PS.1.IJ-B.0931/09/10 PROTOKÓŁ kontroli kompleksowej przeprowadzonej w dniach 20-21 maja 2010 r. w Rodzinnym Domu Dziecka Nr 3 w Koszalinie. Adres placówki: Rodzinny Dom Dziecka nr 3 ul. Jana Pawła II 2/3 75-452 Koszalin Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów w składzie: Ilona Jackiewicz- Bara- inspektor wojewódzki - osoba kierująca zespołem oraz Renata Karwowska starszy inspektor wojewódzki, na podstawie UpowaŜnienia Nr 47/2010 z dnia 29 kwietnia 2010 r. wydanego przez zastępcę dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Przedmiot kontroli: Zagadnienia dotyczące przestrzegania standardu opieki i wychowania w placówce, a w szczególności: 1. Przestrzeganie usług opiekuńczo - wychowawczych, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz.1455). 2. Kwalifikacje osób zatrudnionych w placówce do opieki nad dziećmi. 3. Przestrzeganie praw dziecka. 4. Zasadność pobytu dziecka w placówce. 5. Działania placówki na rzecz powrotu wychowanków do rodziny i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami. 6. Warunki lokalowe. 7. Zapewnienie dzieciom wyŝywienia, dostępu do nauki, opieki zdrowotnej, zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, terapeutycznych i rewalidacyjnych. 8. WyposaŜenie dzieci w odzieŝ, obuwie, zabawki, środki higieny osobistej, leki, podręczniki i przybory szkolne. 9. Wypłacanie drobnych kwot do dysponowania przez dziecko, 1
10. Dostęp do produktów Ŝywnościowych i napojów przez całą dobę. 11. Dostęp do nauki. 12. Uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych. 13. Pokrywanie kosztów przejazdu dziecka do uzasadnionych miejsc. 14. Prawidłowość prowadzenia dokumentacji. 15. Przygotowanie placówki do wypełniania zadań określonych w jej regulaminie. Kontrolą objęto okres od 01 stycznia 2009 r. do 20 maja 2010 r. Przed przystąpieniem do czynności kontrolnych zapoznano dyrektora Placówki z programem kontroli, w którym określono temat, cel i rodzaj oraz zakres kontroli. Następnie dokonano lustracji kontrolowanego obiektu. Wyjaśnień udzielali: Pan Eugeniusz Targoński dyrektor placówki, Pani GraŜyna Targońska wychowawca w placówce. Ustalenia kontroli: Placówka funkcjonuje od 1 października 1998 r. na podstawie Statutu Rodzinnego Domu Dziecka Nr 3 w Koszalinie przyjętego Uchwałą Rady Miejskiej w Koszalinie Nr XXXVII/585/2006 z dnia 21 września 2006 r. (zał. nr 1) i opracowanego przez dyrektora placówki Regulaminu Organizacyjnego Rodzinnego Domu Dziecka nr 3 w Koszalinie (zał. nr 2). Nie udało się ustalić daty zatwierdzenia regulaminu i rozpoczęcia jego obowiązywania. Regulamin powstał na podstawie 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 września 2000 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 80, poz. 900). Określa on Rodzinny Dom Dziecka jako placówkę rodzinną sprawującą całodobową opiekę nad powierzonymi jej dziećmi, pozbawionymi tej opieki w rodzinie naturalnej, do czasu ich usamodzielnienia lub powrotu do rodziny. W regulaminie zawarto cele i zadania, zasady działania i organizację Rodzinnego Domu oraz zadania wychowawcy, prawa i obowiązki wychowanków. Do zadań Placówki określonych w regulaminie naleŝy: 1. zapewnienie wychowankom właściwych warunków rozwoju w rodzinnej atmosferze, 2. umoŝliwienie dziecku zdobycia wykształcenia zgodnie z jego zamiłowaniem, moŝliwościami i chęciami, 2
