przyśrodkowej stronie uda, są to: mięsień grzebieniowy, mięsień przywodziciel długi, mięsień przywodziciel krótki, mięsień przywodziciel wielki, mięsień smukły. Rozpoczynają się one na kości miednicznej, a kończą się na udzie, z wyjątkiem m. smukłego. m. grzebieniowy kość łonowa m. grzebieniowy (m. pectineus) PP: grzebień kości łonowej i nieco poniżej niego, PK: kresa grzebieniowa kości udowej. Mięsień odpowiada za przywodzenie i zginanie uda, a także obraca je na zewnątrz (supinuje). kość łonowa m. przywodziciel długi m. przywodziciel długi (m. adductor longus) PP: kość łonowa pod guzkiem łonowym i na spojeniu łonowym, PK: warga przyśrodkowa kresy chropawej w jej trzeciej części środkowej. Jest to silny mięsień odpowiadający za przywodzenie uda, zginanie stawu biodrowego i obrót uda na zewnątrz.
Slajd 19 Slajd 20 Slajd 21 m. przywodziciel krótki m. przywodziciel krótki (m. adductor brevis) PP: gałąź dolna kości łonowej, PK: górna trzecia część wargi przyśrodkowej kresy chropawej. Mięsień działa tak samo jak m. grzebieniowy i m. przywodziciel długi. m. przywodziciel wielki ( m. adductor magnus) PP: gałęzie dolne kości łonowej i kulszowej oraz częściowo guz kulszowy, PK: cała długość wargi przyśrodkowej kresy chropawej. Włókna rozpoczynające się na guzie kulszowym tworzą część kończącą się silnym ścięgnem na guzku przywodzicieli kłykcia przyśrodkowego kości udowej. W linii przyczepu mięśnia znajduje m. przywodziciel wielki się kilka przerw otoczonych łukami ścięgnistymi, przez które przechodzą na powierzchnię tylną uda m.in. tętnice. Np. tętnica udowa przechodzi przez rozwór ścięgnisty, który leży między kością udową rozwór ścięgnisty a ścięgnem końcowym m. przywodziciela (rozwór przywodzicieli) wielkiego. Mięsień ten jest najsilniejszym guzek przywodzicieli przywodzicielem uda, ponadto prostuje udo i obraca je do wewnątrz (pronacja). m. smukły m. smukły (m. gracilis) PP: brzeg przyśrodkowy gałęzi dolnej kości łonowej. Ścięgno końcowe kieruje się za kłykieć przyśrodkowy kości udowej, na kłykciu kości piszczelowej spłaszcza się, biegnie ku dołowi i przodowi. PK: okolica guzowatości kości piszczelowej. W końcowym odcinku łączy się z powięzią goleni i tworzy tzw. gęsią stopkę wspólnie ze ścięgnami mięśnia półścięgnistego i krawieckiego. Przy wyprostowanym kolanie mięsień przywodzi udo, przy zgiętym obraca goleń do wewnątrz. Bierze też udział w zginaniu stawu kolanowego.
Slajd 22 Rola mięśni przywodzących Ich praca jest szczególnie ważna podczas czynności, przy których działają siły odwodzące udo hamują one dalsze rozchodzenie się ud. Ponadto biorą one udział w ustalaniu stawu biodrowego w pozycji stojącej.