Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku 5 Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku Stnisłw Leszczyński, Jonn Pilch-Kowlczyk, Andrzej Smereczyński, Stnisłw Nowk, Krystin Rudzki 5 ANATOMIA RADIOLOGICZNA 5 6 7 8 c Rycin 5. c. rtg, dnie dwukontrstowe. Prwidłowy orz przełyku w różnych fzch wypełnieni zwiesiną rytową. Segmenty przełyku I Ich stosunki z otoczeniem Segment. krtniowy. Rozpoczyn się od mięśni zwiercz pierścienno-grdłowego, który jest w stłym npięciu spoczynkowym. Npięcie to spd do zer, kiedy połknięty kęs pokrmowy pod wpływem fli perystltycznej zliż się do rozluźnionego zwiercz. Po przejściu tej fli zwiercz powrc do npięci spoczynkowego (tj. do skurczu) i kt połykni jest zkończony. W tym segmencie mogą powstć zurzeni czynnościowe, uchyłki tylne (Zenker) i uchyłki oczne zchyłku gruszkowtego orz nowotwory i inne zminy. 9 0 Th Rycin 5.. Segmenty przełyku: w rzucie tylno-przednim; w rzucie ocznym. Opis w tekście. Segment. ztchwiczy. Nie jest widoczny n zdjęciu przeglądowym (otczją go tknki ezpowietrzne). W TK jest sło odgrniczony od sąsiednich nrządów, przyleg do tylnej ściny tchwicy i przednich rzegów trzonów kręgowych. Może yć uciśnięty przez powiększony gruczoł trczowy, węzły chłonne, uchyłek grdłowo-przełykowy (Zenker) i wyrośl kostne n przednich rzegch trzonów kręgów. Segment. przytchwiczy. Położony jest po lewej stronie tchwicy i nieco ku tyłowi, rzdko z tchwicą. 67
5 Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku N zdjęciu przeglądowym w rzucie tylno-przednim może yć widoczny, zwłszcz jego prwy rzeg, w postci psm opłucnowo-przełykowego, częściej po wypełnieniu przełyku zwiesiną cieniującą lu powietrzem. W TK znjduje się po lewej stronie tchwicy i nieco ku tyłowi od niej, od przodu kręgosłup piersiowego. Może yć uciśnięty przez tętnik pni rmienno- głowowego, wole i guz śródpiersi. Uleg przemieszczeniu przez zminy liznowte w szczycie płuc lu wskutek zwłóknieni śródpiersi. Nowotwory w tym segmencie są rzdkie. Segment. ortlny. N przedniej i ocznej (lewej) ścinie tego segmentu łuk orty tworzy zgłęienie. W przypdku prwostronnego łuku orty zgłęienie to widoczne jest po prwej stronie segmentu. W TK segment ten znjduje się nieco n lewo od tchwicy i przyśrodkowo do tylnego rzegu orty. N tylnej ścinie segmentu może wystąpić przewężenie wywołne przez tętnicę podoojczykową prwą. Pozprzełykowo przeiegjąc tętnic podoojczykow lew (rteri lusori sinistr) wrz z przewodem tętniczym lu więzdłem Botll może tworzyć pętlę uciskjącą ten segment. Ucisk może również powodowć podwójny łuk orty. Zwężenie cieśni orty może tworzyć zgłęienie w przełyku w ksztłcie trójki (górną część zgłęieni wywołuje rozszerzenie liższej części orty i prestenotyczne rozszerzenie tętnicy podoojczkowej lewej, dolną część zgłęieni wywołuje rozszerzenie poststenotyczne orty). Segment 5. ortlno-płucny (trójkąt ortlno-oskrzelowy). Przełyk w tym miejscu rozszerz się w ksztłcie trójkąt (między dolnym rzegiem łuku orty górnym rzegiem lewego oskrzel). Szczyt trójkąt znjduje się n wysokości okn ortlno-płucnego. Okno to jest widoczne między dolnym rzegiem łuku orty lewą tętnicą płucną. Do tego okn zgłęi się ścin przełyku. Brk tego zgłęieni może sugerowć istnienie guz lu powiększenie węzłów chłonnych w oknie ortlno-płucnym. Po prwej stronie przełyk n tym poziomie może yć uciśnięty przez tylną część łuku żyły nieprzystej. W TK trójkąt ten znjduje się z tchwicą, po jej lewej stronie lu pod jej rozdwojeniem i przed ortą zstępującą orz może przylegć do tylnej części łuku żyły nieprzystej. Nieco