Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich

Krótkie Komentarze Becka Jacek Świeca Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich Komentarz C. H. Beck

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich

Polecamy nasze publikacje z serii Krótkie Komentarze Becka: R. Adamus BEZSKUTECZNOŚĆ I ZASKARŻANIE CZYNNOŚCI UPADŁEGO K. Haładyj USTAWA O OFERCIE PUBLICZNEJ A. Panasiuk KONCESJA NA ROBOTY BUDOWLANE LUB USŁUGI J. Chaciński Ochrona praw lokatorów, wyd. 2 P. Barta, P. Litwiński USTAWA O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH J. Ignaczewski Rozwód po nowelizacji. Art. 56 61 KRO J. Ignaczewski Obowiązek alimentacyjny po nowelizacji. Art. 128 144 1 KRO W. Maciejko, A. Korcz-Maciejko Świadczenia rodzinne, wyd. 3 G. Rejman Zasady odpowiedzialności karnej. Art. 8 31 KK www.sklep.beck.pl

Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich Komentarz Jacek Świeca WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2010

Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich Stan prawny: kwiecień 2010 r. Redakcja: Aleksandra Dróżdż Wydawnictwo C.H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-1273-6

Spis treści Przedmowa............................................. Wykaz skrótów.......................................... VII IX Wykaz literatury......................................... XIII A. Tekst ustawy Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich z dnia 15 lipca 1987 r. (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147)..... 3 B. Komentarz........................................... 9 Art. 1. Zadania...................................... 11 Art. 2. Kwalifikacje.................................. 69 Art. 3. Tryb powoływania.............................. 76 Art. 4. Ślubowanie................................... 80 Art. 5. Kadencja..................................... 82 Art. 6. Zakończenie kadencji........................... 83 Art. 7. Odwołanie.................................... 85 Art. 8. Podejmowanie czynności........................ 92 Art. 9. Rozwinięcie................................... 95 Art. 10. Wymagania wniosku........................... 115 Art. 11. Czynności związane z wnioskiem................. 119 Art. 12. Uprawnienia Rzecznika........................ 129 Art. 13. Rozwinięcie.................................. 138 Art. 14. Rozwinięcie.................................. 152 Art. 15. Opinie i wnioski Rzecznika..................... 192 Art. 16. Występowanie do właściwych organów............ 195 Art. 17. Obowiązek współdziałania...................... 212 Art. 17a. Współdziałanie z innymi....................... 214 Art. 18. Stosowanie przepisów.......................... 216 Art. 19. Sprawozdania z działalności..................... 217 Art. 20. Biuro Rzecznika.............................. 220 Art. 21. Pokrywanie wydatków......................... 224 Art. 22. Pełnomocnicy terenowi......................... 226 V

Spis treści C. Aneks.............................................. 229 1. Statut Biura Rzecznika Praw Obywatelskich............. 231 2. Regulamin organizacyjny Biura Rzecznika Praw Obywatelskich..................................... 235 Indeks rzeczowy......................................... 293 VI

