Spis treści. Wstęp... 9

Podobne dokumenty
PRACE NAUKOWE. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Spójność społeczną, gospodarcza i terytorialna w polityce Unii Europejskiej.

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Spis treści. Wstęp... 9

Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a. Redaktor naukowy Teresa Kupczyk

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

PIĘCIOLECIE CZŁONKOSTWA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ

Spis treści. Wstęp... 9

na podstawie opracowania źródłowego pt.:

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1

Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim

Ocena spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej obszarów wiejskich w porównaniu z miastami

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I

Spis treści. Wstęp... 9

Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie

IMPLEMENTATION AND APLICATION ASPECTS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT. Scientific monograph edited by Edyta Sidorczuk Pietraszko

DOCHODY I WYDATKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W PRZEKROJU REGIONALNYM W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WYDATKÓW STRUKTURALNYCH

Iwona Nurzyńska. Fundusze Unii Europejskiej a system finansowania inwestycji ze środków publicznych w Polsce

Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego

THE LISBON STRATEGY FROM A PERSPECTIVE OF CHOSEN COUNTRIES AND REGIONS

III. Akty prawne. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego

Polska w Onii Europejskiej

Europejskiej w rozwoju wsi w latach

Wpływ wsparcia unijnego dla wsi i rolnictwa na rozwój województw. dr hab. Katarzyna Zawalińska

388 Jolanta Zawora STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU

Instrumenty Finansowe dla MŚP. Program COSME w Polsce

ANALIZA PORÓWNAWCZA KONIUNKTURY WOJEWÓDZTW POLSKI W LATACH

UCHWAŁA Nr RADY MINISTRÓW. z dnia 29 października 2013 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Wstęp Część 1. Sytuacja rodzin i wyzwania wobec polityki rodzinnej a sytuacja na rynku pracy wybrane aspekty

Znaczenie funduszy pomocowych Unii Europejskiej dla spójności społeczno-gospodarczej polskich regionów

INSTRUMENTY I METODY RACJONALIZACJI FINANSÓW PUBLICZNYCH

MAPA FUNDUSZY POŻYCZKOWYCH

FUNDUSZE STRUKTURALNE NA LATA ŹRÓDŁEM DOFINANSOWANIA SAMORZĄDÓW I ICH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH

KOMISJA EUROPEJSKA. Bruksela, dnia 13.IX.2006 K(2006)4010 wersja ostateczna. Pomocy państwa N 531/2006 Polska Mapa pomocy regionalnej

Fundusze unijne na lata

W WARSZAWIE. Elżbieta Adamowicz Konrad Walczyk KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE CZERWIEC 2018 PL ISSN Badanie okresowe nr 357

U C H W A Ł A Nr 157/2009 RADY MINISTRÓW. z dnia 15 września 2009 r.

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA

Koncepcja systemowego wsparcia przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Opinie, wnioski i rekomendacje

Fundusze strukturalne PLANOWANE NABORY WNIOSKÓW DO POSZCZEGÓLNYCH PROGRAMÓW I DZIAŁAŃ W RAMACH NPR

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt opracowany przez Wielkopolskie

FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions

Stan wdrażania perspektywy finansowej UE na lata

POLITYKA STRUKTURALNA UNII EUROPEJSKIEJ

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r.

Terminy naborów wniosków o dotacje z UE dla MSP (Małych i Średnich Przedsiębiorców) oraz dużych firm (dane na dzień r.)

Cracow University of Economics Poland

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R

Analiza udzielonego wsparcia dla przedsiębiorców. informacje ogólne. rozkład regionalny. Ewaluacje PO na dzień 25 lutego 2011 roku

Zwrotne finansowanie przedsiębiorstw ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w perspektywie finansowej

Spis treści. Summaries. Wstęp... 7

FUNDUSZE STRUKTURALNE I FUNDUSZ SPÓJNOŚCI W POLSCE NA LATA

Problemy rozwoju regionalnego. Redaktor naukowy Ryszard Brol

DR GRAŻYNA KUŚ. specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi

Średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Jednostka podziału administracyjnego kraju

Nabory wniosków w 2012 roku

STRUCTURES UNDER ECONOMIC CRISIS

BUDŻET WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO NA 2017 ROK

Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy

I. KONSEKWENCJE PRZEMIAN DEMOGRAFICZNYCH NA POZIOMIE KRAJOWYM. Patrycja Guja Wpływ transformacji ustrojowej na model rodziny w Polsce...