3. wyrabianie nawyku pracy, samodzielności, umiejętności współŝycia w społeczeństwie i kultury osobistej, 4. wyrównywanie deficytów rozwojowych dziecka, 5. podtrzymywanie więzi dziecka z rodziną biologiczną. Określone w regulaminie zasady działania i organizacja Rodzinnego Domu, to: 1. Placówką kieruje dyrektor powołany przez organ prowadzący placówkę. 2. Dyrektor placówki rodzinnej jest jednocześnie wychowawcą, który wykonuje jednocześnie funkcje administracyjne i obsługi. 3. Placówka współpracuje z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Koszalinie. 4. Rodzinny Dom Dziecka jest placówką koedukacyjną przeznaczoną na 8 miejsc, w szczególnie uzasadnionych przypadkach moŝe ulec zwiększeniu tj. w sytuacji potrzeby przyjęcia rodzeństwa liczba wychowanków moŝe być większa niŝ liczba miejsc, jednak nie więcej niŝ 12. Dyrektorem Placówki jest Pan Eugeniusz Targoński posiadający wykształcenie wyŝsze z zakresu pedagogiki i resocjalizacji. W placówce na stanowisku wychowawcy zatrudniona jest Pani GraŜyna Targońska posiadająca wykształcenie średnie. Państwo Targońscy posiadają zaświadczenia kwalifikacyjne o ukończeniu szkolenia dla osób prowadzących rodzinną opiekę zastępczą wydane w 2004 r. przez Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Koszalinie, który je przeprowadził. Szkolenie odbyło się w dniach od 20 października do 8 grudnia 2003 r. na podstawie programu opartego na materiałach Towarzystwa Rozwijania Aktywności Dzieci SZANSA oraz Szkoły dla Rodziców (zał. nr 3). Państwo Targońscy otrzymali opinię tego Ośrodka o posiadaniu odpowiedniego przygotowania do prowadzenia placówek rodzinnych z dnia 31 maja 2006 r. (zał. nr 4) Placówka usytuowana jest w Koszalinie, na parterze bloku mieszkalnego. Powierzchnia mieszkalna wynosi 120 m 2. Rodzinny Dom Dziecka dysponuje 8 miejscami, w szczególnie uzasadnionych przypadkach liczba ta moŝe ulec zwiększeniu, jednak nie więcej niŝ do 12. Na dzień kontroli w Placówce przebywało 8 wychowanków: 1 chłopiec 16 lat, 2 chłopców 15 lat, 1 chłopiec 13 lat, 1 dziewczynka 10 lat, 1 chłopiec 12 lat, 1 dziewczynka 17 lat i 1 chłopiec 8 lat. W placówce przebywały 2 rodzeństwa: dwu osobowe i cztero osobowe. W przypadku rodziców 2 dzieci występowało ograniczenie władzy rodzicielskiej, rodzice 6 dzieci byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. Czworo dzieci było półsierotami (zał. nr 5). 3
W oparciu o informacje przekazane przez dyrektora oraz na podstawie dokumentacji 4 dzieci dokonano ustaleń dotyczących zasadności ich pobytu w Placówce oraz działań podejmowanych przez Placówkę na rzecz powrotu wychowanków do rodziny i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami. Zgodnie z pisemną informacją przekazaną przez Pana dyrektora (zał. nr 6) wszystkie dzieci przebywające w placówce w dniu kontroli zostały umieszczone na podstawie postanowień sądu. Skierowania dla 6 dzieci wydał MOPS w Koszalinie, a dla 2 kuratorium oświaty. W kontrolowanym okresie