Przedmowa Opracowanie niniejsze poświęcone jest szczegółowej analizie instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich. Urząd ten oparcie swoje ma przede wszystkim w ustawie z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.), ale również w Konstytucji RP, która przesądza o wadze jego istnienia. Również szereg innych aktów prawnych, zawierających przepisy szczególne, doprecyzowuje większość kompetencji Rzecznika, związanych z wypełnianymi przez niego obowiązkami. W pracy nad komentarzem bezcenne były moje doświadczenia z prawie dwuletniej pracy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich oraz bezpośrednia styczność z praktycznymi aspektami funkcjonowania tego urzędu. Dzięki temu komentowanych przepisów nie postrzegałem tylko w sposób pozytywistyczny, ale przede wszystkim jako emanację rzeczywistych i konkretnych działań podejmowanych w zakresie Biura. Korzystałem także z dotychczas opublikowanych prac w tym zakresie, przede wszystkim bardzo wartościowego jedynego dotychczas komentarza opracowanego przez Zastępcę RPO Stanisława Trociuka. Celem moim było przede wszystkim uporządkowanie dotychczasowych poglądów judykatury i orzecznictwa mniej lub bardziej odnoszących się do instytucji Rzecznika. Nadto, podejmując polemikę z niektórymi z nich, jak również wyrażając szereg własnych poglądów w zakresie poszczególnych elementów ustrojowych RPO, postawiłem sobie zadanie stworzenia maksymalnie pełnego obrazu kim dziś, po ponad 20 latach funkcjonowania, jest Rzecznik Praw Obywatelskich. Jestem pewien, iż niniejszy komentarz okaże się przydatny nie tylko dla pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, ale również, a może nawet przede wszystkim, dla każdego obywatela, w którego wszak interesie urząd ten istnieje i skutecznie funkcjonuje. Komentarz przyda się również prawnikom praktykom, którzy wielokrotnie, w imieniu swoich klientów, a po wyczerpaniu własnych możliwości procesowych, do Rzecznika się zwracają. Polecić go można również pracownikom naukowym zajmującym się szeroko pojętym prawem konstytucyjnym oraz zainteresowanym tą tematyką studentom. Jacek Świeca VII

1. Źródła prawa Wykaz skrótów EKPC............. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) FinPublU......... ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240) KK.............. ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS............. ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW............ ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) Konstytucja RP.... ustawa z 2.4.1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) KP............... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA............. ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KPC............. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK............. ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPW............. ustawa z 24.8.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KRO............. ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) NIKU............ ustawa z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm.) OrdPod........... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PPOP............ Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) IX

Wykaz skrótów PrAdw........... ustawa z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) ProkU............ ustawa z 20.6.1985 r. o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) PrPostAdm........ ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) RPOU............ ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) RPDU............ ustawa z 6.1.2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz.U. Nr 6, poz. 69 ze zm.) SNU............. ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240 poz. 2052 ze zm.) TKU............. ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TWE............. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) 2. Organy, instytucje i organizacje ETPCz........... Europejski Trybunał Praw Człowieka FUS............. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych GIODO........... Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych NIK............. Najwyższa Izba Kontroli NSA............. Naczelny Sąd Administracyjny NSA(7)........... Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów RPO............. Rzecznik Praw Obywatelskich RPD............. Rzecznik Praw Dziecka SN.............. Sąd Najwyższy TK.............. Trybunał Konstytucyjny UOKiK........... Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów WSA............. Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Publikatory i czasopisma Admin............ Administracja Biul. SN.......... Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U............. Dziennik Ustaw KZS............. Krakowskie Zeszyty Sądowe M.P.............. Monitor Polski X

Wykaz skrótów MoP............. Monitor Prawniczy MoPr............ Monitor Prawa Pracy OSNKW.......... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa OSNP............ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OTK............. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A........... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A OTK-B........... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria B Pal............... Palestra PiP.............. Państwo i Prawo PiZS............. Praca i Zabezpieczenie Społeczne Prok. i Pr.......... Prokuratura i Prawo Prz. Sejm.......... Przegląd Sejmowy PUG............. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Rej............... Rejent Rzeczp............ Rzeczpospolita ST............... Samorząd Terytorialny Wok.............. Wokanda 4. Inne art............... artykuł b................. były (-a, -e) lit................ litera np............... na przykład pkt.............. punkt poz.............. pozycja red............... redakcja, redaktor s................. strona (-y) tzw............... tak zwany (-a, -e) w zw. z........... w związku z ww............... wyżej wymienione wyr............... wyrok zd................ zdanie XI

