KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Środki zaskarżenia Art. 367 424 12 KPC
Polecamy nasze publikacje z serii Krótkie Komentarze Becka: J. Ignaczewski POCHODZENIE DZIECKA I WŁADZA RODZICIELSKA PO NOWELIZACjI. Art. 61 9 113 6 KRO J. Ignaczewski ROZWÓD PO NOWELIZACjI. ART. 56 61 KRO A. Korcz-Maciejko, W. Maciejko ŚWIADCZENIA RODZINNE, wyd. 3 J. Chaciński OCHRONA PRAW LOKATORÓW, wyd. 2 P. Litwiński, P. Barta USTAWA O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH M. Goszczyk ZMIANY STATUTU I KAPITAŁU W SPÓŁCE AKCYjNEj A. Panasiuk KONCESjA NA ROBOTY BUDOWLANE LUB USŁUGI. PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE K. Haładyj USTAWA O OFERCIE PUBLICZNEj M. Płużański PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH, wyd. 3 P. Zawadzka USTAWA O BANKOWYM FUNDUSZU GWARANCYjNYM www.ksiegarnia.beck.pl
Środki zaskarżenia Art. 367 424 12 KPC Komentarz 2. wydanie Agnieszka Góra-Błaszczykowska WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2009
Środki zaskarżenia. Art. 367 424 12 KPC Stan prawny: wrzesień 2009 r. Redakcja: Urszula Danilczuk Wydawnictwo C. H. Beck 2009 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Elpil Siedlce ISBN 978-83-255-0631-5
Spis treści Przedmowa............................................. Wykaz skrótów.......................................... Wykaz literatury......................................... IX XI XV A. Tekst ustawy......................................... 1 Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) (wyciąg).................... 3 B. Komentarz.......................................... 29 Kodeks postępowania cywilnego.......................... 31 Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze................ 32 Księga pierwsza. Proces.................................. 32 Tytuł VI. Postępowanie................................... 32 Dział V. Środki odwoławcze............................... 32 Rozdział 1. Apelacja.................................... 32 Art. 367. Dopuszczalność.............................. 32 Art. 368. Wymogi formalne............................ 42 Art. 369. Termin..................................... 54 Art. 370. Odrzucenie.................................. 58 Art. 370 1 (utracił moc)................................ 67 Art. 371. Przedstawienie drugiej instancji................. 67 Art. 372. Odpowiedź na apelację........................ 68 Art. 373. Odrzucenie.................................. 69 Art. 374. Posiedzenie niejawne.......................... 72 Art. 375. Wyznaczenie rozprawy........................ 74 Art. 376. Niestawiennictwo stron........................ 75 Art. 377. Rozpoczęcie rozprawy......................... 76 Art. 378. Granice rozpoznania.......................... 77 Art. 379. Nieważność postępowania...................... 87 Art. 380. Rozpoznanie postanowień...................... 103 Art. 381. Podstawy rozstrzygnięcia...................... 108 V
Spis treści VI Art. 382. Rozwinięcie................................. 118 Art. 383. Zmiana żądania.............................. 124 Art. 384. Zakaz orzekania na niekorzyść.................. 128 Art. 385. Oddalenie................................... 134 Art. 386. Uwzględnienie............................... 137 Art. 387. Uzasadnienie................................ 149 Art. 387 1. Obowiązek informowania o zmianie miejsca pobytu. 154 Art. 388. Wykonalność................................ 155 Art. 389. Brak zaskarżenia............................. 158 Art. 390. Pytanie prawne............................... 158 Art. 391. Odesłanie; cofnięcie apelacji.................... 167 Rozdział 1 1. (uchylony).................................. 172 Art. 392 393 20. (uchylone)............................. 172 Rozdział 2. Zażalenie................................... 173 Art. 394. Dopuszczalność; termin; treść; forma............. 173 Art. 394 1. Dopuszczalność zażalenia do SN................ 216 Art. 395. Działania sądu pierwszej instancji................ 