Kolonie stają się niepodległe Najpierw Cię ignorują. Potem śmieją się z Ciebie. Potem walczą z Tobą. Potem wygrywasz. To powiedział Hindus Mahatma Ghandi, który w pierwszej połowie XX wieku walczył o niepodległość Indii. Wiele krajów europejskich, jak np. Wielka Brytania, Francja, Holandia, Belgia i Portugalia miały długie tradycje związane z kolonizowaniem różnych części Azji, Afryki i Bliskiego Wschodu. Ale po drugiej wojnie światowej kolonie stały się niepodległe. Jak to się stało? Jakie wyzwania stały przed państwami, które dopiero co stały się niepodległe? Cel * Pokazanie przykładów dekolonizacji. Sformułowanie przyczyn i konsekwencji dekolonizacji. * Wyszukanie i wybór źródeł, ich krytyczna analiza oraz pokazanie jak różne źródła mogą w różny sposób przedstawiać historię. Nowe niepodległe państwa W 1945 roku ponad połowa ludności świata mieszkała w koloniach zarządzanych przez kraje europejskie. W XIX wieku uważano to za oczywiste, ale taka postawa zmieniła się po drugiej wojnie światowej. Europejczycy zaczęli dostrzegać, że posiadanie kolonii przysparza więcej kłopotów niż korzyści. Nacjonalizm i kolonie Walczyć nieustannie za pomocą wszystkich konstytucyjnych środków o pełną autonomię dla wodzów i ludności Złotego Wybrzeża To fragment programu partyjnego Convention Peoples Party (CPP). W latach 50- tych w afrykańskiej kolonii Złotego Wybrzeża (Ghana) CPP, pod przewodnictwem Kwame Nkrumah, walczyło o niepodległe państwo. Różne grupy etniczne mieszkające na skolonizowanych terenach były z czasem coraz bardziej niezadowolone z rządów kolonii. Europejscy koloniści używali kolonii do swoich interesów i nie dawali ludności wiele w zamian. Powodowało to trudne warunki życia w koloniach. Ponadto ludność nie czuła się wysłuchana. Mocarstwa kolonialne decydowały o wszystkim, a stawiających opór czekało aresztowanie. Jednak niektórym udało się wyjechać i zdobyć wykształcenie. Wrócili oni do swoich ojczyzn przepełnieni europejskimi myślami nacjonalistycznymi i demokratycznymi. Wielu słysząc o tych ideach czuło, że pasują one do ich własnych doświadczeń. Zorganizowali się więc w ruchy wyzwoleńcze walczące o niepodległość w ich krajach. Po pierwszej i drugiej wojnie światowej ruchy wyzwoleńcze mocno wierzyły w możliwość powodzenia. Żołnierze z wielu kolonii takich jak Indie i Indochiny (Wietnam, Laos i Kambodża) walczyli po stronie mocarstw kolonialnych. To przekonało wielu Europejczyków, że byli oni równie sprawni co Europejczycy. Ponadto wielu mieszkańców kolonii uważało, że muszą dostać coś w zamian za pomoc mocarstwom kolonialnym. Nowe wyzwania Europy Po drugiej wojnie światowej Europa była osłabiona ekonomicznie. Wiele państw europejskich wydało duże sumy na prowadzenie wojny, wiele miejsc uległo dużym zniszczeniom, a miliony ludzi poniosło śmierć. Dlatego też mocarstw kolonialnych nie było dłużej stać na zarządzanie koloniami. Ważniejsze było przeznaczenie pieniędzy na odbudowanie Europy po wojnie.