w stosunku do 8 dzieci podjęto wnioski o pozostawieniu w Placówce. W stosunku do 3 dzieci podjęto wnioski o umieszczeniu w rodzinie przysposobiajacej. W stosunku do 1 dziecka podjęto decyzję umieszczeniu w innej placówce. Na dzień kontroli 8 wychowanków pozostało w Placówce, 1 wychowanek został usamodzielniony. W przypadku rodzeństwa (czworo dzieci) G.B., W.B, W.B., W.B. (zał. nr 7) podejmowano działania w kierunku odbudowywania zerwanych więzi z ojcem 2 dzieci, który zaczął odwiedzać je w placówce. Ojciec kolejnej 2 przebywa w Zakładzie Karnym. Matka dzieci nie Ŝyje. Prowadzono rozmowy z babcią dzieci, która nie moŝe utworzyć dla całej 4 rodziny zastępczej spokrewnionej, ale odwiedza dzieci w placówce. Dyrektor 30 kwietnia 2010 r. skierował pismo do MOPS w Koszalinie z prośbą o wydanie aktualnego wywiadu środowiskowego i działań podejmowanych wobec rodziny dzieci W odpowiedzi MOPS w Koszalinie pismem nr DOZ.BK.5053/57/10 poproszono dyrektora placówki rodzinnej o podanie podstawy prawnej na podstawie, której opiera się prośba wydania dokumentacji. Nie moŝna, więc było ustalić, czy rodzinie dzieci udzielano pomocy. Z uwagi na to, Ŝe ojciec młodszych dzieci ma ograniczenie władzy nad dziećmi i odwiedza je w placówce a starsze dzieci mają 15 i 17 lat, oraz na zasadę nierozdzielania rodzeństw nie zgłoszono dzieci do przysposobienia. Opinie w sprawie zasadności pobytu dzieci w placówce formułowane były na piśmie. W posiedzeniach zespołu uczestniczyli pracownicy OA-O w Koszalinie, przedstawiciel MOPS w Koszalinie, dyrektor i wychowawca placówki. W trakcie kontroli sprawdzono indywidualne plany pracy z dzieckiem i karty pobytu wychowanków. Modyfikacja planów dokonywana była co pół roku wspólnie z pracownikami ośrodka adopcyjno - opiekuńczego, przy uwzględnieniu potrzeb i zamierzeń wychowanków. W planach 4
wyszczególniono cele długo i krótkoterminowe. Ujęte były obszary pracy w zakresie sytuacji rodzinnej i prawnej dzieci, ich funkcjonowania społecznego i emocjonalnego, nauki szkolnej, stanu zdrowia, przygotowania do samodzielności, potrzeb materialnych i szczególnych potrzeb (w tym zainteresowań dzieci). Zwrócono uwagę na zbyt ogólne terminy realizacji poszczególnych zadań. Karty pobytu dzieci zawierały informacje o znaczących dla nich wydarzeniach, o postępach w nauce szkolnej, o stanie zdrowia dzieci i ocenę aktualnej ich sytuacji. Uzupełniane były systematycznie, co miesiąc (zał. Nr 8). Podczas kontroli zostało sprawdzone, czy placówka jest przygotowana do wypełniania zadań określonych w regulaminie, czy spełnia standardy określone w 27 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych i czy były przestrzegane prawa dziecka. Informacje uzyskano poprzez analizę ankiet sporządzonych przez 6 wychowanków i rozmowę kierowaną z 2 dzieci ze względu na ich wiek (zał. nr 9) jak równieŝ poprzez rozmowę kierowaną z dyrektorem placówki (zał. nr 10). Spełnienie tych standardów przedstawia się następująco: 1. Dzieci miały nieograniczony dostęp do jedzenia i napojów przez całą dobę. Przy planowaniu posiłków, uwzględniane były potrzeby i Ŝyczenia dzieci. Nie było wychowanków, którzy musieliby stosować specjalną dietę. Jeśli któreś dziecko było głodne zawsze otrzymywało posiłek. Dzieci wypowiadały się pozytywnie o jakości i ilości posiłków. Potwierdziły, Ŝe miały swobodny dostęp do jedzenia i picia. 