Biuletyn elektroniczny DORADCA PRACOWNIKA JST

Biuletyn elektroniczny DORADCA PRACOWNIKA JST Szanowne Panie! Szanowni Panowie! Przedstawiamy kolejne wydanie biuletynu naszego projektu. Tym razem tematem wiodącym jest System Analiz Samorządowych oraz związane z filozofią dobrego rządzenia dobre praktyki. Zamieszczamy również krótką relację ze obytego w Starostwie Powiatowym w Kutnie Forum Jednostek Samorządu Terytorialnego oraz debaty społecznej poświęconej partycypacji społecznej oraz przejrzystości urzędów. Zachęcamy do lektury. 012 ść Nr4/2 i efekty wno Skuteczność SpIS TreŚCI: Forum jednostek Samorzadu Terytorialnego i Debata Społeczna w kutnie /str. 2 Czym jest System Analiz Samorzadowych? /str. 3 Cele systemu SAS jako narzędzia wspomagającego zarządzanie strategiczne w samorządach terytorialnych /str. 3 Charakterystyka sektorów usług i dziedzin przekrojowych monitorowanych w SAS /str. 4 Monitorowanie uwarunkowań rozwojowych jednostek samorządu lokalnego /str. 4 Skąd pochodzą dane do prezentacji wskaźników dostępnych w SAS? /str. 4 Możliwości korzystania z Systemu Analiz Samorządowych dla wspomagania zarządzania /str. 5 W jakich praktycznych działaniach SAS będzie użyteczny? /str. 5 Jak korzystać z Systemu Analiz Samorządowych? /str. 6 Modułowa konstrukcja SAS /str. 6 praktyczny przewodnik - jak korzystac z bazy SAS? /str. 8 Lista modułów /str. 8 Szczegółowy opis modułów SAS /str. 9 Grupy porównawcze /str. 20 Dobre praktyki /str. 23 Z prasy /str. 35 STOWARZYSZENIE POWIATÓW I GMIN DORZECZA BZURY www.bzura.pl 0-901 Warszawa, Plac Defilad 1 www.zpp.pl CASE - DORADCY SP. Z O.O. 00-010 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 www.case.com.pl 02-662 Warszawa, www.lazarski.edu.pl

Forum Jednostek Samorzadu Terytorialnego i Debata Społeczna w Kutnie 14 czerwca 2012 r. w Starostwie Powiatowym w Kutnie odbyło się czwarte Forum Jednostek Samorządu Terytorialnego i Debata Społeczna. Zebranych przedstawicieli JST przywitał Mieczysław Ruciński, członek Zarządu Powiatu. Forum poświęcone było dyskusji nad sposobem wypełniania zadań ustawowych oraz służyło wymianie dobrych praktyk przez samorządy biorące udział w projekcie Kompetencje i przejrzystość JST kluczem do rozwoju lokalnego. Zgłoszone praktyki będą na zakończenie projektu opublikowane w specjalnym wydawnictwie projektowym. Z kolei tematem przewodnim debaty były partycypacja i przejrzystość - jedne z filarów dobrego rządzenia w Unii Europejskiej. Partycypacja to szeroki udział społeczeństwa w pracach administracyjnych, zaś przejrzystość odnosi się do maksymalizacji jawności działania władzy oraz jasnych i nieskomplikowanych reguł postępowania i zarządzania na poziomie lokalnym i krajowym. Przejrzystość to także zagadnienia związane z etycznymi postawami urzędników samorządowych. Podczas forum gospodarze spotkania, Starostwo Powiatowe w Kutnie, zaprezentowali dobrą praktykę polegającą na termomodernizacji obiektów szkół ponadgimnazjalnych, dla których organem prowadzącym jest Powiat Kutnowski. Następnie dokonany został przegląd zidentyfikowanych dobrych praktyk we wszystkich samorządach uczestniczących w projekcie. W każdej uczestniczącej w projekcie jednostce samorządu terytorialnego wybrane zostały po cztery dobre praktyki, które zostaną zamieszczone w katalogu, którego opracowanie i wydanie będzie jednym z produktów realizowanego projektu. Podczas dyskusji obecni przedstawiciele samorządów wyjaśniali szczegóły swoich praktyk oraz kryteria ich wyboru do publikacji. Na zakończenie Forum ustalono terminy i miejsca kolejnych spotkań. Po zakończeniu Forum odbyła się Debata Społeczna. Prowadził ją Zastępca Sekretarza Generalnego ZPP Marek Wójcik. Zgodnie z regułami debaty nie był to wykład, ale przede wszystkim dyskusja i wymiana poglądów na zagadnienia związane z partycypacją społeczną i przede wszystkim z przejrzystością działania urzędów samorządowych. W czasie debaty jej uczestnicy wykonywali ćwiczenia, np. ocenę swojego urzędu według zadanych kryteriów, a na podstawie przygotowanych przez prowadzącego scenariuszy próbowali określić, jak urzędnik samorządowy powinien reagować w sytuacjach wyboru. Zidentyfikowano także sytuacje, w których zachowania legalne (zgodne z prawem) są jednocześnie nieetyczne, lub odwrotnie etyczne zachowanie urzędnika może rozmijać się z zasadami prawnymi, a więc być nielegalne. Podczas spotkania ustalono również, że następne Forum i Debata Społeczna odbędą się na początku września br. Forum i Debata zostały organizowane w ramach projektu Kompetencje i przejrzystość JST kluczem do rozwoju lokalnego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Udział w Forum i Debacie był bezpłatny. Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 2

Czym jest System Analiz Samorzadowych? System Analiz Samorządowych (SAS) to portal internetowy prowadzony pod adresem www.sas24.org przez Związek Miast Polskich, we współpracy ze Związkiem Powiatów Polskich i Związkiem Gmin Wiejskich RP. Główna część portalu zawiera wskaźniki dotyczące nakładów na usługi realizowane przez samorządy terytorialne, a także uwarunkowań rozwoju gmin i powiatów w Polsce. Użytkownicy portalu znajdą tam również opracowania eksperckie podsumowujące sytuację w poszczególnych dziedzinach aktywności samorządów, ankiety służące do badania opinii odbiorców usług administracyjnych, społecznych i technicznych oraz ankiety służące przekrojowemu badaniu opinii mieszkańców na temat warunków życia i jakości usług w danej jednostce samorządu terytorialnego. System zawiera także informacje na temat prac Grup Wymiany Doświadczeń (GWD) w zarządzaniu usługami. GWD korzystają bowiem z danych SAS jako jednego z elementów metodologii monitorowania procesu realizowania zadań i kompetencji samorządów. Kolejnym elementem SAS jest Baza Dobrych Praktyk zarządzania usługami i rozwojem instytucjonalnym w samorządach prowadzona wspólnie przez Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Miast Polskich oraz Związek Powiatów Polskich. CeLe SySTeMU SAS jako narzędzia WSpOMAGAjĄCeGO ZArZĄDZAnIe STrATeGICZne W SAMOrZĄDACh TeryTOrIALnyCh Warunki, w jakich współcześnie działają jednostki samorządu terytorialnego, wymagają od nich stosowania zasad zintegrowanego zarządzania strategicznego. Zasad ukierunkowanych na osiąganie celów rozwojowych, zdefiniowanych w dokumentach strategicznych, kształtujących rozwój społeczno gospodarczy wspólnot samorządowych. Proces ten powinien opierać się o skoordynowane stosowanie niezbędnych narzędzi zarządzania i świadome wykorzystanie efektu synergii podejmowanych działań, wsparte stałym monitoringiem i okresową ewaluacją. Podejście to wymaga szerokiej dostępności danych pozwalających na diagnozę obecnego stanu oraz umiejętności ich analizowania w ujęciu porównawczym. Ważne jest również praktyczne wykorzystanie wniosków w procesie aktualizacji strategii i sektorowych planów operacyjnych oraz w procesie bieżącego zarządzania. Pomocne w tym zakresie mogą być systemy benchmarkingu usług (porównywania). Przykładem takiego systemu jest właśnie SAS, budowany od 2000 roku przez Związek Miast Polskich, a następnie, od 2008 roku wspólnie ze Związkiem Powiatów Polskich i Związkiem Gmin Wiejskich RP. bezpośrednim celem SAS jest dostarczenie decydentom samorządowym (przedstawicielom różnych poziomów zarządzania w jednostce samorządu) syntetycznej informacji o: 1. podstawowych parametrach dostarczanych usług (nakładach, kosztach i wynikach) w ujęciu 2. porównawczym, 3. stanie rozwoju jednostki samorządu, z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju i jakości życia mieszkańców oraz innych uwarunkowań, np. finansowych, demograficznych. Str. 3 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

