Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki

Podobne dokumenty
Zasady stosowania prawa UE

System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ

PRAWA PODSTAWOWE W UNII EUROPEJSKIEJ

Trybunał Konstytucyjny Warszawa. W n i o s e k

Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015)

Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX

Prawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego

Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT

Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r.

Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej

Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWO WSTĘPNE WPROWADZENIE CZĘŚĆ I. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ

System ochrony prawnej w Unii Europejskiej

ŹRÓDŁA PRAWA UE ZASADY STANOWIENIA ORAZ STOSOWANIA

Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2013/2014)

dr Olga Hałub-Kowalczyk rok akademicki 2018/2019

Wpływ prawa UE na krajowe porządki prawne w dziedzinie zwalczania dyskryminacji

Wyroki TSUE (kolor żółty orzeczenia których tezy są do obowiązkowej lektury przed zajęciami):

Akty normatywne. PPwG prof. Stanisław Piątek

Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE)

Wspólnotowe prawo podatkowe podatki bezpośrednie. Zagadnienia ogólne

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011

Spis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego

ZAKRES ZASTOSOWANIA KARTY PRAW PODSTAWOWYCH (CFR):PODWAŻANIE KRAJOWYCH ŚRODKÓW PRAWNYCH NA PODSTAWIE CFR

Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne

WYKŁAD III. SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r.

System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej

Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe)

Seminaria europejskie

A R T Y K U Ł Y. ROCZNIKI NAUK PRAWNYCH Tom XXIV, numer

Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ

Europejska Inicjatywa Obywatelska. w obronie Małżeństwa i Rodziny. Tytuł przedkładanej inicjatywy obywatelskiej: Europejska Inicjatywa Obywatelska

SPIS TREŚCI. III.2.2. Definicja i cele... 92

PETYCJA O OCHRONĘ PAŃSTWA PRAWNEGO

ŹRÓDŁA PRAWA UE ZASADY STANOWIENIA ORAZ STOSOWANIA

Ogólne zasady prawa w systemie prawnym Unii Europejskiej

ZASADY STOSOWANIA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

stanowionych przez instytucje tej organizacji. Akty takie wchodzą w skład obowiązującego w Polsce porządku prawnego.

Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych DOKUMENT ROBOCZY 2

Witam serdecznie na cyklu wykładów z podstaw prawa ustrojowego UE.

Sylwia Żyrek Katedra Prawa Europejskiego Instytut Prawa Międzynarodowego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski

PARLAMENT EUROPEJSKI

ANNA BIERNACKA-RYGIEL TEAM EUROPE

Koncepcje usytuowania Prokuratury Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE napisanej pod kierunkiem Prof. dr. hab.

Spis treści. Przedmowa... XI

SPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH Michał Serzycki Warszawa, dnia 25 czerwca 2010 r. DOLiS /10

ZASADY STOSOWANIA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

Wykaz skrótów... 8 Przedmowa CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa członkowskiego a prawem UE wybrane problemy

Zasadnicze założenia zasady odpowiedzialności odszkodowawczej Orzeczenie ETS w sprawach C-6/90 i C-9/90 Andrea Francovich i inni v.

EWOLUCJA USTROJU UNII EUROPEJSKIEJ

ŹRÓDŁA PRAWA UNII. Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski

Spis treści. a. Wstęp B. Dumping socjalny jako przeszkoda w liberalizacji rynku wewnętrznego obawa czy skutek?... 24

Prawo konstytucyjne. Niestacjonarne Studia Prawa 2016/2017 semestr zimowy

Reforma ustroju UE w latach Traktat nicejski

Konwencja dot. pewnych instytucji wspólnych dla Wspólnot Europejskich 1957

Spis treści: Od autorów Wykaz skrótów CZĘŚĆ I PRAWO INSTYTUCJONALNE

Test kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego

HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski

OPINIE I EKSPERTYZY OE-111

Prawo pierwotne i prawo wtórne

Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej

STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

UJEDNOLICENIE PRZEPISÓW UE DOTYCZĄCYCH PRAWA SPÓŁEK

STOSOWANIE I PRYMAT PRAWA UNII

Spis treści. Poszczególne rozdziały napisali 13 Od autorów 17 Wykaz skrótów 21

Tożsamość konstytucyjna

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 27 listopada 2017 r.

RESOL-VI/ sesja plenarna w dniach 22 i 23 marca 2017 r. REZOLUCJA. Praworządność w UE z perspektywy lokalnej i regionalnej

Prawo do obrony w orzecznictwie ETPCz oraz TSUE

ZASADA SKUTKU BEZPOŚREDNIEGO PRAWA UE

Zalecenie DECYZJA RADY

Prof. Ryszard Skubisz

Spis treści. Str. Nb. Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII

STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Wykaz skrótów. Wykaz literatury. Ważniejsze strony internetowe. Przedmowa. I. Część ogólna

17 lutego 2010 r., Przystąpienie Unii Europejskiej do europejskiej konwencji praw człowieka.

europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (zwany dalej protokołem nr 8 )

STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Prof. Ryszard Skubisz

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.