Szanse rozwoju gospodarczego Województwa Świętokrzyskiego w perspektywie realizacji RPOWŚ na lata Kielce, kwiecień 2008 r.

ASTERN BORDERIAND OF ENLARGED EUROPEAN UNION

SEKTOR USŁUG W POLSCE W UJĘCIU REGIONALNYM

POMOC PUBLICZNA. Katowice, 6 XII 2006 r.

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati Część I. Funkcjonowanie strefy euro

Brygida Beata Cupiał. Keywords: competitiveness, innovativeness, small and medium-sized enterprises, regional support policy

Adam Czudec. Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa

Fundusze nie tylko europejskie - jak z nich skorzystać? Ewa Cłapa

Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008

Doradzamy liderom jutra. Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B

PIOTR BtljDOWSKI ZOFIA SZWEDA-LEWANDOWSKA WOBEC. I STARZENIA Sil; W POLSCE W LATACH

Tworzenie programów w Unii Europejskiej

Minimum egzystencji w układzie przestrzennym w 2016 r. omówienie danych

POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ

ANALIZA PŁAC SPECJALISTÓW

KONWERGENCJA GOSPODARCZA POLSKI

Dotacje dla przedsiębiorstw z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka wdrażanego przez WARP (RIF)

Powierzchnia województw w 2012 roku w km²

XXIII OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA MŁODZIEŻY - Lubuskie 2017 w piłce siatkowej

Perspektywy rozwoju Pośredników Finansowych. Prospects for developments for Financial Intermediaries

Kapitał zagraniczny w Polsce w dobie globalizacji

Doświadczenia we wdrażaniu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Podlaskiego na lata

BADANIA STATYSTYCZNE W ZAKRESIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I REWITALIZACJI NA RZECZ POLITYKI SPÓJNOŚCI

Transkrypt:

Spis treści Wstęp... 9 Dariusz Waldziński, Spójność ekonomiczna Unii Europejskiej w świetle współczesnych przemian kulturowo-cywilizacyjnych... 11 Urszula Kalina-Prasznic, Ekonomiczne kontrowersje wokół europejskiego modelu socjalnego... 25 Giuseppe Calzoni, Współczesne wyzwania wobec polityki społecznej... 33 Andrzej Prusek, Spójność płac w warunkach integracji europejskiej jako wyzwanie rozwojowe dla Polski... 39 Filip Chybalski, Reforma systemu emerytalnego w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej... 48 Grażyna Węgrzyn, Innowacyjność gospodarki Unii Europejskiej a sytuacja na rynku pracy... 58 Iwona Kukulak-Dolata, Kształcenie jako instrument rozwoju kapitału ludzkiego w firmie... 67 Zofia Hasińska, Katarzyna Sipurzyńska-Rudnicka, Wpływ Wałbrzys kiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na lokalne rynki pracy... 82 Elżbieta Siek, Bezrobocie w wybranych krajach Unii Europejskiej w świetle migracji zagranicznych... 100 Anna Szymczak, Małgorzata Gawrycka, Wybrane aspekty rynku pracy w krajach Grupy Wyszehradzkiej po przystąpieniu do UE... 115 Жaнна Цауркубулe, Проблемы рынка труда Латвии в контексте европейской интеграции... 127 Алебтина Вишневская, Развитие маркетинговой макросреды латвийского рынка после вступления в Ес... 137 Krzysztof Piech, Weryfikacja trafności wybranych prognoz makroekonomicznych w Polsce... 152 Joanna Jahn, Wzrost gospodarczy w Unii Europejskiej w przekroju regionalnym... 166 Krzysztof Opolski, Piotr Modzelewski, Teoretyczne podstawy oceny absorpcji funduszy strukturalnych Unii Europejskiej zarys ujęcia systemowego... 195 Magdalena Wojarska, Fundusze strukturalne jako instrument konwergencji regionalnej na przykładzie Polski... 209 Piotr Nowak, Rola współpracy terytorialnej w zmniejszaniu dysproporcji rozwojowych Unii Europejskiej... 222