Wykaz literatury B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego, Warszawa 1996. J. Bodio, T. Demendecki, A. Jakubecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M. P. Wójcik, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2008. J. Borkowski, Podmiot uprawniony do wniesienia skargi do sądu administracyjnego w świetle ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, ST 1997, Nr 5. P. Chybalski, W sprawie trybu rozpatrywania wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej Rzecznika Praw Obywatelskich, Prz. Sejm. 2008, Nr 6. J. Ciszewski, T. Ereciński, Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, cz. III, Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego, Warszawa 2001. Z. Cybichowski, Polskie Prawo Państwowe I, Warszawa 1925. Z. Czeszejko-Sochacki, Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, PiP 1997, Nr 11 12. Z. Doda, Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym, Warszawa 1972. T. Ereciński, O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego w ogólności, PS 1996, Nr 10. Encyklopedia PWN, Warszawa 1996. A. Frań, Komentarz do ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.05.13.98), w zakresie zmian do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.64.43.296), niepubl. L. Garlicki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2003. L. Garlicki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2006. L. Garlicki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2007. L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2006. J. Grajewski, L. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Kraków 2006. XIII

Wykaz literatury M. Granat, Glosa do postanowienia SN z 1.10.2003 r., III SW 152/03, Prz. Sejm. 2004, Nr 5. M. Granat, A. Gorgol, J. Sobczak, Ustawa o partiach politycznych. Komentarz, Warszawa 2003. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003. W. Grzeszczyk, Kasacja w procesie karnym, Warszawa 2001. W. Grzeszczyk, Zakres działania w czasie art. 521 KPK, Prok. i Pr. 1999, Nr 6. R. Hauser, R. Kabat, Uchwały NSA w nowych regulacjach procesowych, PiP 2004, Nr 2. P. Jaros, Rzecznik Praw Dziecka. Ustawodawstwo i praktyka, Warszawa 2006. A. Klatkowski, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1964. R. Kmiecik, Glosa do uchwały SN z 16.3.1999 r., I KZP 39/98, OSNKW 1999, Nr 5 6, poz. 24. K. Korus, Komentarz do ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.05.13.98), niepubl. J. Krawiec, Glosa do postanowienia SN z 8.10.2002 r., WK 33/02, WPP 2003, Nr 1, poz. 127. T. Krawiel, Czy Konstytucja chroni korporacje zawodowe? Kogo chroni art. 17 Konstytucji?, PUG 2007, Nr 12. M. Kruk-Jarosz, J. Trzciński, J. Wawrzyniak (red.), Konstytucja i władza we współczesnym świecie, Warszawa 2002. M. Kruk-Jarosz, J. Trzciński, J. Wawrzyniak (red.), Rola Rzecznika Praw Obywatelskich w realizacji przepisów Konstytucji, Warszawa 2002. Księga Jubileuszowa Księga XX-lecia Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce. J. A. Kulesza, Przegląd orzecznictwa w sprawach należących do właściwości Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (prawo karne procesowe), cz. II, Pal. 2006, Nr 5 6. E. Łętowska, Glosa do wyroku NSA w Białymstoku z 1.7.1999 r., SA/Bk 208/99, OSP 2000, Nr 1, poz. 17. E. Łętowska, O godności, jej funkcji w obrocie prawnym i promocyjnej roli Rzecznika Praw Obywatelskich, w: Godność człowieka a prawa ekonomiczne i socjalne. Księga Jubileuszowa wydana w piętnastą rocznicę ustanowienia Rzecznika Praw Obywatelskich, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2003. J. Majchrowski, Partie polityczne w świetle nowej Konstytucji, PiP 1997, Nr 11 12. XIV