Spis treści. Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII. Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki

Rozwój i aktualne problemy UE

Prawo krajowe a prawo unijne w zakresie stosowania przepisów podatku VAT

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi (CETS No.

Anita Sałek Specyfika argumentowania interpretacyjnego w argumentacjach kolizyjnych w ramach decyzji polskiego Trybunału Konstytucyjnego

Cje. Polski proces karny - wprowadzenie. Postępowanie karne

Dr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska

Parlament Europejski B8-0461/2016/rev PROJEKT REZOLUCJI Manfred Weber, Esteban González Pons

Klauzula sumienia lekarza W wyroku z dnia 7 października Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 39: zdanie pierwsze ustawy o zawodach

Dyrektywa usługowa powiązania z innymi przepisami prawa wspólnotowego. 27 maja 2009r. Katarzyna Szychowska, avocat

P R O G R A M IV ROKU APLIKACJI RADCOWSKIEJ OIRP OPOLU NA ROK SZKOLENIOWY 2010 Data i godzina zajęd T EMAT ZAJĘĆ Imię i nazwisko wykładowcy

Piotr Duber Rechtsanwaltskanzlei. Ekspertyza prawna

Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP

Transkrypt:

Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki

Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa w wyniku zastąpienie prawa krajowego przez prawo unijne. Rozporządzenia unijne nie wymagają implementacji; obowiązują państwa w całości. 2/ harmonizacja: dążenie do zbliżenie regulacji krajowych poprzez uzgadnianie, wzajemne dostosowywanie prawa. Dyrektywy Rady Europejskiej dotyczące kwalifikacji wykonywania zawodów. 3/ koordynacja: wprowadzenie jednolitych reguł kolizyjnych w sytuacji, gdy niemożliwe lub niecelowe byłoby ustanowienie jednolitych norm materialnych. 4/ wzajemne uznanie.

Rola ETS w kształtowaniu zasad dotyczących stosowania prawa. 1/ zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego: sprawa Flaminio Costa v. ENEL 1964: W przypadku sprzeczności prawa krajowego z prawem wspólnotowym organ stosujący prawo ma obowiązek stosowania prawa wspólnotowego i niestosowania sprzecznego z nim prawa krajowego. Konsekwencje: > nakaz efektywnej implementacji prawa unijnego (zakaz ustanawiania prawa krajowego sprzecznego z prawem unijnym; zakaz kwestionowania prawa unijnego przez organy krajowe; Zakaz stosowania przez organy krajowe przepisów danego państwa sprzecznych z prawem unijnym.

2/ Zasada bezpośredniego skutku: sprawa Van Gend & Loos v. Holenderska Administracja Finansowa 1963: prawo unijne wiąże nie tylko państwa członkowskie i instytucje UE, ale także jednostki indywidualne. Jednostki maja możliwość dochodzenia swoich praw przed sądami krajowymi na podstawie norm prawa unijnego. Norma prawa unijnego powinna być jasna, precyzyjna, bezwarunkowa i nadaje uprawnienia jednostkom. Bezpośredni skutek wertykalny: między państwem członkowskim a jednostkami. Bezpośredni skutek horyzontalny: między jednostkami. Rozporządzenia wywołują skutek bezpośredni. Dyrektywy wiążą jedynie w stosunkach wertykalnych: szerokie rozumienie pojęcia państwo : każdy organ, który ponosi odpowiedzialność za wykonanie usług publicznych i działa pod nadzorem władz publicznych: organy administracji państwowej, organy administracji lokalnej, państwo działające jako pracodawca.

Konsekwencje: obowiązek uznania i zabezpieczenia bezpośredniego skutku w porządku krajowym; obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnej z prawem wspólnotowym; odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego w związku z naruszeniem prawa wspólnotowego, zwłaszcza w związku z całkowitym brakiem implementacji dyrektyw lub implementacją nieprawidłową. 3/ zasada bezpośredniego obowiązywania: akty prawa wspólnotowego stają się częścią krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych.

Zasada poszanowania praw człowieka. I. Pierwotne traktaty założycielskie wobec praw człowieka: brak regulacji prawnej i kompetencji wspólnotowej. ewolucja wspólnot od organizacji o charakterze ekonomicznym do organizacji politycznej; tworzenie wspólnych podstaw politycznych, prawnych oraz wartości ludzkich; Deklaracja o tożsamości europejskiej (tzw. Deklaracja kopenhaska) 15 XII 1973 r.: szefowie państw i rządów państw członkowskich uznali poszanowanie prawa człowieka za jedną z zasad/wartości współkształtujących tożsamość europejską. 5 IV 1977 r. Deklaracja o prawach podstawowych: Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska stwierdziły, iż: pierwszorzędne znaczenie przywiązują do ochrony praw podstawowych, jakie wynikają w szczególności z konstytucji Państw Członkowskich i z EKPC.