Poza tym wielu Europejczyków uważało, że posiadanie kolonii było złe z moralnego punktu widzenia. W XIX wieku Europejczycy usprawiedliwiali kolonializm mówiąc o ludności z terenów kolonizowanych jak o słabej rasie, która nie potrafi sama o siebie zadbać. Ale działania nazistów podczas drugiej wojny światowej pokazały okrucieństwo takiego toku myślenia. Środki konstytucyjne: sposoby działania zgodne z konstytucją. Grupa etniczna: grupa osób uważana za jednakowych kulturowo. Optymizm Gdy kolonie odzyskały niepodległość zapanowała wielka radość. Po ponad stuleciu obcych rządów miały wreszcie same przejąć kontrolę. Aby dać byłym koloniom szanse na poradzenie sobie społeczność międzynarodowa przyznała im spore pożyczki i wysłała pomocników. Dlatego wielu mieszkańców byłych kolonii miało duże nadzieje na wzrost gospodarczy, dobrobyt i bogactwo. Oczekiwania zostały spełnione w pewnym zakresie w latach 1950-60, lecz wiele dawnych kolonii uważało, że rozwój przyszedł za późno. Za ich towary płacono mało, a same kolonie miały ograniczony dostęp do rynków w USA i Europie. Aby móc lepiej walczyć o swoje wspólne interesy, stworzyły one organizację o nazwie Ruch Państw Niezaangażowanych. Wiele dawnych kolonii nie chciało opowiadać się po którejkolwiek ze stron w czasie zimnej wojny, wolały stanowić siłę nacisku oddziałującą zarówno na wschód jak i zachód. Znajdź odpowiedź 1 Jakie znaczenie dla dekolonizacji miał nacjonalizm panujący w koloniach? 2 Dlaczego utrzymanie swoich kolonii po drugiej wojnie światowej było trudne dla państw europejskich? 3 Jakie oczekiwania mieli ludzie w dawnych koloniach po odzyskaniu niepodległości? 4 Jak zachowała się społeczność międzynarodowa wobec nowych niepodległych państw? Dyskutuj! 5 Co Twoim zdaniem było najważniejszą przyczyną dekolonizacji? Zadanie 6 Spójrz na mapę na stronie 94. Przygotuj listę pokazującą kiedy poszczególne kraje odzyskały niepodległość. 7 W 2007 roku Ghana świętowała swoją niepodległość. Wejdź na oficjalną stronę Ghany poświęconą obchodom 50. rocznicy uzyskania niepodległości: www.ghana50.gov.gh. Jak patrzą oni dziś na przeszłość? Dlaczego świętowanie niepodległości jest dla nich ważne? 8 Wyobraź sobie że jesteś nastolatkiem w Ghanie, w okresie wyzwolenia w 1957 roku. Co odczuwasz? Napisz artykuł prasowy wyjaśniający norweskiej młodzieży co się dzieje. Do źródeł! 9 Przeczytaj cytat z programu CCP na stronie 94. a Porównaj cytat z CCP z 1. artykułem Karty Narodów Zjednoczonych na stronie 6. Widzisz jakieś podobieństwa? b Czy te źródła mogą być użyte do powiedzenia czegoś na temat czasu po drugiej wojnie światowej? Podsumowanie Nacjonalizm i niezadowolenie w koloniach utrudniały państwom europejskim ich utrzymanie po