6 Jerzy Ładysz, Wspieranie współpracy transgranicznej i rozwoju regionalnego w Polsce przez mechanizmy finansowe europejskiego obszaru gospodarczego... 231 Sylwia Dołzbłasz, Rozwój współpracy międzynarodowej na poziomie regionalnym i lokalnym w Europie jako element polityki spójności... 243 Piotr Misztal, Wykorzystanie funduszy strukturalnych i efekty polityki regionalnej w nowych krajach członkowskich UE w okresie 2004-2006... 253 Katarzyna Surygała, Fundusze strukturalne Unii Europejskiej jako instrument realizacji prorozwojowej funkcji budżetów wybranych gmin województwa dolnośląskiego... 265 Anita Richert-Kaźmierska, Środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego a konkurencyjność polskich regionów na przykładzie województwa pomorskiego... 280 Andrzej Raczyk, Helena Dobrowolska-Kaniewska, Wstępna ocena realizacji działania 3.4 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na obszarze województwa dolnośląskiego... 291 Marcin Sobiecki, Wdrażanie SPO ROL na przykładzie działania 2.3 Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego... 302 Grzegorz Salwa, Problemy koordynacji przedsięwzięć zgłaszanych do współfinansowania w ramach Funduszu Spójności na przykładzie Programu ochrony wód zlewni rzek Ślęzy i Oławy oraz zarządzanie nimi... 316 Marek Angowski, Znaczenie środków pomocowych UE w podnoszeniu konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw sektora rolno-spożywczego w województwie lubelskim... 329 Małgorzata Dziembała, Konkurencyjność regionów południowego pogranicza Polski... 338 Jolanta Taraszkiewicz, Pomoc publiczna a spójność gospodarcza i społeczna Unii Europejskiej... 351 Alina Walenia, Rola budżetu samorządu województwa podkarpackiego w finansowaniu rozwoju regionalnego w warunkach członkostwa w UE... 361 Iwo Augustyński, Pomoc publiczna dla przedsiębiorców w realizacji celów polityki spójności społeczno-gospodarczej... 375 Andrzej Kras, Dopuszczalność udzielania pomocy publicznej dla usług o charakterze powszechnym w prawie Unii Europejskiej... 382 Summaries Dariusz Waldziński, Economic Cohesion of the European Union in the Light of the Modern Cultural and Civilization Transformations... 24 Urszula Kalina-Prasznic, Economic Controversies over the European Social Model... 32

Giuseppe Calzoni, Contemporary Challenges for Social Policy... 38 Andrzej Prusek, Cohesion of Wages in Conditions of European Integration as Development Challenge for Poland... 47 Filip Chybalski, Pension Reform in CEE Countries... 57 Grażyna Węgrzyn, Innovation in European Economies and the Situation in Labour Markets... 66 Iwona Kukulak-Dolata, Education as the Main Tool of the Development of the Human s Capital in the Company... 81 Zofia Hasińska, Katarzyna Sipurzyńska-Rudnicka, Wałbrzych Special Economic Zone and its Impact on Local Labour Markets... 99 Elżbieta Siek, Unemployment in Selected Countries of the European Union in the Light of Migration Abroad... 114 Anna Szymczak, Małgorzata Gawrycka, The Chosen Aspects of the Labour Market of The Wysehrad Group Countries after the Accession to EU... 126 Zhanna Caurkubule, Problems of Labour Market in Latvia in the Context of European Integration... 136 Alevtina Vishnevska, The Changes of Macroeconomic Conditions in Latvia after European Union s Accession... 151 Krzysztof Piech, The Verification of Selected Macroeconomic Forecasts Accuracy in Poland... 165 Joanna Jahn, Economic Growth in the European Union in Regional Section. 186 Krzysztof Opolski, Piotr Modzelewski, Appraisal of Absorption of the Structural Funds of the European Union Theoretical and Systemic Background... 207 Magdalena Wojarska, Structural Funds as the Instrument of the Regional Convergence on the Example of Poland... 221 Piotr Nowak, The Role of the Territorial Cooperation in Decreasing of Development Disproportion in the European Union... 230 Jerzy Ładysz, Fostering Cross-border Co-operation and Regional Development in Poland by the European Economic Area Financial Mechanisms. 242 Sylwia Dołzbłasz, Development of International Co-operation on a Regional and Local Level in Europe as an Element of Cohesion Policy... 252 Piotr Misztal, Structural Funds Usage and Regional Policy Effects in the New European Union Member States in Years 2004-2006... 264 Katarzyna Surygała, European Funds as an Element of Budgets in Chosen Communities of Lower Silesia and their Influence on Region s Development... 279 Anita Richert-Kaźmierska, Financial Support of European Regional Development Found and Competitiveness of Polish Regions on the Example of Pomorskie Voivodeship... 290 Andrzej Raczyk, Helena Dobrowolska-Kaniewska, Preliminary Assessment of Measure 3.4 Implementation under Integrated Regional Operational Programme in Lower Silesia Voivodeship... 301 7

