Raport z badań ewaluacyjnych projektu Aktywność miarą sukcesu

Raport z badań ewaluacyjnych projektu Aktywność miarą sukcesu Współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Priorytet VII. Promocja integracji społecznej Działanie 7.1. Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji Działanie 7.1.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez Ośrodki Pomocy Społecznej Lubin 211 r. 1

Spis treści Wstęp.... 3 1. Przedmiot ewaluacji....... 3 2. Charakterystyka uczestników projektu.... 4 3. Rezultaty twarde projektu 6 4. Rezultaty miękkie projektu.... 7 4.1. Subiektywna ocena poziomu kompetencji społecznych i umiejętności uczestników projektu...... 7 4.2. Ocena poziomu kompetencji społecznych i umiejętności uczestników projektu w połowie i po zakończeniu przedsięwzięcia. 9 4.3. Ocena poziomu realizacji rezultatów miękkich.. 11 4.4. Ewaluacja kontraktów socjalnych....... 12 5. Ocena organizacji i przebiegu szkoleń, kursów, warsztatów i treningów.. 16 6. Ocena działań o charakterze środowiskowym.. 22 7. Ocena skali zmian zachowań i nawyków jakie dokonały się u uczestników w wyniku udziału w projekcie.. 24 8. Podsumowanie..... 28 9. Załączniki... 29 2

Wstęp Głównym celem projektu Aktywność miarą sukcesu było zmniejszenie obszaru zjawiska wykluczenia społecznego poprzez aktywizację społeczną i zawodową oraz integrację ze środowiskiem 35 mieszkańców Lubina, w tym 3 kobiet i 5 mężczyzn do końca 211 r. Osiągnięciu celu głównego służyła realizacja celów szczegółowych: 1. Zwiększenie u 35 osób poziomu kompetencji społecznych poprzez podniesienie samooceny, poczucia własnej wartości oraz motywacji do zmian do końca 211 r. 2. Zwiększenie szansy powrotu na rynek pracy u 35 osób, poprzez podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji w zakresie poszukiwania pracy do końca 211 r. 3. Poprawa relacji z otoczeniem oraz budowanie przynależności do środowiska lokalnego u 35 osób do końca 211 r. Czas trwania projektu: 1.4.211 31.1.211 r. Proces rekrutacji zakończony podpisaniem kontraktu socjalnego przeszło pozytywnie 45 mieszkańców Lubina, w wieku aktywności zawodowej, bezrobotnych lub nieaktywnych zawodowo, zagrożonych wykluczeniem społecznym, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. 2 osoby nie uczestniczyły w żadnych działaniach merytorycznych, stąd ewaluacji poddano 43 faktycznych uczestników. Wśród osób zrekrutowanych do projektu było 7 niepełnosprawnych. Osoby, które brały udział w rekrutacji, ale nie zakwalifikowały się do przedsięwzięcia, zostały umieszczone na liście rezerwowej. Tak liczna w porównaniu do założonej we wniosku projektowym grupa, wynika z wielu zmian w rekrutacji. Przez cały okres projektowy utrzymywano liczbę uczestników na poziomie 35 osób, a w przypadku rezygnacji lub skreślenia osoby z projektu, dobierano w jej miejsce mieszkańca miasta z listy rezerwowej. Założyliśmy, że w wyniku udziału w projekcie Aktywność miarą sukcesu zwiększą się zdolności motywacyjne uczestników, ich samoocena i poczucie własnej wartości, wzrosną umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, podniesione zostaną zdolności komunikacyjne, wzmocniona przynależność do środowiska lokalnego, podniosą się również kluczowe umiejętności pracownicze. Udział w projekcie miał służyć zwiększeniu motywacji do zmiany swej sytuacji życiowej przez uczestników, a w konsekwencji podjęciu zatrudnienia. 1. Przedmiot ewaluacji Przedmiotem ewaluacji były twarde i miękkie rezultaty założone w projekcie. Przez miękkie rezultaty rozumie się tu zmiany jakie nastąpiły w postawach, zachowaniach i umiejętnościach uczestników projektu. Ewaluację w zakresie oceny przez uczestników miękkich rezultatów przeprowadzono w połowie i na końcu działań prowadzonych w ramach projektu. Tuż po zakończeniu rekrutacji zbadano stan wyjściowy umiejętności i kompetencji ewaluowanych w trakcie przedsięwzięcia. Ponadto na zakończenie realizacji projektu pracownicy socjalni dokonali oceny poziomu zmian jakie nastąpiły u uczestników projektu. Założono, iż w wyniku podjętych działań projektowych rezultaty miękkie zostaną osiągnięte na poziomie 4 %. Każdorazowo na zakończenie realizowanych działań przeprowadzano badania wśród uczestników dotyczące oceny zajęć pod względem organizacyjnym, identyfikacji powodów uczestnictwa, poziomu przydatności zdobytej wiedzy oraz skali zmian jakie nastąpiły w wyniku uczestnictwa w projekcie. Metody badawcze W badaniach zastosowano metodę ilościową, jak również skonstruowano kwestionariusze ankiet składające się z pytań zamkniętych i otwartych. Wykorzystano również arkusze ocen prowadzonych przez pracowników socjalnych. 3

2. Charakterystyka uczestników projektu W projekcie uczestniczyły 43 osoby mieszkańcy Lubina, będący w wieku aktywności zawodowej, bezrobotni, nieaktywni zawodowo, zagrożeni wykluczeniem społecznym i korzystający ze świadczeń MOPS. Płeć 16% M K 84% Zdecydowaną większość uczestników stanowiły kobiety. Wiek 9% 12% 12% 67% 15-24 25-43 44-54 55-65 4

Wśród uczestników najliczniejszą grupą były osoby w przedziale 25 43 lata (67 %), a najmniej liczną w wieku 55-65 lat (9%). Wykształcenie K M 16 18 3 4 2 podst., gim. i niższe ponadgim. wyższe Największa liczba osób - 22 tj. 51% posiadało wykształcenie ponadgimnazjalne, 19 osób tj. 44% wykształcenie podstawowe, gimnazjalne i niższe, zaś wykształcenie wyższe 2 osoby tj. 5%. Aktywność zawodowa uczestników projektu Wśród uczestników projektu 34 osoby (79%) posiadało status osoby bezrobotnej, w tym 9 z nich było długotrwale bezrobotnymi. Osoby nieaktywne zawodowo stanowiły 9 (21 %). K M 29 5 7 2 bezrobotni nieaktywni zawodowo 5