drugiej wojnie światowej. Europejskich mocarstw kolonialnych nie było też już dłużej stać na zarządzanie koloniami. Ponadto wielu Europejczyków uważało, że posiadanie kolonii było moralnie naganne. Kolonie miały duże oczekiwania związane ze wzrostem dobrobytu po odzyskaniu niepodległości. Oczekiwania te zostały w pewnym stopniu spełnione w latach 1950-1960, ale wiele dawnych kolonii uważało, że rozwój przyszedł za późno. Aby mieć wpływ na swoje wspólne interesy stworzyły one organizację pod nazwą Organizacja Narodów Niezaangażowanych. Drogi do niepodległości Francuzi stoczyli w Algierii krwawą wojnę z algierskim ruchem wyzwoleńczym. Ale nie wszystkie procesy dekolonizacyjne były równie krwawe. Na przykład dekolonizacja Indii i Ghany nastąpiły głównie na drodze pokojowej. W Południowej Afryce, odmiennie niż w innych koloniach, biała mniejszość przejęła władzę i rozpoczęła politykę segregacji rasowej. Dlaczego dekolonizacja przebiegała tak odmiennie w różnych koloniach? Algieria odzyskuje niepodległość Algierczycy walczyli przeciw francuskiemu mocarstwu kolonialnemu od 1954 do 1962 roku. W Algierii, która była kolonią francuską od połowy XIX wieku, osiedliło się ponad milion Francuzów. Wielu z nich uważało ten kraj za część Francji i próbowali zmienić Algierczyków we Francuzów, oddziałując na nich poprzez język francuski i francuską kulturę. Ale Algierczycy nie chcieli być Francuzami. Aby zmusić Francuzów do opuszczenia kraju Algierczycy stworzyli ruch wyzwoleńczy, FLN (Narodowy Front Wyzwoleńczy), który przeprowadzał partyzanckie ataki na francuskie mocarstwo kolonialne. Francuzi mieszkający w Algierii byli zdecydowanie przeciwni niepodległości Algierii. Dlatego założyli oni organizację OAS (Tajna Organizacja Wojskowa) i przeprowadzali ataki na FLN. Do zwalczenia FLN wysyłano także z Francji francuskich żołnierzy. Wojna dużo kosztowała francuskie państwo, a Organizacja Narodów Zjednoczonych i wiele krajów potępiało przetrzymywanie Algierii przez Francję. Francuscy politycy, z prezydentem Charlesem de Gaullem na czele zdecydowali się poddać żądaniom FLN dotyczącym pełnej niepodległości. Na początku lat 60- tych odbyły się rozmowy pokojowe między francuskim mocarstwem kolonialnym a FLN. Gdy Algieria zyskała niepodległość w 1962 roku, liczba zabitych w czasie wojny wynosiła ponad milion osób, a wielu Francuzów uciekło z kraju. Francuzi uciekają z obszaru działań wojennych w Algierii. Indie stają się niepodległe i podzielone Podczas gdy Francuzi osiedleni w Algierii przeciwstawiali się dekolonizacji, w Indiach przebiegała ona bardziej pokojowo. Już w okresie międzywojennym Indie zyskały dużą niezależność, a w 1939 roku Wielka Brytania przyrzekła im całkowitą niepodległość po zakończeniu drugiej wojny światowej. Podczas gdy Francja uciskała swoje kolonie i próbowała uczynić kolonizowane narody francuskimi, Brytyjczycy przeprowadzali stopniową dekolonizację przygotowującą kolonie do samodzielnego rządzenia. Gdy Indie odzyskały niepodległość w 1947 roku, przez pewien czas wyglądało na to, że dekolonizacji może towarzyszyć przemoc. Większość w Indiach chciała wprowadzenia hinduizmu, podczas gdy mniejszość chciała wprowadzić islam. Brytyjczycy mieli kontrolę nad tymi odmiennymi religiami, gdy byli kolonialistami, jednak po ich wycofaniu spory rozgorzały na nowo. W 1947 roku w Indiach doszło do szeregu aktów przemocy pomiędzy hindusami a muzułmanami.