ChArAkTerySTykA SekTOrÓW USŁUG I DZIeDZIn przekrojowych MOnITOrOWAnyCh W SAS Usługi techniczne są narzędziem realizacji polityki z zakresu gospodarki komunalnej. W ramach SAS monitorowane są następujące sektory usług: 1. gospodarka wodno-ściekowa, 2. zagospodarowanie stałych odpadów komunalnych, 3. komunalna gospodarka mieszkaniowa, 4. lokalny transport zbiorowy oraz drogi (ulice) i organizacja ruchu drogowego, 5. gospodarka nieruchomościami, w tym lokalami innymi niż mieszkaniowe, 6. targowiska miejskie i hale targowe, 7. zieleń miejska i cmentarze komunalne. Pięć pierwszych spośród wymienionych sektorów jest monitorowanych w ramach SAS dla miast, które samodzielnie dostarczają dane do systemu. Od 2009 roku drogownictwo stało się przedmiotem monitoringu w odniesieniu do powiatów. Ponadto ze względu na wzrost znaczenia tego zagadnienia podjęto decyzję, aby w SAS znalazł się także monitoring efektywności energetycznej w gospodarce miejskiej. Z zakresu lokalnej polityki społecznej monitorowane są następujące usługi: 1. oświata, 2. kultura, 3. pomoc społeczna i polityka prorodzinna, 4. ochrona zdrowia, 5. sport i rekreacja. Ponadto w ramach polityki społecznej mieszczą się zadania z zakresu bezpieczeństwa publicznego, jednak monitoring tego sektora jest nadal utrudniony ze względu na brak dostępu do danych, stąd nie podjęto się go dotąd w sposób systematyczny. Po wejściu w życie ustawy o działalności pożytku publicznego ważną część polityki społecznej stanowi współpraca z organizacjami obywatelskimi. Monitoring tej współpracy w SAS obejmuje dane począwszy od 2006 roku. Dotyczą one zarówno poziomu gminnego, powiatowego, jak i wyjątkowo dla SAS, poziomu wojewódzkiego. MOnITOrOWAnIe UWArUnkOWAń rozwojowych jednostek SAMOrZĄDU LOkALneGO Demografia i finanse samorządowe Obie te dziedziny przekrojowe mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju gmin i powiatów. W SAS znajdują się dane dotyczące procesów demograficznych począwszy od 1999 roku. Dane dotyczące finansów samorządowych obejmują lata od 2004 roku, to jest od wejścia w życie obecnej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju W ramach SAS prezentowane są zbiory wskaźników w oparciu o zasoby GUS, co pozwala na analizę najbardziej istotnych wskaźników rozwoju społeczno-gospodarczego i środowiskowego, a w konsekwencji na ocenę stopnia zrównoważenia rozwoju w tych trzech dziedzinach (dotyczy to poziomu gmin). Ta część bazy jest obecnie przedmiotem modernizacji, w wyniku której będzie niebawem prezentowany zestaw wskaźników zintegrowanych. SkĄD pochodzą DAne DO prezentacji WSkAŹnIkÓW DOSTępnyCh W SAS? Dane wykorzystywane w SAS dla dziedzin przekrojowych takich jak demografia, finanse samorządów tertorialnych, współpraca z organizacjami obywatelskimi, zrównoważony Czym jest System Analiz Samorządowych? Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 4

Czym jest System Analiz Samorządowych? rozwój, a także usług oświatowych, pochodzą ze źródeł statystyki publicznej (Bank Danych Lokalnych Główny Urząd Statystyczny, Ministerstwo Finansów, System Informacji Oświatowej Ministerstwa Edukacji Narodowej). Natomiast dane dotyczące pozostałych usług generowane są bezpośrednio z jednostek samorządowych, które samodzielnie je zamieszczają w SAS. Są to głównie miasta, ale jak wspomniano, od 2009 roku w ramach współuczestniczenia Związku Powiatów Polskich, zainteresowane powiaty udostępniają dane dotyczące dróg i transportu. MOŻLIWOŚCI korzystnia Z SySTeMU AnALIZ SAMOrZĄDOWyCh DLA WSpOMAGAnIA ZArZĄDZAnIA System Analiz Samorządowych jest przykładem kompleksowego narzędzia wspomagającego zarządzanie jednostką samorządu terytorialnego (jst). Pozwala analizować koszty, nakłady i efekty dostarczanych usług publicznych i zestawiać je z wynikami rozwoju społeczno-gospodarczego, oraz innymi czynnikami warunkującymi ten rozwój. Dane te mogą być analizowane dla jednej wybranej jednostki samorządu dla jednego roku lub w zestawieniu wieloletnim. Informacje te można także zestawiać dla wielu podobnych jednostek samorządu i to już tworzy podstawy systemu benchmarkingu usług publicznych. Wzorem najlepszych rozwiązań międzynarodowych zadbano, aby baza wskaźników, pozwalająca na wykonywanie szeregu analiz na zgromadzonym materiale, została obudowana innymi narzędziami ułatwiającymi usystematyzowany proces uczenia się pracowników samorządowych. Wśród nich są m.in. zestawy pisemnych raportów sektorowych podsumowujących coroczne tendencje zmian w danym sektorze usług lub w wybranych dziedzinach analizowanych w bazie. Ponadto portal SAS zapewnia swoim użytkownikom dostęp do bazy Dobrych praktyk zarządzania usługami i rozwojem w jst. Jak wcześniej podkreślano, dla prawidłowej oceny jakości usług powinno się uzupełniać analizę twardych danych statystycznych badaniem i analizą subiektywnych opinii odbiorców poszczególnych usług. Dlatego SAS udostępnia swoim użytkownikom zarówno opis metodologii badań opinii odbiorców usług, jak i konkretne przetestowane formularze ankiet do samodzielnego wykorzystania. SAS jest narzędziem zintegrowanego zarządzania strategicznego jednostką samorządu. Oznacza to, że korzystanie z niego wzmacnia zdolność całej instytucji do osiągania celów rozwojowych zdefiniowanych w swojej strategii. Dzieje się tak dzięki temu, że SAS umożliwia bardziej realną ocenę osiągniętych już wyników, lepsze przewidywanie pojawiających się potrzeb i wreszcie skuteczne rozpoznawanie uwarunkowań zewnętrznych. Taka wiedza umożliwia bardziej skoordynowane stosowanie różnych narzędzi zarządzania i świadome wykorzystanie efektu synergii podejmowanych działań. W jakich praktycznych DZIAŁAnIACh SAS będzie UŻyTeCZny? Bardzo ogólnie SAS jest narzędziem użytecznym: Str. 5 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

