Rozwój uzębienia i anatomia zębów mlecznych.

Rozwój uzębienia i anatomia zębów mlecznych. 1

Jama ustna powstaje w 4. tyg. życia płodowego z endodermy odcinka głowowego cewy pokarmowej. Pod koniec 3 tyg. pojawiają się zawiązki części twarzowej czaszki 5 wyrostków otaczających pierwotną jamę ustną (czołowonosowy oraz parzyste szczękowe i żuchwowe). Pierwotna jama ustna wysłana jest nabłonkiem wnikającym z zewnętrznej powłoki głowy zarodka (ektoderma). W 6 tygodniu życia zarodka (długość około 2cm) nabłonek ektodermalny wrasta w krawędź szczęki w postaci listewki wargowo-zębodołowej oddzielającej zawiązki wargi i wyrostka zębodołowego, następnie wrasta w mezenchymę tego wyrostka tworząc listewkę zębową 2

Tworzenie zawiązków zębów 4. tżp powstaje C-kształtna listewka zębowa (szersza w szczęce) z pierwotnej listewki zębowej tworzą się zawiązki zębów mlecznych, z wtórnej (leżącej dojęzykowo) powstają zawiązki zębów stałych, (z wyj. pierwszych trzonowców) jako pierwsze powstają zawiązki zębów przednich w żuchwie, po 1-2 dniach w szczęce 3

Tworzenie zawiązków zębów 7. tżp: na pierwotnej listewce zębowej powstaje 20 pączków zębowych (narządów szkliwotwórczych), z których rozwiną się zęby mleczne 16.-17. tżp: na tylnych biegunach pierwotnej listewki zębowej rozwijają się zawiązki stałych zębów trzonowych I 24.-30. tżp: z listewki wtórnej różnicują się pączki stałych: siekaczy, kłów i przedtrzonowców 6. mż: początek rozwoju II zęba trzonowego 5. rż: początek rozwoju III zęba trzonowego 4

Tworzenie zawiązków zębów zawiązki stałych siekaczy i kłów leżą językowo/podniebiennie wobec mlecznych aż do czasu wyrzynania się zawiązki zz. przedtrzonowych przemieszczają się ku przedsionkowi i umiejscawiają między zawiązkami zz. mlecznych 5

Tworzenie zawiązków zębów pączki zębowe powstające wskutek proliferacji listewki zębowej początkowo przybierają kształt kolbowaty kolejne podziały i wpuklanie się tkanki mezodermalnej powoduje, że przybierają formę czapeczki postępujący wzrost skutkuje powstaniem dzwonu otaczającego tk. mezodermalną, zwaną brodawką zęba 6

Tworzenie zawiązków zębów w okresie dzwonu tk. mezodermalna wnika w szyjkę narządu szkliwotwórczego (warstwa nabłonka łącząca listewkę zębową z narządem szkliwotwórczym), powodując oddzielenie zawiązka zęba od listewki zębowej później tk. mezodermalna wnika w listewkę, prowadząc do jej zaniku, a pozostałości nabłonkowe zwane są ciałkami Sorresa lub resztkami nabłonkowymi Malasseza 7

Tworzenie zawiązków zębów tk. mezodermalna otaczająca formujący się zawiązek układa się w dwie warstwy: - obfitokomórkową, dobrze unaczyniona warstwę wewnętrzną - zewnętrzną - włóknistą warstwę zbitą obie te warstwy tworzą woreczek zębowy, który wraz z brodawką zębową i narządem szkliwotwórczym tworzy pęcherzyk zębowy 8

Tworzenie zawiązków zębów w narządzie szkliwotwórczym wyodrębnia się: nabłonek wewnętrzny, warstwę pośrednią (bierze udział w wapnieniu istoty międzypryzmatycznej), miazgę (odżywia nabłonek zew.) i nabłonek zewnętrzny. nabłonek zew. i wew. budują ameloblasty. zgięcie w miejscu przejścia nabłonka zew. w wew. tworzy pętlę, zwana pochewką nabłonkową korzenia (Hertwiga), która w przyszłości kształtuje korzeń 9