8 Marcin Sobiecki, Implementation of SPO ROL on the Example of the 2.3 Measure Development of Rural Regions and Preservation and Protection of Cultural Heritage... 315 Grzegorz Salwa, Problems of Coordination and Management of Undertakings Proposed for Cofinancing within Cohesion Fund on the Example of Protection of Water of the Sleza and Olava Rivers Programme... 328 Marek Angowski, The Importance of EU Supporting Funds in Competitiveness Improvement of Agri-Food Sector s S&M Enterprises in Lublin Region... 337 Małgorzata Dziembała, Competitiveness of the Regions of Poland s Southern Borderland... 350 Jolanta Taraszkiewicz, State Aid and Social-Economic Cohesion in the European Union... 360 Alina Walenia, The Role of the Budget of the Podkarpackie Region in Financing Regional Development in the Scope of EU Membership... 374 Iwo Augustyński, Role of State Aid in Cohesion Policy... 381 Andrzej Kras, The Admissibility of State Aid for Services of General Interest in European Law... 392

prace naukowe uniwersytetu ekonomicznego we Wrocławiu Nr 21 2008 Spójność społeczna, gospodarcza i terytorialna w polityce Unii Europejskiej Iwo Augustyński Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Pomoc publiczna dla przedsiębiorców w realizacji celów polityki spójności społeczno-gospodarczej Celem publikacji jest próba odpowiedzi na pytanie, czy pomoc publiczna jest narzędziem realizacji polityki spójności społecznej (co sugerowałby nacisk kładziony na walkę z bezrobociem) czy też gospodarczej. 1. Definicja pomocy publicznej dla przedsiębiorców Aby lepiej zrozumieć rolę pomocy publicznej dla przedsiębiorców w realizacji polityki spójności, należy wyjaśnić, na czym ta pomoc polega. W kwalifikacji danego środka jako pomocy nie mają znaczenia ani powody, dla których ów środek został zastosowany, ani cele, które ma realizować, ani forma, w jakiej został użyty, a jedynie skutki dla konkurencji na rynku. Pomoc publiczna oznacza zatem określoną korzyść, którą przedsiębiorca otrzymuje, a której nie mógłby otrzymać w ramach zwykłej swojej działalności gospodarczej 1. Ustawa o pomocy publicznej w Polsce z 2002 r. określała ją jako przysporzenie korzyści finansowych określonemu przedsiębiorcy w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej 2. Przysporzenie takie, zgodnie z art. 87 ust. 1 TWE, stanowi pomoc, jeżeli spełnione są łącznie cztery przesłanki: 1) wsparcie pochodzi ze środków publicznych i obciąża budżet (transfer środków pieniężnych lub rzeczowych do beneficjenta lub zmniejszanie obciążeń beneficjenta), 1 S. Dudzik, Pomoc państwa dla przedsiębiorstw publicznych w prawie wspólnoty europejskiej. Między neutralnością a zaangażowaniem, Zakamycze 2002, s. 34. 2 Ustawa o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, DzU 2002, nr 141, poz. 1177. Obecnie obowiązująca ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (DzU 2004, nr 123, poz. 1291) nie zawiera definicji pomocy publicznej dla przedsiębiorców, kwestia ta wchodzi bowiem w zakres kompetencji prawa wspólnotowego. Rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 z marca 1999 r., obowiązujące w polskim prawie wprost, określa pomoc jako każdy środek, spełniający wszystkie przesłanki ustanowione w art. 87 ust. 1 TWE (art. 1).