220 Art. 396. Wstrzymanie wykonania....................... 226 Art. 397. Rozpoznanie zażalenia......................... 227 Art. 397 1 Skład sądu rozpoznającego zażalenie............. 231 Art. 398. Zażalenia na zarządzenia....................... 232 Dział Va. Skarga kasacyjna............................... 232 Art. 398 1. Wniesienie skargi kasacyjnej................... 232 Art. 398 2. Niedopuszczalność wniesienia.................. 247 Art. 398 3. Podstawy skargi kasacyjnej.................... 259 Art. 398 4. Treść skargi................................. 281 Art. 398 5. Właściwość sądu i terminy..................... 294 Art. 398 6. Wezwanie do usunięcia braków; odrzucenie skargi.. 302 Art. 398 7. Odpowiedź na skargę......................... 308 Art. 398 8. Stanowisko Prokuratora Generalnego............ 311 Art. 398 9. Postanowienie o przyjęciu lub odrzuceniu skargi... 313 Art. 398 10. Skład orzekający............................ 322 Art. 398 11. Przebieg posiedzenia......................... 322 Art. 398 12. Zawieszenie postępowania.................... 324 Art. 398 13. Rozpoznanie w granicach zaskarżenia........... 325 Art. 398 14. Oddalenie skargi............................ 332 Art. 398 15. Uchylenie zaskarżonego orzeczenia............. 337 Art. 398 16. Orzeczenie co do istoty sprawy przez SN......... 341 Art. 398 17. Powiększenie składu orzekającego.............. 345 Art. 398 18. Koszty procesu............................. 346 Art. 398 19. Przyczyny odrzucenia pozwu.................. 347 Art. 398 20. Związanie sądu wykładnią SN................. 348 Art. 398 21. Odpowiednie stosowanie przepisów o apelacji..... 351
Spis treści Dział Vb. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego........ 354 Art. 398 22. Skutki wniesienia skargi...................... 354 Art. 398 23. Wstrzymanie wykonalności postanowienia....... 362 Dział VI. Wznowienie postępowania........................ 363 Art. 399. Dopuszczalność.............................. 363 Art. 400. Zakaz...................................... 382 Art. 401. Podstawy................................... 383 Art. 401 1. Przyczyny wznowienia postępowania............ 401 Art. 402. (skreślony).................................. 402 Art. 403. Podstawy................................... 403 Art. 404. Rozwinięcie................................. 421 Art. 405. Właściwość sądu przy wznowieniu postępowania... 421 Art. 406. Odesłanie................................... 427 Art. 407. Termin wniesienia skargi....................... 432 Art. 408. Rozwinięcie................................. 437 Art. 409. Wymogi formalne............................. 438 Art. 410. Badanie wstępne............................. 444 Art. 411. (uchylony).................................. 453 Art. 412. Ponowne rozpoznanie......................... 453 Art. 413. Wyłączenie sędziego.......................... 459 Art. 414. Wstrzymanie wykonania wyroku................ 460 Art. 415. Zwrot wyegzekwowanego świadczenia........... 462 Art. 416. Zakaz dalszego wznowienia.................... 466 Art. 416 1. Dopuszczalność uchylenia postanowień.......... 468 Dział VII. (skreślony)................................. 471 Art. 417 424. (skreślone).............................. 471 Dział VIII. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia................................ 471 Art. 424 1. Dopuszczalność skargi........................ 471 Art. 424 2. Wniesienie przez Prokuratora Generalnego........ 495 Art. 424 3. Jedna skarga................................ 497 Art. 424 4. Podstawy skargi............................. 498 Art. 424 5. Treść skargi................................. 500 Art. 424 6. Wezwanie do uzupełnienia braków.............. 505 Art. 424 7. Przedstawienie akt sprawy Sądowi Najwyższemu... 507 Art. 424 8. Odrzucenie skargi............................ 508 Art. 424 9. Odmowa przyjęcia........................... 509 Art. 424 10. Związanie granicami zaskarżenia............... 510 Art. 424 11. Oddalenie skargi............................ 511 Art. 424 12. Odpowiednie stosowanie przepisów o skardze kasacyjnej 512 Indeks rzeczowy........................................ 515 VII