Wykaz literatury K. Marszał, J. Zagrodnik, Problem dopuszczalności kasacji od postanowienia sądu wydanego w trybie art. 306 2 KPK, PiP 2002, Nr 4. P. Mikłaszewicz, Glosa do postanowienia TK z 21.9.2006 r., K 39/05, PiP 2006, Nr 12. T. Palmirski, Rec: P. Suski, Stowarzyszenia i fundacje, Warszawa 2005, Rej. 2006, Nr 10. S. M. Przyjemski, M. Rogacka-Rzewnicka, Glosa do postanowienia SN z 8.10.2002 r., WK 33/02, PiP 2003, Nr 2. M. Rzewuski, Definicja dziecka w Polsce. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rej. 2007, Nr 4. P. Sarnecki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2003. J. Satko, Wolność słowa łączy się z odpowiedzialnością za to, co się powiedziało, Rzeczp. z 23.2.2001 r. W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, Komentarz, Kraków 2002. W. Skrzydło, Prawo konstytucyjne, Lublin 1996. Słownik języka polskiego, Warszawa 1996. W. Sokolewicz, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, Warszawa 2003. W. Sokolewicz, Wolność prasy i jej konstytucyjne ograniczenia, PiP 2008, Nr 6. M. Szereg, Idea narodowa w socjologii i polityce, Kraków 1922. J. Szymanek, Konstytucyjna zasada wolności słowa w radiofonii i telewizji, PiP 2007, Nr 8. M. Szymczak, Słownik języka polskiego, t. III, Warszawa 1989. J. Świątkiewicz, Rzecznik Praw Obywatelskich a sądownictwo administracyjne po reformie,warszawa 2004. J. Świątkiewicz, Rzecznik Praw Obywatelskich w polskim systemie prawnym, Warszawa 2001. Z. Świda, Właściwość sądu i prawo strony do rozstrzygania sprawy w rozsądnym terminie, PiP 2005, Nr 10. W. Taras, Rzecznik Praw Obywatelskich w postępowaniu administracyjnym, PiP 1991, Nr 1. J. P. Tarno, Glosa do uchwały NSA z 12.12.2005 r., II OPS 4/05, ZNSA 2006, Nr 1. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004. S. Trociuk, Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Komentarz, Warszawa 2005. G. Wydra, Warunki dopuszczalności kasacji w sprawach z zakresu prawa pracy na podstawie badań aktowych, cz. II, PiZS 2002, Nr 12. XV

Wykaz literatury S. Zabłocki, Nowela KPK z dnia 20 lipca 2000 r. Komentarz, Warszawa 2000. S. Zabłocki, Postępowanie kasacyjne w nowym Kodeksie postępowania karnego, Warszawa 1998. T. Zembrzuski, Rola Prokuratora Generalnego w cywilnym postępowaniu kasacyjnym, Prok. i Pr. 2006, Nr 2. A. Zieliński, Glosa do postanowienia SN z 18.1.2002 r., III RN 199/00, PiP 2002, Nr 6. A. Zoll, Nowa kodyfikacja karna w świetle Konstytucji, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1997, Nr 2. T. Żyznowski, Dostępność kasacji ograniczona, Rzeczp. z 25.2.2005 r. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Orzeczenie z 22.8.1990 r., K 7/90, OTK 1990, Nr 1, poz. 5. Orzeczenie z 26.4.1995 r., K 11/94, OTK 1995, Nr 1, poz. 12. Orzeczenie z 3.12.1996 r., K 25/95, OTK 1996, Nr 6, poz. 52. Orzeczenie z 28.5.1997 r., K 26/96, OTK 1997, Nr 2, poz. 19. Wyrok z 25.11.1997 r., K 26/97, OTK 1997, Nr 5 6, poz. 64. Wyrok z 5.1.1998 r., P 2/97, OTK 1998, Nr 1, poz. 1. Wyrok z 12.5.1998 r., U 17/97, OTK 1998, Nr 3, poz. 34. Wyrok z 9.6.1998 r., K 28/97, OTK 1998, Nr 4, poz. 50. Wyrok z 24.6.1998 r., K 3/98, OTK 1998, Nr 4, poz. 52. Wyrok z 25.2.1999 r., K 23/98, OTK 1999, Nr 2, poz. 25. Postanowienie z 4.3.1999 r., SK 16/98, OTK 1999, Nr 2, poz. 26. Wyrok z 16.3.1999 r., SK 19/98, OTK 1999, Nr 3, poz. 36. Wyrok z 14.4.1999 r., K 8/99, OTK 1999, Nr 3, poz. 41. Wyrok z 23.3.1999 r., K 2/98, OTK 1999, Nr 3, poz. 38. Wyrok z 26.4.1999 r., K 33/98, OTK 1999, Nr 4, poz. 71. Wyrok z 21.6.1999 r., U 5/98, OTK 1999, Nr 5, poz. 99. Postanowienie z 21.6.1999 r., Ts 56/99, OTK 1999, Nr 6, poz. 143. Wyrok z 22.6.1999 r., K 5/99, OTK 1999, Nr 5, poz. 100. Wyrok z 14.12.1999 r., SK 14/98, OTK 1999, Nr 7, poz. 163. Wyrok z 20.12.1999 r., K 4/99, OTK 1999, Nr 7, poz. 165. Wyrok z 12.1.2000 r., P 11/98, OTK 2000, Nr 1, poz. 3. Wyrok z 8.3.2000 r., Pp 1/99, OTK 2000, Nr 2, poz. 58. Postanowienie z 8.3.2000 r., K 32/98, OTK 2000, Nr 2, poz. 64. Wyrok z 13.3.2000 r., K 1/99, OTK 2000, Nr 2, poz. 59. Wyrok z 8.5.2000 r., SK 22/99, OTK 2000, Nr 4, poz. 107. Wyrok z 10.5.2000 r., K 21/99, OTK 2000, Nr 4, poz. 109. Wyrok z 14.6.2000 r., P 3/00, OTK 2000, Nr 5, poz. 138. Wyrok z 10.7.2000 r., SK 21/99, OTK 2000, Nr 5, poz. 144. XVI