376 2) stwarza uprzywilejowaną pozycję dla beneficjenta (przynosi korzyść ekonomiczną), 3) zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji, 4) wpływa na handel między państwami członkowskimi. Punkt drugi dotyczy bardzo ważnego warunku, jaki musi spełniać rozpatrywana działalność państwa jest to warunek selektywności. Co do zasady, selektywność może wynikać z samych przepisów prawa albo też być rezultatem władzy dyskrecjonalnej uprawnionych organów. To, co przesądza o selektywnym charakterze oddziaływania państwa na gospodarkę, to zasięg tego oddziaływania, ograniczony przez kryteria 3 : 1) przedmiotowe (pomoc sektorowa) pomoc jest ograniczona do przedsiębiorców konkretnego sektora gospodarczego. Jej cechą charakterystyczną jest więc to, że adresowana jest do określonej grupy przedsiębiorców, którym państwo zamierza udzielać pomocy ze względu na przynależność do określonego sektora. Może mieć ona różne przeznaczenie (regionalne i horyzontalne), ale jeżeli jest skierowana do wszystkich przedsiębiorców określonego sektora, jest pomocą sektorową; 2) podmiotowe (pomoc horyzontalna) cechą wyróżniającą tego typu pomocy jest to, że jej dopuszczalność nie jest uzależniona od tego, gdzie beneficjent prowadzi działalność gospodarczą, ani też do jakiego sektora należy. W swej istocie pomoc horyzontalna jest adresowana do wszystkich przedsiębiorców, którzy dzięki niej będą realizować określone cele. W Unii Europejskiej i w Polsce lista tych celów ma charakter zamknięty i obejmuje nakłady na: ratowanie i restrukturyzację, badania i rozwój, rozwój MŚP, zatrudnienie, ochronę środowiska oraz szkolenia; 3) terytorialne (pomoc regionalna) pomoc jest przeznaczona dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na obszarach, gdzie interwencja państwa jest uzasadniana koniecznością ułatwienia lub przyspieszenia ich rozwoju gospodarczego. Należy zauważyć, że poszczególne rodzaje pomocy częściowo się pokrywają. Jeden przedsiębiorca może otrzymać pomoc z różnych tytułów (na przykład sektorową i horyzontalną) jednocześnie, a nawet otrzymać pomoc na ten sam cel w ramach pomocy z różnych programów pomocowych (na przykład pomoc na badania i rozwój lub ochronę środowiska). Dlatego jest to podział umowny i raczej odzwierciedla intencje państwa udzielającego pomocy niż jej realny efekt. 2. Wpływ pomocy publicznej na spójność społeczno-gospodarczą regionów w Polsce W celu zweryfikowania tezy o pozytywnym wpływie pomocy publicznej w Polsce na spójność społeczno-gospodarczą dokonano analizy zależności między wyso- 3 P. Pełka, M. Stasiak, Pomoc publiczna dla przedsiębiorców w Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2002, s. 24.

377 kością stóp bezrobocia w regionach a pomocą publiczną przeznaczoną na zatrudnienie oraz między wielkością inwestycji prywatnych w regionach a poziomem wsparcia publicznego inwestycji w okresie 2001-2005. Województwa uszeregowano metodą rang ze względu na wielkość każdej z cech. Najniższa ranga odpowiada największej wartości danej cechy (największa stopa bezrobocia, największa pomoc na walkę z bezrobociem, największe inwestycje itd.). W efekcie województwo, w którym dana cecha miała wartość największą, uzyskało 1 miejsce, a to, w którym cecha miała wartość najmniejszą miejsce ostatnie 16. Następnie w każdej z grup obliczono różnicę między rangami w poszczególnych latach. W przypadku wykresu 1 ujemna różnica rang oznacza, że dane województwo otrzymuje mniejszą pomoc niżby to wynikało z jego potrzeb. Natomiast interpretacja dodatniej różnicy jest taka, że region otrzymuje na dany cel, w porównaniu z innymi, nieproporcjonalnie dużą pomoc. Optymalną sytuacją jest zatem zerowa różnica rang, ponieważ oznacza ona, że dane województwo otrzymuje wsparcie proporcjonalne do swoich problemów. W przypadku wykresu 2, zakładając pozytywny związek między pomocą a inwestycjami 4, najlepsza jest sytuacja, gdy różnica rang jest największa. Można to w świetle przyjętych założeń zinterpretować tak, iż regiony o najmniejszych inwestycjach prywatnych otrzymywałyby największą pomoc publiczną (działającą jako katalizator), a regiony o największych inwestycjach pomoc najmniejszą 5. Założenie to byłoby osłabione w momencie wystąpienia efektu wypychania. Analizy przeprowadzone w Hiszpanii 6 wykazały, że firmy w większości pozytywnie reagują na dotacje na badania i rozwój zwiększając własne wydatki, jednak w przypadku ok. 30% przedsiębiorstw nie można było wykluczyć efektu wypychania środków prywatnych. Nowsze badania przeprowadzone w Finlandii 7 nie potwierdziły jednak występowania efektu wypychania. Zauważono natomiast istnienie efektu mnożnika, tzn. przedsiębiorstwa starające się o środki publiczne na badania i rozwój zwiększały również własne nakłady na ten cel. Efekt ten wystąpił silniej w firmach dużych niż małych i średnich. Dotychczas jednak nie przeprowadzono kompleksowych badań analizujących występowanie tego zjawiska w gospodarce. Pierwszy wniosek, jaki się nasuwa po analizie powyższych wykresów, jest taki, iż świadczenie pomocy publicznej w Polsce nie ma bliższego i bezpośredniego związku 4 Współczynnik korelacji Spearmana jest istotny (p < 0,0002) i dodatni na poziomie ok. 0,8 we wszystkich latach oprócz 2004 r. Brak jest jednak badań stwierdzających realne istnienie i kierunek zależności przyczynowo-skutkowej. 5 Powyższa analiza pokazuje przede wszystkim, jak zmieniały się w czasie relacje między pomocą publiczną a PKB i stopą bezrobocia w regionach. Nie odpowiada na pytania o siłę zależności oraz ewentualne opóźnienia czasowe. Na badane zjawisko wpływ może mieć również liczba przedsiębiorstw (zwłaszcza dużych) w poszczególnych województwach. 6 I. Busom, An empirical evaluation of the effects of R&D subsidies, Burch Center Working Paper No. B99/05, University of California, Berkeley 1999. 7 Jyrki Ali-Yrkkö, Imact of public R&D financing on private R&D. Does financial constraint matter?, Working Paper Nr 30/February 2005, European Network of Economic Policy Research Institutes, www.enepri.org.

378 15 10 Różnica rang 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 5 10 15 2001 2002 2003 2004 2005 1. Dolnośląskie 2. Kujawsko-pomorskie 3. Lubelskie 4. Lubuskie 5. Łódzkie 6. Małopolskie 7. Mazowieckie 8. Opolskie 9. Podkarpackie 10. Podlaskie 11. Pomorskie 12. Śląskie 13. Świętokrzyskie 14. Warmińsko-mazurskie 15. Wielkopolskie 16. Zachodniopomorskie Rys. 1. Zależności między stopą bezrobocia w województwach a pomocą publiczną na zatrudnienie w okresie 2001-2005 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UOKiK. z sytuacją społeczno-gospodarczą panującą w województwach. W przypadku walki z bezrobociem tylko w województwie łódzkim w 2001 r., województwie warmińsko-mazurskim w 2002 r. oraz województwie wielkopolskim w 2004 r. wsparcie publiczne korespondowało ze skalą problemu. Największe dysproporcje występowały natomiast w województwach lubuskim i zachodniopomorskim, które otrzymywały niewspółmiernie mało środków w stosunku do występujących tam problemów, oraz w województwach małopolskim, podkarpackim i wielkopolskim, które otrzymały stosunkowo dużo środków na walkę z bezrobociem. W przypadku dziewięciu województw różnica rang nie przekraczała 10, a w trzech województwach 5. W badanym okresie sześć regionów, mimo wysokiej stopy bezrobocia, otrzymało stosunkowo niewielką pomoc, natomiast 4 województwa znalazły się w sytuacji odwrotnej. W pozostałych sześciu zmieniało się to w poszczególnych latach. Gdyby wyznaczyć linię trendu, to okazałoby się, że do 2005 r. zależności między stopą bezrobocia a pomocą publiczną malały w województwach dolnośląskim, lubuskim i wielkopolskim, rosły natomiast w województwach łódzkim, podkarpackim, mazowieckim oraz śląskim. W przypadku 10 województw w 2005 r. nastąpiła zmiana w dotychczasowym