Aby uniknąć wojny domowej czołowi politycy indyjscy uzgodnili wraz z Brytyjczykami podział Indii na dwie części. Z muzułmańskich obszarów na północy utworzono Pakistan, a reszta pozostała Indiami. Mahatma Gandhi Mahatma Gandhi (1869-1948) stał na czele pokojowego ruchu oporu przeciwko brytyjskim rządom w kolonii. Był wielokrotnie aresztowany przez Brytyjczyków, ale kontynuował opór po wypuszczeniu z więzienia. To, że wykorzystywał środki pokojowe oraz popierał demokratyczne formy rządzenia sprawiło, że z czasem zyskał on sympatię na Zachodzie. Po uzyskaniu niepodległości przez Indie próbował zapobiec utworzeniu w kraju własnego państwa przez muzułmanów, proponując im autonomię poza Indiami. Ale w 1948 roku został on zabity przez jednego z hinduskich ekstremistów, który uważał go za zbyt ustępliwego wobec muzułmanów. Apartheid w Południowej Afryce Brytyjczycy przyznali Południowej Afryce autonomię już w 1910 roku, a całkowitą niepodległość w latach 30- tych. Ale to biali ludzie przejęli władzę w Południowej Afryce po odzyskaniu niepodległości. Partia Narodowa, będąca partią białych wygrała wybory w 1948 roku. Mogli brać w nich udział tylko biali. Biali rządzący prowadzili politykę apartheidu, co oznacza segregację, opartą na doktrynie rasowej dowodzącej, że biali są lepszą rasą niż czarna i inne dlatego muszą dbać o dobro społeczne. Duża czarna większość była deprecjonowana. Czarnoskórzy nie byli na przykład dopuszczani do polityki, musieli mieszkać we własnych, oddzielnych obszarach i chodzić do oddzielnych szkół. Czarnoskórzy byli bardzo niezadowoleni z polityki apartheidu. Już w roku 1912 wielu zorganizowało się w ruch wyzwoleńczy o nazwie ANC (Afrykański Kongres Narodowy). Celem było zdobycie władzy przez czarną większość. Z początku ANC było organizacją pokojową, która przeprowadzała akcje bez użycia przemocy, na przykład demonstracje przeciwko prawom rasowym. Biała mniejszość odpowiedziała na demonstracje pokojowe użyciem przemocy i delegalizacją ANC. Pod koniec lat 60- tych ANC również rozpoczęło akcje z użyciem przemocy. W ten sposób polityka apartheidu powodowała coraz większe konflikty pomiędzy czarnoskórymi a białymi Znajdź odpowiedź 10 Dlaczego dekolonizacji Algierii towarzyszyło użycie przemocy? 11 Dlaczego dekolonizacja Indii przebiegła bardziej pokojowo? 12 Dlaczego wydawało się, że dekolonizacji Indii będzie towarzyszyła przemoc? 13 Jaki rząd został uformowany w Południowej Afryce po dekolonizacji? 14 Pod jakim względem dekolonizacja Południowej Afryki różniła się od dekolonizacji Algierii i Indii? Dyskutuj! 15 Odnosząc się do okresu po dekolonizacji używa się czasem pojęcia neokolonializm. Co Twoim zdaniem oznacza ten termin? Zadanie 16 Wybierz którąś z wcześniejszych kolonii, na przykład Indie, Algierię lub Południową Afrykę. Podzielcie się na grupy po sześć osób i przygotujcie trzy plansze pokazujące przemianę jednej z trzech kolonii zaczynając od stadium kolonii na państwie niepodległym kończąc. 17 Na terenie Kaszmiru dochodziło do wielu aktów przemocy. Wykorzystaj wyszukiwarkę internetową aby poznać ich przyczynę.
