Migranci o wysokich kwalifikacjach na polskim rynku pracy z perspektywy instytucji rynku pracy MYROSLAVA KERYK Fundacja Nasz Wybór
MODUŁ BADAWCZY: Instytucje Rynku Pracy u Jest to część projektu "Imigranci o wysokich kwalifikacjach na polskim rynku pracy. Badanie społeczne", który realizują wspólnie Fundacja Nasz Wybór oraz Fundacja Instytut Społeczno-Ekonomicznych Ekspertyz (isee). u Projekt jest współfinansowany przez Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz z budżetu państwa.
CELE BADANIA u Określić znaczenie barier utrudniających zatrudnianie imigrantów przez polskich pracodawców szczególnie tych związanych ze społecznym wizerunkiem imigrantów jako pracowników oraz barier związanych z istniejącymi regulacjami i procedurami. Określić z czego te bariery wynikają i jak je można redukować; u Określić, jakie cechy absolwentów są najbardziej cenione przez pracodawców; u Określić na ile fakt, że cudzoziemiec ukończył/a polską uczelnię jest czynnikiem sprzyjającym zatrudnieniu;
PYTANIA BADAWCZE u czy nieznajomość przepisów przez polskich pracodawców stanowi przeszkodę w zatrudnianiu cudzoziemców; u jakie cechy absolwentów są najbardziej cenione przez pracodawców i w jakim stopniu kończący polskie uczelnie cudzoziemcy spełniają oczekiwania pracodawców; u czy pracodawcy obawiają się zatrudniania cudzoziemców, z czego te ewentualne obawy wynikają i co można zrobić, aby je zredukować. u czy są preferencje dotyczące obywatelstwa potencjalnego pracownika? Czy kwalifikacje są ważniejsze i jeśli tak, to w jakich branżach?
METODOLOGIA Kogo badaliśmy? u Biura pośrednictwa pracy u Organizacje pozarządowe udzielające wsparcia w poszukiwaniu pracy i legalizacji pracy u Urzędy do spraw cudzoziemców oddziały zajmujące się legalizacją pracy oraz legalizacją pobytu u Urzędy pracy u Biura karier uczelni państwowych i prywatnych u Departament Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Region badania: województwa Mazowieckie i Lubelskie Metoda badawcza: u 17 wywiadów pogłębionych
ZESPÓŁ BADAWCZY Raport: u Dr. Mikołaj Pawlak, socjolog, Uniwersytet Warszawski u Myroslava Keryk, socjolog, Fundacja Nasz Wybór, Uczelnia Łazarskiego Wywiady: Kaja Skowrońska, doktorantka, Uniwersytet Warszawski
WNIOSKI I REKOMEDACJE
Polska w ogóle nie jest krajem absorbującym wysoko wykwalifikowanych pracowników. Jesteśmy raczej krajem magazynów i montowni, niż instytutów badawczych [W15, app]
Rekomendacje dla instytucji rynku pracy u Intensywniej promować swoją ofertę. Często możliwość skorzystania z oferty instytucji rynku pracy i innych działających w obszarze rynku pracy (np. akademickie biura karier) jest cudzoziemcom nieznana. u Wejść w współpracę z organizacjami migranckimi. Organizacje migranckie dzięki swojej znajomości środowiska migrantów są w stanie propagować wiedzę na temat dostępnej oferty jak również pomóc w dostosowaniu jej do potrzeb cudzoziemców. u Uczelnie powinny wspierać studentów zarówno Polaków jak i cudzoziemców poprzez programy stażowe, przemyślane programy studiów oraz współpracę z potencjalnymi pracodawcami. u Pracodawcy nie powinny postrzegać urzędów pracy tylko i wyłącznie stereotypowo, jako instytucji obsługujących osoby niezaradne lub bez kwalifikacji.
Rekomendacje dla uczelni u Uczelnie powinny kształcić studentów na tych kierunkach, na które jest zapotrzebowania na rynku pracy, co też pozwoli absolwentów znaleźć pracę zgodnie z wykształceniem. u Dobrą tendencją jest współpraca pracodawców z uczelniami, co umożliwia przygotowanie programów dopasowanych do potrzeb rynku pracy. u Uczelnie powinny zwrócić uwagę na naukę języka polskiego, w tym kultury polskiej, studentów-cudzoziemców, nawet tych studiujących po angielsku, co prowadzi do wyrównania szans ich studentów cudzoziemców na studiach oraz ułatwi wejście na rynek pracy.
Rekomendacje dla uczelni u Uczelnie powinny przygotować swoich pracowników do pracy w wielokulturowym środowisku, a studentów polskich do studiowania z cudzoziemcami, co umożliwi unikanie konfliktów na tle narodowościowym. u Uczelnie też powinny kształcić swoich studentów o zasadach funkcjonowania polskiego rynku pracy, jego instytucjach, sposobach poszukiwania pracy, stażach, oraz zasadach działania urzędów pracy.