Tworzenie zawiązków zębów narząd szkliwotwórczy odpowiada za formowanie korony, korzenia i wytworzenie szkliwa, zaś ameloblasty stymulują komórki mezenchymalne brodawki zębowej do wytwarzania zębiny (indukcja) brodawka zęba zawiera m. in. odontoblasty i fibroblasty; wytwarza ona zębinę i odżywia cały zawiązek zęba, a w późniejszym okresie przekształca się w miazgę 10

Tworzenie zawiązków zębów tkanka łączna woreczka tworzy ozębną, zaś komórki jego warstwy wewnętrznej (cementocyty)- cement po całkowitym ukształtowaniu korony zębowej zaczyna tworzyć się korzeń, powstający wskutek wzajemnych oddziaływań pochewki Hertwiga i brodawki zębowej 11

Tworzenie zawiązków zębów w brodawce, po zetknięciu z wewnętrznym nabłonkiem pochewki powstają odontoblasty wytwarzające zębinę korzeniową. następnie pochewka zanika (pozostałości - wysepki nabłonkowe Malasseza), a jej miejsce zajmuje tk. łączna woreczka zębowego 12

Tworzenie zawiązków zębów liczba i kształt korzeni zależy od sfałdowania pochewki Hertwiga okres formowania się korzeni do osiągnięcia całkowitej długości i wykształcenia wierzchołków, trwa zależnie od grupy zębów od 1,5 do 4 lat zawiązki zębów mlecznych leżą głęboko w kości: w szczęce, prawie pod oczodołem (niewykształcona zatoka szczękowa), w żuchwie bliżej jej krawędzi, tuż nad kanałem żuchwowym 13

Tworzenie zawiązków zębów początkowo zawiązki zębów mlecznych i stałych usytuowane są we wspólnych zębodołach pierwotnych później wytwarzają się zębodoły oddzielne dla zębów mlecznych i stałych, a przez wykształcenie przegrody kostnej każdy korzeń ma swój osobny zębodół, zwany ostatecznym lub wtórnym 14

Tworzenie zawiązków zębów rozwój zębodołu zależy od rozwoju korzenia, powstaje on bezpośrednio przed wyrzynaniem się zęba (równoczasowo kształtuje się korzeń) z woreczka zębowego mineralizacja zębów mlecznych rozpoczyna się od siekaczy przyśrodkowych górnych w 4. mżp mineralizacja zębów stałych rozpoczyna się od pierwszych trzonowców szczęki o okresie okołoporodowym 15

Ząbkowanie Ząbkowanie = wyrzynanie się zębów mlecznych. Wyrzynanie zęba to proces przemieszczania z miejsca rozwoju (krypty kostnej) do funkcyjnej pozycji w j. ustnej (w zębodole). 3 fazy wyrzynania: 1. przederupcyjna 2. przedfunkcyjna 3. funkcyjna 16

Faza przederupcyjna kończy się kształtowanie korony zęba następuje mineralizacja szkliwa i zębiny rozpoczyna się kształtowanie korzenia ekscentrycznemu wzrostowi zawiązka zęba towarzyszą jego ruchy obrotowe i wahadłowe oraz ruch pionowy w długiej osi ku płaszczyźnie zwarcia 17

Faza przedfunkcyjna rozpoczyna się ukazaniem się korony zęba w j. ustnej i trwa do momentu uzyskania kontaktu z zębem przeciwstawnym stosunkowo szybkie przesuwanie się zęba przegrody międzyzębowe pojawiają się, gdy korzeń ma 1-2 mm i rosną wraz z nim, wydłużają się też włókna ozębnej gdy korona zęba zbliży się do j. ustnej, następuje połączenia nabłonka szkliwnego z nabłonkiem j. ustnej nad brzegiem siecznym lub guzkiem; nabłonki te rogowacieją a następnie rozdzielają się nad zębem 18

Faza przedfunkcyjna szczelina dziąsłowa powstaje w miarę wyrzynania się zęba podczas zetknięcia się nabłonka szkliwnego i j. ustnej zachodzi ostra miejscowa reakcja zapalna 19