W trakcie dokonywania aktualizacji strategii rozwoju jednostki samorządu (w tym szczególnie diagnozy sytuacji społecznogospodarczej) Do dokonania okresowej aktualizacji lub przygotowanie planów operacyjnych do strategii Owskaźnikowanie przygotowywanych projektów i programów (wskaźniki rezultatu i oddziaływania), monitoring i raportowanie Wymiana doświadczeń między specjalistami w jst (Grupy Wymiany Doświadczeń) Badania jakości życia (na tle wskaźników obiektywnych) jak korzystać Z SySTeMU AnALIZ SAMOrZĄDOWyCh? Wchodząc na stronę internetową Systemu Analiz Samorządowych (bezpośrednio www.sas24.org lub www.sas.zmp.poznan.pl) należy wybrać zakładkę miasta i gminy miejsko-wiejskie, gminy wiejskie lub powiaty (różnią się one bazą jednostek samorządu i zakresem dostępnych danych). Istnieje również baza dla województw pod adresem www.sas24.org/wojewodztwa. jsp, ale na tym etapie rozwoju SAS zawiera ona tylko wskaźniki do pomiaru współpracy 16 samorządów wojewódzkich z organizacjami pozarządowymi. Czym jest System Analiz Samorządowych? MODUŁOWA konstrukcja SAS Użytkownik po wejściu na stronę SAS ma do wyboru następujące moduły: Moduł 1 (Czerwony): Monitorowanie usług publicznych (wprowadzanie danych) służy do wprowadzenia przez jednostki danych dotyczących usług przez siebie wykonywanych (w odróżnieniu od pozostałych modułów, ten jeden wymaga logowania). Moduł ten służy wyłącznie do wprowadzania własnych danych lub kontroli/weryfikacji danych już wprowadzonych przez miasto/gminę/powiat uczestniczące w SAS. Można też zapoznać się z instrukcją wypełniania i opisem wskaźników. Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 6

Czym jest System Analiz Samorządowych? Moduł 2 (Zielony): Prezentacja wskaźników według miasta/gminy/powiatu pozwala na uzyskanie danych dotyczących konkretnej, wybranej przez nas jednostki samorządu: a) w kolejnych wybranych latach w zakresie wybranych wskaźników, b) w porównaniu z innymi jednostkami samorządu (w tym z własną grupą porównawczą ). Moduł 3 (Żółty): Prezentacja wskaźników według dziedzin i usług pozwala oglądać wartości wskaźników dla dowolnie wybranej grupy jednostek samorządu, w tym według samodzielnie ułożonych grup porównawczych jednostek. Daje to przekrojowy obraz sytuacji w danym sektorze usług lub w danej dziedzinie. Użytkownik ma do dyspozycji zestawienia tabelaryczne i graficzne, a na stronie głównej SAS są także coroczne pisemne raporty porównawcze przygotowane przez ekspertów. Dla gmin wiejskich dostępne są tylko dane istniejącew statystyce publicznej, ponieważ do tej pory nie dostarczały do systemu danych ze źródeł własnych. Natomiast w odniesieniu do powiatów zakres ten poszerzony jest o dział drogownictwo, do którego dane wprowadzane są przez zainteresowane powiaty. Moduł 4 (niebieski): Grupy Wymiany Doświadczeń służy jako baza informacji użytecznych dla członków grup w kolejnych cyklach pracy. Znajdują się w nim informacje o wszystkich czterech edycjach spotkań w ramach GWD (lata 2007-2010), w tym sprawozdania z kolejnych spotkań warsztatowych i raporty końcowe moderatorów wszystkich grup w kolejnych latach. Moduł 5 (pomarańczowy): Badania ankietowe mieszkańców (jakość usług, jakość życia) pozwala na zapoznanie się z metodologią i kwestionariuszami badań ankietowych odbiorców różnych typów usług lokalnych, a także kwestionariuszami i metodologią badań jakości życia. Z narzędzi tych każdy użytkownik może korzystać bez ograniczeń, prowadząc badania we własnym mieście (gminie, powiecie). Użytkownicy mają prawo dostosowywać ankiety do własnych lokalnych potrzeb, pamiętając we własnym interesie o zachowaniu wymogów metodologicznych. Moduł 6 (Fioletowy): Baza Dobrych Praktyk w zarządzaniu w jst pozwala na dostęp do skatalogowanych opisów przykładów dobrego zarządzania usługami społecznymi i technicznym, które zostały nagrodzone w konkursach Samorządowy Lider Zarządzania (2007-2011), a także pozyskanych z innych źródeł. Baza zawiera także opisy rozwiązań organizacyjnych z zakresu rozwoju instytucjonalnego, które po wdrożeniu w innym samorządzie, umożliwiają dostarczanie usług wysokiej jakości. Baza zawiera już 280 opisów i jest stale uzupełniana nowymi praktykami odnoszącymi się do sposobów realizacji usług w miastach, gminach wiejskich i powiatach. Od początku 2011 roku baza jest sukcesywnie uzupełniana o opisy dobrych praktyk współpracy między administracją samorządową a organizacjami pozarządowymi. Tę wspólną dla wszystkich trzech organizacji samorządowych bazę prowadzi Związek Gmin Wiejskich RP. Wszystkie sześć modułów tworzy system analityczno-edukacyjny dostępny dla zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego w kraju oraz przedstawicieli społeczności lokalnych. Jak z niego korzystać opisujemy szczegółowo w Praktycznym poradniku jak korzystać z bazy SAS, zamieszczonym również w tym biuletynie. Opracowano na podstawie: System Analiz Samorządowych. Poradnik użytkownika, prac. zb. pod red. Marka Wójcika, wyd. Związek Powiatów Polskich, Warszawa 2012 Str. 7 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

Praktyczny przewodnik - Jak korzystac z bazy SAS? Wchodząc na stronę internetową Systemu Analiz Samorządowych (bezpośrednio www.sas.zmp.poznan.pl lub poprzez stronę internetową Związku Miast Polskich) należy wybrać zakładkę gminy miejskie i miejskowiejskie. Istnieje również baza dla województw pod adresem www.sas.zmp.poznan.pl/wojewodztwa.jsp - ale na tym etapie rozwoju SAS zawiera ona tylko wskaźniki do pomiaru współpracy 16 samorządów wojewódzkich z organizacjami pozarządowymi. Należy najpierw wybrać przeglądanie jednej z baz SAS: a) bazy miejskiej, lub b) bazy gmin wiejskich, lub c) powiatów Moduł 3 (żółty) prezentacja wskaźników wg dziedzin/usług - dla wszystkich JST w kraju lub indywidualnie wybranej grupy Baza SAS www.sas.zmp.poznan.pl LISTA MODUŁÓW Użytkownik po wejściu na stronę SAS (rys. powyżej) ma do wyboru następujące moduły: Moduł 1 (Czerwony): Monitorowanie usług publicznych (wprowadzanie danych) - służy do wprowadzenia przez miasta danych dotyczących usług przez siebie wykonywanych (w odróżnieniu od pozostałych modułów, ten jeden wymaga logowania). Moduł ten służy wyłącznie do wprowadzania własnych danych lub kontroli/weryfikacji danych już wprowadzonych przez miasto uczestniczące w SAS. Można tez zapoznać się z instrukcją wypełniania i opisem wskaźników. Moduł 2 (zielony) prezentacja wskaźników wg gmin, lub miast lub powiatów - pokazuje wartości wskaźników dla wybranej JST w kolejnych latach, lub dla tej samej jednostki w porównaniu ze ścisłą grupą porównawczą Moduł 2 (Zielony): Prezentacja wskaźników według miast pozwala na uzyskanie danych dotyczących konkretnego, wybranego przez nas miasta: a) w kolejnych wybranych latach w zakresie wybranych wskaźników, b) w porównaniu z innymi jednostkami samorządu (w tym z własną grupą porównawczą ). Moduł 3 (Żółty): Prezentacja wskaźników według dziedzin pozwala oglądać wartości wskaźników dla dowolnie wybranej grupy miast, w tym wg samodzielnie ułożonych grup porównawczych jednostek. Daje to obraz sytuacji w danym sektorze usług lub Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 8

