Polska Rama Kwalifikacji jako czynnik przemian w szkolnictwie wyższym Seminarium Bolońskie : Zadania uczelni wynikające.. Warszawa, 21 listopada 2011 r. Ewa Chmielecka, Ekspert Boloński
Uwaga wstępna Informacje podane w niniejszej prezentacji są aktualne na połowę listopada 2011 r. Będą ę ą się ę dezaktualizować warto uzupełniać wiedzę Źródła: Strona www MNISzW/KRK Strona www Zespołu Ekspertów Bolońskich Strona www IBE/KRK Oczekiwane publikacje projektów IBE Oczekiwane publikacje Zespołu Ekspertów Bolońskich Inne?
Plan prezentacji Najnowsza historia ram kwalifikacji (powszechna i polska) Najważniejsze oczekiwania związane z ramami Podstawowe zmiany w organizacji kształcenia wnoszone przez KRK dla szkolnictwa wyższego Jak sobie (dać) pomóc?
Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się ę przez całe życie y (1) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla LLL Rekomendacja Parlamentu Europejskiego z 23 kwietnia 2008 8 poziomów edukacji w ERK Opisy wymagań w działach: wiedza, umiejętności i [inne] kompetencje Spójność z ramami bolońskimi, nadrzędność ERK Zakładany kalendarz 2010 odniesienia ram krajowych do europejskich pierwsze raporty referencyjne 2011 raporty referencyjne cd. 2012 na dyplomach (wszelkich świadectwach) numer poziomu EQF i NQF Działalność) wspomagająca wdrożenie ram w Europie: EQF Advisory Group i inne ciała (PLA) Sieć krajowych korespondentów ds. NQF EHEA Sieć National Coordination Points inne
Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się ę przez całe życie(2) y ( ) Zaawansowanie prac (październik 2011): ok. 130-150 krajów świata bierze udział w projektach związanych z ramami Różne drogi wprowadzania (patrz zaskakujący przykład USA) Drugi gpriorytet edukacyjny yjy KE (po LLL) od 2010 r. stały monitoring postępów prac przez KE (EQF Advisory Group): Przyjęcie 10 zasad referencji 8 raportów referencyjnych przyjętych na AG do października 2011 10 raportów referencyjnych zgłoszonych ł - czeka na ocenę Inni opóźnieni, w tym Polska (jeśli idzie o PRK) Żaden kraj UE nie odrzucił wprowadzenia ram Platforma cyfrowa EQF Działania krajów przedakcesyjnych (Bałkany, Ukraina )
Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się ę przez całe życie y (3) Założenia: 8 poziomów kwalifikacji pełnych (np. dyplomów ukończenia studiów) 3 działy : wiedza, umiejętności i inne kompetencje Profilowanie Opis wymagań (desciptors) poziomów kwalifikacji uniwersalny [kategorie kluczowe + krótki opis generyczny] Progresywność uzyskiwanych efektów uczenia się we wszystkich trzech działach podstawą wyodrębnienia poziomów kwalifikacji pełnych Możliwe podpoziomy i kwalifikacje częściowe Integracja każde/wszystkie dokonania osób uczących się powinny znaleźć miejsce w ramach bez względu na miejsce, rodzaj, czas uczenia się (formal, informal, non-formal) Swoboda interpretacji w krajowych ramach kwalifikacji (także co do liczby poziomów) z zachowaniem przekładalności do ERK Odpowiedzialność władz państwa za wdrożenie systemu kwalifikacji i ogłoszenie raportu referencyjnego!