Ewolucja stanowiska ETS. 1/ wyrok z 15 lipca 1960 r. w sprawie Offices of Sale of Coal of the Ruhr: nie jest funkcją Trybunału zapewnianie poszanowania prawa krajowego obowiązującego w Państwach Członkowskich, dotyczy to nawet praw konstytucyjnych. Prawo wspólnotowe nie zawiera żadnych zasad ogólnych, wprost czy inaczej wyrażonych, gwarantujących utrzymywanie tych praw. 2/ zmiana stanowiska: wyrok z 12 listopada 1969 r. Stauder v. Stadt Ulm: ETS uznał, że prawa wspólnotowe są chronione przez Wspólnoty Europejskie i są integralną częścią prawa wspólnotowego, jako zasady ogólne. 3/ wyrok z 17 grudnia 1970 r. Internationale Handelsgesellschaft: poszanowanie praw podstawowych jest integralną częścią ogólnych zasad prawa chronionego przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Ochrona tych praw, inspirowana przez tradycje konstytucyjne wspólne Państwom Członkowskim, musi być zapewniona w projektach ramowych struktury i celach Wspólnoty. 4/ wyrok z 14 maja 1974 r. w sprawie Mold KG v. Commission: Tradycje konstytucyjne wspólne dla państw członkowskich są podstawą dla orzecznictwa ETS dotyczącego praw podstawowych.

Koncepcja praw podstawowych w prawie wspólnotowym. 1/ brak definicji praw człowieka w prawie międzynarodowym publicznym, 2/ brak definicji praw podstawowych w europejskim prawie wspólnotowym; 3/ powoływanie się ETS na prawa podstawowe (fundamental rights); 4/ sformułowanie przez ETS zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego; 5/ zasada poszanowania praw człowieka w prawie wspólnotowym jako ogólna zasada w wyznaczaniu standardu ochrony praw człowieka w państwach członkowskich; 6/ w sprawie Wachauf v. Niemcy 1989 prawa fundamentalne uznane przez Trybunał nie mają charakteru absolutnego, lecz muszą być rozważane w odniesieniu do ich społecznej funkcji.

Spór ETS z krajowymi trybunałami konstytucyjnymi. 1/ włoski Sąd Konstytucyjny sprawa Frontini 1973 r.: Pierwszeństwo europejskiego prawa wspólnotowego, z zastrzeżeniem,że rezerwuje sobie prawo działania, jeżeli do europejskiego prawa wspólnotowego zastosowano by wykładnię naruszającą prawa podstawowe zawarte w konstytucji włoskiej. 2/ niemiecki Federalny Trybunał Związkowy wyroki Solange I z 1974 r. i Solange II z 1986 r.: Dopóki prawa podstawowe nie uzyskają w europejskim prawie wspólnotowym poziomu ochrony odpowiadającemu temu w Ustawie Zasadniczej RFN, dopóty rezerwuje sobie jurysdykcję co do rozstrzygania konfliktów pomiędzy krajowymi zasadami konstytucyjnymi a przepisami wspólnotowymi. Unormowania praw wspólnotowego, które są niezgodne z prawami podstawowymi zawartymi w Ustawie Zasadniczej RFN nie będą stosowane przez organy niemieckie. Nowe stanowisko Solange II: tak długo, jak WE, w szczególności orzecznictwo ETS, gwarantują generalnie skuteczną ochronę praw podstawowych jednostek prez działaniami organów WE, FTK RFN zawiesza swoje prawo do kontrolowania obowiązywania prawa wspólnotowego w Niemczech pod względem jego zgodności ze standardami konstytucyjnymi w tym zakresie.

Zasada poszanowania praw człowieka jako zasada prawa wspólnotowego. 1/ preambuła Jednolitego Aktu Europejskiego 1986; 2/ Traktat z Maastricht: Art. 6 (F) ustęp 1 TUE, w wersji poprawionej Traktatem Amsterdamskim: Unia jest zbudowana na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności, które są powszechne w Państwach Członkowskich. 3/ Traktat Amsterdamski 1997: przestrzeganie tych podstawowych zasad jest warunkiem członkostwa w Unii Europejskiej. Stałe i poważne naruszanie zasad ogólnych europejskiego prawa wspólnotowego może doprowadzić do zawieszenia pewnych uprawnień państw członkowskich, w tym również prawa do głosowania w Radzie UE. Art. 6 ustęp 2: Unia respektuje podstawowe prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 r. oraz prawa wynikające tradycji konstytucyjnych, wspólnych dla Państw Członkowskich, jako ogólne zasady prawa Wspólnoty. 4/ Traktat Nicejski 2001: samo ryzyko wystąpienia takiego naruszenia zasad ogólnych europejskiego prawa wspólnotowego, może być przyczyną działania zawieszającego prawa takiego państwa, w którym zostanie ono stwierdzone.