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? w danej dziedzinie przekrojowej. Użytkownik ma do dyspozycji zestawienia tabelaryczne i graficzne, a na stronie głównej SAS są także coroczne pisemne raporty porównawcze przygotowane przez ekspertów. Moduł 4 (niebieski): Grupy Wymiany Doświadczeń służy jako baza informacji użytecznych dla członków grup w kolejnych cyklach pracy. Znajdują się w nim informacje o wszystkich czterech edycjach spotkań w ramach GWD (lata 2007-2010), w tym sprawozdania z kolejnych spotkań warsztatowych i raporty końcowe moderatorów wszystkich grup w kolejnych latach. Moduł 5 (pomarańczowy): Badania ankietowe mieszkańców (jakość usług, jakość życia) pozwala na zapoznanie się z metodologią i kwestionariuszami badań ankietowych odbiorców różnych typów usług lokalnych, a także kwestionariuszami i metodologią badań jakości życia. Z narzędzi tych każdy użytkownik może korzystać bez ograniczeń, prowadząc badania we własnym mieście. Użytkownicy mają prawo dostosowywać ankiety do własnych lokalnych potrzeb, pamiętając we własnym interesie o zachowaniu wymogów metodologicznych. Panel informacyjny modułu nr 1: Logowanie do systemu SAS i wprowadzanie danych Moduł 6 (Fioletowy): Baza Dobrych Praktyk w zarządzaniu w JST pozwala na dostęp do skatalogowanych opisów przykładów dobrego zarządzania usługami społecznymi i technicznym, które zostały nagrodzone w konkursach Samorządowy Lider Zarządzania (2007-2010), a także pozyskanych z innych źródeł. Baza zawiera także opisy rozwiązań organizacyjnych z zakresu rozwoju instytucjonalnego, co umożliwia dostarczanie usług wysokiej jakości. Baza zawiera już blisko 200 opisów i jest stale uzupełniana nowymi opisami praktyk, odnoszącymi się do sposobów realizacji usług w miastach, gminach wiejskich i powiatach. Od roku 2011 Baza będzie uzupełniana o opisy dobrych praktyk współpracy między administracją samorządową a organizacjami pozarządowymi. Tę wspólną dla wszystkich trzech organizacji samorządowych bazę prowadzi Związek Gmin Wiejskich RP. Wszystkie sześć modułów tworzy system analityczno-edukacyjny, dostępny dla zainteresowanych miast w kraju oraz przedstawicieli społeczności lokalnych. SZCZeGÓŁOWy OpIS MODUŁÓW SAS Moduł 1 (Czerwony): Monitorowanie usług publicznych (wprowadzanie danych) - służy do wprowadzania przez miasta danych dotyczących usług przez siebie wykonywanych (w odróżnieniu od pozostałych modułów, ten jeden wymaga logowania). Moduł ten służy wyłącznie do wprowadzania własnych danych lub kontroli/weryfikacji danych już wprowadzonych przez miasto uczestniczące w SAS. hasło dostępu zostało wysłane do każdego miasta, które zgłosiło swój udział. 1.Logowanie jest konieczne wyłącznie do wprowadzenie własnych danych, przeglądania ich i modyfikacji 2. Hasło dostępowe każdemu miastu (jednostce samorządu) przydziela biuro SAS (tel.: 61-633-50-57, e-mail: sas@zmp.poznan.pl Str. 9 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

W tym module każde miasto może przeglądać ankiety, drukować je oraz wypełniać i modyfikować. Można tez zapoznać się z instrukcją wypełniania i opisem wskaźników. Panel informacyjny modułu nr 1 wygląda następująco: Po zalogowaniu się przedstawiciel miasta ma dostępnych szereg narzędzi niezbędnych do wypełniania kwestionariuszy służących do wprowadzania danych w poszczególnych sektorach usług. realizacja badań: Przeglądanie ankiet Drukowanie ankiet Drukowanie ankiet z danymi Wypełnianie ankiet/modyfikacja Opis wskaźników Instrukcje wypełniania ankiet Wybór badanego okresu Koordynatorzy SAS Wyniki badań: Lista uczestników Opis wskaźników Ankieta oświatowa Moduł 2 (Zielony): Prezentacja wskaźników według miast pozwala na uzyskanie danych dotyczących konkretnego, wybranego przez nas miasta: a) w kolejnych wybranych latach w zakresie wybranych wskaźników, b) w porównaniu z innymi jednostkami samorządu (w tym z własną grupą porównawczą ). Prezentacja dotyczy danych udostępnionych przez miasta (czyli tych, które je wprowadziły, patrz: Moduł 1), jak i danych ze statystki publicznej (są dostępne dla wszystkich miast, a więc i tych, które nie wprowadzały żadnych własnych danych). Użytkownik ma do dyspozycji zestawienia tabelaryczne i graficzne (patrz poniżej schematyczna instrukcja obsługi). Prezentacja wyników musi być poprzedzona wprowadzeniem roku dla którego dane mają być analizowane jest to wymóg technicznoinformacyjny bazy SAS. Wyboru wskaźnika lub grupy wskaźników dokonujemy poprzez kliknięcie na wybranym poziomie w drzewie wskaźników. Panel wyboru wskaźników SAS moduł nr 2 zielony prezentacja wskaźników wg wybranego miasta 1. Wybór województwa i konkretnego miasta jest konieczny, bowiem ten moduł służy do przeglądania wartości wskaźników dla konkretnej jednostki w kolejnych latach 2. Naciśnij przycisk Zatwierdźwybór i przejdź do prezentacji praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? TU JESTEŚMY Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 10

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Kolejne slajdy poprowadzą użytkownika krok po kroku: Opisy zamieszczone na załączonych slajdach przekazują podstawowe istrukcje postępowania: Po dokonaniu wyboru konkretnego miasta - kolejna plansza przedstawia informacje o posiadanych w Bazie SAS zasobach informacyjnych na temat tej wybranej jednostki. Dla każdego miasta w kraju posiadamy dane statystyczne dostępne w statystyce publicznej (GUS) lub rejestrach administracyjnych (MF, MEN, MPiPS). Seria danych w tym zakresie Prezentacja wartości różnych wskaźników dla danego miasta sięga tak daleko jak na to pozwalają zasoby tych instytucji w okresie ostatnich 10 lat. Jednak szczegółowe dane nt. usług publicznych są dostępne tylko dla ok. 100 miast, które udostępniają je do SAS i w zamian za to mogą się porównać z pozostałymi samorządami z tej setki. Liczebność tej grupy fluktuuje z roku na rok, bowiem ZMP co roku aktualizuje deklaracje uczestnictwa miast tak aby w systemie nie było martwych dusz. Opisana plansza spełniająca rolę informacyjną przedstawiona jest ponżej. 1. Karta: Stan danych Informacja o zasobach informacyjnych w bazie SAS dla danego miasta w konkretnym roku pozwala nadokonanie wyboru wskaźników do prezentacji w następnym kroku Po przejściu na zakładkę Prezentacja uzyskujemy następujący obraz panelu wyboru wskaźników: Wartości wybranego wskaźnika (lub grupy wskaźników) dla wskazanych lat są prezentowane w tym module przede wszystkim w formie tabelarycznej bowiem to pozwala na analizę zmiany wartości wskaźników w czasie. Str. 11 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