Odniesienie i i kwalifikacji pomiędzy krajami z wykorzystaniem EQF Opracowanie: Tomasz Saryusz-Wolski Ramy Kraj A Europejskie Bolońske 11 10 8 3 9 7 7 2 8 6 6 1 7 5 5 6 Kwalifikacja α 4 5 3 4 4 2 3 3 1 2 2 1 1 Kraj B Kwalifikacja β
Wartość dodana ram Oczekiwania wobec ram: Większa mobilność uczących się i absolwentów dzięki Porównywalności efektów uczenia się / kompetencji absolwentów / kwalifikacji, w kraju i zagranicą Większej ę jprzejrzystości systemów edukacyjnych y Podniesienie zatrudnialności lepsze dostosowanie edukacji do rynku pracy dzięki: Lepszej informacji (język efektów kształcenia) o kompetencjach absolwentów dla pracodawców i edukatorów Większemu uczestnictwu interesariuszy w formowaniu programów, Zwiększenie motywacji do uczenia się, większa drożność systemów edukacji, perspektywa LLL, a w tym Możliwość uznawania dokonań spoza edukacji formalnej Podniesienie jakości nauczania w tym reformy systemów krajowych Inne
Polska Rama Kwalifikacji - PRK dla LLL [1] Prace koncepcyjne: I etap: 2008 2009 Zespół Ekspertów MEN (4.3.1. POKL) Raport końcowy - główne idee PRK II etap: od 2010 projekt przeniesiony do Instytutu Badań Edukacyjnych (IBE ) - pod kierownictwem dr A. Chłoń-Domińczak. Trwają prace nad: Słownikiem Deskryptorami dla 8 poziomów PRK Kształtem legislacyjnym (Ustawa o KRK?) W tym krajowym rejestrem kwalifikacji Raportem referencyjnym Badania empiryczne kompetencji w wybranych sektorach (w tym nieformalnych) Inne (podprojekt Walidacja akademicka ) Oraz konsultacje ze stakeholders (debata społeczna) Komitet Sterujący zaakceptował: Wersję roboczą deskryptorów dla 8 poziomów PRK Słownik wstępny PRK Kompatybilność PRK z ramą dla szkolnictwa wyższego jest zapewniona.
PRK poziomy kwalifikacji Poziom ERK Poziom PRK Przykładowe kwalifikacje pełne odpowiadające poziomom PRK 1 1 Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej 2 2 Świadectwo ukończenia gimnazjum 3 3 Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 4 4 Świadectwo ukończenia szkoły średniej 5 5 [ pusty poziom - trwa dyskusja co do niego można zaliczyć ] 6 6 Dyplom licencjata/inżyniera 7 7 Dyplom magistra 8 8 Dyplom doktora
Konstrukcja Polskiej Ramy Kwalifikacji PRK - Rama uniwersalna (podstawowa) będą ę ą polską ą interpretacją ERK I jej rozwinięcia w obszary: Edukacji ogólnej Edukacji i szkoleń zawodowych Edukacji wyższej Ale zawsze redukowalne do ramy podstawowej (podstawa spójności sektorów) Podstawowe założenie: Dla uznania kwalifikacji pełnej (poziom w ERK/KRK) potrzebny jest przyrost kompetencji we wszystkich trzech kolumnach (wiedza, umiejętności, postawy) Dla uznania kwalifikacji cząstkowej niekoniecznie we wszystkich Kategorie kluczowe wspólne + rozwinięcia specyficzne Uwaga: przypisanie kwalifikacji do poziomu na podstawie zgodności z deskryptorami, a nie kolejności ich uzyskiwania. Patrz studia podyplomowe, specjalizacje medyczne, inne. Decyzje merytoryczne i polityczne.
Konstrukcja Polskiej Ramy Kwalifikacji poziomy generyczności dla szkolnictwa wyższego Europejskie Ramy Kwalifikacji (poziom -1) PRK Polska Rama Kwalifikacji uniwersalna (poziom 0) I jej rozwinięcia w sektory (poziom1) Edukacji ogólnej Edukacji i szkoleń zawodowych Edukacji wyższej (nieopublikowana choć używana) Opisy efektów kształcenia dla obszarów kształcenia w szkolnictwie wyższym (poziom 2) Benchmarki w szkolnictwie wyższym (poziom 3?) Ogólna zasada: im bardziej konkretne i szczegółowe opisy tym mniej obligatoryjne.