poniżej widoczn jest tętnic płucn lew i zchyłek zygo-przełykowy. Segment 6. oskrzelowy. Przedni ścin przełyku n tym poziomie jest uciśnięt przez lewe oskrzele. W TK segment ten przyleg n poziomie rozdwojeni tchwicy do oskrzel lewego. Między przełyk i żyłę nieprzystą zgłęi się płuco prwe, tworząc zchyłek zygo-przełykowy. Segment 7. międzyoskrzelowy. Rozciąg się od rozdwojeni tchwicy do górnego rzegu lewego przedsionk. W TK segment ten jest między oskrzelem głównym prwym lewym, liżej lewego. Czsem widoczne jest zgłęienie płuc prwego między przełyk żyłę nieprzystą, tworząc niższą część zchyłku zygo-przełykowego. Powiększone węzły rozdwojeni tchwicy mogą uciskć przednią ścinę przełyku i znieksztłcć linię zchyłku zygo-przełykowego, któr zmist prostego lu łukowtego przeiegu n lewą stronę wypukl się n prwą stronę. W segmencie tym mogą powstć uchyłki. Segment 8. pozsercowy. Przyleg nieco łukowto do tylnej powierzchni lewego przedsionk. Wspólny pień żył płucnych może niekiedy uciskć jego przednią ścinę. W TK segment ten znjduje się tuż z lewym przedsionkiem i od przodu orty wstępującej, po jej prwej stronie orz n lewo i ku przodowi od żyły nieprzystej. W przypdku powiększeni lewego przedsionk segment ten jest przewężony i łukowto przemieszczony ku tyłowi, co njlepiej jest widoczne w pozycji niskiego skłonu. Może yć również uciśnięty przez wydłużoną ortę lu jej tętnik. Ucisk ten jest njlepiej widoczny w pozycji niskiego skłonu. Segment 9. ndprzeponowy (ńk przełyku). M on większą zdolność rozszerzni (zróżnicown udow i większ przestrzeń potencjln w otoczeniu). Przy głęokim wdechu nstępuje ucisk segmentu przeponowego przez odnogi przepony, co przy fli perystltycznej powoduje rozszerzenie segmentu ndprzeponowego i utworzenie ńki ndprzeponowej przełyku. Bńk t jest symetryczn: w rzucie tylno-przednim jest rdziej wypukł po prwej stronie i znjduje się niżej niż po lewej stronie. Od przodu ńk t m zrys wklęsły, co jest spowodowne modelowniem się jej n przedkręgosłupowej części przepony. Przy dolnym rzegu ńki widoczne są czsem wręy, wywołne przez dodtkowe wiązki mięśniowe otczjące górną część rozworu przełykowego. W TK segment ten jest widoczny przed ortą zstępującą. Od przodu i nieco n prwo znjduje się 68
Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku 5 żył główn doln. Do przełyku przyleg płuco prwe, zgłęijące się do zchyłku zygo-przełykowego. W dolnym odcinku przełyku występują, częściej niż w innych segmentch, zminy zplne, nowotworowe, żylki i przepukliny. Segment 0. przeponowy. W zleżności od fzy oddechowej zmieni swoje położenie w rozworze przeponowym o cm. W czsie głęokiego wdechu, kiedy odnogi zciskją kleszczowo ten segment, przyjmuje n przekroju ksztłt płskiego klin, zwróconego szczytem ku górze i n lewą stronę. W czsie wdechu m w rzucie przednim skośnym prwym ząkowne zrysy. Przy rdzo głęokim wdechu może powstć prwie okrężne jego przewężenie. W tym segmencie przełyk jest kątowo zgięty i przemieszczony przez odnogi przepony n prwą stronę. W TK widoczne są odnogi przepony oddzieljące przełyk od żołądk, poniżej odnogi otczjące ortę. Sm rozwór przełykowy przepony utworzony jest njczęściej przez prwą odnogę przepony, w rzdkich przypdkch przez lewą i prwą odnogę. Prw odnog jest szersz i dłuższ niż lew. Przeieg rozworu jest skośny. Segment. rzuszny. Znjduje się poniżej rozworu przełykowego i sięg do wpustu żołądk. Od przodu pokryty jest otrzewną, od tyłu luźną tknką łączną. Z wątroą połączony jest więzdłem wątroowo-przełykowym. Długość jego jest zmienn ( 5 cm). W czsie przechodzeni treści pokrmowej może się zncznie lejkowto rozszerzć. M znczne spoczynkowe npięcie, stąd nzw dolny zwiercz przełyku. W TK powietrze w tym segmencie widoczne jest w 80% przypdków, co umożliwi ocenę gruości jego ściny. Rycin 5.,. rtg, dnie dwukontrstowe. Segmenty przełyku: segment ortlny (zgłęienie łuku orty), segment ortlno -płucny (wypuklenie przełyku w kierunku okn ortlno-płucnego), segment oskrzelowy (ucisk przełyku poniżej segmentu ortlno-płucnego). 69