Wykaz literatury Postanowienie z 25.8.2000 r., Ts 33/00, OTK 2000, Nr 6, poz. 223. Wyrok z 15.11.2000 r., P 12/99, OTK 2000, Nr 7, poz. 260. Wyrok z 31.1.2001 r., P 4/99, OTK 2001, Nr 1, poz. 5. Wyrok z 7.2.2001 r., K 27/00, OTK 2001, Nr 2, poz. 29. Wyrok z 10.4.2001 r., U 7/00, OTK 2001, Nr 3, poz. 56. Wyrok z 21.5.2001 r., SK 15/00, OTK 2001, Nr 4, poz. 85. Wyrok z 6.9.2001 r., P 3/01, OTK 2001, Nr 6, poz. 163. Wyrok z 11.9.2001 r., SK 17/00, OTK 2001, Nr 6, poz. 165. Wyrok z 20.11.2001 r., SK 19/01, OTK 2001, Nr 8, poz. 253. Wyrok z 10.4.2002 r., K 26/00, OTK-A 2002, Nr 2, poz. 18. Wyrok z 21.5.2002 r., K 30/01, OTK-A 2002, Nr 3, poz. 32. Wyrok z 22.5.2002 r., K 6/02, OTK-A 2002, Nr 3, poz. 33. Wyrok z 8.10.2002 r., K 36/00, OTK-A 2002, Nr 5, poz. 63. Wyrok z 20.11.2002 r., K 41/02, OTK-A, 2002, Nr 6, poz. 83. Wyrok z 3.12.2002 r., P 13/02, OTK-A 2002, Nr 7, poz. 90. Wyrok z 28.1.2003 r., SK 37/01, OTK-A 2003, Nr 1, poz. 3. Wyrok z 19.2.2003 r., P 11/02, OTK-A 2003, Nr 2, poz. 12. Wyrok z 5.3.2003 r., K 7/01, OTK-A 2003, Nr 3, poz. 19. Postanowienie z 12.3.2003 r., S 1/03, OTK-A 2003, Nr 3, poz. 24. Wyrok z 9.6.2003 r., SK 12/03, OTK-A 2003, Nr 6, poz. 51. Postanowienie z 6.4.2004 r., SK 17/03, OTK-A 2004, Nr 4, poz. 34. Postanowienie z 6.7.2004 r., Ts 59/03, OTK-B 2004, Nr 3, poz. 176. Wyrok z 20.7.2004 r., SK 19/02, OTK-A 2004, Nr 7, poz. 67. Postanowienie z 29.9.2004 r., Ts 109/04, OTK-B 2005, Nr 1, poz. 37. Wyrok z 27.10.2004 r., SK 1/04, OTK-A 2004, Nr 9, poz. 96. Postanowienie z 12.10.2004 r., Ts 35/04, OTK-B 2005, Nr 1, poz. 25. Wyrok z 22.2.2005 r., K 10/04, OTK-A 2005, Nr 2, poz. 17. Postanowienie z 23.2.2005 r., Ts 35/04, OTK-B 2005, Nr 1, poz. 26. Wyrok z 5.10.2005 r., SK 39/05, OTK-A 2005, Nr 9, poz. 99. Wyrok z 23.3.2006 r., K 4/06, OTK-A 2006, Nr 3, poz. 32. Wyrok z 26.7.2006 r., SK 21/04, OTK-A 2006, Nr 7, poz. 88. Wyrok z 30.10.2006 r., P 10/06, OTK-A 2006, Nr 9, poz. 128. Wyrok z 7.11.2006 r., SK 42/05, OTK-A 2006, Nr 10, poz. 148. Wyrok z 6.2.2007 r., P 25/06, OTK-A 2007, Nr 2, poz. 9. Wyrok z 20.2.2007 r., P 1/06, OTK-A 2007, Nr 2, poz. 11. Wyrok z 29.5.2007 r., P 8/06, OTK-A 2007, Nr 6, poz. 51. Wyrok z 16.7.2007 r., SK 61/06, OTK-A 2007, Nr 7, poz. 77. Wyrok z 4.9.2007 r., P 19/07, OTK-A 2007, Nr 8, poz. 94. Wyrok z 27.11.2007 r., SK 18/05, OTK-A 2007, Nr 10, poz. 128. XVII