Efekty uczenia się w PRK: kategorie kluczowe opisu dla edukacji ogólnej Wiedza zakres wiadomości, głębia rozumienia Umiejętności: ś i komunikacja, rozwiązywanie problemów, zastosowanie wiedzy w praktyce Postawy tożsamość, współpraca, odpowiedzialność
Polska Rama Kwalifikacji - PRK dla LLL [1] Prace wdrożeniowe: Powołanie Komitetu Sterującego ds. Ram kwalifikacji odpowiedzialnego za wdrożenie KRK koordynacja ponadsektorowa (luty 2010) mapa drogowa IBE dla całej PRK przewiduje: zakończenie prac koncepcyjnych w 2012 r. Przedstawienie założeń systemu kwalifikacji w PL na forum AG wiosną 2012 Uchwalenie ustawy o PRK (kiedy?) Raport referencyjny (kiedy?) Sektorowe wdrożenie KRK dla szkolnictwa wyższego 18 marca 2011 Obowiązywanie od 1 października 2011 r. Rozpoczęcie fazy samo-potwierdzania listopad 2011 Zakończenie ń (grudzień ń 2012?)
Ramy Kwalifikacji dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego - QF EHEA [1] Ogłoszone w Komunikacie z Bergen (2005) 3 główne cykle + deskryptory dublińskie Publikacja zespołu J. Morgensena z interpretacją i zasadami wdrażania poparcie dla ram w komunikatach następnych (Londyn, Leuven, Budapeszt-Wiedeń) Kontynuacje przez BFUG Sieć krajowych korespondentów ds. NQF EHEA QF Working Group Rezultaty: patrz przygotowania do spotkania w Bukareszcie - silna rola we wdrażaniu ram przypisana pisana ministrom Zasady referencji (self-certification) wdrażania NQF/EHEA muszą być częścią głównego raportu referencyjnego
Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego dlaczego? Różnorodność programów kształcenia w kontekście Rozwoju szkolnictwa wyższego Jego umasowienia LLL a porównywalność uznanych kompetencji (kwalifikacji) j) oraz przenoszenie i kumulacja dokonań w uczeniu się. Jak rozwiązać ten problem? Odpowiedź: za pomocą ram kwalifikacji.
Podstawowe definicje Problem definicyjny: Dla ram kwalifikacji szkolnictwa wyższego używamy języka nowelizacji Ustawy PSW (na razie) Słownik PRK pojawił się po nowelizacji Patrz prezentacja A. Kraśniewskiego
Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego PL(1) Prace koncepcyjne: pyj Etap I - od 2006 Grupa Robocza ds. KRK w szkolnictwie wyższym (głównie na bazie ZEB) Kolejne raporty do MNiSzW (2007-2008-2009) Deskryptory poziomów, inne podstawowe idee, scenariusz wdrożenia Włączenie wyników (i ekspertów) do prac I i II etapu MEN/IBE zapewnienie spójności obydwu ram Etap II od 2009 roku: Efekty kształcenia dla obszarów Wzorcowe efekty kształcenia dla.. ( benchmarki ) Przygotowania do nowelizacji Ustawy PSW Pomoc przy formułowaniu rozporządzeń Akcja przygotowująca środowisko akademickie (ZEB i MNISzW) pomarańczowa książeczka z 2010 r. (MNISzW) Książka A. Kraśniewskiego z 2011 r (MNISzW) Projekt Walidacja akademicka
Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego PL (2) Prace wdrożeniowe (nowelizacja PSW z 18 03 2011 + rozporządzenia MNiSZW): Deskryptory/opisy poziomów KRK dla szkolnictwa wyższego - poziom 1 nie są opublikowane (celowo) Były przyjętą implicite podstawą dla deskryptorów dla obszarów kształcenia (w oczekiwaniu na potwierdzone oficjalnie deskryptory PRK dla całej edukacji) Zatem punktem wyjścia dla KRK dla szkolnictwa wyższego w Polsce są zapisy z noweli ustawy PSW + rozporządzenia, ą a w nich: 3 stopnie (cykle) kształcenia wyższego Profile Opisy efektów kształcenia dla 8 obszarów kształcenia Opisy wzorcowe (benchmarki) Inne wytyczne patrz prezentacja A. Kraśniewskiego
Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego PL (3) Poziomy ygeneryczności deskryptorów Przykład: poziom 6 (licencjat / inżynier): opis efektów kształcenia w dziale umiejętności - rozwiązywanie problemów Uniwersalna PRK (projekt) Rozwiązywanie złożonych i nietypowych problemów w zmiennych i nie w pełni przewidywalnych kontekstach Rama Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego (niepublikowana) Identyfikowanie i twórcze rozwiązywanie prostych problemów oraz typowych zadań, wyciąganie logicznych wniosków oraz autonomiczne formułowanie ocen i opinii z w zakresie niezbędnym do ich rozwiązania. Znajomość podstawowych metod i technik właściwych dla obszaru kształcenia w stopniu umożliwiającym ich wykorzystanie do rozwiązywania podstawowych problemów i wykonywania prostych zadań. Obszar nauk technicznych. Absolwent: zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich związanych z reprezentowaną dyscypliną, potrafi wykorzystać do formułowania i rozwiązywania zadań inżynierskich metody analityczne, symulacyjne i eksperymentalne potrafi przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi rozwiązania prostego zadania inżynierskiego, typowego dla reprezentowanej dyscypliny inżynierskiej oraz wybrać i zastosować właściwą metodę i narzędzia Kierunek elektronika (benchmark). Absolwent: potrafi wykorzystać poznane metody i modele matematyczne, a także symulacje komputerowe do analizy i oceny działania elementów elektronicznych oraz analogowych i cyfrowych układów elektronicznych potrafi dokonać analizy sygnałów i prostych systemów przetwarzania sygnałów w dziedzinie czasu i częstotliwości, stosując techniki analogowe i cyfrowe oraz odpowiednie narzędzia sprzętowe i programowe
Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego PL (4) Jak widać ramy są puste, jak to ramy Trzeba je wypełnić treścią zinterpretować w języku dziedziny, programu A może to uczynić tylko środowisko akademickie Dlatego zniesienie uprzednich regulacji centralnych (lista kierunków kó + ramowe treści.. ś i zastąpienie i ich przez: efekty dla obszarów kształcenia i wzorcowe opisy ( benchmarki ) oczekiwane dobre praktyki ki nowe powstające programy kształcenia
Deskryptory poziomów KRK dla szkolnictwa wyższego ż PL (5) (nieopublikowana) Przykłady y deskryptorów poziomów podstawy dla deskryptorów obszarów Poziom 6 Poziom 7 Poziom 8 WIEDZA krytyczne podejście do wiedzy UMIEJĘTNOŚCI Identyfikowanie i twórcze rozwiązywanie prostych problemów oraz typowych zadań, wyciągania logicznych wniosków oraz w zakresie niezbędnym do ich rozwiązania. WIEDZA krytyczne podejście do wiedzy, w tym paradygmatów dziedziny wiedzy; dostrzeganie ich ograniczeń UMIEJĘTNOŚCI Identyfikowanie i twórcze rozwiązywanie problemów, w tym prostych problemów badawczych, oraz identyfikowania wykonywania złożonych i nietypowych zadań, także innowacyjnych, WIEDZA krytyczne podejście wiedzy, w stopniu umożliwiającym ocenę i rewizję istniejących oraz ewentualne tworzenie nowych paradygmatów; samokrytycyzm względem własnych dokonań poznawczych; UMIEJĘTNOŚCI Generowanie, analiza i synteza oraz przetwarzanie informacji w zakresie niezbędnym dla prowadzenia pracy badawczej; tworzenia i rozwijania oryginalnych i kreatywnych rozwiązań. KOMPETENCJE SPOŁECZNE KOMPETENCJE SPOŁECZNE KOMPETENCJE SPOŁECZNE zna podstawowe zasady etyki potrafi stosować i rozwijać zasady przyczynia się do podtrzymania i zawodu etyki zawodu w środowisku pracy doskonalenia etosu wspólnoty naukowej
Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego PL (5) Obszary kształcenia: Funkcja opisów dla obszarów: patrz prezentacja A. Kraśniewskiego Właściwe dla nauk: Humanistycznych Społecznych Ścisłych Przyrodniczych Technicznych O zdrowiu i kulturze fizycznej Rolniczych i Oraz sztuki
Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego PL (6) Benchmarki (wzorcowe zestawy efektów kształcenia): Funkcja: patrz prezentacja A. Kraśniewskiego Przygotowano ok. 40 benchmarków (obszarowych i międzyobszarowych) Do rozporządzenia MNiSzW dołączone są benchmarki dla 5 programów kształcenia na kierunkach: Filozofia Pedagogika Matematyka Instrumentalistyka Elektronika Pozostałe: do oceny przez RGSzW po akceptacji rozpowszechniane jako przykłady dobrych praktyk Metoda zgłaszania, oceny i akceptacji w opracowaniu. Zasada ogólna: otwarcie na dobre pomysły środowiska.
Ramy kwalifikacji a system kwalifikacji System kwalifikacji składa się z następujących elementów : Ram Kwalifikacji (przypisania krajowych poziomów efektów uczenia się dla edukacji ogólnej, wyższej i zawodowej do poziomów ERK) Powszechnego zastosowania efektów uczenia się jako podstawy budowy programów Powszechnego zastosowania walidacji efektów uczenia się ę (włączając zdobyte poza edukacją formalną) Powszechnego stosowania mechanizmów zapewniania jakości Systemu punktowego kumulacji i transferu dokonań Opis systemu (w tym ram) powinien być zawarty w raporcie referencyjnym
Wdrażanie ram kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego scenariusz QF EHEA 1. Decyzja o podjęciu prac na KRK 2. Zaprojektowanie modelu KRK 3. Organizacja wdrożenia KRK 4. Konsultacje z interesariuszami 5. Zatwierdzenie ostatecznej wersji KRK 6. Prawne i administracyjne umocowanie KRK 7. Wdrożenie ram na poziomie instytucji 8. Przypisanie kwalifikacji do poziomów KRK i ERK 9. Weryfikacja i uzupełnienie 10. Samopotwierdzenie prawidłowości systemu i ram kwalifikacji w szkolnictwie wyższym 11. Budowa narzędzi informatycznych pozwalających na szeroki dostęp do informacji dotyczących ram kwalifikacji. (Punkty 1-6 już za nami; w r. ak. 2011-13 czeka nas to, co na czerwono)
Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego w Polsce - oczekiwania Motto: Quality oriented dynamic tool with vision Uporządkowanie uprzednio wprowadzonych elementów PB, a w szczególności: Systemu dwustopniowego ECTS Pytanie kontrolne: ile sylabusów wymaga od nauczyciela sporządzenia bilansu nakładu pracy studenta? Racjonalne wykorzystanie nowej autonomii: Do tworzenia nowych programów kształcenia (kierunków) Pierwsze jaskółki ogólne studia licencjackie, studia naprawdę międzydyscyplinarne, Do poprawiania i istniejących i Do budowania kultury dobrych praktyk w tym zakresie (zwłaszcza w obliczu potencjalnych zagrożeń)
Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego w Polsce - wyzwania Racjonalna interpretacja aktów prawnych, a w szczególności zapisów rozporządzeń Ułomność rozporządzeń i drogi ich naprawy Walidacja (formalna i inne) kompetencje społeczne ich wykładnia w opisach dla obszarów Wiele innych Nowa akredytacja PKA i KRASP kluczowy czynnik powodzenia Przygotowywanie raportu samo-potwierdzenia i Może być ważnym czynnikiem zwiększającym racjonalność zachowań
Jak sobie (dać) pomóc? MNiSzW (r. ak. 2011/12) Seminaria Zespołu Ekspertów Bolońskich w toku Seminaria odwrócone MNISzW w 2012 roku. Utworzenie grup eksperckich z obszarników i wzorcowników Rozpoczęcie procesu samo-potwierdzenia i wdrażania ż ram Rada Główna Szkolnictwa Wyższego i benchmarki Co jeszcze powinno pojawić się ę ze strony MNISzW? Projekt: konkurs na najlepsze programy kształcenia Co jeszcze?
Jak sobie (dać) pomóc? IBE Projekt Walidacja akademicka WAA walidacja a akredytacja WAFN walidacja efektów kształcenia ł zdobytych formalnie i poza-formalnie WAP walidacja kompetencji społecznych ch funkcje wychowawcze uczelni Seminaria, konferencje, publikacje
Jak sobie (dać) )pomóc? Integracja prorektorów, dziekanów, pełnomocników ds ram i innych osób zaangażowanych we wdrażanie ram Wymiana doświadczeń dobrych praktyk Zwłaszcza w oczekiwaniu na złe praktyki Stałe seminarium/spotkania dla tych celów? W Fundacji Rektorów Polskich?
Dziękuję ę za uwagę!