OD AUTORA 13 WSTĘP 15 ROZDZIAŁ 1 SPOŁECZNOŚCI SKŁADAJĄCE DEPOZYTY PRZEDMIOTÓW METALOWYCH TEORETYCZNE PODSTAWY INTERPRETACJI 29 1.1. Kulturowa charakterystyka społeczności składających depozyty przedmiotów metalowych teoretyczna, taksonomiczna i historyczna specyfika procesów kulturowych 29 1.1.1. Kultura teoria ogólna 29 1.1.2. Kultura teoria szczegółowa 29 1.1.3. Kultura archeologiczna uwagi ogólne 30 1.1.4. Kultura archeologiczna specyfika zewnętrznych inspiracji 31 1.1.5. Kultura archeologiczna lokalna specyfika taksonomiczna i społeczno-kulturowa 32 1.1.5.1. Kultura łużycka 32 1.1.5.2. Kultura pomorska 35 1.1.5.3. Kultura kurhanów zachodniobałtyjskich i kultura jastorfska 37 1.1.6. Wspólnota interpretacyjna społeczności rozwiniętej epoki brązu 38 1.2. Znaczenie metalu i kompetencje metalurgiczne w kontekście depozytów przedmiotów metalowych 39 1.2.1. Kulturowe znaczenie metalu w społecznościach epoki brązu i wczesnej epoki żelaza 40 1.2.2. Kulturowe znaczenie metalu (przesłanki pozaarcheologiczne) 41 1.2.3. The faerie smith meets the bronze industry 42 1.2.3.1. Organizacja metalurgii na podstawie danych archeologicznych 42 1.2.3.2. Organizacja metalurgii na podstawie danych antropologicznych i wczesnohistorycznych 43 1.2.3.3. Model grupowych kompetencji 44 1.2.4. Metal w kulturze wspólnoty interpretacyjnej społeczności rozwiniętej epoki brązu 45 1.3. Modele wymiany w społecznościach tradycyjnych 45 1.3.1. System świadczeń całościowych 45 1.3.2. Wartości dóbr 46 1.3.3. Handel kupcy i miary 48
8 Metal granica rytuał 1.3.4. Organizacja wymiany i szlaki 49 1.3.5. Wymiana w społecznościach wspólnoty interpretacyjnej rozwiniętej epoki brązu 51 1.4. Poznawanie otaczającego świata istotne elementy przestrzeni w narracji prahistorycznej 51 1.4.1. Przestrzeń w aspekcie społecznym i fizycznym 51 1.4.2. Postrzeganie przestrzeni przez człowieka pradziejowego 54 1.4.3. Istotne elementy otaczającego świata 54 1.4.3.1. Miejsce a przestrzeń 55 1.4.3.2. Elementy organizacji przestrzeni 56 1.4.3.3. Orientowanie się w przestrzeni 59 1.4.4. Identyfikacja z miejscem i terytorialność 60 1.4.5. Krajobraz kulturowy 61 1.5. Modele osadnictwa społeczności środkowoeuropejskich w późnej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza 62 1.5.1. Czynniki kształtujące osadnictwo 62 1.5.2. Przegląd dotychczasowych koncepcji opisujących osadnictwo analizowanych społeczności 64 1.5.3. Osadnictwo obronne w kontekście przestrzeni społecznej 66 1.5.4. Osadnictwo w perspektywie zmian klimatycznych oraz innych danych przyrodniczych 69 1.5.5. Najważniejsze cechy modelu osadnictwa społeczności wspólnoty interpretacyjnej rozwiniętej epoki brązu 71 1.6. Interpretacja depozytów przedmiotów metalowych synkretyzm, przestrzeń, osadnictwo 72 1.6.1. Interpretacje zjawiska deponowania zespołów przedmiotów metalowych 72 1.6.2. Miejsce deponowania w ramach sieci osadniczej jako źródło do interpretacji zjawiska gromadnych znalezisk przedmiotów metalowych 76 1.6.3. Depozyty przedmiotów metalowych jako element sieci osadniczej proponowane hipotezy 78 ROZDZIAŁ 2 PRZESTRZEŃ DEPONOWANIA EMPIRYCZNE PODSTAWY WERYFIKACJI HIPOTEZ OPISUJĄCYCH DEPOZYTY PRZEDMIOTÓW METALOWYCH JAKO ELEMENTÓW SIECI OSADNICZEJ 79 2.1. Analiza topografii i składu wybranych depozytów przedmiotów metalowych z Pobrzeża i Pojezierzy Południowobałtyckich (późna epoka brązu wczesna epoka żelaza) 79 2.2. Kryteria wyboru depozytów do szczegółowych badań osadniczych. Metodyka badań 91 2.2.1. Podstawy wyboru depozytów do szczegółowych badań osadniczych 91 2.2.2. Badanie kontekstu osadniczego depozytów założenia metodyczne 93 2.2.2.1. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 95 2.2.2.2. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 96 2.2.2.3. Badanie kontekstu osadniczego depozytów. Metody matematyczno-statystyczne 97 2.2.2.3.1. Test Clarka-Evansa 97 2.2.2.3.2. Wskaźnik habitacji Steinhausa 98 2.2.3. Podsumowanie 99 2.3. Szczegółowe badania tła osadniczego wybranych depozytów przedmiotów metalowych geografia osadnictwa 99