Faza funkcyjna powolne tempo przemian, dalszy wzrost korzenia i tk. okołokorzeniowych z charakterystycznym ukierunkowaniem włókien ozębnej przyczep nabłonkowy rowka dziąsłowego przesuwa się w kierunku wierzchołka korzenia, zwiększa się więc długość korony klinicznej w uzębieniu stałym kończy się w 16.- 18. rż 20

Mechanizm wyrzynania nie jest w pełni wyjaśniony wiąże się najprawdopodobniej ze stymulacja przez wzrastające korzenie oraz wysuwaniem zębów przez skracające się w miarę dojrzewania kolagenu włókna ozębnej pewne znaczenie przypisuje się zmianom przepuszczalności ścian lokalnych naczyń krwionośnych (resorpcja płynu pozanaczyniowego nagromadzonego u podstawy korzenia pobudza jego wrost) 21

Okresy wyrzynania zębów zęby mleczne wyrzynają się między 6. a 30. mż ząbkowanie o czasie pierwsze zęby wyrzynają się w 5.-10. mż ( u wcześniaków o ok. 1-2 mies. później) ząb jest gotowy do wyrznięcia, gdy długość korzenia zrówna się z długością korony najczęściej jako pierwsze wyrzynają się siekacze przyśrodkowe w żuchwie, ale nawet u 20% dzieci mogą to być siekacze boczne średni czas od pojawienia się pierwszego zęba w j. ustnej do wyrznięcia ostatniego zęba mlecznego wynosi dla polskich dzieci ok.. 17,5 mies. (a np. 22 mies. w Skandynawii) rozwój zęba mlecznego trwa jeszcze ok. 1 rok od wyrznięcia 22

Chronologia rozwoju zębów mlecznych 23

Resorpcja korzeni zębów mlecznych 4.-5. rż - resorpcja korzeni zębów siecznych mlecznych, 6.-7. rż - kłów i I trzonowców, 8.-9. rż - zębów trzonowych II mleczne resorpcja korzeni i wypadanie zębów mlecznych poprzedza wyrzynanie się zębów stałych i jest kluczowa dla wymiany uzębienia resorpcja korzeni zz. mlecznych jest fizjologiczna (tzw. rozwojowa), zaś zz. stałych zawsze patologiczna resorpcja jest procesem długotrwałym, najkrótszym w zz. siecznych zachodzi pod wpływem wielojądrowych komórek podobnych do osteoklastów i jest stymulowana wzrostem zawiązka zęba stałego (choć zachodzi powoli nawet przy braku tego zawiązka) 24

Resorpcja korzeni zębów mlecznych rozpoczyna się 2-4 lata przed fizjologiczną wymianą zębów na powierzchni położonej najbliżej zawiązka zęba stałego (zwykle okolica wierzchołka korzenia, niekiedy rozwidlenie korzeni zz. trzonowych) okresy aktywnej resorpcji przerywane są okresami jej ustania, a nawet odbudowy przez cały czas ząb mleczny zachowuje funkcjonujące przyzębie może przebiegać w postaci zatokowej lub linijnej (przy małej odległości zawiązka z. stałego od korzenia z. mlecznego) początkowe stadium resorpcji można stwierdzić jedynie radiologicznie, później wskazuje na to narastająca ruchomość zęba 25

Resorpcja korzeni zębów mlecznych tuż przed wypadnięciem korony zęba mlecznego nabłonek dziąsłowy proliferuje poniżej niej, stąd ząb mleczny wypada bez wywołania uszkodzenia przyspieszoną resorpcję i wcześniejsze wypadanie zz. mlecznych obserwujemy w: cukrzycy, łuszczycy, zatruciu Hg, hipofosfatazji, zesp. Papillona-Lefevre a, młodzieńczym zap. przyzębia, naświetlaniu promieniami X oraz po leczeniu endodontycznym met. mortalną opóźniona resorpcja wiąże się zwykle z brakiem, uszkodzeniem lub nieprawidłową lokalizacją zawiązków zz. stałych 26

