5 Elastyczność i jej zastosowania R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all rights reserved W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania: Czym jest elastyczność? Jakie zagadnienia pozwala nam zrozumieć? Co to jest cenowa elastyczność popytu? Jak jest związana z krzywą popytu? Jak jest związana z dochodami i wydatkami? Co to jest cenowa elastyczność podaży? Jak jest związana z krzywą podaży? Co to jest dochodowa i krzyżowa elastyczność popytu? 1 Scenariusz rojektujesz strony internetowe dla lokalnych firm. obierasz $200 za stronę i sprzedajesz 12 stron miesięcznie. Twój koszt rośnie (włączając koszt alternatywny Twojego czasu), więc rozważasz podniesienie ceny do $250. rawo popytu mówi, że nie sprzedasz tak wielu stron, jeśli podniesiesz cenę. O ile mniej? O ile spadnie Twój przychód? A może wzrośnie? 2 1
Elastyczność odstawowa idea: elastyczność mierzy, jak jedna zmienna reaguje na zmiany innej zmiennej. Jeden rodzaj elastyczności mierzy o ile spadnie popyt na Twoje strony internetowe, kiedy podniesiesz cenę. efinicja: Elastyczność to miara wrażliwości popytu lub podaży na zmianę jednego z ich determinantów. 3 elastyczność popytu elastyczność popytu = rocentowa zmiana popytu rocentowa zmiana ceny elastyczność popytu - miara siły reakcji popytu na dobro na zmianę ceny tego dobra. Luźno mówiąc, mierzy wrażliwość cenową popytu nabywców. 4 elastyczność popytu elastyczność popytu = rocentowa zmiana popytu rocentowa zmiana ceny rzykład: elastyczność popytu wynosi 15% = 1.5 Cena rośnie o 2 1 2 1 opyt spada o15% 5 2
elastyczność popytu elastyczność popytu Wzdłuż krzywej popytu, cena i ilość poruszają się w przeciwnych kierunkach, tworząc ujemną elastyczność cenową. = Opuszczamy znak minus i podajemy wszystkie elastyczności cenowe w liczbach dodatnich. rocentowa zmiana popytu rocentowa zmiana ceny 2 1 2 1 6 Kalkulacja zmian procentowych $250 $200 opyt na Twoje strony 8 B 12 A Metoda liczenia zmian procentowych: Wartość nowa - Wartość stara Wartość stara x 100% Z przesunięciem z punktu A do B, zmiana % w cenie wynosi ($250 $200)/$200 = 25% 7 $250 $200 Kalkulacja zmian procentowych opyt na Twoje strony 8 B 12 A roblem: Metoda podstawowa daje różne wyniki, w zależność od miejsca startu. Z punktu A do B, cena rośnie o 25%, popyt spada o 33%, elastyczność = 33/25 = 1.33 Z B do A, cena spada o 20%, popyt rośnie o 50%, elastyczność = 50/20 = 2.50 8 3
Kalkulacja zmian procentowych Więc użyjemy metody punktu środkowego Wartość nowa Wartość stara unkt środkowy x 100% unkt środkowy to średnia z wartości nowej i starej. Nie ma znaczenia, której wartości użyjesz jako pierwszej, wynik będzie taki sam! 9 Kalkulacja zmian procentowych Używając metody punktu środkowego % zmiana ceny wynosi $250 $200 $225 % zmiana ilości wynosi 12 8 10 x 100% = 22.2% x 100% = 40.0% elastyczność popytu równa się 40/22.2 = 1.8 10 A C T I V E L E A R N I N G 1: Kalkulacja elastyczności Korzystając z poniższych informacji oblicz cenową elastyczność popytu na pokoje hotelu: przy = 70, = 5000 przy = 90, = 3000 11 4