379 15 10 Różnica rang 5 0 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 10 15 2001 2002 2003 2004 2005 1. Dolnośląskie 2. Kujawsko-pomorskie 3. Lubelskie 4. Lubuskie 5. Łódzkie 6. Małopolskie 7. Mazowieckie 8. Opolskie 9. Podkarpackie 10. Podlaskie 11. Pomorskie 12. Śląskie 13. Świętokrzyskie 14. Warmińsko-mazurskie 15. Wielkopolskie 16. Zachodniopomorskie Rys. 2. Zależności między inwestycjami prywatnymi w województwach a pomocą publiczną na inwestycje w okresie 2001-2005 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UOKiK. kształtowaniu się relacji pomocy publicznej do stopy bezrobocia. W połowie przypadków nastąpiło zmniejszenie różnic, a w drugiej połowie różnice te się zwiększyły. Rozdysponowanie pomocy inwestycyjnej było znacznie mniej zróżnicowane. W dziewięciu województwach wystąpiły okresy, kiedy zajmowały one taką samą pozycję w kraju, zarówno w odniesieniu do inwestycji prywatnych, jak i pomocy publicznej wspierającej inwestycje. W województwie opolskim dysproporcje nie wystąpiły w latach 2001 i 2002. Należy jednak zauważyć, iż właśnie w 2004 r. te nierówności były największe w 7 regionach (wzrosły w 9, a utrzymały się w trzech). Natomiast w 2005 r. różnice te zmalały w 13 województwach, a tylko w jednym wzrosły. Cztery regiony, które odnotowały najwyższy poziom inwestycji na swoim terenie (mazowieckie, śląskie, dolnośląskie i wielkopolskie), otrzymywały w latach 2001-2005 stosunkowo duże wsparcie publiczne. Wyjątkiem są województwa mazowieckie i wielkopolskie, w których w 2004 r. nastąpił gwałtowny spadek pomocy publicznej. W przypadku siedmiu województw różnica rang przekroczyła 5 punktów, a tylko w województwie opolskim 10 punktów. W badanym okresie pięć regionów, odnotowując wysokie nakłady inwestycji prywatnych, otrzymało stosunkowo skrom-