2. Wszystkie dzieci były zapisane do lekarzy rodzinnych. W okresie objętym kontrolą w placówce nie było dzieci wymagających specjalistycznej opieki zdrowotnej. Zalecenia lekarzy realizowane były na bieŝąco. Opiekunowie reagowali na skargi dzieci dotyczące ich złego samopoczucia. Sprawdzali temperaturę, podawali ogólnodostępne leki, umawiali wizytę u lekarza rodzinnego a w razie konieczności u specjalistów. W okresie objętym kontrolą dzieci nie były leczone psychiatrycznie (zał. Nr 11). W Domu była apteczka wyposaŝona w podstawowe leki i środki opatrunkowe. 3. W placówce nie było dzieci, które wymagały nauczania indywidualnego. Pięciu wychowanków potrzebowało pomocy w nauce, która była im zapewniana. Uczęszczali oni na zajęcia wyrównawcze na terenie szkoły. Pracownicy placówki podejmowali działania w celu wyrównania deficytów i zapewnienia wychowankom moŝliwości rozwoju poprzez codzienną pomoc. Dzieci brały udział w zajęciach pozalekcyjnych i rekreacyjno - sportowych. Opiekunowie organizowali takŝe wspólne z dziećmi wycieczki rowerowe. Dyrektor i wychowawca pomagali 5
wychowankom w przygotowywaniu się do lekcji, sprawdzali odrobienie prac domowych i systematyczność uczęszczania przez dzieci do szkoły. Wychowankowie odrabiali lekcje zgodnie z indywidualnymi potrzebami w swoich pokojach i salonie. Na dzień kontroli w placówce nie było dzieci niepełnosprawnych (zał. Nr 12). 4. Dzieci były wyposaŝone w odzieŝ, obuwie, bieliznę, zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego, środki higieny osobistej, podręczniki i przybory szkolne oraz inne przedmioty osobistego uŝytku. W placówce nie było problemów z zabezpieczeniem tych rzeczy w odpowiednim czasie i wystarczającej ilości. Dzieci same dokonywały wyboru odzieŝy przy zakupach. Wszystkie wydatki były pokrywane z budŝetu Placówki. 5. Dzieci regularnie otrzymywały kieszonkowe w wysokości 20 zł a w czasie wakacyjnych wyjazdów po 50 zł miesięcznie. Raz zdarzyła się sytuacja, Ŝe jeden z wychowanków nie otrzymał kieszonkowego w ramach kary (ukradł bilety MZK, które sprzedał w kiosku). Dzieci potwierdzały na piśmie odbiór kieszonkowego. 6. Dzieci uczyły się w szkołach na terenie Koszalina, nie było, więc potrzeby ponoszenia opłat za pobyt w bursie lub w internacie. 7. Wychowankowie otrzymywali środki na pokrycie kosztów przejazdów do i z miejsca uzasadnionego pobytu poza placówką (otrzymywali bilety MZK). 8. Placówka zapewniała dla kaŝdego dziecka łóŝko lub tapczan, szafę lub miejsce w szafie na przechowywanie rzeczy osobistych, odzieŝy obuwia, zabawki oraz lampki i szafki nocne. Stan techniczny domu był dobry. Na bieŝąco uzupełniane były potrzebne przedmioty codziennego uŝytku. W placówce była ciepła woda i centralne ogrzewanie. Placówka mieści się na parterze bloku mieszkalnego. W 2009 i 2010 r. w placówce malowane były ściany. W czasie kontroli uzyskano od dzieci informacje dotyczące przestrzegania w Placówce praw dziecka do: informacji, swobody wypowiedzi, ochrony przed poniŝającym traktowaniem i karaniem, do prywatności, wolności religijnej. Informacje te zostały zebrane od 9 wychowanków na podstawie anonimowych ankiet. Ze zgromadzonych informacji wynika, Ŝe dzieci nie utoŝsamiają pobytu w rodzinnym domu dziecka z pobytem w placówce, czują się w nim jak w domu rodzinnym. W stosunku do opiekunów uŝywają sformułowania ciocia, wujek. Na pytanie, jakie masz prawa dzieci wymieniły: prawo do nauki - 4 osoby, prawo do wyjścia na dwór - 4 osoby, prawo do własnego zdania - 3 osoby, prawo do wyboru religii - 1 osoba, prawo do wyboru szkoły - 1 osoba, prawo do jedzenia - 1 osoba, prawo do spotykania się z rówieśnikami- 1 osoba, prawo do wyjścia do koleŝanki - 1 osoba, prawo do gry na komputerze - 1 osoba, prawo do ubierania się jak chcę - 1 osoba, prawo do tego, aby mieć chłopaka - 1 osoba, prawo do uczestnictwa 6
w Ŝyciu społecznym - 1 osoba, prawo do słuchania muzyki, jaka mi się podoba - 1 osoba, 2 młodszych dzieci odpowiedziało, Ŝe nie wiedzą, jakie mają prawa. Dzieci nie miały ograniczeń w dostępie do prasy, telewizji, ksiąŝek, komputera. Dzieci wiedziały, kto jest ich opiekunem prawnym. Napisały, Ŝe są informowane o swojej sytuacji rodzinnej. Siedmioro dzieci napisało, Ŝe rodzice i członkowie rodziny mogą je odwiedzać w placówce. Jedno dziecko powiedziało, Ŝe nie mogą, bo mama nie Ŝyje a tata przebywa w więzieniu. Jedna osoba napisała, Ŝe moŝe decydować o wyborze odzieŝy i obuwia, decydować o wyborze koleŝanek i kolegów mogło - 5 osób, o wyborze szkoły mogły decydować - 4 osoby. Jedno dziecko napisało, Ŝe moŝe decydować o tym, do jakiej szkoły pójdzie i kim zostanie w przyszłości. Dzieci napisały, Ŝe w placówce mogą wysyłać listy - 6 osób, dzwonić do rodziny - 6 osób, swobodnie korzystać z łazienki i toalety - 7 osób, zapraszać do placówki koleŝanki i kolegów - 7 osób, posiadać swoje rzeczy, do których nikt nie ma dostępu (dzieci wymieniły pamiętnik i telefon komórkowy) - 2 osoby. Wychowankowie znali system kar i nagród obowiązujący w placówce. Wśród nagród dzieci wymieniły, Ŝe nagrodą są czasami jakieś ciuchy - 1 osoba, komputer - 1 osoba, uśmiech opiekunów i gratulacje - 1 osoba, słodycze - 1 osoba, 1 dziecko napisało, Ŝe nie ma takich, 2 napisało, Ŝe nie wiedzą, a 1 dziecko napisało, Ŝe brak. Wśród kar dzieci wymieniły zabranie kieszonkowego - 3 osoby, stanie w kącie- 1 osoba, zakaz siedzenia przy komputerze- 2 osoby, Ŝe nie moŝna wychodzić na dwór- 1 osoba, odcięcie Internetu- 2 osoby, nie wchodzenie do chłopaków - 1 osoba, 2 dzieci napisało, Ŝe nie wiedzą a 1, Ŝe nie pamięta. Na pytanie, co moŝesz zrobić, jeśli nie zgadzasz się z karą dzieci odpowiedziały w następujący sposób: rozmawiać z opiekunami, iść na kompromis - 1 osoba, jak dostanę karę to lepiej się nie odzywam, aby gorzej nie dostać - 1 osoba, 4 osoby odpowiedziały, Ŝe nic a 1, Ŝe nie wie. Wszystkie dzieci miały kogoś, z kim mogły porozmawiać o swoich sprawach osobistych. Na zadane pytanie ankietowe: Ze swoimi problemami zwracam się do : czworo dzieci odpowiedziało, cioci, wujka, wychowawcy, rodzeństwa 4 dzieci, pedagoga - 2 dzieci, koleŝanki/kolegi - 