5 Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku 5 T Th T Th Rycin 5.,. Schemt orzu TK. Segment ztchwiczy przełyku. Przełyk () przyleg do tylnej ściny tchwicy (T). tętnic podoojczykow, tętnic szyjn wspóln,, 5 żyły rmienno-głowowe. Rycin 5.5,. Schemt orzu TK. Segment ortlny przełyku. Zwężenie przełyku n poziomie tylnej części łuku orty (). Po prwej stronie ort () przyleg do tchwicy (T). żył główn, żył nieprzyst. 5 T Th Th5 Th5 c Rycin 5.6. Schemt orzu TK. Segment ortlno-płucny przełyku (): przełyk () z tchwicą (T) po jej lewej stronie i przed ortą zstępującą () ( ort wstępując, żył główn górn, żył nieprzyst, ił strzłk węzeł Botll, czrn strzłk zchyłek zygo-przełykowy). Szeroki, wypełniony powietrzem przełyk przyleg do tylnej części łuku żyły nieprzystej. Żył t otcz tchwicę (T) i uchodzi do żyły głównej górnej; c nieco poniżej widoczn jest tętnic płucn (5), tętnic płucn lew i zchyłek zygo-przełykowy (czrn strzłk). 70
Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku 5 5 6 7 Th6 Rycin 5.8,. Schemt orzu TK. Segment oskrzelowy przełyku. Przełyk ściśle przyleg do tylnej ściny oskrzel lewego, od tyłu do orty po jej prwej stronie. przełyk, lewe oskrzele, tętnic płucn, ort wstępując, ort zstępując, 5 żył główn górn, 6 prwe oskrzele pośrednie, 7 żył nieprzyst. Rycin 5.7. rtg, dnie dwukontrstowe. Uchyłkowte zgłęienie przełyku w kierunku okn ortlno-płucnego powyżej lewego oskrzel wciskjącego się w kierunku świtł przełyku. Rycin 5.9. rtg, dnie dwukontrstowe. Przełyk uciśnięty przez łuk orty, niżej wypukły segment ortlno-płucny (zgłęijący się do okn ortlno-płucnego), dlej ucisk przedniej ściny przełyku przez oskrzele lewe. 7
5 Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku Th7 Rycin 5.0,. Schemt orzu TK. Segment międzyoskrzelowy przełyku. Przełyk () położony jest liżej oskrzel lewego. Między przełyk i żyłę nieprzystą zgłęi się płuco prwe w zchyłek zygo-przełykowy (strzłk). ort wstępując, ort zstępując, żył nieprzyst, tętnic płucn. Rycin 5.. RTG, dnie dwukontrstowe. P rzełyk uciskny przez wydłużoną ortę. W W A Ż A Ż Th9 Th9 Th0 c Rycin 5. c. Schemt orzu TK. Segment ndprzeponowy przełyku. Przełyk () leży od przodu od orty zstępującej () i ku tyłowi od żyły głównej dolnej. Przyleg do niego płuco prwe. Poniżej kręgu Th 9 Th 0 widoczne są odnogi przepony otczjące przełyk. W wątro, Ż żołądek, śledzion. Ku przodowi od żyły nieprzystej () znjduje się zchyłek zygo-przełykowy (strzłk). żył główn doln. 7
Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku 5 W Ż W Ż A Th0 Th Th0 A c Rycin 5.. Odnogi przepony:, schemt orzu TK. Łukowto wypukły zrys przekroju poprzecznego prwej odnogi i nieco wklęsły lewej odnogi (). Poniżej przełyk jest już niewidoczny (), odnogi otczją ortę. W wątro, A ort, śledzion, Ż żołądek; c TK. Odnogi przepony otczjące ortę. 7
5 Antomi rdiologiczn i metody orzowni przełyku Rycin 5.. rtg, dnie dwukontrstowe. Segment rzuszny przełyku: widok w czsie skurczu odnóg przepony; skrócenie przy rozszerzeniu segmentu ndprzeponowego (ńki ndprzeponowej). Rycin 5.5. rtg, dnie dwukontrstowe. Wpust żołądk. Łukowty zrys wpustu. 7