3. Rezultaty twarde projektu Działania w ramach projektu zrealizowano wg poniższego harmonogramu: Realizacja narzędzi aktywnej integracji 211 IV V VI VII VIII IX X zawarcie kontraktów socjalnych Aktywizacja społeczna trening kompetencji społecznych asystent rodziny grupa samopomocowa Aktywizacja zawodowa warsztaty umiejętności pracowniczych w tym wsparcie doradcy zawodowego Aktywizacja edukacyjna kurs komputerowy samodzielny pracownik administracyjno biurowy opiekunka dziecięca magazynier z obsługą wózków jezdniowych kucharz opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej warsztaty autoprezentacji warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii Praca socjalna i środowiskowa praca socjalna realizacja kontraktów socjalnych Działania o charakterze środowiskowym - skierowane do uczestników projektu i osób z ich najbliższego otoczenia Piknik integracyjny Wyjazd kulturalno - integracyjny Wskaźniki uczestnictwa w projekcie W projekcie Aktywność miarą sukcesu uczestniczyły łącznie 43 osoby, które rozpoczęły działania merytoryczne. Udział w projekcie przerwało 7 osób, zaś ukończyło 36. 2 osoby zostały zrekrutowane do projektu, ale nie przystąpiły do udziału w zajęciach. 6

Rezultaty twarde osiągnięte w projekcie kategoria liczba osób/rodzin/godzin wskaźnik stopień realizacji wskaźnika w % l. klientów instytucji pomocy społecznej, którzy zakończyli udział w projektach dot. aktywnej integracji 27 36 133 l. klientów instytucji pomocy społecznej objętych kontraktami socjalnymi w ramach realizowanych projektów 35 45 129 l. osób, które zostaną objęte co najmniej 1 zadaniem w ramach aktywizacji społecznej 27 42 156 l. osób, które zostaną objęte co najmniej 1 zadaniem w ramach aktywizacji zawodowej i / lub edukacyjnej 27 38 141 l. osób, które wezmą udział w co najmniej 1 z działań o charakterze środowiskowym 27 35 13 Wszystkie założone we wniosku rezultaty twarde zostały zrealizowane na wyższym od założonego poziomie. Wynika to z dużej rotacji uczestników projektu, w wyniku czego większej od planowanej liczbie osób umożliwiono udział w poszczególnych zadaniach. Wartością dodaną projektu, którą osiągnięto w wyniku jego realizacji było przeprowadzenie kompleksowych ponadstandardowych działań skierowanych do klientów MOPS. 4. Rezultaty miękkie projektu W projekcie założono osiągnięcie na poziomie 4 % następujących rezultatów miękkich: 1. Podniesienie kompetencji społecznych a głównie samooceny, poczucia własnej wartości oraz motywacji do zmian. 2. Podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji w zakresie poszukiwania pracy. 3. Poprawa relacji z osobami z otoczenia. Celem dokonania oceny zmian jakie nastąpiły w postawach, zachowaniach i umiejętnościach uczestników projektu przeprowadzono badania ankietowe na początku, w połowie i na końcu realizacji projektu. Dodatkowo zbadano opinie pracowników socjalnych dotyczące wpływu działań projektowych na powstałe zmiany. 4.1. Subiektywna ocena poziomu kompetencji społecznych i umiejętności uczestników projektu Wyniki badań Po zakończonej rekrutacji, w trakcie spotkania organizacyjnego dot. projektu, uczestnicy przedsięwzięcia wypełnili ankiety, w których między innymi dokonywali oceny swoich umiejętności w różnych obszarach funkcjonowania społecznego. Wzór kwestionariusza ankiety stanowi zał. nr 1. Celem badania było ustalenie wyjściowego poziomu kompetencji potrzebnych w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym. Poniższe tabele zawierają wyniki przeprowadzonych badań. 7

ocena poziomu umiejętn. w % komunik. z innymi umiejętność rozwiązywania problemów, syt. trudnych Umiejętności społeczne relacje z otoczeniem akceptacja akcept. przyjmowania krytyki pochwały zabieranie głosu w trakcie dyskusji (również w gr. os. obcych) umiejętność pracy w grupie Łącznie dobrze 63 4 51 37 23 71 48 przeciętnie 11 34 31 26 34 14 25 źle 3 6 23 17 8 chcę poprawić 26 23 12 14 26 15 19 Badanie miało na celu określenie m.in. poziomu umiejętności społecznych, które mają wpływ na relacje z osobami z otoczenia. Sprawdzano subiektywną ocenę poziomu umiejętności komunikacji z innymi, rozwiązywania problemów i sytuacji trudnych, umiejętności akceptacji przyjmowania pochwały i krytyki, umiejętności zabierania głosu w trakcie dyskusji oraz pracy w grupie. Uczestnicy bardzo wysoko ocenili swój poziom umiejętności komunikacji z innymi i umiejętności pracy w grupie. Najsłabiej postrzegają umiejętność zabierania głosu w trakcie dyskusji (34% przeciętnie, 26% chce poprawić, 17% źle), umiejętność akceptacji krytyki (26% przeciętnie, 23% źle, 14% chce poprawić), umiejętność rozwiązywania problemów i sytuacji trudnych (34% przeciętnie, 23% chce poprawić, 3% źle). Ogólnie umiejętności społeczne na poziomie dobrym ocenia 48% uczestników przystępujących do projektu, 33% ocenia przeciętnie i źle, a 19% wyraża chęć poprawy. ocena poziomu umiejętności w % Umiejętności zawodowe poszukiwanie pracy (również kontakt z potencjalnym pracodawcą) dobrze 4 przeciętnie 34 źle 3 chcę poprawić 23 Chcąc uzyskać opinię uczestników projektu o posiadanych przez nich umiejętnościach zawodowych, pytano o kompetencje w zakresie poszukiwania pracy w tym kontakt z potencjalnym pracodawcą. 4% badanych ocenia tą umiejętność na poziomie dobrym, 34% przeciętnym, a 23% wyraża chęć poprawy. ocena poziomu Samoocena Łącznie umiejętności samoocena, pewność siebie, wiedza na temat samego w % poczucie własnej wiara we własne siebie, swoich słabych wartości siły i możliwości i mocnych stron dobrze 29 26 48 34 przeciętnie 51 46 26 41 źle 9 8 3 7 chcę poprawić 11 2 23 18 Ankieta miała również na celu zbadanie wśród uczestników projektu samooceny, poczucia własnej wartości, pewności siebie oraz wiedzy na temat samego siebie. Najsłabiej uczestnicy ocenili samoocenę, poczucie własnej wartości i pewność siebie. Łącznie kompetencje, które dla potrzeb projektu nazwano roboczo samooceną pozytywnie ocenia 34% uczestników, aż 41% przeciętnie, a 18% wyraża chęć poprawy. 8