380 ną pomoc państwa, a cztery województwa otrzymały dość dużą pomoc na wspieranie relatywnie niskich inwestycji (podkarpackie, podlaskie, pomorskie i śląskie). W pozostałych siedmiu regionach sytuacja zmieniała się w poszczególnych latach. Próbując wyznaczyć linię trendu, należy stwierdzić, iż różnice między inwestycjami prywatnymi a pomocą publiczną do 2004 r. rosły w województwie podlaskim i pomorskim, a w województwie śląskim utrzymywały się na stałym poziomie (z wyjątkiem 2004 r.). W pozostałych województwach nie można określić kierunku zmian. Tak niewielkie zróżnicowanie świadczy o małym (z punktu widzenia polityki spójności i polityki regionalnej) znaczeniu pomocy publicznej wspierającej inwestycje. 3. Wnioski Na podstawie doświadczeń pierwszego okresu transformacji należy stwierdzić, że świadczenie pomocy publicznej w Polsce nie korespondowało ani z polityką spójności, ani z polityką rozwoju regionalnego. Sytuacja ta powinna jednak się zmienić. Założenia polityki pomocy publicznej dla przedsiębiorców w Polsce zostały przedstawione w Programie polityki w zakresie pomocy publicznej na lata 2005-2010 8, przyjętym przez Radę Ministrów 29 marca 2005 r. Głównym celem tego programu jest skorelowanie krajowej polityki pomocy publicznej ze standardami i tendencjami w Unii Europejskiej. Do celów szczegółowych, wymagających działania w pierwszej kolejności, zaliczono koncentrację pomocy na kierunkach prorozwojowych oraz poprawę skuteczności i efektywności udzielanej pomocy. Realizacja tych wytycznych wiąże się przede wszystkim ze zmianą struktury świadczonej pomocy w postaci zwiększenia udziału pomocy horyzontalnej kosztem pomocy sektorowej. Będzie to możliwe głównie dzięki zakończeniu procesów restrukturyzacji sektora hutnictwa i górnictwa, które dotychczas pochłaniały większość środków przeznaczonych na wsparcie przedsiębiorstw. Środki mają być kierowane głównie na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw w formie dofinansowania inwestycji oraz wsparcie badań i prac rozwojowych. Planowany jest również rozwój pomocy regionalnej, m.in. jako wsparcie dla przedsiębiorców inwestujących w specjalnych strefach ekonomicznych. Istotnym elementem tych działań będzie realizacja programów operacyjnych finansowanych przez Unię Europejską przy wsparciu środków budżetu krajowego. Zwiększenie skuteczności i efektywności udzielanej pomocy publicznej powinno się odbyć dzięki zmianom instytucjonalnym, legislacyjnym i organizacyjnym 9. W Programie przewidziano następujące działania: uruchomienie systemu kompleksowego monitorowania pomocy publicznej, stworzenie systemu badania skuteczności i efektywności wybranych programów pomocowych na etapie ex-post obejmującego 8 Program polityki w zakresie pomocy publicznej na lata 2005-2010, MGiP, UOKiK, Warszawa, marzec 2005. 9 Tamże, s. 29.

381 aspekty wpływu pomocy na konkurencję oraz kwestie kumulacji i transparentności pomocy. W ramach zmian legislacyjnych przewidziano stworzenie instrumentów prawnych, dyscyplinujących organy udzielające pomocy publicznej w zakresie obowiązków sprawozdawczych, oraz przegląd i uporządkowanie aktów prawnych, będących podstawą udzielania pomocy publicznej pod kątem wyeliminowania instrumentów nieefektywnych, dublujących się bądź pozostających w gestii różnych organów. Działania organizacyjne mają polegać przede wszystkim na poprawie monitoringu w formie stworzenia bazy danych o udzielonej pomocy. Dodatkowo planowane jest wyeliminowanie różnic o charakterze metodologicznym w zakresie sprawozdawczości. Ważną inicjatywą jest również uporządkowanie procedur tworzenia i wdrażania nowych programów pomocy oraz współpracy międzyresortowej w dziedzinie planowanych zmian w polityce pomocy publicznej. Literatura Ali-Yrkkö Jyrki, Imact of public R&D financing on private R&D. Does financial constraint matter?, Working Paper Nr 30/February 2005, European Network of Economic Policy Research Institutes, www.enepri.org. Busom I., An empirical evaluation of the effects of R&D subsidies, Burch Center Working Paper No. B99/05, University of California, Berkeley 1999. Dudzik S., Pomoc państwa dla przedsiębiorstw publicznych w prawie wspólnoty europejskiej. Między neutralnością a zaangażowaniem, Zakamycze 2002. Dziennik Ustaw 2002, nr 141, poz. 1177. Dziennik Ustaw 2004, nr 123, poz. 1291. Pełka P., Stasiak M., Pomoc publiczna dla przedsiębiorców w Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2002. Program polityki w zakresie pomocy publicznej na lata 2005-2010, MGiP, UOKiK, Warszawa, marzec 2005. Role of State Aid in Cohesion Policy Summary This paper tries to evaluate the role of the state aid in the cohesion policy in Poland. It was done using the correlation between state aid and changes in GDP and unemployment rate in Polish regions. During period 2001-2005 there is little connection between these three variables. That means state aid plays little role in regional cohesion in Poland. Additionally there is no sign that Polish government intentionally shaped its support to companies according to regional needs. Further plans concerning state aid suggest its closer tights to the European cohesion policy which should improve its quality and positive influence on regional cohesion in Poland.