Przedmowa Prezentowany komentarz jest wzbogaconą (o skargę kasacyjną i skargę na czynności referendarza sądowego) i poprawioną wersją wcześniejszych komentarzy Autorki, wydanych w serii Krótkie Komentarze Becka. Do rąk Czytelników traia jeden komentarz do działów: V, Va, Vb, VI i VIII KPC, obejmujących niezwykle istotne instytucje postępowania cywilnego, jakimi są środki zaskarżania orzeczeń. Zawarte jest w nim omówienie literatury przedmiotu, ostatnich aktualizacji KPC oraz najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, a w uzasadnionych przypadkach również Sądów Apelacyjnych, dzięki czemu będzie przydatny wszystkim prawnikom praktykom, a także powinien stanowić pomoc w rozwiązywaniu problemów praktycznych aplikantom i studentom. Autorka ma nadzieję, że Czytelnicy zaakceptują wzbogaconą i zaktualizowaną wersję komentarza w takim, jak zaprezentowany, kształcie i odnajdą w nim te wszystkie pozytywne treści, dla których, ku wielkiej satysfakcji i radości Autorki, zechcieli tak licznie zainteresować się poprzednimi wydaniami komentarza. Warszawa, wrzesień 2009 r. dr hab. Agnieszka Góra-Błaszczykowska IX
1. Źródła prawa Wykaz skrótów KC............... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH............... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks Handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) EKPCz........... Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 ze zm.) Konstytucja RP..... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) KP............... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA............. ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania adminstracyjnego (t.j. Dz.U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KPC.............. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPC z 1930....... rozporządzenie Prezydenta RP z 29.11.1930 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U z 1950 r., Nr 43, poz. 394 ze zm.) KRO............. ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRS.............. ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) KSCU............ ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) KSH.............. ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) OrdPod........... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PrUpN............ ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) XI
Wykaz skrótów RegUSąd.......... Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23.2.2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249) SNU.............. ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) 2. Czasopisma Apel. Lub........ Apelacja Sąd Apelacyjny w Lublinie Biul. SN.......... Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U............. Dziennik Ustaw GP............... Gazeta Prawna GS............... Gazeta Sądowa KPP.............. Kwartalik Prawa Prywatnego M.P.............. Monitor Polski M.P.Pr............. Monitor Prawa Pracy MoP.............. Monitor Prawniczy M. Spół............ Monitor Spółdzielczy NP............... Nowe Prawo NPC............. Nowy Proces Cywilny OSG............. Orzecznictwo Sądów Gospodarczych OSNC............ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNP............ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSP............. Orzecznictwo Sądów Polskich Pal............... Palestra PiP.............. Państwo i Prawo PiZS............. Prawo i Zabezpieczenie Społeczne PPC............. Przegląd Prawa Cywilnego PPE.............. Przegląd Prawa Egzekucyjnego PPiA............. Przegląd Prawa i Administracji PPH............. Przegląd Prawa Handlowego Pr.Gosp........... Prawo Gospodarcze Pr.Pracy.......... Prawo Pracy Prok. i Pr.......... Prokuratura i Prawo PrUSp............ Prawo Ubezpieczeń Społecznych PS............... Prawo Sądowe Rej............... Rejent RP............... Radca Prawny RPEiS............ Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rz............... Rzeczpospolita XII