Wyrzynanie się zębów stałych wymianę uzębienia zapoczątkowuje wyrzynanie się w 6. rż zębów trzonowych I stałych, choć u 30% dzieci jako pierwsze zęby stałe wyrzynają się siekacze przyśrodkowe w żuchwie zasadą jest, że zęby stałe wyrzynają się wcześniej w żuchwie niż w szczęce, za wyjątkiem przedtrzonowców obserwuje się akcelerację wymiany uzębienia zęby stałe pojawiają się nieco wcześniej u dziewczynek (różnica jest bardziej wyraźna niż w przypadku ząbkowania) rozwój zęba stałego po jego wyrznięciu trwa jeszcze średnio 3 lata, aż do ostatecznego uformowania korzenia 27

Chronologia rozwoju zębów stałych 28

Anatomia uzębienia mlecznego zęby mleczne są niebieskobiałe, w odróżnieniu od żółtawych zębów stałych korony zz. mlecznych są mniejsze, niższe i szersze w wymiarze przednio-tylnym, z pogrubioną listewką szkliwną (tuberculum molare) nad szyjkami powierzchni policzkowych zz. trzonowych (beczułkowaty kształt) brzegi sieczne przednich zz. mlecznych są równe (brak charakterystycznych dla zz. stałych falistości i wrębów) powierzchnie policzkowe i językowe trzonowców mlecznych są spłaszczone i ustawione zbieżnie ku pow. żującej zwężenie szyjek jest bardziej wyraźne w zz. mlecznych 29

Anatomia uzębienia mlecznego pow. styczne trzonowców mlecznych są szersze i bardziej płaskie mleczne zęby trzonowe II szczęki mają 4 guzki i 3 korzenie podobnie do zębów trzonowych I stałych w żuchwie II zęby trzonowe mleczne mają 5 guzków i układ korzeni podobny do I zęba trzonowego stałego korzenie zz. mlecznych są węższe i dłuższe w stosunku do wysokości koron korzenie mlecznych trzonowców ustawione są rozbieżnie przy szyjce zęba, zaś zbiegają się nieco w kierunku wierzchołkowym, obejmując zawiązek zęba stałego 30

Cechy zębów mlecznych szkliwo zz. mlecznych jest mniej zmineralizowane i średnio o połowę cieńsze pryzmaty szkliwa układają się pionowo (od szyjek ku brzegom siecznym lub powierzchniom żującym), zaś w zz. stałych poziomo obserwuje się wyraźną linię neonatalną (w zębach stałych występuje tylko w I trzonowcu) zębina jest słabiej zmineralizowana i o połowę cieńsza, choć w centralnej części pow. żującej trzonowców mlecznych jest grubsza niż w zz. stałych komory są większe, a ich rogi bardziej wydatne cement zz. mlecznych jest bardzo cienki, pierwotny (włóknisty) 31

Zaburzenia w ząbkowaniu Miejscowe W czasie wyrzynania się zębów W miejscu wyrzynania się zębów Ogólnoustrojowe 32

Zaburzenia miejscowe Stan zapalny dziąsła brzeżnego Zapalenie mieszka zęba Zasinienie błony śluzowej nad wyrzynającym się zębem Utrudnione wyrzynanie zęba (np.: zbyt późne wyrzynanie, zęby zagłębione, zęby zatopione) Zatrzymanie zęba w kości 33

Zapalenie mieszka zęba Objawy podobne jak przy zapaleniu kości W obrazie radiologicznym dochodzi do poszerzenia krypty kostnej Nie leczone może prowadzić do zapalenia szpiku kostnego kości szczęki lub żuchwy 34

Zapalenie mieszka zęba - postępowanie Zropienie zawartości mieszka zęba jest wskazaniem do: nacięcia błony śluzowej nad powierzchnią wyrzynającego się zęba podania antybiotyków 35