Wykaz literatury Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Wyrok z 4.7.2000 r. w sprawie Niedbała przeciwko Polsce, skarga Nr 27915/95. Wyrok z 6.2.2001 r. w sprawie Bensaid przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga Nr 44599/98, pkt 47. Wyrok z 28.1.2003 r. w sprawie Peck przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga Nr 44647/98, pkt 57. Wyrok z 13.2.2003 r. w sprawie Odievre przeciwko Francji, skarga Nr 42326/98, pkt 29. Wyrok z 21.9.2004 r. w sprawie P. G. i J. H. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga Nr 44787/98, pkt 56. Wyrok z 30.5.2006 r. w sprawie Ebru i Çolak przeciwko Turcji, skarga Nr 60176/00, pkt 83. Wyrok z 7.2.2002 r. w sprawie Mikulić przeciwko Chorwacji, skarga Nr 53176/99, pkt 54. Orzecznictwo administracyjne Wyrok NSA z 26.2.1986 r., II SA 2400/85, ONSA 1986, Nr 1, poz. 16. Postanowienie NSA z 9.4.1998 r., I SAB 41/98, niepubl. Wyrok NSA w Białymstoku z 1.7.1999 r., SA/Bk 208/99, OSP 2000, Nr 1, poz. 17. Wyrok NSA z 11.9.2001 r., V SA 150/01, niepubl. Wyrok NSA z 12.7.2002 r., I SA/Łd 2056/00, niepubl. Wyrok NSA z 4.5.2004 r.,osk 55/04, Wok. 2004, Nr 7 8, s. 56. Wyrok NSA z 1.6.2004 r., GSK 73/04, MoP 2004, Nr 14, poz. 632. Postanowienie WSA w Warszawie z 24.11.2004 r., II SAB/Wa 343/04, niepubl. Wyrok WSA w Warszawie z 1.7.2005 r., IV SA/Wa 571/05, niepubl. Postanowienie NSA z 19.10.2005 r., I OSK 978/05, Admin. 2007, Nr 3, poz. 251. Uchwała NSA (7) z 10.4.2006 r., I OPS 6/05, ONSAiWSA 2006, Nr 3, poz. 68. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Postanowienie z 21.4.1978 r., IV CR 65/78, OSNC 1979, Nr 1 2, poz. 12. Postanowienie z 21.6.1985 r., III CRN 58/85, NP 1988, Nr 10 12. Uchwała z 21.12.1994 r., I KZP 33/94, OSNKW 1995, Nr 1 2, poz. 2. Postanowienie z 3.4.1996 r., II KKN 3/96, OSNKW 1996, Nr 5 6, poz. 32. Postanowienie z 19.6.1996 r., II KZ 19/96, OSNKW 1996, Nr 9 10, poz. 62. XVIII