A C T I V E L E A R N I N G 1: Odpowiedź Użyj metody punktu środkowego do obliczenia % zmiany (5000 3000)/(0,5*5000+0,5*3000) = 50% % zmiana (90 70)/(0,5*90 + 0,5*70) = 25% elastyczność popytu wynosi: 50% 25% = 2.0 12 Co determinuje elastyczność cenową? Aby określić, co determinuje elastyczność cenową, przyjrzymy się serii przykładów. Każdy porównuje dwa powszechne dobra. W każdym przykładzie: Załóżmy, że cena obu dóbr wzrasta o 20%. obro, na które popyt spada najwięcej (procentowo) ma najwyższą cenową elastyczność popytu. Które to dobro? laczego? Czego uczy nas ten przykład? 13 rzykład 1: łatki Rice Krispies vs. Krem przeciwsłoneczny Cena obu dóbr wzrasta o 20%. opyt na które dobro spadnie najwięcej? laczego? Rice Krispies.. substytutów (np. Cap n Crunch, Count Chocula), więc nabywcy na zamiennik, po wzroście ceny. Kremy przeciwsłoneczne.. substytutów, więc prawdopodobnie nabywcy nabędą ich tyle samo, nawet, jeśli cena się zmieni. Lekcja: Elastyczność cenowa jest..., jeśli na rynku są dostępne substytuty. 14 5
rzykład 2: Niebieskie dżinsy vs. Ubranie Cena obu dóbr wzrasta o 20%. opyt na które dobro spadnie najwięcej? laczego? la wąsko zdefiniowanego dobra niebieskie dżinsy, substytutów (szorty, spodnie khaki)... substytutów dostępnych dla szeroko pojętych dóbr. (Czy możesz wymyśleć substytut ubrania, jeśli nie mieszkasz w kolonii nudystów)? Lekcja: Elastyczność cenowa jest.. dla wąsko zdefiniowanych dóbr, niż dla dóbr szeroko pojętych. 15 rzykład 3: Insulina vs. Rejs po Karaibach Cena obu dóbr rośnie o 20%. opyt na które dobro spadnie najwięcej? laczego? la milionów cukrzyków, insulina jest dobrem pierwszej potrzeby. Wzrost ceny.. popytu. Rejs jest towarem luksusowym. Jeśli cena..,.. ludzi pojedzie. Lekcja: Elastyczność cenowa jest na towary luksusowe niż na dobra pierwszej potrzeby. 16 rzykład 4: Cena benzyny w krótkim okresie vs. cena benzyny w długim okresie. Cena benzyny rośnie o 20%. Czy spadek popytu jest większy w krótkim czy w długim okresie? laczego? Ludzie niewiele mogą zrobić w. okresie, poza korzystaniem z transportu publicznego. W.. okresie, ludzie kupują mniejsze samochody, lub przeprowadzają się bliżej miejsca pracy. Lekcja: Elastyczność cenowa jest. w długim okresie. 17 6
eterminanty elastyczności cenowej: podsumowanie Elastyczność cenowa popytu zależy od: ostępności substytutów dobra tego czy jest to dobro podstawowe, czy luksusowe Jak wąsko lub szeroko dobro jest zdefiniowane. Horyzontu czasowego: elastyczność jest większa w długim okresie, niż w krótkim okresie. 18 Różnorodność krzywych popytu Ekonomiści klasyfikują krzywe popytu względem ich elastyczności. elastyczność popytu jest ściśle związana z nachyleniem krzywej popytu. Reguła kciuka : Im większa elastyczność, tym krzywa jest bardziej płaska. Im mniejsza elastyczność, tym krzywa jest bardziej stroma. Następnych 5 slajdów przedstawi różne klasyfikacje, od najmniej, do najbardziej elastycznych. 19 opyt doskonale nieelastyczny (przykład ekstremalny) elastyczność popytu = Krzywa popytu : pionowa Wrażliwość konsumentów na zmiany ceny: 0 spada Elastyczność: 0 o % zmiana % zmiana = 1 2 0% = 0 1 zmienia się o 0% 20 7