ocena poziomu Motywacja do zmiany Łącznie umiejętności motywacja do podejmowania nowych wyznaczanie sobie celów, w % wyzwań zadań do zrealizowania dobrze 4 29 34 przeciętnie 34 37 35 źle 3 6 5 chcę poprawić 23 29 26 W obszarze motywacji do dokonania zmiany 4% respondentów na dobrym poziomie oceniła motywację do podejmowania nowych wyzwań, ale jednocześnie 23% osób wyraża chęć poprawy w tym zakresie. Aż 37% badanych ocenia przeciętnie umiejętność wyznaczania sobie celów, a 29% wyraża chęć poprawy w tym zakresie. Ogólnie kategoria nazwana roboczo motywacją do zmiany została oceniona na poziomie przeciętnym przez 35% respondentów, a chęć poprawy wyraziło 26% ankietowanych. Subiektywna ocena własnych kompetencji i umiejętności dokonana przez uczestników różni się bardzo często od stanu faktycznego. Pomimo, iż przeprowadzane badania są anonimowe, respondenci rzadko oceniają się negatywnie bojąc się, że ktoś zidentyfikuje ich odpowiedź, a także wypierając własne niedoskonałości. Łatwiej i bezpieczniej jest ocenić samego siebie na poziomie dobrym i przeciętnym, a przyczyn niepowodzenia szukać w czynnikach zewnętrznych, niezależnych. 4.2. Ocena poziomu kompetencji społecznych i umiejętności uczestników projektu w połowie i po zakończeniu przedsięwzięcia Wyniki badań W połowie realizacji projektu tj. w miesiącu sierpniu uczestnicy projektu zostali zapytani jakie zmiany zaobserwowali w obszarze swoich kompetencji. Odpowiedzi udzielono w oparciu o kwestionariusz Ankiety Uczestnika Projektu część II A (zał. nr 2). Lp. Kompetencja Zmiana na Brak zmiany Nie mam lepsze w % w % zdania w % 1. relacje z osobami z otoczenia 83 3 14 2. kwalifikacje zawodowe 51 29 2 3. poszukiwanie pracy (również kontakt 88 6 6 z potencjalnym pracodawcą) 4. samoocena, poczucie własnej wartości 8 11 9 5. motywacja do podejmowania nowych wyzwań 83 14 3 Na tym etapie realizacji projektu uzyskano wysokie wskaźniki. Najwięcej uczestników zauważa zmianę na lepsze w obszarze umiejętności poszukiwania pracy, motywacji do podejmowania nowych wyzwań i relacji z osobami z otoczenia. Duża zmiana widoczna jest również w zakresie samooceny i poczucia własnej wartości. Najmniej uczestników dostrzega zmianę na lepsze w zakresie posiadanych kwalifikacji zawodowych. Należy podkreślić, że do czasu przeprowadzenia badań ankietowych uczestnicy zakończyli udział w treningach kompetencji społecznych, warsztatach umiejętności pracowniczych, kursie komputerowym i jednym z działań o charakterze środowiskowym. Kontynuowali udział w grupie samopomocowej i spotkania z asystentem rodziny. Większość uczestników nie rozpoczęła jeszcze udziału w kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe. 9

Harmonogram zajęć miał bezsprzecznie wpływ na rozkład odpowiedzi, uczestnicy pozytywnie ocenili zmiany w kompetencjach, nad którymi już pracowali podczas działań projektowych. Po zakończeniu merytorycznych form wsparcia, uczestnicy projektu zostali ponownie poproszeni o ocenę zmian jakie dokonały się w ich umiejętnościach i kompetencjach. Badanie zostało przeprowadzone w październiku w oparciu o rozbudowany kwestionariusz Ankiety Uczestnika Projektu część II B (zał. nr 3). Wyniki badań przedstawiają poniższe tabele. ocena poziomu umiejętn. w % relacje z osobami z otoczenia komunik. z innymi umiejętność rozwiązywania problemów, syt. trudnych Umiejętności społeczne- relacje z otoczeniem akceptacja akcept. przyjmowania krytyki pochwały zabieranie głosu w trakcie dyskusji (również w gr. os. obcych) umiejętność pracy w grupie zmiana na 88 85 82 85 73 88 85 84 lepsze brak 12 15 18 15 21 12 12 15 zmiany brak odp. 6 3 1 Łącznie Po odbyciu wszystkich zaplanowanych w projekcie działań, uczestnicy wysoko ocenili zmiany jakie zaszły w ich umiejętnościach i kompetencjach. Największą poprawę w kategorii umiejętności społeczne podopieczni dostrzegli w zakresie relacji z osobami z otoczenia oraz umiejętności zabierania głosu w trakcie dyskusji. Przystępując do projektu 4% uczestników oceniło na poziomie dobrym umiejętność rozwiązywania problemów i sytuacji trudnych, po zakończeniu przedsięwzięcia aż 82% podopiecznych dostrzega w tym obszarze zmianę na lepsze. Podobnie na pytanie o umiejętność akceptacji krytyki 37% ankietowanych dokonało pozytywnej samooceny, a na koniec projektu poprawę dostrzega 73% badanych. Duży progres widoczny jest w zakresie umiejętności zabierania głosu w trakcie dyskusji jedynie 23% przystępujących do projektu oceniało na poziomie dobrym tę zdolność, a po zakończeniu projektu poprawę zauważa 88% z nich. Ogólnie w obszarze nazwanym dla potrzeb analizy umiejętności społeczne relacje z otoczeniem zmiany na lepsze dostrzegło 84% badanych. ocena poziomu Umiejętności zawodowe Łącznie umiejętności poszukiwanie pracy (również kontakt kwalifikacje w % z potencjalnym pracodawcą) zawodowe zmiana na lepsze 82 88 85 brak zmiany 18 6 12 brak odp. 6 3 W zakresie umiejętności zawodowych zmianę na lepsze dostrzega 85% ankietowanych, w tym 88% w obszarze kwalifikacji zawodowych. Jest to wzrost o 37% w stosunku do badania przeprowadzonego w sierpniu. Na początku realizacji projektu umiejętność poszukiwania pracy na poziomie dobrym oceniło 4% uczestników, na koniec przedsięwzięcia 82% ankietowanych widzi w tym względzie zmianę na lepsze. ocena poziomu Samoocena Łącznie umiejętności samoocena, pewność siebie, wiedza na temat samego w % poczucie własnej wiara we własne siebie, swoich słabych wartości siły i możliwości i mocnych stron zmiana na lepsze 76 85 85 82 brak zmiany 15 12 15 14 brak odp. 9 3 4 1

