Gawrony Dawne nazwy wsi.

Transkrypt

1 Gawrony 1.1. Dawne nazwy wsi. Gaffarum 1499 r., Gaffarn 1511 r., Gafern 1550 r., Gaffron 1555 r., Groß Gabern 1670 r., Groß Gafren 1679 r., Groß Gaffron- 1687/88 r., Gafffron i Groß Gaffron 1787 r., 1818 r., 1830 r. i 1845 r., oraz później do 1945 r. Odtad Gawrony oraz oboczności: Duży Gawronów, Gawron Etymologia nazwy wsi. U Rosponda mamy do czynienia z interpretacją dwojaką: 1). Nazwa topograficzna od wyrazu gawron, 2). Nazwa rodzajowa od nazwiska Gawron. U Damrotha wywiedziona jest od nazwy ptaka; potem nastąpiło fonetyczne zniemczenie pierwotne słowiańskiej nazwy. 1 / 26

2 1.3. Historia wsi i dóbr. Wieś zapewne o średniowiecznej proweniencji (istniały tu dobra rycerskie). Właściciele dóbr znani począwszy od początku XVII w. Pierwszym z nich był von Niebelschütz, który jako wyznawca protestantyzmu uzyskał od cesarza Rudolfa II, gorliwego zwolennika nowej wiary, pozwolenie na budowę w Gawronach reformowanej kaplicy (chodzi zapewne o Gawronki, nazwa ta sama). Po jego śmierci dobra przeszły w ręce przedstawiciela rodu von Canitz z Krzydłowic, następnie majora von Spiegel Gersdorfa, który sprzedał je von Rothenburgowi. Po śmierci tegoż przejęła majątek jego córka, po mężu von Roth, a następnie odziedziczyła córka tejże, zamężna z von Wiese. Członkowie rodziny von Wiese byli właścicielami Gawronów z pewnością do 1878 r.( wymienia ich Zimmermann), a być może dłużej. Do dóbr należał wówczas folwark Radaków (Jüderei). W 1830 r. właścicielem majątku był von Schönaich, zaś w 1876 r. baron von den Reck, który sprzedał do w 1833 r. Emilowi von Kramsta. W rękach tej rodziny pozostał do 1906 r., z tym że w 1891 r. przejęła go w międzyczasie po mężu wdowa Paulina von Kramsta. W 1906 r. nabył dobra Max von Bethusy Huc, zaś około 1917 r. przeszły w ręce Siegfrieda Brauchitscha, który władał nimi do swej śmierci. W 1921 r. właścicielka była Helena von Frankenberg- Lüttwitz; za jej czasów włączono do dóbr folwark Bytków, zaś część ziemi (40 ha) przekazano w dzierżawę M. Halle z Brodowi. Majątki w Gawronach Wielskich, Małych i Bytkowie znalazły się w tych samych rękach i były ściśle powiązane gospodarczo. W 1937 r. wszystkie figurują w spisach jako połączone i znajdują się w gestii Śląskiego Towarzystwa Ziemskiego Układ przestrzenny wsi. 2 / 26

3 Gawrony są dość dużą wsią o układzie ulicówki z zabudowa wiejską pogrupowana w czworoboki poszczególnych gospodarstw. W rozwidleniu dróg w kierunku Gwizdanowa znajdował się niegdyś folwark obecnie nieistniejący. Od strony północnej wzdłuż granicy działek wykształciła się z czasem alternatywna dla głównej drogi wiejska z rzędową zabudową od południa. Przewiduje się strefę ochrony K dla całej wsi, której granice pokrywałyby się z granicami zewnętrznymi działek tabelaryczne zestawienie danych statystycznych. Gmina Wiejska Dobra Instytucje publiczne i przemysł Rok Areał 3 / 26

4 Domy Ludność Areał Ludność / 26

5 szkoła ewangelicka gorzelnia i browar, młyn wodny / 26

6 433 cegielnia 1876 *327 **385 6 / 26

7 1886 *364 **64 *32 **19 *187 **125 *326 **386 *22 **145 7 / 26

8 1894 *37 **20 *183 **95 *327 **392 *6 **144 8 / 26

9 oświetlenie elektryczne / 26

10 płatkarnia ziemniaków / 26

11 958 kuźnia i warsztat kołodzijeski / 26

12 *- dane dla Gawronów Wielkich **- dane dla Gawronów Małych 2. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz wykaz elementów objętych ochrona konserwatorską Strefy ochrony konserwatorskiej Wyznaczono strefę K ochrony krajobrazu dla siedliska wsi 12 / 26

13 2.2. Wykaz zabytków architektury i budownictwa Zabudowa wsi 1. Dom mieszkalny nr 2 2. Dom mieszkalny nr Dom mieszkalny nr Dom mieszkalny nr Stanowiska archeologiczne 13 / 26

14 Obszar AZP numer ślad osadnictwa chronologia: wczesna epoka brązu osada kultury Przeworskiem chronologia: okres wpływów rzymskich osada chronologia: wczesne średniowiecze 217. osada kultury Przeworskiem osada chronologia: wczesne średniowiecze 218. ślad osadnictwa kultury łużyckiej osada chronologia: wczesne średniowiecze 14 / 26

15 219. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 220. ślad osadnictwa chronologia: epoka kamienia śl;ad osadnictwa chronologia: późne średniowiecze ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 15 / 26

16 ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 223. Obszar AZP numer cmentarzysko kultury łużyckiej chronologia epoka brązu okres halsztacki 226. osada chronologia: późne średniowiecze 16 / 26

17 227. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 228. osada kultury łużyckiej chronologia: II-V okres epoki brązu/ okres halsztacki 229. osada chronologia: wczesne średniowiecze faza D osada chronologia: późne średniowiecze ślad osadnictwa chronologia: nowożytna 230. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 231. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 17 / 26

18 232. ślad osadnictwa kultury łużyckiej osada kultury Przeworskiem ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze ślad osadnictwa chronologia : późne średniowiecze 233. osada chronologia: wczesne średniowiecze 234. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 18 / 26

19 235. punkt osadniczy chronologia: nieokreślona 236. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje osada chronologia: wczesne średniowiecze 237. ślad osadnictwa kultury łużyckiej 238. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze punkt osadniczy chronologia: późne średniowiecze 19 / 26

20 239. ślad osadnictwa kultury łużyckiej ślad osadnictwa kultury Przeworskiem 240. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 241. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem 242. ślad osadnictwa kultury łużyckiej osada kultury Przeworskiem 20 / 26

21 243. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 244. punkt osadniczy kultury łużyckiej ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze ślad osadnictwa kultury łużyckiej 247. ślad osadnictwa kultury łużyckiej 21 / 26

22 248. ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 249. punkt osadniczy kultury Przeworskiem ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze ślad osadnictwa: późne średniowiecze 250. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 251. ślad osadnictwa kultury łużyckiej 22 / 26

23 252. osada kultury Przeworskiem ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze ślad osadnictwa chronologia: nieokreślona 253. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 254. osada kultury łużyckiej osada kultury Przeworskiem osada chronologia: późne średniowiecze 23 / 26

24 255. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 256. ślad osadnictwa kultury łużyckiej osada kultury Przeworskiem ślad osadnictwa chronologia: wczesne średniowiecze 257. ślad osadnictwa chronologia: 258. ślad osadnictwa chronologia: pradzieje 24 / 26

25 259. osada kultury łużyckiej 260. osada chronologia: wczesne średniowiecze 261. osada chronologia: wczesne średniowiecze 262. ślad osadnictwa kultury Przeworskiem 25 / 26

26 26 / 26