Ćwicz umysł 18 Jedno słowo nie pasuje a Gandhi, Indie, Mandela, Nkrumah b Francja, Algieria, Wielka Brytania, FLN c Polityka, apartheidu, nazizm, ANC, Południowa Afryka 19 Tabu Wyjaśnij pojęcie apartheid. Nie wolno Ci użyć żadnych z tych określeń: rasizm, nierówne traktowanie, Partia Narodowa i Południowa Afryka. Do źródeł! Nie sądzę, żeby kiedykolwiek w historii świata istniała bardziej demokratyczna walka o wolność niż nasza. Siedząc w więzieniu czytałem książkę Carlyleya o rewolucji francuskiej, a Pandit Jawaharlal (Nehru) opowiedział mi co nieco o rewolucji rosyjskiej. Jednak moim zdaniem uczestnicy tych rewolucji nie zdołali urzeczywistnić ideałów demokratycznych, także dlatego że w tych walkach posługiwano się bronią i przemocą. W demokracji o jakiej ja myślę, zdobytej bez przemocy, wszyscy będą wolni w tym samym stopniu. Każdy będzie swoim własnym panem. To właśnie do udziału w takiej walce Was teraz zapraszam. Gdy tylko to zrozumiecie, zapomnicie o różnicach między hinduistami a muzułmanami i pomyślicie o sobie jak o Indusach którzy toczą wspólną walkę o niepodległość. Fragment przemówienia Mahatmy Gandhiego wygłoszony w 1942 roku. 20 Przeczytaj fragment przemówienia Gandhiego. a Jakie jest przesłanie przemówienia? b Co sądzisz o porównaniu przez Gandhiego walki o wolność w Indiach, Francji i Rosji? c Co to źródło może nam opowiedzieć o Indiach i Gandhim? Podsumowanie Algieria zyskała niepodległość w 1962 roku, po krwawej wojnie z francuskim mocarstwem kolonialnym. Gdy Indie stały się niepodległym państwem w 1947 roku, wyglądało przez pewien czas na to, że dekolonizacji towarzyszyć będzie przemoc. Indyjscy muzułmanie i hinduiści ścierali się ze sobą. Dla uniknięcia wojny domowej indyjscy politycy wraz z Brytyjczykami postanowili podzielić Indie na dwie części (Indie i Pakistan). W Południowej Afryce biali rządzący prowadzili politykę apartheidu. Czarnoskórzy zorganizowali się w ruch wyzwoleńczy nazwany przez nich ANC, i przeprowadzali akcje przeciwko władzom. Problemy nowych państw Po dekolonizacji ludzie w dawnych koloniach cieszyli się, że nareszcie mogą samodzielnie rządzić, a dobre ceny surowców i pomoc ekonomiczna z Zachodu dały byłym koloniom duże nadzieje na przyszłość. Jednak z czasem wiele niepodległych państw w Afryce i Azji doświadczyła problemów ekonomicznych i ubóstwo wzrosło, zwłaszcza w Afryce, na południe od Sahary. Dlaczego zapewnienie sobie dobrobytu i prosperity było tak trudne dla wcześniejszych kolonii? Podziały etniczne Wiele nowych krajów, w szczególności w Afryce, miało problemy z zapewnieniem swoim mieszkańcom dobrobytu i prosperity. Co prawda wiele dawnych kolonii otrzymało wsparcie ekonomiczne od społeczności międzynarodowej. Dodatkowo wiele krajów po osiągnięciu niepodległości stało się demokratycznymi i miało różne partie polityczne. Jednak podziały o charakterze etnicznym były często tak duże, że politycy nie byli w stanie
uzgodnić wspólnej strategii odbudowy kraju. W wielu państwach różnice doprowadziły do wojen domowych, które jeszcze bardziej obniżyły standard życia zwykłych ludzi. W wielu wcześniejszych koloniach władzę przejęło wojsko, aby usunąć podziały i stworzyć wspólną strategię. Jednak te reżimy koncentrowały się głównie na wzbogaceniu siebie i swoich popleczników. Część winy za podziały we wcześniejszych koloniach muszą wziąć na siebie także dawne mocarstwa kolonialne. Gdy Francja, Wielka Brytania i inne kraje kolonizowały