Rekomendacje dla cudzoziemców u Studenci w trakcie studiów powinni myśleć o swojej przyszłej pracy i w związku z tym aplikować o staże, praktyki, kontaktować się z fachowcami. Praktyki i staże mogą przygotować studentów na start na rynku pracy i dać niezbędne doświadczenie, którego poszukują pracodawcy. u Pracodawcy poszukują pracowników z doświadczeniem. Już w trakcie studiów warto zdobywać doświadczenie w pracy, nawet niezwiązanej z kierunkiem studiów i planowaną przyszłą karierą. Z perspektywy pracodawców osoba o doświadczeniu nawet na stanowisku nie wymagającym kwalifikacji jest bardziej wartościowym kandydatem na pracownika, gdyż jest zaznajomiona z kulturą pracy etc.
Rekomendacje dla cudzoziemców u Dla skutecznego wejścia na rynek pracy istotnym jest ukończenie staży w zawodzie, który absolwenci planują uprawiać. u Cudzoziemcy w dokumentach przekazywanych do ewentualnych zatrudniających powinni zamieszczać informacje o swoich uprawnieniach na polskim rynku pracy. Część pracodawców obawia się formalności w zatrudnieniu cudzoziemca. Warto w CV zamieszczać informację o statusie pobytowym i podkreślić, że wiąże się on z zezwoleniem na prace w Polsce. u Cudzoziemcy powinni wykorzystywać jako swój atut na rynku pracy znajomość języka rosyjskiego oraz języka kraju pochodzenia. Przedsiębiorstwa utrzymujące relacje biznesowe z krajem pochodzenia wykwalifikowanego cudzoziemca może być dla niego atrakcyjnym miejscem pracy.
Rekomendacje dla cudzoziemców u Cudzoziemcy powinni wykorzystywać dostępną ofertę instytucji rynku pracy; u u Cudzoziemcy przy wyborze kierunku studiów powinni brać pod uwagę starzejące się społeczeństwo w Polsce, co oznacza wybór takich zawodów, na które będzie zapotrzebowanie w przyszłości. Cudzoziemcy już w trakcie studiów powinni podjąć decyzję o tym, czy pozostają w Polsce czy z niej wyjadą. Umożliwi im to przygotowanie odpowiedniej strategii legalizacji pobytu. Następnie należy dbać o ścieżkę legalizacji, aby jak najwcześniej uzyskać status rezydenta długoterminowego UE, co jest najkorzystniejszym statusem pobytowym i pozwala m.in. na założenie własnej firmy.
Rekomendacje dla organizacji migranckich u Promować wśród migrantów ofertę różnych instytucji rynku pracy, z której mogą skorzystać migranci. u Pracownicy cudzoziemscy często mogą nie zdawać sobie z dostępności dla nich usług takich instytucji jak np. akademickie biura karier.
Rekomendacje dla polityki państwa u Działać na rzecz zrównania szans polskich i cudzoziemskich absolwentów przy starcie na rynku pracy. u -Problemem pozostaje fakt, że studenci mogą prowadzić działalność gospodarczą, a z momentem ukończenia studiów tracą takie prawo. Uzależnienie prawa do działalności gospodarczej od statusu pobytowego jest w tym przypadku krzywdzące dla absolwentów oraz niekorzystne dla kraju.
Rekomendacje dla polityki państwa u Należy zwiększyć poziom koordynacji kluczowych agend wpływających na sytuację cudzoziemców na rynku pracy. u Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej decyduje o dopuszczaniu do rynku pracy; u Ministerstwo Spraw Zagranicznych decyduje o polityce wizowej i wpuszczaniu do kraju; u Ministerstwo Spraw Wewnętrznych decyduje o polityce legalizacji pobytu. Z jednej strony Polska pragnie otworzyć rynek pracy dla cudzoziemców, ale z drugiej strony stawiane są im utrudnienia.
Rekomendacje dla polityki państwa u Należy w bardziej przemyślany sposób wprowadzać przepisy Unii Europejskiej w Polsce. Polska kopiuje rozwiązania z krajów Zachodu, ale wprowadzanie ich jest problematyczne. Są to rozwiązania, które stają się martwymi przepisami, choć w swoim założeniu miały ułatwiać start na rynku pracy absolwentom oraz specjalistom wysokokwalifikowanym. Przykład: legalizacja pobytu na podstawie potrzeby poszukiwania pracy i dyrektywa UE o blue-card. u Resorty odpowiedzialne za politykę migracyjną powinny bardziej wsłuchiwać się w propozycje organizacji pozarządowych dotycząca nowych aktów prawnych, procedur, lub funkcjonowania instytucji państwowych.
Rekomendacje dla polityki państwa u Projektując politykę migracyjną należy brać pod uwagę długofalowe procesy demograficzne. Starzejące się społeczeństwo potrzebuję pracowników w pewnych zawodach, jak na przykład opiekunów osób starszych lub sprzątaczek. Test rynku pracy dla takich zawodu są niewykonalne; u Test rynku pracy dla pracowników wykwalifikowanych, zwłaszcza w zawodach w których istnieją braki na rynku pracy jest zbędny. Pracodawcy często umieją obejść ten obowiązek, co oznacza że test jest tylko dodatkowym utrudnieniem dla pracodawcy i pracownika.
Dziękuję za uwagę! Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu na Rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu państwa