9 2.3.1. Bobrowiczki/Sławno i Kczewo obszar 1 99 2.3.1.1. Specyfika źródeł ruchomych 99 2.3.1.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 101 2.3.1.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 102 2.3.1.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 104 2.3.2. Główczyce i Żelazo obszar 2 104 2.3.2.1. Specyfika źródeł ruchomych 106 2.3.2.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 108 2.3.2.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 108 2.3.2.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 109 2.3.3. Granówko obszar 3 110 2.3.3.1. Specyfika źródeł ruchomych 110 2.3.3.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 111 2.3.3.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 111 2.3.3.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 112 2.3.4. Kaliszanki i Stołężyn obszar 4 112 2.3.4.1. Specyfika źródeł ruchomych 115 2.3.4.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 117 2.3.4.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 118 2.3.4.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 118 2.3.5. Nowogard obszar 5 120 2.3.5.1. Specyfika źródeł ruchomych 120 2.3.5.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 120 2.3.5.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 120 2.3.5.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 121 2.3.6. Rosko i Stefanowo obszar 6 121 2.3.6.1. Specyfika źródeł ruchomych 123 2.3.6.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 124 2.3.6.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 125 2.3.6.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 126 2.3.7. Rudka obszar 7 126 2.3.7.1. Specyfika źródeł ruchomych 127 2.3.7.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 127 2.3.7.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 128 2.3.7.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 130 2.3.8. Uścikowiec obszar 8 131 2.3.8.1. Specyfika źródeł ruchomych 131
10 Metal granica rytuał 2.3.8.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza stan wiedzy 133 2.3.8.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 134 2.3.8.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 135 2.4. Szczegółowe badania tła osadniczego wybranych depozytów przedmiotów metalowych metody matematyczno-statystyczne 135 2.4.1. Bobrowiczki/Sławno i Kczewo obszar 1 137 2.4.2. Główczyce i Żelazo obszar 2 137 2.4.3. Granówko obszar 3 137 2.4.4. Kaliszanki i Stołężyn obszar 4 137 2.4.5. Nowogard obszar 5 138 2.4.6. Rosko i Stefanowo obszar 6 141 2.4.7. Rudka obszar 7 141 2.4.8. Uścikowiec obszar 8 141 2.5. Relacje między depozytami przedmiotów metalowych a lokalną siecią osadniczą 142 2.5.1. Depozyty z Bobrowiczek/Sławna i Kczewa jako element lokalnej sieci osadniczej 142 2.5.2. Depozyty z Główczyc i Żelaza jako element lokalnej sieci osadniczej 143 2.5.3. Depozyt z Granówka jako element lokalnej sieci osadniczej 146 2.5.4. Depozyty z Kaliszanek i Stołężyna jako element lokalnej sieci osadniczej 146 2.5.5. Depozyt z Nowogardu jako element lokalnej sieci osadniczej 147 2.5.6. Depozyty z Roska i Stefanowa jako element lokalnej sieci osadniczej 148 2.5.7. Depozyt z Rudki jako element lokalnej sieci osadniczej 149 2.5.8. Depozyt z Uścikowca jako element lokalnej sieci osadniczej 149 2.6. Specyfika inwentarzy, topografii i relacji z tłem osadniczym depozytów przedmiotów metalowych wnioski 150 ROZDZIAŁ 3 DEPOZYTY PRZEDMIOTÓW METALOWYCH JAKO ELEMENTY SIECI OSADNICZEJ I MIEJSCA W PRZESTRZENI KULTUROWEJ 155 3.1. Miejsca składania depozytów przedmiotów metalowych w ramach sieci osadniczej 155 3.2. Metal granica rytuał. Interpretacja depozytów przedmiotów metalowych jako elementu przestrzeni kulturowej 158 ZAKOŃCZENIE 173 DODATEK 1. WSPÓŁCZESNE GLEBY WYSTĘPUJĄCE NA TERENACH OBJĘTYCH BADANIAMI I ICH SPECYFIKA 177 DODATEK 2. SPECYFIKA ZBIOROWISK NATURALNEJ ROŚLINNOŚCI POTENCJALNEJ 179 SUMMARY 181 LITERATURA 185
11 PŁYTA CD Katalog depozytów przedmiotów metalowych Katalogi obszarów 1-8 Katalog obszar 1 tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Bobrowiczek/Sławna i Kczewa Katalog obszar 2 tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Główczyc i Żelaza Katalog obszar 3 tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Granówka Katalog obszar 4 tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Kaliszanek i Stołężyna Katalog obszar 5 tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Nowogardu Katalog obszar 6 tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Roska i Stefanowa Katalog obszar 7 tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Rudki Katalog obszar 8 tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Uścikowca Legenda do map 1, 9, 17, 24, 32, 39, 47, 55 Symbole zastosowane na mapach przedstawiających tło osadnicze depozytów metali Legenda do map 2, 10, 18, 25, 33, 40, 48, 55 Symbole przedstawiające chronologię cmentarzysk Legenda do map 4, 12, 20, 27, 35, 42, 50, 57 Oznaczenia areałów gleb Legenda do map 5, 13, 21, 28, 36, 43, 51, 58 Oznaczenia zbiorowisk naturalnej roślinności potencjalnej Mapy 1-60 Tablice I-XXVI