Bardzo wysoko została oceniona przez ankietowanych poprawa samooceny, pewności siebie i wiary we własne siły oraz wiedzy na temat samego siebie. Rozpoczynając projekt jedynie 29% uczestników na poziomie dobrym oceniło samoocenę i poczucie własnej wartości, zmianę na lepsze po zakończeniu zaplanowanej ścieżki reintegracji dostrzega 76% badanych, pewność siebie, wiara we własne siły i możliwości została pozytywnie oceniona przez 26% rozpoczynających projekt, a zmianę na lepsze zauważyło 85% osób kończących projekt. Łącznie 82% uczestników projektu dostrzega zmianę na lepsze w obszarze nazwanym roboczo samooceną. ocena poziomu Motywacja do zmiany Łącznie umiejętności motywacja do podejmowania nowych wyznaczanie sobie celów, w % wyzwań zadań do zrealizowania zmiana na lepsze 88 82 85 brak zmiany 9 15 12 brak odp. 3 3 3 W obszarze motywacji do dokonania zmiany 85% respondentów zauważyło zmianę na lepsze, w tym 88% w zakresie motywacji do podejmowania nowych wyzwań, a 82% w zakresie wyznaczania sobie celów, zadań do zrealizowania. Natomiast w momencie przystępowania do projektu 4% ankietowanych na poziomie dobrym oceniało motywację do podejmowania nowych wyzwań, a 29% wyznaczanie sobie celów, zadań do realizowania. 4.3. Ocena poziomu realizacji rezultatów miękkich: Celem oceny stopnia osiągnięcia rezultatów miękkich od początku realizacji projektu, uśredniono wyniki badań przeprowadzonych w sierpniu i październiku. Każdy okres badawczy obejmował realizację innych instrumentów aktywnej integracji, stąd średnia wyników w sposób najbardziej adekwatny pozwoli określić wskaźnik założonych rezultatów. Do oceny poziomu realizacji rezultatu nr 1 Podniesienie kompetencji społecznych a głównie samooceny, poczucia własnej wartości oraz motywacji do zmian posłużono się odpowiedziami zawartymi w kategorii Samoocena oraz Motywacja do zmiany; rezultatu nr 2 Podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji w zakresie poszukiwania pracy odpowiedziami zawartymi w kategorii Umiejętności zawodowe; rezultatu nr 3 Poprawa relacji z osobami z otoczenia wskazaniami zaliczonymi do grupy Umiejętności społeczne-relacje z otoczeniem. Stopień osiągnięcia rezultatów miękkich przedstawia poniższa tabela i wykres. Nazwa rezultatu Rezultat 1 Podniesienie kompetencji społecznych a głównie samooceny, poczucia własnej wartości oraz motywacji do zmian Rezultat 2 Podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji w zakresie poszukiwania pracy Rezultat 3 Poprawa relacji z osobami z otoczenia Planowana wartość wskaźnika w % Osiągnięta wartość wskaźnika w % 4 82,5 4 75 4 83,5 11

Rezultaty miękkie 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, 4, 4, 4, założona wartość wskaźnika 82,5 75, 83,5 osiągnięta wartość wskaźnika rezultat 1 rezultat 2 rezultat 3 Osiągnięte wartości wskaźnika są zdecydowanie wyższe od założonych. Efektem udziału w zaplanowanej ścieżce reintegracji jest wzrost u większości uczestników samooceny, poczucia własnej wartości oraz motywacji do wprowadzenia zmian w życiu. Zwiększyły się kwalifikacje zawodowe i kompetencje w zakresie poszukiwania pracy. Poprawiły się również relacje z osobami z otoczenia. 4.4. Ewaluacja kontraktów socjalnych W ramach realizacji projektu Aktywność miarą sukcesu jako formułę realizacji pracy socjalnej wobec uczestników zastosowano kontrakt socjalny. Jest to instrument ukierunkowany na usamodzielnienie się klientów. Nie prowadzi zwykle do radykalnych i szybkich przeobrażeń, stwarza natomiast możliwość powolnych zmian w sytuacji beneficjenta, korygowania zarówno zadań jak i metod ich realizacji. Zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej, kontrakt socjalny to pisemna umowa pomiędzy osobą korzystającą ze świadczeń pomocy społecznej, a pracownikiem socjalnym, mająca na celu określenie sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej, umożliwienia aktywizacji społeczno zawodowej oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. W trakcie realizacji projektu zostało zawartych 45 kontraktów socjalnych, które zrealizowało w całości 73 % uczestników. Po zakończeniu działań projektowych pracownicy socjalni dokonali ewaluacji zawartych kontraktów socjalnych w oparciu o przygotowany kwestionariusz (zał, nr 4 ). Badano stopień osiągnięcia założonych w kontraktach celów, które były zgodne z celami projektu. Ewaluację przeprowadzono odnośnie uczestników, którzy zakończyli zaplanowaną ścieżkę reintegracji. Uzyskane wyniki przedstawiono na wykresach oraz w tabelach poniżej. Głównym zdiagnozowanym problemem uczestników projektu było bezrobocie, a w ślad za tym ubóstwo i zagrożenie wykluczeniem społecznym. 12

W ocenie pracowników socjalnych u ponad połowy uczestników zaobserwowano wysoki poziom zaangażowania w realizowane zadania. U pozostałych podopiecznych poziom średni. Poziom motywacji i zaangażowania w zajęcia realizowane w ramach projektu 45% 55% Wysoki Średni Pracownicy socjalni zaobserwowali zdecydowane postępy w pracy z 91% uczestników, natomiast jedynie u 3% nie zauważono żadnych pozytywnych zmian. Postępy w pracy z uczestnikiem/czką 3% 6% tak 91% nie trudno powiedzieć Ponadto pracownicy dokonali oceny poziomu osiągnięcia następujących wskaźników miękkich: Podniesienie zdolności komunikacyjnych w relacjach społecznych, Zwiększenie motywacji do zmian poprzez podniesienie samooceny, pewności siebie i poczucia własnej wartości, Wzrost umiejętności radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach trudnych, Nabycie umiejętności poruszania się po rynku pracy, podniesienie kwalifikacji zawodowych Odbudowanie relacji rodzinnych i przynależności do środowiska lokalnego. 13