opyt nieelastyczny elastyczność popytu = Krzywa popytu: relatywnie stroma Wrażliwość konsumentów na zmiany ceny: spada o relatywnie niska Elastyczność: < 1 % zmiana % zmiana = 1 2 1 2 < < 1 rośnie o mniej niż 21 opyt o elastyczności jednostkowej elastyczność popytu = Krzywa popytu: średnio stroma Wrażliwość konsumentów na zamiany cen: spada o średnia Elastyczność: 1 % zmiana % zmiana = 1 2 1 2 rośnie o = 1 22 opyt elastyczny elastyczność popytu = % zmiana = % zmiana Krzywa popytu: względnie płaska Wrażliwość konsumentów na zmiany cen: względnie wysoka Elastyczność: > 1 spada o 1 2 1 > > 1 2 rośnie o więcej niż 23 8
opyt doskonale elastyczny ( kolejne ekstremum) coś % Nieskończoność elastyczność popytu = % zmiana = = % zmiana 0% Krzywa popytu: pozioma Wrażliwość konsumentów 2 = na zmiany ceny: zmienia ekstremalna się o 0% Elastyczność: nieskończona 1 1 2 zmienia się o jakikolwiek % 24 Elastyczność liniowej krzywej popytu $30 20 10 E = 200% 40% = 5.0 E = 67% 67% = 1.0 40% E = 200% = 0.2 Nachylenie liniowej krzywej popytu jest stałe, ale elastyczność nie. $0 0 20 40 60 25 Elastyczność cenowa i utarg całkowity Kontynuując nas scenariusz, jeśli podniesiesz cenę z $200 do $250, czy Twój dochód wzrośnie, czy spadnie? Utarg= x Wzrost ceny ma dwojaki wpływy na utarg: Wyższe oznacza utarg na sprzedaną jednostkę. Ale sprzedajesz. jednostek (. ), zgodnie z rawem opytu. Który z tych efektów jest większy? To zależy od cenowej elastyczności popytu. 26 9
Elastyczność cenowa i utarg całkowity elastyczność popytu = % zmiana % zmiana (Utarg) R = x Jeśli popyt jest elastyczny, wtedy cenowa elastyczność popytu % zmiana. % zmiana Spadek utargu wynikający z tytułu mniejszej sprzedaży jest, niż wzrost utargu z tytułu wyższej ceny, więc utarg spada. 27 Elastyczność cenowa i utarg całkowity Elastyczny popyt (elastyczność = 1.8) Jeśli = 200, = 12 a R =. $250 opyt na Twoje strony jeśli = 250, = 8 to R =.. $200 Kiedy popyt jest elastyczny, wzrost ceny powoduje.. utargu. 8 12 28 Elastyczność cenowa i utarg całkowity elastyczność popytu = % zmiana w % zmiana w R = x Jeśli popyt jest nieelastyczny, wtedy cenowa elastyczność popytu 1 % zmiana % zmiana Spadek w utargu wynikający z mniejszego jest., niż wzrost utargu z większego, więc utarg rośnie. W naszym przykładzie załóżmy, że spada tylko do 10 (zamiast 8) kiedy podnosisz cenę do $250. 29 10
Elastyczność cenowa i utarg całkowity Nieelastyczny popyt: elastyczność= 0.82 opyt na Twoje strony jeśli = 200, = 12 to R =. Jeśli = 250, = 10 to R =. $250 $200 Kiedy popyt jest nieelastyczny, wzrost ceny spowoduje.. utargu. 10 12 30 A C T I V E L E A R N I N G 2: Elastyczność i wydatki/utarg A. Apteki podnoszą cenę insuliny o. Czy wydatki na insulinę spadną, czy wzrosną? B. W wyniku wojny cenowej, cena luksusowego rejsu spada o 20%. Czy całkowity utarg firm organizujących rejsy spadnie, czy wzrośnie? 31 A C T I V E L E A R N I N G 2: Odpowiedź A. Apteki podnoszą cenę insuliny o. Czy wydatki na insulinę spadną, czy wzrosną? 32 11