Prezentacja wartości różnych wskaźników dla danego miasta Dopiero kliknięcie na ikonę wykresu w prawej górnej części tabeli z wynikami generuje wykresy słupkowe, które w sposób graficzny 2. Wybór wskaźników do prezentacji Należy kolejno wybrać: 1) Rok (jeden lub kilka) 2) Jedną z dziedzin lub sektorów usług 3)Konkretny wskaźnik lub grupę wskaźników do prezentacji i nacisnąć przycisk Zobrazuj wynik Prezentacja wartości różnych wskaźników dla danego miasta przedstawiają tę dynamikę dla wszystkich wybranych wskaźników. Poniższa plansza prezentuje oba sposoby wizualizacji danych: Generowanie wykresu Wartości liczbowe wskaźnika dla poszczególnych lat praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Wykresy wartości wybranych wskaźników dla poszczególnych lat Numer i nazwa wskaźnika Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 12

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Istnieje też inny sposób prezentacji i porównań danych dostępny dla tych rodzajów wskaźników, które są zasilane ze źródeł statystyki publicznej i z tego powodu dane są dostępne dla wszystkich miast w kraju w danej kategorii (gminy miejskie, gminy miejsko-wiejskie i miasta na prawach powiatu). W takim przypadku liczba jednostek samorządu pozwala na wyróżnienie automatycznych (tj. predefiniowanych) grup porównawczych w skali całego kraju. Dopiero porównanie wyników własnego miasta z wynikami dla własnej - ściśle rozumianej grupy porównawczej - pozwala na wyciąganie wniosków o wysokiej istotności. Numer i nazwa wskaźnika Opis sposobu identyfikacji oraz składu grup porównawczych znajduje się na końcu tej notatki. W konsekwencji Moduł 2 umożliwia szerokie możliwości porównań wartości wybranego wskaźnika dla własnego miasta ze średnią wartością tego wskaźnika dla jednostek zaliczonych do grupy porównawczej, oraz średnimi dla jednostek w ramach powiatu, województwa i średnią wartością wskaźnika w skali wszystkich jednostek tego rodzaju w kraju. Porównania te mają w pierwszej kolejności przyjmują formę zestawień tabelarycznych jak to poniżej: Prezentacja wartości wskaźników dla danej jednostki samorządu w zestawieniu z wartościami dla grupy porównawczej JST Wartość wskaźnika dla danej JST Średnia wartość wskaźnika dla gmin w grupie porównawczej Średnia wartość wskaźnika dla gmin w powiecie Średnia wartość wskaźnika dla gmin wiejskich w Polsce Średnia wartość wskaźnika dla gmin w województwie Kliknij aby wygenerować wykres lub po kliknięciu na ikonę w prawej kolumnie generowane jest porównanie wartości w formie łatwego w interpretacji wykresu. Obok na jednej planszy zestawione dwa takie wykresy dla dwu różnych przykładowych wskaźników. Str. 13 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

Analizowana JST Prezentacja wartości wskaźników dla danej jednostki samorządu w zestawieniu z wartościami dla grupy porównawczej JST Grupa porównawcza Moduł 3 (Żółty) - Prezentacja wskaźników według dziedzin - pozwala oglądać wartości wskaźników dla dowolnie wybranej grupy miast w tym samodzielnie ułożonych grup porównawczych jednostek. Daje to obraz sytuacji w danym sektorze usług lub w danej dziedzinie przekrojowej. Użytkownik ma do dyspozycji zestawienia tabelaryczne i graficzne, a na stronie głównej SAS są także coroczne pisemne raporty porównawcze przygotowane przez ekspertów. Panel wyboru wskaźników SAS moduł nr 3 żółty prezentacja wskaźników wg dziedzin/usług 1. Wybór województwa i konkretnej JST jest opcjonalny - na wykresach wynik dla tej JST będzie dodatkowo graficznie wskazany, jeśli są dla niej dane w bazie SAS. Nie jest to konieczne. 2. Naciśnij przycisk Przejdź do prezentacji praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? TU JESTEŚMY Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 14

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Pozwala to przejść do wyboru konkretnych wskaźników dla całej populacji miast, dla których mamy dane, lub dla takiej grupy Uwaga - jeśli w trakcie dokonywania wyboru wskaźnika lub listy miast, dla których będą przedstawione dane - zmienimy rok (np. dodając lub odejmując lata, za które mają się pokazać dane) wszystkie dotychczasowe ustawienia musimy powtórzyć, bowiem są one wtórne wobec ustawienia roku i od niego zależą. Jest to uzasadnione bowiem dla różnych lat niektóre wskaźniki nie będą dostępne. Podobnie dla pewnych lat dane dla konkretnych jednostek nie były zbierane. lub dostępne. Po wybraniu kolejno roku (lub kilku lat) do badań, konkretnego sektora usług lub dziedziny a także grupy miast, dla których miast, która nas interesuje wtedy wybieramy je z listy ręcznie (patrz krok 4 na planszy poniżej). Panel wyboru wskaźników SAS moduł nr 3 żółty prezentacja wskaźników wg dziedzin/usług 1 krok: Wybór zakresu czasowego prezentowanych danych (rekomendyjemy jeden konkretny rok, w przypadku wielu lat spada przejrzystoś wykresu 2 krok: Wybór dziedziny działalności JST (np. współpraca JST z organizacjami pozarządowymi NGO), lub wybór usługi (np. oświata) 4 krok: Wybór wszystkich JST dla których dostępne są dane lub grupy konkretnych JST do porównań 5 krok: Nacisnąć opcję dodaj wykres 6 krok: Nacisnąć przycisk pokaż tabelę z wykresem 3 krok: Wybór grupy wskaźników, a następnie konkretnego wskaźnika mają być zobrazowane dane trzeba jeszcze pamiętać o wybraniu opcji dodaj wykres (krok 5 na planszy powyżej) oraz o naciśnięciu przycisku pokaż tabelę z wykresem (krok 6 j.w.). W efekcie otrzymujemy graficzne zobrazowanie wartości wskaźnika dla wybranych lat i wybranych miast. Warto pamiętać, żeby nie wybierać zbyt dużej liczby jednostek w zestawieniu z kilkoma latami bowiem wykres z tak wielką liczbą szczegółów straci na czytelności. Poniżej wykresu znajdzie się tabela z wartościami liczbowymi, na podstawie których rysowany jest wykres. Można ją podświetlić kursorem i przenieść interesujące nas wartości. Str. 15 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