Podniesienie zdolności komunikacyjnych w relacjach społecznych Wzrost umiejętności komunikacji natężenia wskazań w % tak 79 nie 3 trudno powiedziec 18 Poprawa komunikacji w relacjach społecznych jest procesem długotrwałym i wymaga nie tylko wzrostu umiejętności w tym zakresie lecz także gotowości stron do dokonania zmiany. W ocenie pracowników socjalnych zmiany nastąpiły u zdecydowanej większości uczestników. Zwiększenie motywacji do zmian poprzez podniesienie samooceny, pewności siebie i poczucia własnej wartości Motywacja do zmiany poprzez podniesienie kompetencji społecznych: samooceny pewności siebie poczucia własnej wartości natężenia wskazań w % tak 88 88 85 nie 9 3 9 trudno powiedziec 3 9 6 Zdaniem pracowników socjalnych wzrost motywacji do zmian zaobserwowano u ponad 8 % uczestników projektu. Wzrost samooceny i pewności siebie dokonał się u 88 % uczestników, zaś poczucia własnej wartości u 85 % podopiecznych. Uzyskane wartości wskaźników są niezwykle istotne z punktu widzenia założonego celu projektu, gdyż właśnie samoocena, pewność siebie czy poczucie własnej wartości u osób dotkniętych bądź zagrożonych wykluczeniem społecznym są z reguły na bardzo niskim poziomie. Wzrost umiejętności radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach trudnych, Wzrost umiejętności radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach trudnych natężenia wskazań w % tak 7 nie 9 trudno powiedziec 21 W wyniku udziału w projekcie u prawie 7% uczestników pracownicy odnotowali wzrost umiejętności radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach trudnych. A zatem można przyjąć, że po zakończeniu realizacji zadań projektowych osoby te będą znacznie lepiej funkcjonowały w codziennym życiu. 14

Nabycie umiejętności poruszania się po rynku pracy, podniesienie kwalifikacji zawodowych Zwiększenie szansy powrotu na rynek pracy nabycie umiejętności poruszania się po rynku pracy natężenia wskazań w % podniesienie kwalifikacji zawodowych tak 1 1 nie trudno powiedzieć Proces aktywizacji osób zagrożonych wykluczeniem jest zabiegiem niezwykle skomplikowanym. Dotyczy bowiem osób dotkniętych wieloma niedoborami, wśród których duże znaczenie mają aktualne kwalifikacje zawodowe oraz umiejętności poszukiwania zatrudnienia. W sytuacji, gdy na współczesnym rynku pracy pracownik musi stawiać czoło pojawiającym się wyzwaniom, szybko reagować na zachodzące w otoczeniu zmiany, niezbędne jest posiadanie nie tylko kwalifikacji zawodowych, lecz także pewnych umiejętności osobistych, które należy stale wzmacniać. W ocenie pracowników socjalnych 1 % uczestników, którzy zakończyli przewidzianą ścieżkę reintegracji, podniosło kwalifikacje zawodowe i umiejętności poruszania się po rynku pracy. Odbudowanie relacji rodzinnych i przynależności do środowiska lokalnego Poprawa relacji w rodzinie natężenia wskazań w % w środowisku lokalnym tak 67 78 nie 12 trudno powiedziec 21 22 Odbudowanie relacji zarówno w rodzinie jak i w lokalnym środowisku w przypadku osób dotkniętych złożonymi problemami jest procesem trudnym i długotrwałym, stąd też 7 m-ny okres realizacji projektu może być zbyt krótki na trwałe zmiany w tym obszarze. Jednakże pracownicy socjalni zaobserwowali wystąpienie pozytywnych zmian w relacjach rodzinnych u 67%, zaś w środowisku lokalnym aż u 78 % uczestników. 15

5. Ocena organizacji i przebiegu szkoleń, kursów, warsztatów i treningów Celem stałego i systematycznego monitoringu jakości usług szkoleniowych, świadczonych podczas realizacji działań projektowych, przeprowadzano po każdym module zajęć badania ankietowe dotyczące opinii uczestników odnośnie organizacji, miejsca, atmosfery spotkań, jakości materiałów dydaktycznych, tematyki i formy prowadzonych zajęć, a także wpływu szkolenia (warsztatu) na nabycie kluczowych kompetencji społecznych i zawodowych (kwestionariusz ankiety stanowi zał. nr 5 a, b, c, d, e, f, g, h, i ). Poniżej przedstawiono odpowiedzi uczestników projektu. Istotą aktywnej integracji jest doprowadzenie do sytuacji, w której poprzez uświadomienie sobie przez uczestników projektu własnych osiągnięć, zarówno w sferze umiejętności zawodowych jak i relacji społecznych, będą mogli podejmować działania zmierzające do zmiany swojego położenia. Stąd też w procesie ewaluacji projektu Aktywność miarą sukcesu zanalizowano subiektywne odczucia uczestników, na ile i w jakim zakresie mają świadomość osiągniętych sukcesów, będących efektem przebytych cykli szkoleń, warsztatów i treningów motywacyjnych. Ten potencjał wiedzy, jest więc tym pierwszym krokiem w kierunku przeobrażenia własnego życia. Z analizy wypowiedzi wyłania się obraz osób, które w różnym stopniu oceniły własne osiągnięcia. Mimo niskiej liczby respondentów zdecydowano się na pokazanie struktury odpowiedzi jako rozkładów procentowych. Identyfikacja powodów uczestnictwa w zajęciach identyfikacja powodów uczestnictwa w zajęciach zdobycie nowych umiejętności brak odp. pracowniczych 3 15 82 kurs komputerowy 12 88 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 1 kurs opiekunki dziecięcej 13 87 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 92 kurs kucharza 11 89 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 warsztaty autoprezentacji 6 3 6 24 61 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 6 9 18 67 identyfikacja powodów uczestnictwa w zajęciach poznanie nowych osób brak odp. pracowniczych 3 6 2 15 56 kurs komputerowy 3 9 12 17 59 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 33 17 17 33 16

kurs opiekunki dziecięcej 13 25 62 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 9 83 kurs kucharza 11 11 22 56 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 2 7 warsztaty autoprezentacji 6 3 12 21 55 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 6 9 18 67 3 identyfikacja powodów uczestnictwa w zajęciach uzyskanie świadczeń z MOPS brak odp. pracowniczych 5 15 9 9 17 kurs komputerowy 59 9 6 6 2 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 67 17 16 kurs opiekunki dziecięcej 12 25 13 25 25 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 44 25 12 6 13 kurs kucharza 45 11 11 11 22 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 4 1 5 warsztaty autoprezentacji 4 6 3 12 3 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 34 6 9 9 33 9 9 Zdobycie nowych umiejętności zmotywowało wszystkie osoby do uczestnictwa w kursie samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego oraz opiekuna osoby starszej i niepełnosprawnej. Chęć poznania nowych osób skłoniła ponad 8 % osób do udziału w kursie magazyniera z obsługą wózków jezdniowych zaś uzyskanie świadczeń z MOPS było najrzadziej wybieranym przez uczestników powodem skłaniającym ich do uczestnictwa w zajęciach. Ocena organizacji zajęć Ocena organizacji szkolenia sala wykładowa pracowniczych 12 23 65 kurs komputerowy 15 85 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 1 kurs opiekunki dziecięcej 13 87 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 8 9 75 kurs kucharza 11 33 56 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 4 4 warsztaty autoprezentacji 3 12 3 55 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 3 12 15 7 17