A C T I V E L E A R N I N G 2: Answers B. W wyniku wojny cenowej, cena luksusowego rejsu spada o 20%. Czy całkowity utarg firm organizujących rejsy spadnie, czy wzrośnie? 33 Aplikacja: Wpływ zakazu zażywania, posiadania i spożywania narkotyków na przestępczość narkotyk.? Jednym z efektów ubocznych nielegalnego używania narkotyków jest przestępczość: osoby uzależnione często kradną, aby zdobyć pieniądze na narkotyki. Omówimy dwie polityki, mające na celu redukcję uzależnienia i zobaczymy, jakie skutki odniosą w redukcji przestępczości. la uproszczenia zakładamy, że wartość całkowita przestępstw na tle narkotykowym równa się całkowitym wydatkom na narkotyki. opyt na narkotyki jest nieelastyczny z powodu uzależnień ich konsumentów. 34 olityka 1: Zakaz zażywania i posiadania narkotyków Zakaz redukuje Cena narkotyków, narkotyków krzywa S w.. onieważ popyt na narkotyki jest nieelastyczny, spada. Wynik: wydatków na narkotyki i. przestępczości. 1 1 1 S 1 Ilość narkotyków 35 12
olityka 2: Edukacja Edukacja Cena popyt na narkotyków narkotyki, krzywa w i.. 1 S Wynik:. wydatków na narkotyki i.. przestępczości. 1 1 Ilość narkotyków 36 elastyczność podaży elastyczność podaży = % zmiana s % zmiana elastyczność podaży stanowi miarę siły reakcji ilości oferowanej dobra na zmianę ceny tego dobra. Mierzy ona wrażliwość cenową podaży. onownie użyjemy metody punktu środkowego do wyliczenia zmian procentowych. 37 elastyczność podaży elastyczność podaży = % zmiana s % zmiana rzykład: elastyczność podaży wynosi rośnie o 8% 2 1 S 16% 8% = 2.0 1 2 rośnie o 16% 38 13
Różne krzywe podaży Ekonomiści klasyfikują krzywe podaży ze względu na ich elastyczność. Nachylenie krzywej podaży jest ściśle związane z cenową elastycznością podaży. Reguła kciuka: Im większa elastyczność, tym krzywa jest bardziej płaska. Im mniejsza elastyczność, tym krzywa jest bardziej stroma. Następne slajdy pokażą różne klasyfikacje. 39 odaż doskonale nieelastyczna (ekstremum) elastyczność podaży = % zmiana w = % zmiana w 0% = 0 Krzywa podaży: Wrażliwość sprzedających na zmiany ceny: rośnie o 0 Elastyczność: 0 pionowa 2 1 S 1 zmienia się o 0% 40 odaż nieelastyczna elastyczność podaży = % zmiana w = % zmiana w Krzywa podaży: względnie stroma Wrażliwość sprzedających na zmiany ceny: rośnie 2 względnie niska o Elastyczność: < 1 1 S 1 2 < < 1 rośnie mniej niż o 41 14
odaż o elastyczności jednostkowej elastyczność podaży = % zmiana w = % zmiana w Krzywa podaży: średnio stroma Wrażliwość sprzedających na zmiany ceny: rośnie 2 średnia o 1 Elastyczność: = 1 1 = 1 2 S rośnie o 42 odaż elastyczna elastyczność podaży = % zmiana w = % zmiana w Krzywa podaży: względnie płaska Wrażliwość sprzedających na zmiany ceny: rośnie 2 względnie wysoka o 1 Elastyczność: > 1 1 > > 1 2 S rośnie o więcej niż 43 odaż doskonale elastyczna (ekstremeum) elastyczność = % zmiana = podaży % zmiana Krzywa podaży: Wrażliwość sprzedawców na cenę: ekstremalna Elastyczność: nieskończoność pozioma 2 = 1 zmienia się o 0% coś % 0% = 1 2 nieskończoność S zmienia się o jakikolwiek % 44 15