Moduł 4 (niebieski) - Grupy Wymiany Doświadczeń - służy jako baza informacji użytecznych dla członków grup w kolejnych cyklach pracy. Znajdują się w nim informacje o wszystkich czterech edycjach GWD (lata 2007-2010). Praca Grup Wymiany Doświadczeń odbywała się w latach 2007-2010 w ramach projektu Budowanie potencjału instytucjonalnego jednostek samorządu do lepszego dostarczania usług publicznych w ramach grantu NMF i obejmowała 6 różnych sektorów usług: pomoc społeczną (w wypadku powiatów: ochronę zdrowia) kulturę oświatę transport Prezentacja danych dotyczących wybranego wskaźnika w module nr 3 żółtym prezentacja wg dziedzin/usług Wykresy wartości wybranego wskaźnika dla poszczególnych wybranych lat (patrz legenda pod wykresem) Wartość średnia dla wszystkich JST w bazie dla danego roku Tabela z danymi, na podstawie których rysowane są te wykresy (można kopiować do Excela Copy and paste ) komunalną gospodarkę mieszkaniową gospodarkę komunalną (odrębnie podsektory: wodociągowo-kanalizacyjny, odbiór odpadów stałych oraz zagadnienia efektywności energetycznej w zarządzaniu miastem). Użytkownicy SAS, a przede wszystkim członkowie GWD kolejnych edycji i grup tematycznych (lista jest zamieszczona) - znajdą tam sprawozdania z kolejnych spotkań warsztatowych i raporty końcowe moderatorów wszystkich grup w kolejnych latach. Jednak indywidualne dane liczbowe oraz wyniki ankiet badania opinii odbiorców usług oraz treść wypracowanych planów doskonalenia usług w poszczególnych jednostkach są własnością tych jednostek i nie są publikowane na stronie SAS. praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 16

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? TU JESTEŚMY Moduł nr 4 niebieski informacja o pracach Grup Wymiany Doświadczeń w zarządzaniu usługami (2007-2010) Moduł 5 (pomarańczowy): Badania ankietowe mieszkańców (jakość usług, jakość życia) - pozwala na zapoznanie się z metodologią i kwestionariuszami badań ankietowych Opis metody pracy Linki do poszczególnych sprawozdań ze spotkań i raportów końcowych z cyklu pracy GWD odbiorców różnych typów usług lokalnych, a także kwestionariuszami i metodologią badań jakości życia. Moduł nr 5 pomarańczowy tekst ankiet jakości usług publicznych i jakości życia do wykorzystania przez miasta/gminy Ankiety badania opinii mieszkańców o usługach publicznych (dla różnych sektorów usług) testowane w GWD Ankieta badania jakości życia Str. 17 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

Z narzędzi tych każdy użytkownik bazy może korzystać bez ograniczeń pobierając je z tej strony i prowadząc badania we własnym mieście. Użytkownicy mają prawo dostosowywać ankiety do własnych lokalnych potrzeb, pamiętając we własnym interesie o zachowaniu wymogów metodologicznych prowadzenia badań ankietowych. Poniżej zamieszczamy przykład konkretnej ankiety stosowanej do badań opinii rodziców Przykład ankiety oświatowej przetestowanej w GWD (4 cykle: 2007-2010; ok. 50 JST) i uczniów w szkołach samorządowych (podstawowych i gimnazjach). W latach 2007-2010 przeprowadziło ją 27 miast i 23 gminy wiejskie połowa z nich powtarzając ją 2-3 krotnie, co pozwala na śledzenie zmian w opinii w reakcji na podejmowane działania doskonalące zarządzanie oświatą, podnoszenie jakości nauczania i działania na rzecz bezpieczeństwa w szkołach. praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Moduł 6 (fioletowy): Baza Dobrych Praktyk w zarządzaniu w JST pozwala na dostęp do skatalogowanych opisów przykładów dobrego zarządzania usługami społecznymi i technicznym, które zostały nagrodzone w konkursach Samorządowy Lider Zarządzania (2007-2010), a także pozyskanych z innych źródeł. Baza zawiera także opisy rozwiązań organizacyjnych z zakresu rozwoju instytucjonalnego, co umożliwia dostarczanie usług wysokiej jakości. Baza zawiera już blisko 200 opisów i jest stale uzupełniana nowymi opisami praktyk, odnoszącymi się do sposobów realizacji usług w miastach, gminach wiejskich Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 18

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? i powiatach. Od roku 2011 Baza będzie uzupełniana o opisy dobrych praktyk współpracy między administracją samorządową a organizacjami pozarządowymi. Tę wspólną Po przejściu do samej bazy na stronie www.dobrepraktyki.pl otrzymujemy obraz: dla wszystkich trzech organizacji samorządowych bazę prowadzi Związek Gmin Wiejskich RP. Moduł nr 6 fioletowy informacja o zawartości Bazy Dobrych Praktyk zarządzania jednostkami samorządu i link do bazy TU JESTEŚMY Moduł nr 6 fioletowy panel informacyjny Bazy Dobrych Praktyk zarządzania usługami i rozwojem jednostek Link do Bazy Dobrych Praktyk Wybierając każdą z praktyk możemy ją czytać, drukować lub pobierać załączniki: Ostatnia część struktury opisu dobrej praktyki załączniki do pobrania i samodzielnego wykorzystania w celu replikacji we własnej JST Wszystkie sześć modułów tworzy system analityczno-edukacyjny, dostępny dla zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego w kraju oraz przedstawicieli społeczności lokalnych. Str. 19 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

GrUpy porównawcze Koncepcja przypisania wszystkich samorządów gminnych i powiatowych do 50 rozłącznych grup porównawczych dla potrzeb Systemu Analiz Samorządowych została opracowana w roku 2007 przez Biuro ZMP w oparciu o pracę panelu eksperckiego i konsultację z Prof. dr hab. Tadeuszem Borysem (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, o/jelenia Góra). Metodyka wydzielenia grup porównawczych jednostek samorządu terytorialnego przyjęła za podstawę trzy kryteria stosowane kolejno: 1. kryterium administracyjne - podział na gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie, gminy miejskie, miasta na prawach powiatów oraz powiaty ziemskie; 2. kryterium ludnościowe - podział jednostek jednego typu administracyjnego według liczby ludności (według faktycznego miejsca zamieszkania na 31 grudnia) na dwa podzbiory o zbliżonej liczebności (granica między nimi to mediana liczebności), a w przypadku gmin miejskich na trzy podzbiory; 3. kryterium dochodowe w ramach każdego z tych podzbiorów w sensie liczby ludności dokonano podziału na 5 kategorii według wielkości dochodu budżetu JST ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (według faktycznego miejsca zamieszkania 30 czerwca). 4. W ten sposób wyróżniono kategorie JST o najniższych, niskich, przeciętnych, wysokich i bardzo wysokich dochodach na 1 mieszkańca. Kryterium administracyjne odzwierciedla rzeczywiste zróżnicowanie sieci osadniczej na terenie jednostki samorządu, co powoduje zupełnie inne wyzwania zarządcze, a w wypadku miast na prawach powiatu i powiatów ziemskich także inne zadania. Kryterium dochodowe decyduje o zasobach, jakie mogą być zaangażowane w dostarczanie usług publicznych (szczególnie widoczne jest to w przypadku gmin, dysponujących znaczącymi dochodami własnymi). Różnice w tym zakresie są ogromne i przekładają się na możliwości działania oraz utrwalone oczekiwania mieszkańców, co do standardu usług. Kryterium ludnościowe zostało zastosowane ze względów praktycznych - w celu ułatwienia porównywania wyników przez managerów samorządowych, którzy wiedzą z doświadczenia, że inaczej zarządza się mniejszą jednostką a inaczej większą, gdzie ze względu na problem skali działania - prostsze rozwiązania zarządcze czy komunikacyjne nie wystarczają, a występujące problemy są bardziej skomplikowane. Wartości graniczne dla kryterium ludnościowego i dochodowego zostały oryginalnie wyznaczone w roku 2007 (w oparciu o dane za 2006 rok) metodą statystyczno-ekspercką. Źródłem danych dla wydzielenia grup porównawczych oraz ich aktualizacji są dane Banku Danych Lokalnych GUS. Ponieważ kryterium dochodowe w poszczególnych latach ulega największym zmianom dlatego podlega ono corocznej aktualizacji w trzech grupach: gminy (bez miast na prawach powiatu), miasta na prawach powiatu (MNPP) i powiaty ziemskie. Kryterium administracyjne jest stałe, ponieważ nie zachodzą żadne zmiany występujących typów administracyjnych jednostek w Polsce. Natomiast zmiany przynależności poszczególnych jednostek do określonego typu administracyjnego znajdują odzwierciedlenie w składach grup porównawczych w poszczególnych latach, np. Boguchwała, która w 2008 praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 20

praktyczny przewodnik - jak korzystać z SAS? roku zmieniła typ administracyjny z gminy wiejskiej na miejsko-wiejską zmieniła odpowiednio także swoją grupę porównawczą. Wartości graniczne kryterium ludnościowego podlegają wprawdzie nieznacznym wpływom kryterium typu administracyjnego jst i liczby mieszkańców Gminy wiejskie do 6 000 mieszkańców Gminy wiejskie powyżej 6 000 mieszkańców Gminy miejsko-wiejskie do 12 000 mieszkańców Gminy miejsko-wiejskie powyżej 12 000 mieszkańców Miasta do 20 000 mieszkańców Miasta od 20 000 do 40 000 mieszkańców Miasta powyżej 40 000 mieszkańców Miasta na prawach powiatu do 100 000 mieszkańców Miasta na prawach powiatu powyżej 100 000 mieszkańców Powiaty ziemskie Suma zmian liczby ludności poszczególnych JST, jednakże okres kilkuletni w procesach demograficznych jest zbyt krótki aby dokonywać ich zmian. Poniżej zamieszczono tabelę liczebności JST przypisanych do poszczególnych grup w 2009 roku 15 46 14 42 18 13 5 6 2 34 195 124 193 54 118 23 33 19 5 7 65 641 oraz aktualnie obowiązujące wartości graniczne przedziałów w kryterium dochodowym oparte o dane z wykonania budżetów JST w 2009: Kryterium typu administracyjne go i liczby mieszkańców JST Gminy wiejskie do 6 tysięcy mieszkańców Gminy wiejskie powyżej 6 tysięcy mieszkańców Gminy miejsko-wiejskie do 12 tysięcy mieszkańców Gminy miejsko-wiejskie powyżej 12 tysięcy mieszkańców Gminy miejskie do 20 tysięcy mieszkańców Gminy miejskie od 20 do 40 tysięcy mieszkańców Gminy miejskie powyżej 40 tysięcy mieszkańców Miasta na prawach powiatu do 100 tysięcy mieszkańców Miasta na prawach powiatu powyżej 100 tysięcy mieszkańców Powiaty ziemskie kryterium dochodu ogółem na 1 mieszkańca najniższy niski przeciętny wysoki najwyższy 336 298 102 91 36 21 10 7 14 106 1021 303 203 107 41 34 11 9 8 14 94 824 35 28 14 8 9 0 0 1 1 15 111 Suma 813 768 291 300 120 78 43 27 38 314 2792 Kryterium dochodu ogółem JST (w zł na 1 mieszkańca) - gminy o dochodach najniższych niskich przeciętnych wysokich najwyższych do 2120 do 2120 do 2120 do 2120 do 2120 do 2120 do 2120 do 2970 do 2970 do 610 (2120-2370> (2120-2370> (2120-2370> (2120-2370> (2120-2370> (2120-2370> (2120-2370> (2970-3340> (2970-3340> (610-740> (2370-2680> (2370-2680> (2370-2680> (2370-2680> (2370-2680> (2370-2680> (2370-2680> (3340-3710> (3340-3710> (740-880> (2680-3500> (2680-3500> (2680-3500> (2680-3500> (2680-3500> (2680-3500> (2680-3500> (3710-4950> (3710-4950> (880-1140> powyżej 3500 powyżej 3500 powyżej 3500 powyżej 3500 powyżej 3500 powyżej 3500 powyżej 3500 powyżej 4950 powyżej 4950 powyżej 1140 Pełen opis metodologii wyróżnienia grup porównawczych znajduję się na głównej stronie www Systemu Analiz Samorządowych (lewy dolny róg głównej strony www.sas.zmp.poznan.pl). Przewodnik przygotowany został przez Związek Miast Polskich. Str. 21 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

Dobre praktyki Pojęcie dobra praktyka można definiować na wiele sposobów. W różnych krajach definicje różnią się w zależności od obowiązującego tam prawa, odmiennej sytuacji ekonomicznej i politycznej, różnic w kulturze i doświadczeniach. Ujmując rzecz generalnie, dobrą praktyką w samorządzie określamy projekty innowacyjne, które zostały zrealizowane w jed-nostkach samorządu terytorialnego. Wspólną cechą dobrych praktyk jest to, że zawierają one praktyczne rozwiązania konkretnych problemów i przynoszą określone, w zależności od dziedziny w jakiej zostały zastosowane, pozytywne rezultaty. W ramach projektu funkcjonuje Forum Jednostek Samorządu Terytorialnego i ich organizacji, którego jednym z głównych zadań była identyfikacja, we współpracy z ekspertami, dobrych praktyk w samorządach biorących udział w naszym projekcie. Opisano po cztery praktyki z każdego samorządu biorącego udział w naszym projekcie. Zostaną one opublikowane w katalogu, który będzie jednym z produktów projektu. Teraz publikujemy osiem opisów praktyk, po jednym z każdego urzędu. Nazwa urzędu: Urząd Miasta i Gminy Biała Rawska Nazwa dobrej praktyki: Zintegrowane ubezpieczenie Opis sytuacji przed wdrożeniem dobrej praktyki Urząd Miasta oraz poszczególne jednostki podległe (szkoły, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Ochotnicze Straże Pożarne, Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej itp.) ubezpieczały samodzielnie zarówno swój majątek, jak i OC. Wielu ubezpieczycieli, różne polisy i różne stawki powodowały trudności w zarządzaniu ryzykiem. Kiedy do urzędu zgłosiła się firma brokerska z ofertą współpracy w zakresie ubezpieczeń, postanowiono wprowadzić nowy system ubezpieczeń, wspólny dla wszystkich podległych urzędowi jednostek. Opis podjętych działań Wdrażanie tych zmian rozpoczęło się w styczniu 2011 roku. Nawiązano współpracę z brokerem ubezpieczeniowym, który dokonał audytu zawartych ubezpieczeń oraz optymalizacji zawartych umów ubezpieczeniowych. Broker przedstawił ofert różnych towarzystw ubezpieczeniowych w różnych obszarach ryzyka. Po przeanalizowaniu tej oferty kierownictwo urzędu zdecydowało się na skorzystanie z tych usług i dokonało wyboru optymalnego z punktu widzenia urzędu pakietu ubezpieczeń. Brana była pod uwagę cena usług oraz szerokość zakresu świadczonych usług, czy możliwość negocjacji prowizji. Dyrektorzy jednostek podległych urzędowi zostali poinformowani o zmianach podczas indywidualnych rozmów oraz w drodze kontaktów telefonicznych. Opis skutków W efekcie wprowadzonych zmian wszystkie jednostki podległe Urzędowi Miasta są ubezpieczone w ten sam sposób. Co za tym idzie zmniejszyły się opłaty za ubezpieczenia, średnio o ok. 10%. Jednocześnie obejmują one teraz znacznie większy zakres ryzyk m. in.: ubezpieczenie majątku gminy związanego Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 22