Afrykę i Azję, tworzyły one nierzadko państwa łącząc w nich różne grupy etniczne. Często mocarstwo kolonialne nawiązywało też ścisłą współpracę z jedną grupą etniczną, która pomagała im utrzymać władzę w kolonii. To doprowadziło do powstaniu podziałów na tych którzy pomagali mocarstwom kolonialnym i tych, którzy stawiali im opór. Długotrwałe rządy kolonialne oznaczały także, że kolonie miały ubogie tradycje demokratyczne, które umożliwiłyby im lepszą współpracę ponad etnicznymi liniami podziału. Nigeryjska niepodległość w 1960 roku była początkiem ośmioletniej wojny domowej między chrześcijanami na południu, a muzułmanami na północy. Chrześcijanie chcieli opuścić Nigerię po odzyskaniu przez nią niepodległości i utworzyć własne państwo. Plan się nie powiódł a Nigeria przetrwała. Okres kryzysu Kryzys naftowy w 1973 roku doprowadził do redukcji przemysłu w krajach zachodnich. Było to spowodowane uzależnieniem przemysłu od paliwa, które było niezbędne do kontynuowania produkcji. Wskutek kryzysu Zachód nie kupował już od dawnych kolonii tyle kakaa, cukru czy bawełny. W rezultacie dawne kolonie zarabiały mniej na swoim eksporcie. Jednocześnie Zachód zwiększył oprocentowanie pożyczek udzielonych wcześniej byłym koloniom, ponieważ sam potrzebował pieniędzy. Kombinacja obniżonych wpływów i podwyższonego oprocentowania doprowadziła do tego, że dawne kolonie musiały ograniczyć wydatki na opiekę społeczną. Na przykład wiele krajów wycofało dodatek który utrzymywał ceny żywności na niskim poziomie, ograniczono wydatki na szkołę i opiekę zdrowotną. W ten sposób kryzys naftowy doprowadził do wzrostu biedy, szczególnie w krajach afrykańskich na południe od Sahary, np. w Sudanie i Ruandzie. Ale dlaczego nie eksportowali oni innych towarów, poza surowcami, gdy ich ceny spadły? Odpowiedź jest prosta- nie mieli innych towarów na eksport. W czasach kolonialnych mocarstwa nastawiały się na produkcję kilku wybranych surowców w ówczesnych koloniach. To oznaczało, że gdy przyszedł kryzys naftowy i ceny surowców spadły, byłe kolonie nie miały żadnej alternatywy, przemysłu na którym mogłyby zarabiać, czekając aż ceny surowców wzrosną. Kraj przemysłowy i kraj rozwijający się Kraje rozwijające się to afrykańskie kraje znajdujące się na południe od Sahary, takie jak Uganda i Ruanda, oraz niektóre kraje azjatyckie, jak Sri Lanka i Bangladesz. Kraje uprzemysłowione to kraje europejskie, USA, Australia i Japonia. Ale zarówno w grupie krajów uprzemysłowionych jak i rozwijających się istnieją duże różnice między ludźmi. Dlatego można znaleźć wielu bardzo bogatych ludzi w krajach rozwijających się i wielu bardzo ubogich w krajach uprzemysłowionych. Tabela pokazuje niektóre spośród typowych różnic między krajami uprzemysłowionymi, a rozwijającymi się. Okres prosperity Reżimy w krajach rozwijających się, będące często dyktaturami, stale traciły poparcie mieszkańców wskutek kryzysu gospodarczego i represji. Jednocześnie wielu kierowało swój gniew przeciw dawnym mocarstwom kolonialnym, które ich zdaniem przez dłuższy czas ogołacały ich kraj z