1 dziecko, rodziców - 2 dzieci, chłopaka - 1 osoba. Jedno dziecko napisało, Ŝe nie rozmawia z nikim, bo mu się nie chce a 1, Ŝe nie zwraca się do nikogo, bo nie ma takiej potrzeby. Na pytanie czy spotyka cię przemoc, jeśli tak to, jaka i kto ją wobec ciebie stosuje 6 dzieci odpowiedziało, Ŝe nie spotyka je przemoc, 1 wychowanek napisał, Ŝe koledzy ze szkoły czasem mnie przezywają. Na zadane pytanie, co chcesz zmienić w placówce 5 dzieci odpowiedziało, Ŝe nic, 1 dziecko chciałoby dostawać więcej kieszonkowego, 1 chciałoby mieć komputer w pokoju, 1 dziecko napisało, Ŝe chciałoby przede 7
wszystkim, aby czas wychodnego był dłuŝszy, bo do 18 to za mało, 1 dziecko chciałoby, aby było więcej czasu na wychodzenie na dwór. W oparciu o zgromadzony materiał kontrolny stwierdzono, Ŝe Placówka jest przygotowana do realizacji zadań określonych w regulaminie. Dyrektor placówki posiadał wykształcenie zgodne z aktualnymi przepisami i odbył szkolenie dla kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych. Państwo Targońscy posiadają opinię ośrodka adopcyjno - opiekuńczego o posiadaniu odpowiedniego przygotowania. W trakcie kontroli stwierdzono, Ŝe wszystkie dzieci przebywające w Placówce posiadały postanowienia sądu o objęciu ich taką opieką i skierowania do rodzinnego domu. Ocena zasadności pobytu dzieci w placówce dokonywana była w przepisowym czasie z udziałem pracownika Ośrodka Adopcyjno - Opiekuńczego w Koszalinie i Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Koszalinie. Ponadto Rodzinny Dom Dziecka Nr 3 w Koszalinie spełnia standardy określone w 27 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych. W placówce przestrzegane były prawa dziecka. Wychowankowie zostali zapoznani z regulaminem Placówki, w którym były zapisane ich prawa i obowiązki. W Placówce panowała rodzinna, ciepła i serdeczna atmosfera. Dzieci czuły się w niej bezpiecznie, mogły się zwrócić do opiekunów z prośbą o pomoc w kaŝdej sprawie. Pouczono dyrektora, Ŝe naleŝy wspólnie z wychowankami opracować regulamin kar i nagród oraz system odwoławczy od kary. Regulamin placówki powinien być opracowany na podstawie aktualnych przepisów tzn. na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz.1455). Powinien zawierać datę zatwierdzenia przez organ prowadzący i datę rozpoczęcia jego obowiązywania. W przypadku badania przestrzegania praw dzieci do prywatności uzyskano pozytywne wyniki. Przedstawicielowi kontrolowanej jednostki, po zapoznaniu z treścią protokołu, przysługują następujące uprawnienia: 1. Przed podpisaniem protokołu kontroli kontrolowany moŝe zgłosić umotywowane zastrzeŝenia na piśmie, co do jego treści w ciągu 7 dni od dnia otrzymania do podpisu. 8
2. Prawo odmowy podpisania protokołu powinno być poprzedzone złoŝeniem pisemnych przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania pokontrolnego. Dokonano wpisu w ksiąŝce kontroli pod pozycją Nr 9. Protokół sporządzono 27 maja 2010 r. w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Rodzinny Dom Dziecka Nr 3 w Koszalinie- egzemplarz nr 1 - a/a - egzemplarz nr 2 kierownik jednostki kontrolowanej: kontrolujący: Szczecin, dnia czerwca 2010 r. 9