Wykaz skrótów SC............... Studia Cywilistyczne SI............... Studia Iuridica Wok.............. Wokanda Zb. Orz........... Zbiory Orzecznictwa Zb. Urz........... Zbiór Urzędowy ZNUJ............ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego ZNUŁ............ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 3. Organy orzekające ETPCz........... Europejski Trybunał Praw Człowieka ETS............. Europejski Trybunał Sprawiedliwości SA............... Sąd Apelacyjny SN (7)............ Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SN.............. Sąd Najwyższy SO.............. Sąd Okręgowy TK.............. Trybunał Konstytucyjny WSA............. Wojewódzki Sąd Administracyjny 4. Inne skróty art............... artykuł cyt............... cytowany (-a, -e); cytat m.in.............. między innymi n................. następny (-a, -e) Nb............... numer brzegowy niepubl............ niepublikowany (-a, -e) Nr............... numer ob................ obecnie pkt.............. punkt por............... porównaj post.............. postanowienie poz............... pozycja r................. rok red............... redakcja rozp.............. rozporządzenie s................. strona (-y) t................. tom t.j................ tekst jednolity uchw............. uchwała ust............... ustęp XIII
Wykaz skrótów wyr............... wyrok z................. zeszyt ze zm............. ze zmianami................ paragraf uw............... uwaga(-i) XIV
Wykaz literatury Akerberg A., Środki odwoławcze, Komentarz do art. 393 441 Kodeksu Postępowania Cywilnego, Warszawa 1933; Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego, Lwów 1932; tenże, Wznowienie procesu według projektu polskiej procedury cywilnej, GP 1927, Nr 9 11; Baranowski P., Glosa do uchw. SN z 26.4.1995 r., III CZP 43/95, OSP 1996, Nr 5; Bendetson B., O kasacji według kodeksu postępowania cywilnego, Pal. 1933, Nr 1 2, 3 4; Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1984; Bieniek G., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001, PS 2002, Nr 4; tenże, [w:] Bieniek G., Ciepła H., Dmowski S., Gudowski J. i in., Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga trzecia, Zobowiązania, t. I, Warszawa 2005; tenże, [w:] Piasecki K. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Warszawa 2001; Bisztyga A., [w:] Nowak A. (red.) Polska skarga konstytucyjna czy dopełnienie systemu ochrony praw jednostki. Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej prof. Kazimierza Korzana, Katowice 2001; Bladowski B., Glosa do uchw. SN (7) z 6.10.2000 r., III CZP 31/00, OSP 2001, Nr 4, poz. 62; tenże, Nowy system odwoławczy w postępowaniu cywilnym, Warszawa Zielona Góra 1996; tenże, Przesłanki dopuszczalności rewizji cywilnej, Warszawa 1982; tenże, Szczególne przypadki dopuszczalności zażalenia w postępowaniu cywilnym, Pal. 1991, Nr 3 4; tenże, Środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2007; tenże, Zażalenie w postępowaniu cywilnym po nowelizacji, GS 1997, Nr 6; tenże, Zażalenie w postępowaniu cywilnym, Kraków 1998; Błaszczak Ł., Dopuszczalność skargi kasacyjnej w procesie cywilnym ze względu na wymagania formalne i konstrukcyjne (część I), RP 2008, Nr 3; XV
Wykaz literatury Błaszczak Ł. (red.), Wokół problematyki orzeczeń, Toruń 2007; tenże, Wzruszalność prawomocnych orzeczeń z powodu niekonstytucyjności aktu normatywnego w procesie cywilnym, PS 2009, Nr 2; Błaszczak Ł., Szynal M., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, PS 2005, Nr 4; Boć J. (red.), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Wrocław 1998; Bosek L., Odpowiedzialność odszkodowawcza za zaniechanie ustawodawcze, PS 2004, Nr 11 12; Broniewicz W., Apelacja, kasacja i skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym (Problematyka terminologiczna), PiP 1999, z. 3; tenże, Glosa do uchw. SN z 21.7.1970 