Czy Polska może stać się krajem atrakcyjnym dla imigrantów? Rola polityki migracyjnej

Transkrypt

1 . Czy Polska może stać się krajem atrakcyjnym dla imigrantów? Rola polityki migracyjnej Dr Magdalena Lesińska Seminarium PISM Polityka imigracyjna w starzejącej się Europie Warszawa

2 Czy Polska jest krajem atrakcyjnym dla imigrantów? Diagnoza stanu obecnego Jakie czynniki przyciągają imigrantów? Rynek pracy, integracja, polityka migracyjna

3 Wnioski oparte na projektach badawczych realizowanych przez OBM UW IDEA - Mediterranean and Eastern European Countries as new immigration destinations in the European Union ( ) Polityka migracyjna jako instrument promocji zatrudnienia i walki z bezrobociem w Polsce ( ) Reprezentatywny sondaż OBM z pracodawcami zatrudniającymi cudzoziemców lub planujących ich zatrudnienie działającymi w Polsce na temat popytu na pracę cudzoziemców (OBM Sondaż 2007) Badanie delfickie z ekspertami ds. migracji przeprowadzone równocześnie z powyższym sondażem (OBM Delphi 2008) Reprezentatywne badanie gospodarstw domowych zatrudniających lub planujących zatrudnić pomoce domowe (OBM-PBS Omnibus 2008) Sondaż migrantów osiadłych w woj. mazowieckim z Ukrainy i Wietnamu (2005) Analiza 150 wywiadów pogłębionych z różnymi typami migrantów zrealizowanych w latach Analiza danych statystycznych, aktów prawnych i dokumentów, wywiady z ekspertami Źródło: A.Górny, I.Grabowska-Lusińska, M.Lesińska, M.Okólski, Transformacja nieoczywista. Polska jako kraj imigracji. Wydawnictwa UW, Warszawa 2010

4 Pozycja Polski pod względem wielkości imigracji wśród wybranych krajów Kraj Cudzoziemcy (w wieku lat, w tys.) (dane za rok 2007) Jako % populacji rezydentów w wieku lat (dane za rok 2007) Obywatele innych krajów UE-27 (jako % populacji rezydentów) (dane za rok 2005 i 2006) Obywatele krajów nienależących do UE-27 (jako % populacji rezydentów) (dane za rok 2005 i 2006) Austria ,5 3,3 6,2 Francja ,1 2,2 3,4 Grecja 470 6,5 1,5 5,5 Hiszpania ,9 1,4 3,2 Polska 43 0,2 0,03 0,1 Portugalia 271 3,8 0,9 3,4 Rep. Czeska 67 0,9 1,2 1,3 Węgry 45 0,7 0,9 0,5 Włochy ,7 b/d b/d Źródło: European Commision 2009; za: Górny et al :132

5 Polska jako kraj imigracji: kluczowe cechy Niewielka skala imigracji Współwystępowanie napływu z masowym odpływem z Polski Wzorce migracyjne niewielka skala migracji osiadłej dominacja cyrkulacji i migracji krótkookresowych Imigracja zarobkowa Niewielki odsetek cudzoziemców zatrudnionych na polskim rynku pracy (0,07-0,55 %); sektory: przetwórstwo przemysłowe, handel, usługi edukacyjne Nieudokumentowani pracownicy cudzoziemcy na polskim rynku pracy (0,4-3,7%); sektory: usługi domowe, rolnictwo, budownictwo Polityka migracyjna restrykcyjne warunki wjazdu i pobytu dla obywateli spoza UE brak polityki integracyjnej

6 Rynek pracy jako czynnik przyciągający imigrantów Popyt na pracę cudzoziemców jako jedna z głównych sił napędzających napływ imigrantów Polska Stopniowy, ale konsekwentny rozwój polskiego rynku pracy Dynamiczne kształtowanie się drugorzędnego sektora rynku pracy Brak wystarczających zasobów rodzimej siły roboczej Cudzoziemcy na polskim rynku pracy: uzupełniają zasoby siły roboczej, a nie wypychają rodzimych pracowników (komplementarność, nie substytucyjność) Struktura rynku pracy oraz rozwiązania instytucjonalne wspierają krótkookresową (sezonową) imigrację zarobkową cudzoziemców

7 W kierunku liberalizacji dostępu do polskiego rynku pracy Oświadczenia pracodawców o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy, lipiec 2007 r. kwiecień 2009 r. (za: Górny et al. 2010: 95)

8 Integracja jako czynnik stymulujący napływ imigrantów Imigranci odgrywają kluczową rolę w przyciąganiu kolejnych fal napływowych Polska Migranci osiadli przyciągają migrantów różnego typu. Jest to jednak grupa nieliczna, stąd jej potencjał przyciągający można uznać za ograniczony Migranci cyrkulacyjni przyciągają głównie migrantów cyrkulacyjnych. Jest to grupa bardziej liczna, ale ma ograniczony udział w kreowaniu napływu o trwałym osiedleńczym charakterze

9 Polityka migracyjna jako czynnik stymulujący/ ograniczający napływ cudzoziemców i determinujący ich charakter Polityka migracyjna odgrywa zasadnicza rolę w przyciąganiu lub hamowaniu napływów migracyjnych oraz wpływa na kształt wzorców mobilności Analiza elementów polityki migracyjnej mających wpływ na napływ i osiedlenie się imigrantów polityka admisji polityka dostępu do rynku pracy polityka wobec imigrantów o nieuregulowanym statusie polityka integracyjna prawa socjalne dla cudzoziemców polityka naturalizacji polityka wobec osób pochodzenia polskiego

10 Polska polityka migracyjna wnioski z analizy Główne cechy restrykcyjna selektywna promocja napływów typu cyrkulacyjnego, krótkookresowego zbiór działań ad hoc i post factum brak instrumentów zachęcających do osiedlenia się cudzoziemców brak polityki integracyjnej Instytucje mogące stymulować napływ imigrantów liberalizacja dostępu do rynku pracy Najważniejsze bariery rozwoju brak doktryny migracyjnej postrzeganie imigracji jako zjawiska problematycznego i niepożądanego

11 Najważniejsze rekomendacje dla polityki migracyjnej Polski Stworzenie doktryny migracyjnej Kształtowanie polityki migracyjnej w szerszej perspektywie - w kontekście polityki zagranicznej, gospodarczej i demograficznej, w odniesieniu do strategii rozwoju i modernizacji kraju Spójna, przejrzysta, funkcjonalna struktura administracyjna Aktywna polityka związana z rynkiem pracy Określenie profilów pożądanych pracowników cudzoziemskich i rozwój instrumentów ułatwiających ich napływ Kompleksowe przeciwdziałanie migracji nielegalnej Aktywna polityka integracyjna Współpraca z krajami-źródłami imigracji, szczególnie z Ukrainą Aktywna rola w tworzeniu prawa i polityki na szczeblu UE wykorzystanie Prezydencji Polski w radzie UE i promocja Partnerstwa Wschodniego

12 Konkluzje Polska krajem rosnącej imigracji (krótkookresowej) Czy Polska stanie się krajem imigracji czyli Transformacja nieoczywista Impulsy zmiany: Dalszy rozwój gospodarczy i rynku pracy Zmiana postrzegania imigracji - jako szansy, a nie zagrożenia Konieczność rozwoju adekwatnej struktury prawnoinstytucjonalnej (zmiana w kierunku kontrolowanego otwarcia ) Aktywna polityka migracyjna i integracyjna

13 Kontakt: