TEMAT LEKCJI: TEMAT LEKCJI: Arka Noego czy uda się uratować ginące gatunki? AUTOR: PRZEDMIOT: Biologia CZAS TRWANIA: 90 minut CELE EDUKACYJNE: 0 Wskazanie, że wspólne i przemyślane działania mogą przysłużyć się społeczeństwu. METODY I TECHNIKI PRACY: 0 problemowa, 0 praca w grupie, ŚRODKI DYDAKTYCZNE: 0 zdjęcia, rysunki zwierząt, 0 teksty do analizy, 0 Poznanie gatunków wymarłych i zagrożonych wyginięciem. 0 Poznanie źródeł przyczyniających się do wyginięcia gatunków. 0 Szukanie możliwości ochrony ginących gatunków. 0 pogadanka, 0 wykorzystanie tekstu źródłowego i Internetu. 0 szary papier i mazaki, 0 tabele, 0 filmy Epoka lodowcowa, Klonowanie szansa czy zagrożenie. BIBLIOGRAFIA: 1. Umiński T., Ekologia, środowisko i przyroda, WSiP 2. www.wikipedia.pl 3. http://wiedza.ekologia.pl/ochrona-przyrody/ Chronione-gatunki-czyli-co-i-jak-chronic,11022.html 1
PRZEBIEG LEKCJI 0 LEKCJA 1 (lekcja w sali komputerowej) 1. Nauczyciel przed lekcją przygotowuje na tablicy lekcyjnej kilka zdjęć wybranych gatunków, które wyginęły, np. lew workowaty, moa, zebra kwagga, tur, dodo, oraz tych, które są zagrożone wyginięciem: panda wielka, wyjec gwatemalski, płetwal błękitny, słoń indyjski, orangutan, bocian czarnodzioby. Dodatkowo wywiesza ogłoszenie (Załącznik nr 1). 2. Pogadanka: Nauczyciel pyta uczniów: co zrobiło na nich największe wrażenie? Dlaczego? Równocześnie wskazuje, że celem lekcji będzie ukazanie, jak wiele gatunków straciliśmy bezpowrotnie, które gatunki są zagrożone wyginięciem, dlaczego jest to ważne dla nas, aby zostały dla innych pokoleń. Co się stanie jak zniknie jeden gatunek, np. eukaliptusy w Australii, i jak wpłynie to na inne gatunki, np. koala, które żywią się jego liśćmi? 3. Podanie tematu lekcji: Arka Noego czy uda się nam uratować ginące gatunki? 4. Nawiązanie do historii biblijnej przez odczytanie fragmentu o arce Noego. Następnie postawienie pytania: dlaczego Bóg chciał uratować zwierzęta? 5. Nauczyciel informuje uczniów: W 1995 r. zespół ekspertów ONZ określił, że liczba znanych i opisanych gatunków wynosi około 1,7 mln, natomiast ogólna liczba gatunków organizmów żyjących na Ziemi wynosi kilkanaście milionów. Ciągle nie znamy wielu gatunków tworzących bogactwo lasów tropikalnych lub żyjących w głębi oceanów. Ćwiczenie: Oblicz procent, jaki stanowią gatunki zagrożone we wszystkich podanych krajach. Jakie wnioski nasuwają ci się po otrzymaniu wyniku? (Załącznik nr 2) 6. Prezentacja krótkich fragmentów filmu Epoka lodowcowa 1 fragment zabijania mamuta przez człowieka pierwotnego oraz fragment kiedy ginie ostatni ptak dodo. Krótki wykład na temat tego, dlaczego do dziś nie przetrwały niektóre gatunki zwierząt (działanie człowieka, brak pokarmu, zmiany klimatyczne). 2
7. Na podstawie tekstu źródłowego podaj główne przyczyny wytępienia niektórych gatunków. Wszystkie te przyczyny uczniowie wypisują na tablicy po pracy w grupie. (Załącznik nr 3). 8. Każda grupa pisze jednominutową dramę pokazującą los zabijanego gatunku, a następnie ją odgrywa. 9. Krótki fragment filmu Klonowanie szansa czy zagrożenie National Geographic pokazujący banki genów zagrożonych gatunków. Zadanie domowe: 0 Napisz przesłanie 5-minutowe, które wygłosiłbyś na spotkaniu ONZ w sprawie ratowania ginących gatunków. 0 LEKCJA 2 1. Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji. 2. Jedna osoba prezentuje zadanie domowe. 3. Dzielimy klasę na 4 grupy i każda grupa otrzymuje zadanie: Jesteście stowarzyszeniem, które chroni ginące gatunki. Z Unii Europejskiej możecie otrzymać 1000 euro na obronę jednego tylko gatunku wśród wybranych wskazanych w Polskiej Czerwonej Księdze gatunków zagrożonych (uczniowie korzystają z informacji zawartych w Internecie wykaz gatunków zagrożonych). Musicie podjąć decyzję jaki to będzie gatunek i podać pisemne uzasadnienie tej decyzji do Komisji Europejskiej. Uczniowie po wykonaniu zadania prezentują swoje wyniki. 4. Nauczyciel pyta, czy łatwo było podjąć im decyzję i uzasadnić swoją odpowiedź. Następnie tłumaczy, jak trudne są działania chroniące gatunki ginące. 5. Uczniowie nadal pracują w tych samych grupach. Robią analizę SWOT, analizując akty prawne w artykule na stronie internetowej: http://wiedza.ekologia.pl/ochrona-przyrody/ Chronione-gatunki-czyli-co-i-jak-chronic,11022.html (Załącznik nr 4). Nauczyciel tłumaczy zasady metody, po czym określa, że dotyczy ona tematu: Czy uda się uratować ginące gatunki? 3
6. Uczniowie dzielą się swoimi wnioskami z dyskusji i na szarym papierze wypisują podstawowe działania chroniące bioróżnorodność roślin i zwierząt. Zadanie domowe: 0 Przygotuj w grupie (te same grupy, które były na lekcji) kampanię ratowania rzadkiego gatunku w Polsce. Uzasadnij, dlaczego wybrałeś ten gatunek oraz opisz przebieg kampanii. 0 Zadanie to można wykorzystać jako praktyczną cześć podsumowującą lekcje i podejmującą temat ochrony gatunków w szerszym zakresie. PRAWA DO SCENARIUSZA Scenariusz zajęć powstał w ramach konkursu Lekcja zmieniania świata organizowanego przez Ministerstwo Środowiska. Ministerstwo nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w scenariuszu, a te nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska resortu. Prawa do materiałów na stronie posiada Ministerstwo Środowiska, a teksty są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-bez utworów zależnych 3.0 Polska. 4
ZAŁĄCZNIK NR 1 W roku 2012 bezpowrotnie straciliśmy kolejny gatunek zwierzęcia. Jest nim pies domowy. Ludzie wytępili go doszczętnie. Wszystkie psy jakie tylko istniały na Ziemi znikły i już nigdy nie wrócą. 5
ZAŁĄCZNIK NR 2 PAŃSTWO/KRAJ WSZYSTKIE GATUNKI GATUNKI ZAGROŻONE PROCENT Algieria 523 27 Kenia 2283 200 Bangladesz 1074 75 Chiny 4310 402 Australia 2439 300 Niemcy 563 6 Francja 780 37 Włochy 781 30 Polska 595 20 ZAŁĄCZNIK NR 3 0 Mamy do czynienia z przywłaszczaniem sobie własności niczyjej, albo takiej, której właściciel nie jest w stanie upilnować. Wieloryby w wodach Antarktydy były niczyje, natomiast wieloryb zabity i wyciągnięty na statek-przetwórnię był wymierną w pieniądzach własnością firmy. W takiej sytuacji prawnej obowiązuje zasada niepisana: każdego wieloryba trzeba natychmiast zabić, bo jak ja go nie zabiję, to inni go zabiją. Dlatego wieloryby są ekologicznie wytępione. 0 Przyczyną nieszczęścia słoni, zwłaszcza afrykańskich, bo mają większe kły, jest kość słoniowa. Zyski, które przynosi handel kością są tak duże, że handlarzy stać na dobrze zorganizowane grupy kłusowników, które działają nawet w parkach narodowych. 0 Z nosorożcami jest najgorzej, gdyż ich rogi według wierzeń ludów azjatyckich mają zdolność leczenia wielu przypadłości, a poza tym przywracają młodość starszym mężczyznom. 0 Ptaki na terenie Wielkiej Brytanii są pod ochroną, ale w okolicach Morza Śródziemnego, gdzie nawet skowronki są pożądaną zdobyczą myśliwską, giną. W okresie przelotów panuje tam szaleństwo zabijania wszystkiego co lata. U nas ten problem dotyczy batalionów. Strzelając do nich myśliwi ograbiają przyrodę Litwy, Estonii, Łotwy i Finlandii. 6
ZAŁĄCZNIK NR 4 JAK JEST? Pozytywne działania JAK NIE POWINNO BYĆ? Negatywne działania SZANSE Co można zrobić, jakie są szanse? ZAGROŻENIA Co się stanie, jeśli nic nie zrobimy? 7