Ząb zagłębiony Proces aktywnego wyrzynania pojedynczego zęba ulega zatrzymaniu Ząb jest zagłębiony w kości szczeki lub żuchwy, widoczna jest tylko część korony klinicznej, a powierzchnia żująca nie osiąga płaszczyzny zwarcia 36

Utrudnione wyrzynanie W czasie wyrzynania powierzchnia żująca zęba jest przykryta płatem dziąsła w formie języczka Sprzyja to: próchnicy oraz stanom zapalnym okołozębowym na skutek urazów mechanicznych lub gromadzenia się resztek pokarmowych, Leczenie: usunięcie płata dziąsłowego 37

Zęby zatrzymane (retentio) Występuje na skutek zaburzenia koordynacji między rozwojem zęba i wzrostem kości szczęki lub żuchwy Dochodzi do częściowego zatrzymania- gdy częściowo ząb znajduje się w tkankach miękkich lub całkowitegozatrzymania zęba w kości Rzadko występują w uzębieniu mlecznym Najczęściej spotykane jest całkowite zatrzymanie stałych kłów górnych oraz zębów mądrości i drugich przedtrzonowców w żuchwie 38

Zęby zatrzymane- przyczyny Przetrwałe zęby mleczne Nieprawidłowe ustawienie zębów w łuku Brak miejsca w łuku zębowym Obecność zębów nadliczbowych Niekorzystne ustawienie zawiązka zęba W następstwie stanów zapalnych toczących się w kości 39

Zęby zatrzymane - powikłania Mogą powodować resorpcje zębów sąsiednich Mogą być przyczyną torbieli zawiązkowych Częściowe zatrzymanie zęba sprzyja stanom zapalnym, obrzękom, może powodować silne objawy bólowe, wzrost temperatury ciała, a czasem nawet szczękościsk ( naciek zapalny mięśni) 40

Zęby zatrzymane częściowopostępowanie lecznicze Usunięcie płata dziąsłowego Usunięcie płata dziąsłowego i kieszeni kostnej Ekstrakcja zęba- najczęściej dotyczy to trzecich trzonowców w żuchwie przy braku miejsca w łuku zębowym i powtarzających się stanach zapalnych 41

Zęby zatrzymane całkowiciepostępowanie lecznicze Obserwacja przy braku objawów klinicznych leczenie chirurgiczno-ortodontyczne - wprowadzenie zęba zatrzymanego do łuku zębowego leczenie chirurgiczne 42

Zaburzenia w czasie wyrzynania się zębów Wczesne ząbkowanie: Dla zębów mlecznych- przed 5 miesiącem życia Dla zębów stałych przed 5 rokiem życia Późne ząbkowanie: Dla zębów mlecznych- po 12 miesiącu życia Dla zębów stałych po 8 roku życia 43

Ząbkowanie przedwczesne (dentitio praecox) Charakteryzuje się obecnością zębów wrodzonych i noworodkowych Zęby wrodzone (dentes natales) są obecne w jamie ustnej dziecka w chwili urodzenia Zęby noworodkowe( dentes neonatales) wyrzynają się w krótkim czasie po urodzeniu dziecka ( do 30 dni) 44

Zęby wrodzone i zęby noworodkowe-etiologia Płytkie ułożenie zawiązków zęba Zaburzenie funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego matki nadczynność tarczycy lub dziecka- nadczynność przysadki Niektóre zespoły chorobowe: zespół Ellisa-van Crevelda, zespół Sturge'a-Webera, histiocytoza X 45

Zęby wrodzone i zęby noworodkowe Najczęściej są to przedwcześnie wyrznięte zęby mleczne w przednim odcinku żuchwy Mają wygląd prawidłowy lub są trochę mniejsze Często mają żółtawe zabarwienie i niedorozwój szkliwa Szkliwo i zębina są cienkie, natomiast jama zęba duża Korzeń jest w początkowym stadium rozwoju 46

Zęby wrodzone i zęby noworodkowe Często tkwią jedynie luźno w dziąśle Wykazują dużą ruchomość Ostry brzeg zęba może uszkadzać okoliczne tkanki np.: język lub pierś w czasie karmienia 47