r., III CZP 41/70, PiP 1971, z. 8 9; tenże, Glosa do post. SN z 19.11.1996 r., III CKN 12/96, OSP 1997, Nr 7 8, poz. 142; tenże, Glosa do post. SN z 21.5.1998 r., III CKN 471/97, OSP 1999, Nr 4, poz. 83; tenże, Glosa do post. SN z 27.9.2000 r., V CKN 1465/00, OSP 2001, Nr 6, poz. 91; tenże, Glosa do uchw. SN (7) z 31.5.2000 r., III ZP 1/00, OSP 2001, Nr 5, poz. 76; tenże, Glosa do wyr. SN z 1.12.2000 r., V CKN 153/00, OSP 2002, Nr 5, poz. 62; tenże, Istota i rodzaje zażalenia w postępowaniu cywilnym, PS 2001, Nr 1; tenże, Kognicja sądu drugiej instancji w razie nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji lub nierozpoznania przez ten sąd istoty sprawy, PS 1997, Nr 4; tenże, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1998; tenże, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1999; tenże, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2006; tenże, Prawomocność orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, SI 1976, Nr 5; tenże, Reprezentacja według kodeksu postępowania cywilnego, NP 1966, Nr 7 8; tenże, Stanowisko syndyka masy upadłości w procesach z jego udziałem, PiP 1993, z. 2; tenże, Terminy w postępowaniu cywilnym, NP 1971, Nr 9; tenże, Uchylenie przez Sąd Najwyższy w trybie kasacji wyroku sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, PS 2002, Nr 4; tenże, Umorzenie postępowania w procesie cywilnym, Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa Wrocław 1967; tenże, W kwestii stanowiska prawnego kuratora, Pal. 1968, Nr 6; tenże, Wznowienie postępowania cywilnego (dokończenie), Pal. 1968, Nr 1; XVI
Wykaz literatury tenże, Wznowienie postępowania cywilnego, Pal. 1967, Nr 12; tenże, Zdolność sądowa i arbitrażowa a zdolność prawna, ZNUŁ 1973, z. 99; tenże, Zdolność sądowa w postępowaniu cywilnym, NP 1965, Nr 5; S. Cieślak, Zasada formalizmu przy wnoszeniu środków odwoławczych w postępowaniu cywilnym, PS 2001, Nr 4; Dmowski S., Środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, MoP 1996, Nr 4; Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998; tenże, Postępowanie cywilne, Zarys wykładu, Warszawa 2005; Dominowska J., Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego zmiany wprowadzone w postępowaniu rozpoznawczym ustawy z dnia 2.7.2004 r., PS 2005, Nr 4; Domińczyk T., Formalne ograniczenia wnoszenia środków odwoławczych do Sądu Najwyższego w kontekście art. 398 6 oraz art. 424 8 KPC, Studia i analizy Sądu Najwyższego, t. II, Warszawa 2008; Dudek W., Wznowienie postępowania cywilnego, Pal. 1966, Nr 3 4; Ereciński T. (red.), Gudowski J., Jędrzejewska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, Warszawa 2007; Ereciński T., Apelacja i kasacja w procesie cywilnym, Warszawa 1996; tenże, O nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego w ogólności, PS 1996, Nr 10; tenże, Ograniczenia w dostępności do kasacji w sprawach cywilnych. Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Janusza Pietrzykowskiego, Warszawa 2000; tenże, Prawo obce w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1981; tenże, Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, Poznań 2005; tenże (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Część pierwsza, Postępowanie rozpoznawcze, Część druga, Postępowanie zabezpieczające, t. II, Warszawa 2006; tenże (red.), Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2004; Fenichel Z., Podstawa powództwa, jej zmiana i związek z prawomocnością wyroku (dokończenie), PPC 1938, Nr 11 12; Gołąb S., Wznowienie postępowania według projektu kodeksu procedury cywilnej, GP 1929, Nr 9 12; Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postępowania cywilnego, Część pierwsza, Postępowanie rozpoznawcze, Kraków 1932; Gottlieb S., Częściowe zawieszenie postępowania cywilnego, PS 1939, Nr 1; XVII