Wykaz literatury Postanowienie składu siedmiu sędziów z 26.9.1996 r., II KKN 87/96, OSNKW 1997, Nr 1 2, poz. 2. Postanowienie z 15.10.1996 r., IV KKN 274/96, OSNKW 1997, Nr 1 2, poz. 16. Uchwała składu siedmiu sędziów z 17.10.1996 r., I KZP 27/96, OSNKW 1997, Nr 1 2, poz. 1. Postanowienie z 26.8.1996 r., II KZ 34/96, OSNKW 1996, Nr 9 10, poz. 63. Postanowienie z 25.7.1997 r., II KZ 90/97, OSNKW 1997, Nr 9 10, poz. 81. Uchwała z 16.3.1999 r., I KZP 39/98, OSNKW 1999, Nr 5 6, poz. 24. Uchwała składu siedmiu sędziów z 24.11.1999 r., I KZP 42/99, OSNKW 2000, Nr 1 2, poz. 3. Postanowienie z 14.7.2000 r., II UZ 82/00, PPiPS 2002, Nr 1, poz. 67. Wyrok z 2.8.2000 r., I PKN 766/99, OSNP 2002, Nr 5, poz. 104. Wyrok z 8.10.2002 r., III KKN 119/01, OSNKW 2003, Nr 1 2, poz. 17. Postanowienie z 18.1.2002 r., III RN 199/00, OSNP 2002, Nr 11, poz. 258. Postanowienie z 5.3.2002 r., II UKN 151/01, niepubl. Wyrok z 5.4.2002 r., III RN 133/01, OSNP 2002, Nr 12, poz. 281. Wyrok z 16.5.2002 r., V CKN 1279/00, niepubl. Uchwała z 7.8.2002 r., III PZP 16/02, OSNP 2002, Nr 23, poz. 563. Postanowienie Izby Wojskowej SN z 8.10.2002 r., WK 33/02, OSP 2003, Nr 6, poz. 80. Postanowienie z 5.2.2003 r., V KK 241/02, Biul. SN 2003, Nr 4, s. 21. Postanowienie z 19.2.2003 r., V KK 128/02, niepubl. Postanowienie z 26.2.2003 r., II CK 13/03, niepubl. Postanowienie z 14.8.2003 r., II UZ 68/03, OSNP 2004, Nr 12, poz. 216. Postanowienie z 28.11.2003 r., IV KK 21/03, niepubl. Postanowienie z 23.9.2004 r., II KK 83/04, niepubl. Postanowienie z 25.2.2005 r., I KZP 33/04, niepubl. Uchwała z 27.10.2005 r., I KZP 38/05, OSNKW 2005, Nr 11, poz. 103. Postanowienie z 15.2.2006 r., IV CNP 7/05, niepubl. Wyrok z 23.2.2006 r., II CSK 126/05, niepubl. Postanowienie z 23.3.2006 r., IV CNP 23/06, Biul. SN 2006, Nr 6, s. 8. Postanowienie z 26.4.2006 r., V CNP 79/05, niepubl. Postanowienie z 8.11.2006 r., II KK 83/06, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 2114. Wyrok z 14.12.2006 r., I BP 13/06, MoPr 2007, Nr 5, poz. 253. Wyrok z 4.1.2007 r., V CNP 132/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 174. Wyrok z 21.2.2007 r., I CNP 71/06, niepubl. Postanowienie z 26.7.2007 r., V KK 174/07, KZS 2007, Nr 12, poz. 50. Postanowienie z 27.3.2008 r., III UK 120/07, niepubl. XIX