Zęby wrodzone i zęby noworodkowe-postępowanie Przy wyrznięciu małej części korony zęba, ząb wykazuje nieznaczną ruchomość, a z czasem dochodzi do ukształtowania korzenia i umocnienia zęba w zębodole Przy wyrznięciu dużej części korony zęba, ząb wykazuje znaczną ruchomość i istnieje niebezpieczeństwo wypadnięcia zęba, dlatego trzeba go usunąć. 48

Mała masa urodzeniowa Wcześniactwo Ciąża mnoga Opóźnione wyrzynanie zębówetiologia Przebyte w dzieciństwie ciężkie i długotrwałe choroby Niektóre choroby: niedoczynność przysadki, niedoczynność tarczycy, niedobór wit. A i D, krzywica witamino-d-oporna, glikogenozy, zespół Downa, zespół Fanconiego. 49

Opóźnione wyrzynanie zębówczynniki miejscowe Brak miejsca na wyrostku zębodołowym Przemieszczenie zębów Urazy Pozostałe korzenie zębów mlecznych Przedwczesna utrata zęba mlecznego Torbiele Zęby nadliczbowe Zęby dwoiste 50

Objawy ogólne najczęściej towarzyszące pierwszemu ząbkowaniu Obfite ślinienie Gryzienie twardych przedmiotów Niepokój i rozdrażnienie Brak łaknienia Zaburzenia snu 51

Postępowanie przy utrudnionym ząbkowaniu Miejscowy masaż dziąseł Gumowy gryzak (łatwo utrzymać go w czystości) Miejscowo można stosować maści lub żele z lidokainą lub salicylanami W koniecznych przypadkach można podawać paracetamol w płynie 52

Nieprawidłowości zębowe Powstają na skutek działania czynników uszkadzających na zawiązki zębowe 53

Etiologia nieprawidłowości zębowe Czynniki genetyczne Aberracje chromosomowe (zespół Downa) Wrodzone zaburzenia przemiany materii- fenyloketonuria Alergia Choroby gorączkowe Działanie promieni UV Endokrynopatie Zapalenia swoiste i nieswoiste Zatrucia chemiczne i lekami Zaburzenia w odżywianiu 54

1. Zaburzenia liczby zębów Zwiększona liczba zębów-hyperdontia Zmniejszona liczba zębów-hypodontia Całkowity brak zębów- anodontia 55

Zwiększona liczba zębów Ma charakter genetyczny Jest wynikiem nadczynności listewki zębowej Zęby nadliczbowe- dentes supernumerarii- o nieprawidłowej budowie Zęby dodatkowe- dentes suplementarii- o prawidłowej budowie 56

Zwiększona liczba zębów Częściej występuje w uzębieniu stałym niż mlecznym W uzębieniu mlecznym jest to najczęściej nadliczbowy ząb w ok. siekaczy w szczęce W uzębieniu stałym są to najczęściej zęby dodatkowe w ok. siekaczy w szczęce, drugich przedtrzonowców w żuchwie i szczęce oraz zęby nadliczbowe w ok. zębów trzonowych. Zaburzenie częściej występuje u chłopców Ich obecność powoduje zaburzenie wyrzynania zębów sąsiednich 57

Mesiodens Ząb środkowy nadliczbowy- występuje między zębami siecznymi przyśrodkowymi w szczęce Często wyrzyna się przed zębami siecznymi stałymi W 20% przypadków występują 2 lub 3 zęby środkowe Maja budowę stożkową 58

Mesiodens Mogą utrudniać wyrzynanie zębów stałych lub powodować ich przesunięcie Mogą być przyczyną resorpcji korzeni zębów sąsiednich Mogą powodować powstanie torbieli Dlatego wskazana jest ich ekstrakcja 59

Zęby zatrzonowe (dentes distomolares) Występują za zębem mądrości lub po jego stronie językowej Stanowią pozostałość po czwartym zębie trzonowym Częściej występują w szczęce Mają szczątkowa formę 60