Źródła elastyczności cenowej Im sprzedający mogą zmienić produkowaną ilość, tym większa elastyczność podaży rzykład: odaż domów z widokiem na morze jest mniej elastyczna niż podaż nowych samochodów. la wielu dóbr elastyczność cenowa podaży jest.. w długim okresie, niż w krótkim okresie, ponieważ firmy budują nowe fabryki, lub nowe firmy wchodzą na rynek. 45 A C T I V E L E A R N I N G 3: Elastyczność i zmiany w równowadze odaż domów z widokiem na morze jest nieelastyczna. odaż samochodów jest elastyczna. Załóżmy, że wzrost populacji powoduje podwójny wzrost popytu na oba dobra (przy każdej cenie, popyt podwaja się). la którego dobra zmieni się najwięcej? la którego dobra zmieni się najwięcej? 46 A C T I V E L E A R N I N G 3: Odpowiedzi Kiedy podaż jest nieelastyczna, wzrost popytu ma większy wpływ na. omy z widokiem na morze (podaż nieelastyczna): 1 2 A 47 16
A C T I V E L E A R N I N G 3: Odpowiedzi Kiedy podaż jest elastyczna wzrost popytu ma większy wpływ na. 1 2 Nowe samochody (podaż elastyczna): 48 Różnorodność krzywych podaży $15 12 4 S odaż często staje się mniej elastyczna przy wzroście z powodu ograniczeń pojemności. $3 100 200 500 525 49 Inne elastyczności ochodowa elastyczność popytu mierzy siłę reakcji wielkości zapotrzebowania na zmianę dochodu nabywców. ochodowa elastyczność popytu = rzypomnienie z Rozdz. 4: Wzrost dochodu powoduje wzrost popytu na dobra normalne. Więc, dla dóbr normalnych, dochodowa elastyczność popytu. la dóbr niższego rzędu, dochodowa elastyczność popytu 50 17
Krzyżowa elastyczność popytu jest miarą siły reakcji zapotrzebowania na jedno dobro na zmianę ceny innego dobra. Krzyżowa elastyczność popytu = Inne elastyczności la substytutów, krzyżowa elastyczność popytu. np., wzrost ceny wołowiny powoduje zwiększenie popytu na kurczaki. la dóbr komplementarnych, krzyżowa elastyczność popytu., np. wzrost ceny komputerów powoduje spadek popytu na systemy operacyjne. 51 odsumowanie Elastyczność stanowi miarę wrażliwości popytu lub podaży na zmianę ich determinantów. elastyczność popytu jest miarą siły reakcji popytu na pewne dobro na zmianę ceny. Kiedy jest mniejsza niż 1 popyt jest nieelastyczny. Kiedy jest większa od 1 popyt jest elastyczny. Kiedy popyt jest nieelastyczny, całkowity utarg rośnie, wraz ze wzrostem ceny. Kiedy popyt jest elastyczny, całkowity utarg spada wraz ze spadkiem ceny. 52 odsumowanie opyt jest mniej elastyczny w krótkim okresie dla dóbr podstawowych, dóbr szeroko pojętych, lub dla dóbr z małą liczbą substytutów. elastyczność podaży jest miarą siły reakcji podaży dobra na zmianę jego ceny. Kiedy jest mniejsza niż 1 podaż jest nieelastyczna. Kiedy jest większa od 1 podaż jest elastyczna. elastyczność podaży jest większa w długim okresie, niż w krótkim okresie. 53 18
odsumowanie ochodowa elastyczność popytu jest miarą siły reakcji popytu na pewne dobro na zmianę dochodu nabywców. Krzyżowa elastyczność popytu jest miarą siły reakcji popytu na jedno dobro na zmianę ceny drugiego dobra. 54 19