Ocena organizacji szkolenia materiały dydaktyczne pracowniczych 9 2 71 kurs komputerowy 3 3 9 85 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 83 kurs opiekunki dziecięcej 1 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 17 83 kurs kucharza 11 11 22 56 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 4 6 warsztaty autoprezentacji 3 3 6 24 64 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 3 15 82 Ocena organizacji szkolenia atmosfera na zajęciach pracowniczych 24 76 kurs komputerowy 3 6 91 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 33 67 kurs opiekunki dziecięcej 13 87 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 8 25 59 kurs kucharza 11 11 11 67 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 2 7 warsztaty autoprezentacji 3 12 27 58 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 3 9 6 12 7 Uczestnicy dokonując oceny miejsca szkolenia wyrazili największe zadowolenie z sal MCKK, gdzie odbywał się kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego (1 % maksymalnych odpowiedzi) i kurs komputerowy (85% odpowiedzi maksymalnych) oraz salę w DZDZ, w której był prowadzony kurs opiekunki dziecięcej. Najwyżej oceniono materiały dydaktyczne na kursie opiekunki dziecięcej (1% maksymalnych odpowiedzi), kursie komputerowym (85 % odpowiedzi maksymalnych) oraz kursie samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego i magazyniera z obsługą wózków jezdniowych (po 83% odpowiedzi maksymalnych). Z kolei najlepsza atmosfera panowała na kursie komputerowym (91% maksymalnych odpowiedzi) i opiekunki dziecięcej (87% odpowiedzi maksymalnych). 18

Ocena przekazywanej wiedzy Ocena wiedzy przekazywanej podczas zajęć zgodność tematyki z oczekiwaniami brak odp. pracowniczych 9 29 62 kurs komputerowy 3 6 2 71 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 83 kurs opiekunki dziecięcej 17 83 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 25 67 kurs kucharza 11 44 45 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 8 warsztaty autoprezentacji 6 3 3 61 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 12 24 61 3 Ocena wiedzy przekazywanej podczas zajęć sposób prowadzenia zajęć brak odp. pracowniczych 6 21 73 kurs komputerowy 9 9 82 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 83 kurs opiekunki dziecięcej 13 87 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 25 67 kurs kucharza 11 22 67 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 9 warsztaty autoprezentacji 3 9 24 64 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 3 9 24 64 Ocena wiedzy przekazywanej podczas zajęć zrozumienie treści brak odp. pracowniczych 32 68 kurs komputerowy 18 82 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 83 kurs opiekunki dziecięcej 1 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 92 kurs kucharza 11 22 67 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 3 7 warsztaty autoprezentacji 3 6 18 67 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 3 12 24 61 6 19

Ocena wiedzy przekazywanej podczas zajęć przydatność do poszukiwania pracy brak odp. pracowniczych 3 3 32 62 kurs komputerowy 6 29 65 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 16 17 67 kurs opiekunki dziecięcej 1 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 8 84 kurs kucharza 11 22 67 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 8 warsztaty autoprezentacji 6 9 12 18 55 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 21 18 61 Uczestnicy wysoko ocenili sposób przekazywania wiedzy na większości z przeprowadzonych zajęć, w tym najlepiej został oceniony kurs osoby starszej i niepełnosprawnej (9% max odpowiedzi). Tematyka zajęć zbiegła się z oczekiwaniami uczestników najbardziej na kursie samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego i opiekunki dziecięcej (po 83% maksymalnych odpowiedzi). Przekazywane treści były najbardziej zrozumiałe przez uczestników kursu opiekunki dziecięcej 1 % maksymalnych. odpowiedzi. W ocenie uczestników wiedza zdobyta na kursie opiekunki dziecięcej i magazyniera z obsługą wózków jezdniowych będzie najbardziej przydatna podczas poszukiwania pracy (odpowiednio 1% i 84% maksymalnych odpowiedzi). Ocena korzyści jakie odnieśli uczestnicy z udziału w zajęciach Ocena korzyści z uczestnictwa w zajęciach zachęta do podjęcia pracy brak odp. pracowniczych 3 12 32 53 kurs komputerowy 6 9 23 62 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 17 33 33 kurs opiekunki dziecięcej 38 62 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 25 75 kurs kucharza 11 44 45 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 8 warsztaty autoprezentacji 12 3 21 15 46 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 6 24 12 55 3 3 2

Ocena korzyści z uczestnictwa w zajęciach chęć zmiany stylu życia brak odp. pracowniczych 6 6 6 29 53 kurs komputerowy 9 9 29 53 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 16 17 17 17 33 kurs opiekunki dziecięcej 38 62 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 5 42 kurs kucharza 44 56 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 3 7 warsztaty autoprezentacji 9 3 12 21 55 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 9 6 21 15 49 Ocena korzyści z uczestnictwa w zajęciach wzrost wiary we własne możliwości brak odp. pracowniczych 3 3 23 71 kurs komputerowy 3 3 6 26 62 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 16 17 17 5 kurs opiekunki dziecięcej 13 25 62 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 92 kurs kucharza 11 44 45 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 2 7 warsztaty autoprezentacji 6 6 9 24 52 warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii 6 9 12 9 58 3 6 Ocena korzyści z uczestnictwa w zajęciach chęć pracy nad sobą brak odp. pracowniczych 17 3 2 68 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 5 33 kurs opiekunki dziecięcej 12 13 75 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 17 75 kurs kucharza 11 89 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 3 7 21