Zmniejszona liczba zębów Wrodzony brak zawiazków zęba Upośledzenie czynności listewki zębowej Najczęściej występuje w uzębieniu stałym i dotyczy zębów: drugie przedtrzonowce i siekacze boczne i przyśrodkowe w żuchwie oraz drugie przedtrzonowce i siekacze boczne w szczęce, a także zęby mądrości w szczęce i żuchwie Częściej dotyczy dziewczynek niż chłopców 61

Zmniejszona liczba zębów Całkowity brak zębów (anodontia) Brak kilku zawiązków zębów (oligodontia) Prawdziwe zmniejszenie liczby zębów(hypodontia vera) - brak zawiązka zęba Pozorne zmniejszenie liczby zębów(hypodontia spuria) - występuje przy obecności zębów całkowicie zatrzymanych 62

Zęby dwoiste Zęby zlane (dentes concreti) Zęby zrośnięte (dentes confusi) Zęby bliźniacze (dentes geminati) Mechanizm ich powstawania jest związany z nieprawidłowym podziałem lub połączeniem zawiązków zębów w różnych stadiach rozwoju. 63

Zęby bliźniacze Powstają na skutek częściowego podziału zawiązka w stadium proliferacji podczas kształtowania się korony Powstaje ząb o szerokiej koronie, ze wspólna komorą i jednym kanałem korzeniowym, rozdzielony pionowa bruzda na powierzchni wargowej 66

Zęby zlane Powstają na skutek połączenia dwóch (lub więcej) zawiązków zębów w obrębie szkliwa i zębiny Zlanie częściowe- komory są oddzielne Zlanie całkowite- komora jest wspólna Globodoncja- w zespole uszno-twarzowym obserwuje się zlanie zębów przedtrzonowych i trzonowych Jeżeli zlaniu ulęgną dwa prawidłowe zawiązki zębów, wówczas brak jest jednego zęba 67

Zęby zrośnięte Powstają na skutek zniszczenia przegrody kostnej między zawiązkami zębów Dochodzi do przemieszczenia i stłoczenia sąsiadujących zawiązków, które łączą się ze sobą poprzez cement korzeniowy Korony tych zębów są oddzielne, mają również oddzielne komory zębów 68

Wydłużenie korzeni zębów (rhizomegalia) Najczęściej dotyczy zębów siecznych bocznych i kłów, a także zębów przedtrzonowych i trzonowych w szczęce 69

Ząb wgłobiony (dens invaginatus, dens salters) Polega na wtłoczeniu szkliwa i zębiny do komory zęba Występuje głównie w przednim odcinku uzębienia np. w otworze ślepym siekaczy bocznych szczęki 70

Zęby pieńkowe lub stożkowe (dentes emboliformes) Najczęściej występują jako: zęby nadliczbowe- mesiodens zęby dodatkowew ok. trzonowców i przetrzonowców Zęby sieczne boczne- jako wyraz filogenetycznego zaniku Dotyczą całego uzębienia uzębienie krokodylowe 71

Zęby rybie Na powierzchni wargowej pozbawione są szkliwa i sprawiają wrażenie jakby były wygięte w kierunku języka 72

Zmniejszenie liczby korzeni Najczęściej nie wiąże się ze zmianą liczby kanałów- nie ulegają one redukcji Jest wynikiem zlania się poszczególnych korzeni; w żuchwie-mezjalnego i dystalnego, w szczęcepoliczkowego bliższego z podniebiennym 73

Zwiększenie liczby korzeni Występuje najczęściej w zębach trzonowych szczęki i żuchwy, a także kłach i zębach przedtrzonowych 74

Bibliografia 1. Karłowska I.: Zarys współczesnej ortodoncji, PZWL, Warszawa 2005. 2. Proffit W. R., Fields H. W.: Ortodoncja współczesna, Czelej, Lublin 2001. 3. Szpringer-Nodzak M. :Stomatologia wieku rozwojowego, PZWL, Warszawa 2006. 4. Zabel M.: Histologia, Urban i Partner, Wrocław 2000. 75

Dziękuję za uwagę 76