Dobre praktyki z prowadzeniem działalności samorządowo gospodarczej, ubezpieczenia komunikacyjne, ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia turystyczne, ubezpieczenia Nazwa urzędu: Urząd Gminy Głowno Nazwa dobrej praktyki: Dzień dla Zdrowia OpIS SyTUACjI przed WDrOŻenIeM DObrej praktyki Gmina Głowno jest gminą, w której większość mieszkańców utrzymuje się głównie z rolnictwa. Niestety rodzaj wykonywanej pracy oraz styl życia sprawia, że nie tylko najstarsi mieszkańcy mają kłopoty zdrowotne. Dbałość o własne zdrowie schodzi na drugi plan, a regularnym badaniom ogólnym poddaj się nieliczni mieszkańcy. Świadomość wagi systematycznych badań oraz zdrowego trybu życia jest niska, a mniejsza niż w mieście możliwość skorzystania ze zróżnicowanej oferty medycznej powoduje, że mieszkańcy rzadko (jeśli w ogóle) korzystają z porad specjalistów zajmujących się np. żywieniem. Zespół Szkół w Lubiankowie przy wsparciu Urzędu Gminy w Głownie postanowił wyjść naprzeciw tej sytuacji i wystąpił z inicjatywą zorganizowania Dnia dla Zdrowia dla wszystkich mieszkańców gminy Głowno. Pomysł zrodził się w trakcie jednej z kontroli SANEPID-u w Zespole Szkół w Lubiankowie. Wywiązała się współpraca, której owocem było zorganizowanie Dnia Zdrowia w gminie Głowno. OpIS podjętych DZIAŁAń Celem organizacji Dnia Zdrowia było podniesienie świadomości mieszkańców gminy Głowno dotyczącej znaczenia dbałości o własne zdrowie oraz zachęcenie ich do aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu oraz dbania o jakość pożywienia. następstw nieszczęśliwych wypadków, grupowe ubezpieczenia na życie oraz grupowe ubezpieczenia zdrowotne. Dzień dla Zdrowia odbył się 17 kwietnia 2012 roku w Zespole Szkół w Lubiankowie. Organizatorami przedsięwzięcia byli: Urząd Gminy w Głownie, Zespół Szkół w Lubiankowie, Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Zgierzu, Agencja Rynku Rolnego Odział Terenowy w Łodzi oraz NZOZ Medica w Łodzi. Główną tematyką spotkań z zaproszonymi specjalistami były: profilaktyka nowotworowa, styl życia, prawidłowe odżywianie oraz uzależnienia. Uczestnicy Dnia Zdrowia mogli m.in. - skorzystać z bezpłatnych porad kosmetycznych, - skorzystać z bezpłatnych porad dietetycznych, - skorzystać z bezpłatnych porad dotyczących rzucania palenia tytoniu, - uczestniczyć w pokazach pierwszej pomocy przedmedycznej połączonych z instruktażem, - uczestniczyć w prelekcji pt.,,co każdy powinien wiedzieć o nowotworach - uczestniczyć w warsztatach nauki samobadania na fantomie piersi, - uczestniczyć w pokazach ćwiczeń gimnastycznych i w pokazie zdrowej żywności - skorzystać z materiałów informacyjnych i edukacyjnych - wziąć udział w konkursie wiedzy o zdrowiu dla dzieci i dorosłych. Kobiety w wieku 50-69 lat miały możliwość skorzystania z bezpłatnej mammografii oraz wziąć udział w warsztatach samobadania piersi przy pomocy fantomu oraz wykładzie z zakresu Str. 23 BIULETYN ELEKTRONICZNY DORADCA PRACOWNIKA JST

profilaktyki nowotworowej. Pracownicy Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zgierzu zapoznali zgromadzonych z konsekwencjami palenia tytoniu oraz niekorzystnym wpływem nadmiaru spożywania alkoholu. Poprowadzili także pogadankę na temat chorób cywilizacyjnych, które wynikają z szybkiego i niezdrowego trybu życia, zanieczyszczenia środowiska oraz stresu (m.in. otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i inne). Agencja Rynku Rolnego Odział Terenowy w Łodzi zorganizowała loterię dotyczącą promocji zdrowego stylu życia i prawidłowego odżywiania się, w której udział wzięli uczniowie Zespołu Szkół w Lubiankowie oraz mieszkańcy gminy. Najmłodsi uczniowie uczestniczyli także w wielu konkursach dotyczących tematyki zdrowia. Nagrodami były puzzle, książeczki, długopisy itp. Podczas Dnia dla Zdrowia można było skorzystać także z bezpłatnych porad dietetycznych oraz wykonać pomiar zawartości tkanki tłuszczowej, cieszący się dużym zainteresowaniem wśród pań. Odbył się również pokaz pierwszej pomocy przedmedycznej połączony z instruktażem. Uczestnicy mogli skorzystać z wielu materiałów informacyjnych i edukacyjnych. Przedsięwzięcie uświetnił program artystyczny w wykonaniu dzieci z młodszych klas oraz pokaz ćwiczeń gimnastycznych przygotowany przez uczennice gimnazjum. Dzień dla Zdrowia w Zespole Szkół w Lubiankowie zwieńczył smaczny i zdrowy, ekologiczny poczęstunek. OpIS SkUTkÓW Organizacja Dnia Zdrowia była pierwszą tego typu inicjatywą, w której realizację zostało zaangażowanych kilku różnych partnerów. Dzięki tej współpracy całość przedsięwzięcia udało się przeprowadzić bezkosztowo. Mieszkańcy gminy Głowno po raz pierwszy mogli w sposób kompleksowy, na miejscu i co ważne, bezpłatnie skorzystać z porad wielu specjalistów (od dietetycznych po kosmetyczne). W sumie w Dniu Zdrowia wzięło udział ok. 50 mieszkańców gminy Głowno. Dobre praktyki Nazwa urzędu: Starostwo powiatowe w kutnie Nazwa dobrej praktyki: Zarządzanie procesem obsługi interesantów w Wydziale komunikacji w zakresie rejestracji pojazdów OpIS SyTUACjI przed WDrOŻenIeM DObrej praktyki Dobrą praktykę wdrożono w Wydziale Komunikacji Starostwa Powiatowego w Kutnie w listopadzie 2009 roku. Klient zgłaszający się do Wydziału Komunikacji Starostwa Powiatowego w Kutnie w celu dokonania rejestracji pojazdu był obsługiwany przez pracowników na wyznaczonych do tego celu stanowiskach usytuowanych na dość obszernej sali. Załatwianie spraw w powyższym zakresie odbywało się po przybyciu interesanta do urzędu, zajęciu kolejki i często długim oczekiwaniu przed wyznaczonymi okienkami. Czas oczekiwania i obsługi klienta na załatwienie sprawy był trudny do określenia i czasem wynosił nawet do kilku godzin. Nie istniała możliwość wcześniejszego umówienia się z klientem czy równomiernego rozłożenia Nr4/2012: Skutecznosc i efektywnosc Str. 24