bogactw. Stale pogarszające się warunki życia w krajach rozwijających się i coraz silniejsza krytyka wobec wcześniejszych mocarstw kolonialnych skłoniła społeczność międzynarodową do umorzenia dużych części długu dla największych dłużników, takich jak Bangladesz, Zambia i Sri Lanka. Społeczność międzynarodowa udzieliła także pomocy finansowej dla wsparcia procesów demokratyzacji. Wzrost niezadowolenia wśród zwykłych ludzi w dawnych koloniach i wzrost pomocy finansowej oraz presji ze strony społeczności międzynarodowej przyniosły efekty pod koniec lat 90-tych. Wiele spośród dawnych kolonii zaczęło inwestować w przemysł, rozbudowę, obalono wiele dyktatur i w wielu krajach wprowadzono wybory wielopartyjne oraz wolność wypowiedzi. Stopień ubóstwa był nadal wysoki, ale po raz pierwszy od dawna wielu odczuło wzrost gospodarczy oraz wzrost dobrobytu i zamożności. Wiele dzieci mogło pójść do szkoły, poprawiła się opieka zdrowotna, wielu miało dostęp do czystej wody i ludzie żyli dłużej. Kraje nowo uprzemysłowione Część krajów azjatyckich, takich jak Korea Południowa, Tajwan i Singapur doświadczyły w latach 80-tych i 90-tych dużego wzrostu gospodarczego, który doprowadził do podniesienia poziomu życia wielu osób. Te kraje nie odczuły kryzysu naftowego w 1973 roku tak mocno, jak wiele krajów afrykańskich. Rozwijały one budownictwo i przemysł od czasu zakończenia drugiej wojny światowej i przeznaczały duże sumy na wykształcenie osób mogących znaleźć zatrudnienie w przemyśle zaawansowanych technologii. Nazywamy te państwa krajami nowo uprzemysłowionymi. 16. czerwca 1976 roku policja w Południowej Afryce postrzeliła i zabiła 556 czarnoskórych uczniów w Soweto, dzielnicy Johannesburga. Około 10 000 uczniów demonstrowało przeciwko temu, że jedynie część nauczania odbywała się w ich języku ojczystym. Zabójstwa zwróciły uwagę społeczności międzynarodowej i przyczyniły się do bojkotu Południowej Afryki przez wiele krajów Nelson Mandela zostaje zaprzysiężony na prezydenta. Południowa Afryka staje się demokratyczna Południowa Afryka miała największy wzrost gospodarczy w Afryce, ale był on oparty na represjach czarnoskórej większości kraju. Pod koniec lat 70-tych kryzys naftowy dotknął także Południową Afrykę. Kryzys gospodarczy doprowadził do wysokiego poziomu bezrobocia, które objęło głównie czarnoskórą część społeczeństwa. Kryzys pogorszył jeszcze sprzeciw dużej części społeczności międzynarodowej, która bojkotowała kraj za politykę apartheidu. W wielu państwach, między innymi w Norwegii, zakazano handlu i udzielania pożyczek Południowej Afryce. Kryzys ekonomiczny i silne naciski zagraniczne doprowadziły do złagodzenia polityki apartheidu przez południowoafrykański rząd. Zniesiono na przykład zakaz małżeństw między białymi i czarnoskórymi. Po wielu spotkaniach między białym rządem i ANC zorganizowano też wolne wybory w 1994 roku. ANC otrzymało ponad 60 procent głosów i utworzono koalicyjny rząd z przywódcą ANC, Nelsonem Mandelą, jako prezydentem. Nelson Mandela Nelson Mandela (urodzony w 1918 roku) jako przywódca ANC był postacią jednoczącą czarnoskórą większość. Mandela walczył o równość w Południowej Afryce od czasów młodości, ale został aresztowany w 1964 roku i siedział w więzieniu 27 lat, aż do 1990 roku. Po rozmowach w 1990 roku między południowoafrykańskim liderem Frederikiem Willemem de Klerkiem a Nelsonem Mandelą ustalili oni, że konieczne jest przeprowadzenie wolnych wyborów. Mandela