Ocena korzyści z uczestnictwa w zajęciach zrozumienie konieczności poprawy relacji z otoczeniem brak odp. pracowniczych 3 15 23 59 Wśród korzyści jakie odniosły osoby z udziału w zajęciach należy wymienić: - zachętę do podjęcia pracy (najwięcej poprzez udział w kursie opiekuna osoby starszej i niepełnosprawnej oraz magazyniera z obsługą wózków jezdniowych), - chęć zmiany stylu życia (głównie uczestnicy kursu opiekuna osoby starszej i niepełnosprawnej), - wiarę we własne możliwości, która wzrosła przede wszystkim po zajęciach magazyniera z obsługą wózków jezdniowych, - chęć pracy nad sobą głównie wśród uczestników kursu kucharza, - zrozumienie konieczności poprawy relacji z otoczeniem badane wyłącznie po zajęciach z zakresu kompetencji społecznych i zawodowych 59% max odpowiedzi. 6. Ocena działań o charakterze środowiskowym W ramach zadania zorganizowano: Piknik integracyjny, oraz Wyjazd kulturalno integracyjny. PIKNIK INTEGRACYJNY odbył się 18.6.211r. na terenie Centrum Grillowego Ranczo w Lubinie. W imprezie uczestniczyło ok. 9 osób-uczestników projektu wraz ze swoim najbliższym otoczeniem. W ramach działań zorganizowano także 27.8.211r. WYJAZD KULTURALNO- INTEGRACYJNY do Szklarskiej Poręby dla 35 osób biorących udział w projekcie. Całodzienna wycieczka obejmowała zwiedzanie miejscowego muzeum minerałów, wyprawę do wodospadu Kamieńczyk oraz wizytę w Hucie Szkła,,Leśna. Ocena tych działań przez uczestników została zbadana przy pomocy kwestionariusza ankiety, stanowiącego załącznik nr 6. W przeprowadzonym badaniu pytano m.in. o stopień spełnienia oczekiwań uczestników przez określone działanie środowiskowe. Ankietowani udzielali odpowiedzi w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza najniższą oceną a 5 najwyższą. Wyniki przedstawia poniższy wykres. Spełnienie oczekiwao uczestników w % piknik integracyjny wyjazd kulturalno-integracyjny 52 62 21 24 4 7 3 4 3 17 3 5 4 3 2 1 brak odpowiedzi 22

Dla ponad połowy uczestników oba działania środowiskowe w najwyższym stopniu spełniły ich oczekiwania. Sumując ocenę 5 i 4 wyjazd do Szklarskiej Poręby był zgodny z oczekiwaniami dla 86% badanych, a piknik integracyjny dla 73%. Celem działań środowiskowych była poprawa relacji uczestników z najbliższym otoczeniem oraz budowanie przynależności do środowiska lokalnego. W ocenie ankietowanych działania przyczyniły się do osiągnięcia założonego celu, czego dowodem są udzielone odpowiedzi ich rozkład przedstawia poniższy wykres. integracja ze środowiskiem 7 6 5 4 3 integracja z otoczeniem poprawa relacji w rodzinie 2 1 5 4 3 2 1 W badaniu kierowano do uczestników pytania czy podczas działań o charakterze środowiskowym mieli okazję do wymiany doświadczeń, czy wzrosły ich chęci do uczestnictwa w podobnych działaniach i czy mają możliwość poświęcenia swojego czasu na zaangażowanie społeczne. skala ocen 1(b. mało) - 5(b. dużo) możliwość wymiany doświadczeń podczas organizowanych działań chęć poświęcenia czasu na zaangażowanie społeczne chęć uczestnictwa w podobnych działaniach liczba odpowiedzi w % 1 2 7 4 3 1 1 24 4 1 24 24 5 73 62 52 Większość uczestników 73% uznało, iż podczas działań o charakterze środowiskowym mieli okazję do wymiany doświadczeń. Ponad połowa ankietowanych chciałaby uczestniczyć w działaniach o podobnym charakterze i byłaby gotowa zaangażować się społecznie. Na pytanie czy w obecnej sytuacji życiowej jest Pan/Pani w stanie poświęcić czas na zaangażowanie społeczne 52% uczestników projektu zaznaczyło najwyższą ocenę 5, a oceny średnie 4 i 3 odpowiednio po 24% uczestników. Biorąc pod uwagę trudną sytuację życiową ankietowanych, kłopoty z zapewnieniem opieki nad małoletnimi dziećmi, są to odpowiedzi satysfakcjonujące. 23

7. Ocena skali zmian zachowań i nawyków jakie dokonały się u uczestników w wyniku udziału w projekcie Po ukończeniu szkoleń, treningów, warsztatów, uczestnicy dokonywali subiektywnej oceny zmiany swojej sytuacji życiowej (analizowany już kwestionariusz ankiety zał. nr 5 a, b, c, d, e, f, g, h, i). Konieczność zmiany zachowań, przyzwyczajeń i nawyków jest warunkiem niezbędnym dla lepszego funkcjonowania na rynku pracy i osiągania satysfakcji w życiu codziennym. Uzyskane odpowiedzi pogrupowano w 5 obszarów objętych analizą: 1. Zmiana nastawienia do życia rozumiana głównie jako: wzrost motywacji do zmian w życiu zawodowym i osobistym; 2. Wzrost poczucia własnej wartości i wiary we własne możliwości; 3. Zwiększenie motywacji do aktywnego poszukiwania pracy, wzrost wiedzy o własnych możliwościach na rynku pracy; 4. Wzrost umiejętności psychospołecznych traktowanych jako zwiększenie umiejętności komunikacyjnych, współpracy z innymi osobami oraz pracy zespołowej; 5. Zwiększenie umiejętności interpersonalnych, w szczególności zwiększenie umiejętności stosowania zachowań asertywnych, w tym przyjmowania krytyki i obrony własnego zdania oraz przedstawiania innym swoich poglądów. Rozkład odpowiedzi zawierają tabele poniżej. Zmiana nastawienia do życia Zmiana nastawienia do życia motywacja do zmiany życia zawodowego Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 3 24 47 26 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 17 5 33 kurs opiekunki dziecięcej 12 13 75 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 42 5 kurs kucharza 11 56 33 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 3 7 Zmiana nastawienia do życia motywacja do zmiany życia osobistego Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 18 32 5 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 16 17 17 5 kurs opiekunki dziecięcej 37 38 25 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 33 59 kurs kucharza 11 44 45 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 4 6 24

W ocenie uczestników zmiana nastawienia do życia zawodowego i osobistego wzrosła po każdych zajęciach. W większości przypadków ankietowani wybierali maksymalne oceny 4 więcej niż połowę i 5 całkowicie wzrost motywacji do zmiany życia zawodowego został w ten sposób oceniony w zależności od zajęć w przedziale od 73% do 1%. Natomiast wzrost motywacji do zmiany życia osobistego ankietowani ocenili na 4 i 5 w 63% do 1% w zależności od rodzaju zajęć. Wzrost wiary we własne możliwości Zmiana wiary we własne siły wzrost wiary we własne siły Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 24 47 29 kurs samodzielnego pracownika administracyjno-biurowego 16 17 5 17 kurs opiekunki dziecięcej 12 13 5 25 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 33 59 kurs kucharza 11 11 56 22 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 4 5 Zmiana wiary we własne siły umiejętność przedstawiania własnych zalet i wad Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 21 5 29 Zmiana wiary we własne siły oraz umiejętność przedstawiania własnych zalet i wad dokonała się u wszystkich uczestników. Łącznie na poziomie maksymalnym 4 więcej niż połowę i 5 całkowicie zmiany w tym obszarze oceniło 67% do 92% uczestników projektu. Zwiększenie motywacji do poszukiwania pracy Motywacja do poszukiwania pracy wzrost aktywności w poszukiwaniu pracy Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 12 44 44 kurs opiekunki dziecięcej 13 37 5 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 42 5 kurs kucharza 22 45 33 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 4 5 25