Wykaz literatury Góra-Błaszczykowska A., Apelacja. Zażalenie. Art. 367 398 KPC (z wyjątkiem kasacji). Komentarz, Warszawa 2005; taż, Nieistnienie orzeczenia kilka uwag na temat praktycznych konsekwencji uznania orzeczenia za nieistniejące. Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin Niechorze 28 30.9.2007, Warszawa 2009; taż, Orzeczenia w procesie cywilnym. Art. 316 366 KPC. Komentarz, Warszawa 2003; taż, Początek biegu terminu do wniesienia apelacji od wyroku zaocznego w procesie cywilnym, Pal. 2002, Nr 5 6; taż, Postanowienia sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 2002; taż, Postanowienia sądu podlegające rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji w trybie art. 380 KPC, Pal. 1999, Nr 9 10; taż, Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, MoP 2005, Nr 11; taż, Wezwanie do udziału w sprawie a sprostowanie oznaczenia strony pozwanej, PS 2003, Nr 4; taż, Zasada równości stron w procesie cywilnym, Warszawa 2008; Granecki P., Glosa do wyr. TK z 4.12.2001 r., Pal. 2002, Nr 11 12; tenże, Odpowiedzialność cywilna Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną działaniem swojego funkcjonariusza (wybrane zagadnienia), Pal. 2000, Nr 11 12; Gudowski J., Kasacja w postępowaniu cywilnym po zmianach dokonanych ustawami z 12 i 24.5.2000 r., PS 2001, Nr 2; tenże, Kasacja w świetle projektu Komisji Kodyikacyjnej Prawa Cywilnego (z uwzględnieniem aspektów historycznych i prawnoporównawczych), Przegl. Leg. 1999, Nr 4; tenże, Przegląd orzecznictwa z zakresu prawa cywilnego procesowego (za II półrocze 1995), PS 2000, Nr 4; tenże, Węzłowe problemy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, PS 2006, Nr 1; tenże, [w:] Ereciński T., Jędrzejewska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2007; Hahn Z., Charakter prawny stanowiska interwenienta ubocznego w procesie cywilnym, PS 1938, Nr 10; Hanausek S., Orzeczenie sądu rewizyjnego w procesie cywilnym, Warszawa 1966; taż, Wady orzeczeń sądowych i ich przyczyny w postępowaniu cywilnym, Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa 1967; XVIII
Wykaz literatury Horak A., Kilka uwag na temat skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądu jako narzędzia realizacji odpowiedzialności państwa za naruszenie prawa wspólnotowego przez sądy, RP 2006, Nr 3; Indecki K., Liszewska A., Prawo karne materialne, Nauka o przestępstwie, karze i środkach penalnych, Warszawa 2002; Iwulski J., Kasacja po nowelizacji, PiZS 2000, Nr 12; tenże, Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (bez problematyki dotyczącej kasacji), PS 1996, Nr 9; Jagieła J., Brak zdolności sądowej i procesowej jako podstawy wznowienia postępowania cywilnego, PS 2002, Nr 2; tenże, Środki zaskarżenia w postępowaniu ze skargi o wznowienie, PS 2000, Nr 11 12; Jankowski J., Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z 22 grudnia 2004, MoP 2005, Nr 5; tenże, Wadliwa postać orzeczenia sądu I instancji w procesie cywilnym, Pal. 1987, Nr 12; Jaśkiewicz J., Apelacja w postępowaniu uproszczonym, PS 2003, Nr 10; Jędrzejewska M., [w:] Ereciński T. (red.), Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2007; taż, Odrzucenie pozwu a przerwa przedawnienia, PiP 1966, z. 1; Jodłowski J., [w:] Resich Z., Lapierre J., Misiuk-Jodłowska T., Postępowanie cywilne, Warszawa 1996; Kaczmarek P., Orzeczenia w sprawie zdolności sądowej jako trudny przypadek procedury cywilnej. Wokół problematyki orzeczeń, Toruń 2007; Kępiński M., Szczepaniak R., O bezpośrednim stosowaniu artykułu 77 ust. 1 Konstytucji, PiP 2000, z. 3; Kijowski A., Dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach o przywrócenie do pracy, PS 1997, Nr 4; Klich-Rump J., Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia sądowego w procesie cywilnym, Warszawa 1977; Klimkowicz J., Interwencja uboczna według kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1972; tenże, Prawo interwenienta ubocznego do dokonywania czynności procesowych w polskim procesie cywilnym, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Vol. XVII 5, Sectio G, 1970; Kołakowski K., Dowodzenie w procesie cywilnym, Komentarz do przepisów kodeksu postępowania cywilnego uwzględniający nowelizację z 2000 r., Warszawa 2000; XIX