wygrał wybory w 1994 roku i został prezydentem Południowej Afryki. Mandela i de Klerk otrzymali w 1993 roku pokojową nagrodę Nobla za swoją pracę na rzecz wprowadzenia demokracji w Południowej Afryce. Norwegia i kraje rozwijające się Podobnie jak wiele innych krajów uprzemysłowionych Norwegia w okresie powojennym udzielała pomocy krajom rozwijającym się. Począwszy od 1952 roku wybrane kraje otrzymały pieniądze, maszyny i pracowników do pomocy. Podczas gdy w latach 50-tych pomoc otrzymało tylko kilka państw afrykańskich, tak obecnie Norwegia udziela pomocy wielu krajom w różnych zakątkach świata, takich jak Azja, Afryka i Ameryka Południowa. Celem norweskiej pomocy było (i jest) wsparcie budowy przemysłu dla stworzenia wzrostu gospodarczego, zaspokojenie podstawowych ludzkich potrzeb i promowanie praw człowieka oraz demokracji. Podczas gdy wsparcie w latach 60-tych stanowiło zaledwie kilka promili, obecnie pomoc stanowi około 1 procent budżetu państwa. Pierwszy program pomocowy został wdrożony już w 1952 roku. Wówczas Norwegia zadbała o to, aby ubodzy rybacy w indyjskim stanie Kerala otrzymali motorowe łodzie rybackie i nowoczesny sprzęt rybacki, aby zwiększyć ilość wyławianych ryb. Celem pomocy było zwiększenie poziomu dobrobytu wśród indyjskiej ludności. Znajdź odpowiedź 21 Jakie były konsekwencje różnic etnicznych dla wcześniejszych kolonii? 22 Dlaczego w wielu krajach istniało dużo różnic etnicznych po dekolonizacji? 23 Dlaczego w wielu krajach rozwijających się doszło do kryzysu pod koniec lat 70-tych? 24 Jakich pozytywnych zmian doświadczyło wiele krajów rozwijających się pod koniec lat 90- tych? 25 Dlaczego wielu krajom rozwijającym się zaczęło się lepiej powodzić pod koniec lat 90- tych? 26 Co to jest kraj nowo uprzemysłowiony? Dyskutuj! 27 Dlaczego wielu krajom było tak trudno przejść ze stadium kraju rozwijającego się do kraju uprzemysłowionego? Zadanie 28 Wejdź na stronę internetową ONZ www.globalis.no. a Porównaj rozwój PKB (produktu krajowego brutto) w następujących krajach: Indie, Południowa Afryka, Algieria, Nigeria, Zambia i Kambodża. Jakie masz spostrzeżenia? b Przygotuj planszę prezentującą twoje spostrzeżenia. 29 Porównaj Gandhiego i Mandelę. Znajdujesz jakieś podobieństwa? 30 Wejdź na stronę internetową ministerstwa spraw zagranicznych. Odnajdź kraje którym Norwegia pomaga najbardziej i dowiedz się ile pieniędzy przeznacza na pomoc. 31 Jak można ulepszyć norweską pomoc dla państw rozwijających się? Wejdź na stronę internetową NORAD: www.norad.no. Dowiedz się jaka jest ich ocena norweskiej współpracy w ramach pomocy krajom rozwijającym się w 2007 roku. Do źródeł! 32 Spójrz na karykaturę na stronie 102. a Opisz co widzisz na karykaturze.
b c d e Kim są postacie w karykaturze? Przeczytaj tekst umieszczony w karykaturze. Czego dotyczy kpina? Co autor karykatury chciał przez nią wyrazić? Czy karykatura oddaje prawdziwy obraz rzeczywistości? Podsumowanie W nowych niepodległych państwach często występowały duże różnice etniczne między poszczególnymi grupami politycznymi. To sprawiało trudności w wypracowaniu wspólnej strategii odbudowy swoich państw. W niektórych państwach wybuchły wojny domowe. Po kryzysie naftowym w 1973 roku wiele krajów rozwijających się doświadczyło redukcji wpływów i wzrostu oprocentowania zaciągniętych pożyczek. To z kolei oznaczało konieczność cięć w systemie opieki społecznej. Wzrost niezadowolenia wśród zwykłych ludzi oraz większa pomoc ekonomiczna i presja społeczności międzynarodowej doprowadziły do zniesienia dyktatur. Inwestycje w budowę przemysłu doprowadziły do wzrostu gospodarczego i zwiększenia dobrobytu i zamożności. W 1994 roku, po wielu spotkaniach między białym rządem a ANC, w Południowej Afryce zorganizowano wolne wybory. ANC wygrała wybory, a Nelson Mandela został prezydentem.