Uczestnicy projektu przyznali, iż udział w działaniach projektowych wpłynął pozytywnie na zmianę ich motywacji do poszukiwania pracy. W tym zakresie maksymalne oceny 4 więcej niż połowę i 5 całkowicie wybrało 78% do 92% ankietowanych. Wzrost umiejętności psychospołecznych Umiejętności psychospołeczne umiejętność nawiązywania kontaktów Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 6 9 26 59 Umiejętności psychospołeczne umiejętność współpracy z innymi Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 9 12 2 59 kurs opiekunki dziecięcej 13 25 25 37 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 8 8 17 67 kurs kucharza 11 44 45 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 2 6 Umiejętności psychospołeczne umiejętność pracy w zespole Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 3 15 2 62 kurs opiekunki dziecięcej 13 25 37 25 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 17 8 25 5 kurs kucharza 11 56 33 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 1 8 Uczestnicy wysoko ocenili zmiany jakie dokonały się w zakresie ich umiejętności nawiązywania kontaktów, współpracy z innymi czy pracy zespołowej. Odpowiedzi maksymalne 4 więcej niż połowę i 5 całkowicie wybrało odpowiednio od 62% do 9% ankietowanych. 26

Zwiększenie umiejętności interpersonalnych Umiejętności interpersonalne umiejętność prezentacji własnych poglądów Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 3 9 53 35 kurs opiekunki dziecięcej 63 37 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 5 5 kurs kucharza 11 67 22 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 3 5 Umiejętności interpersonalne umiejętność obrony własnego zdania Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 3 12 44 41 kurs opiekunki dziecięcej 13 25 37 25 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 33 67 kurs kucharza 11 56 33 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 2 3 5 Umiejętności interpersonalne umiejętność przyjmowania krytyki Skala ocen 1 minimum / 5 maximum pracowniczych 3 15 5 32 kurs opiekunki dziecięcej 13 25 25 37 kurs magazyniera z obsługą wózków jezdniowych 25 67 8 kurs kucharza 22 45 33 kurs opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej 1 2 7 Ważnym jest również postrzegana przez uczestników zmiana dotycząca umiejętności interpersonalnych. Zdecydowana większość z nich przyznała, że potrafi już zaakceptować konstruktywną krytykę własnych poczynań maksymalne odpowiedzi 4 więcej niż połowę i 5 całkowicie zaznaczyło od 62% do 9% ankietowanych. Uczestnicy posiedli również umiejętność prezentowania własnych poglądów oraz obrony własnego zdania. W tym zakresie odpowiedzi maksymalne 4 i 5 zaznaczyło od 62% do 1% podopiecznych. Jedynie kurs opiekunki dziecięcej nie wpłynął znacząco na wzrost umiejętności prezentacji własnych poglądów. 27

8. Podsumowanie Uzyskane wyniki badań pozwalają stwierdzić, że cel główny projektu tj. Zmniejszenie obszaru zjawiska wykluczenia społecznego poprzez aktywizację społeczną i zawodową oraz integrację ze środowiskiem 35 mieszkańców Lubina w tym 3 k i 5 m do końca 211 r. oraz cele szczegółowe zostały w pełni osiągnięte. Założone cele, zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu, badano w oparciu o ustalone wskaźniki pomiaru celu rezultaty twarde i miękkie. Rezultaty twarde mierzone w oparciu o dane ilościowe zostały osiągnięte na poziomie znacznie wyższym od założonego, podobnie rezultaty miękkie oceniane na podstawie wyników badań ankietowych. Najcenniejsze dane w kontekście opinii projekcie i zmian jakie dokonały się w postawach i kompetencjach uczestników, dostarcza subiektywna analiza przeprowadzona przez podopiecznych oraz wnioski pracowników socjalnych. Niezwykle istotnym jest wysoka ocena skali zmian zachowań i nawyków postrzeganych przez samych podopiecznych, w tym zdobycie nie tylko nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych lecz także wzrost kompetencji społecznych. Ich podniesienie, w tym głównie samooceny, poczucia własnej wartości oraz motywacji do zmian dokonało się wg uczestników u 82,5% z nich. Kwalifikacje zawodowe oraz kompetencje w zakresie poszukiwania pracy wzrosły u 75% podopiecznych, natomiast poprawa relacji z osobami z otoczenia u 83,5%. W opinii pracowników socjalnych samoocena i pewność siebie podniosła się u 88% uczestników projektu. Kwalifikacje zawodowe wzrosły u 1% podopiecznych, a relacje w środowisku lokalnym u 78%. Ponadto pracownicy socjalni dostrzegają postępy w pracy z 91% uczestników projektu. Wszyscy podopieczni biorący udział w projekcie Aktywność miarą sukcesu wysoko ocenili przeprowadzone działania w zakresie między innymi organizacji zajęć, doboru tematyki do własnych oczekiwań, jak również korzyści odniesionych z udziału w przedsięwzięciu. Znaczącą wartością projektu jest nabycie przez uczestników kompetencji w zakresie poszukiwania pracy, a przede wszystkim takich sprawności jak: umiejętność napisania listu motywacyjnego i podania, zachowanie właściwej postawy w trakcie rozmowy z potencjalnym pracodawcą, dobór odpowiedniego do okoliczności ubioru. Te nowe kwalifikacje pozwalają na większy niż dotychczasowy komfort podejmowania decyzji, prowadzenia rozmowy, odwagę i pewność siebie w trakcie poszukiwania pracy. Postawa proaktywna decyduje często o akceptacji uczestnika projektu w oczach osób oferujących zatrudnienie. Sukcesem projektu jest pozyskanie zatrudnienia przez 6 uczestników przedsięwzięcia do końca 211 r. Opracowała: Izabela Nowak Koordynator projektu 28

9. Załączniki: 1. Ankieta uczestnika projektu część I. 2. Ankieta uczestnika projektu część II A. 3. Ankieta uczestnika projektu część II B. 4. Arkusz ewaluacyjny (wypełnia pracownik socjalny). 5. Ankieta ewaluacyjna szkolenia/warsztatu/treningu a) treningi kompetencji społecznych, warsztaty umiejętności pracowniczych, b) kurs komputerowy, c) samodzielny pracownik administracyjno-biurowy, d) opiekunka dziecięca, e) magazynier z obsługą wózków jezdniowych, f) kucharz, g) opiekun osoby starszej i niepełnosprawnej, h) warsztaty autoprezentacji, i) warsztaty małej przedsiębiorczości i podstaw ekonomii. 6. Ankieta podsumowująca działania o charakterze środowiskowym. 29