PROGRAM ZAJĘĆ UMUZYKALNIAJĄCYCH DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Program dr Damian Konickiego opracowany na potrzeby zajęć umuzykalniających dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zajęcia umuzykalniające prowadzone w grupach wiekowych: Grupy młodsze 3 4 latki, grupy starsze 5 6 latki. CELEM ZAJĘĆ JEST: Poznanie dyspozycji ogólnomuzycznych dziecka Zapewnienie harmonijnego rozwoju psychofizycznego i muzycznego Wykorzystanie funkcji profilaktyczno korekcyjnej i rekreacyjnej zbiorowych zajęć muzyczno ruchowych Rozbudzenie emocjonalnego stosunku do muzyki. Cele te realizowane są poprzez: Kształcenie wrażliwości dziecka na muzykę Wdrażanie do świadomego słuchania oraz rozwijanie dyspozycji ekspresyjnych i sprawności słuchowo głosowych Rozwijanie dyspozycyjności aparatu ruchowego. Program realizowany na zajęciach umuzykalniających we wszystkich grupach wiekowych podzielony jest na: I Ćwiczenia i zabawy ruchowe Ćwiczenia wyrabiające poczucie świadomego ruchu Ćwiczenia naprężające i rozluźniające Ćwiczenia rozwijające koncentrację uwagi Ćwiczenia doskonalące koordynację ruchów Ćwiczenia doskonalące sprawność poszczególnych grup mięśni Ćwiczenia użytkowe. II. Słuchanie i śpiewanie piosenek. III. Ćwiczenia słuchowe.
IV. Tworzenie akompaniamentów do słuchanych utworów lub śpiewanych piosenek wykorzystaniem gestodźwięków. V. Wybrane zagadnienia z zakresu rytmiki: Pobudzanie i zahamowanie ruchu (ćwiczenia i zabawy inhibicyjno incytacyjne) Rozwijanie wyobraźni przestrzennej poprzez zabawy typu JA, JA TY, MY Improwizacja ruchowa odtwarzanie muzyki ruchem Wyrabianie poczucia tempa i metrum VI. Opracowanie ruchowe piosenek i miniatur instrumentalnych VII. Opracowanie prostych układów ruchowych (tańce integracyjne)i niektórych polskich tańców ludowych. Głównym celem zajęć z dziećmi młodszymi jest rozwój wrażliwości muzycznej i kształtowanie estetyki ruchów oraz przygotowanie do poprawnego śpiewania i słuchania muzyki w grupach starszych. Dlatego w każdej z tych grup będą wykorzystywane ćwiczenia odpowiednie dla małych dzieci i wprowadzane w taki sposób aby nie męczyły lecz pobudzały zainteresowanie dziecka muzyką. W młodszych grupach wiekowych (dzieci 3 i 4 ro letnie) wykorzystuje się ćwiczenia i zabawy zawierające różnorodne elementy kształcące dyspozycje ruchowe, słuch i glos dzieci. Ponieważ od małych dzieci nie można wymagać precyzji przy wykonywaniu ćwiczeń oraz dokładnego pamiętania tekstów piosenek, dlatego realizowany program może być urozmaicony i obfity. Krótkotrwałość koncentracji uwagi dziecka zmusza do częstej zmiany zadań. Elementy ruchu powinny pojawiać się w czasie zajęć kilkakrotnie. Program realizowany na zajęciach powinien być dostosowany do średniego poziomu dzieci w grupie. Po roku systematycznie prowadzonych zajęć dzieci młodsze 3 i 4 ro letnie powinny umieć: 1. Odróżniać rejestry dźwięków wydobywanych na pianinie: niski wysoki (gruby cienki). 2
2. Określać różnice dynamiczne w muzyce (cicho głośno). 3. Rozpoznawać tempo wolne i szybkie. 4. Poznawać i określić odgłosy wydawane przez przedmioty użytku codziennego. 5. Odróżniać dźwięki kilku charakterystycznych instrumentów perkusyjnych. 6. Rozpoznawać melodię znanej piosenki, wykonywanej bez tekstu. 7. Reagować na kilka prostych sygnałów dźwiękowych. 8. Przyswoić sobie około 10 łatwych piosenek. 9. Umieć ustawić się w kole wiązanym i w kole bez podawania rąk, ustawić się w rzędzie, w parach i małych kilkuosobowych kółeczkach. 10. Powinny także poruszać się po okręgu koła, a na określony sygnał zmienić kierunek ruchu. 11. Dzieci powinny swobodnie chodzić i biegać na palcach, chodzić na czworakach, skakać obunóż w miejscu. Część dzieci opanuje umiejętność poruszanie się podskokami i krokiem dosuwanym w przód. 12. Równocześnie z wyrabianiem umiejętności lekkiego poruszania należy rozwijać u małych dzieci sprawność kończyn górnych. W ćwiczeniach temu służących celowe jest wykorzystywanie rekwizytów. Po roku systematycznie prowadzonych zajęć dzieci starsze 5 i 6 cio letnie powinny umieć: 1. Określać rejestry dźwięków wydobywanych na pianinie ( niski średni wysoki), kierunek linii melodycznej, trzy rodzaje tempa (szybkie, umiarkowane, wolne) i dynamiki wraz z ich stopniowymi zmianami. 2. Umieć podać liczbę zwrotek słyszanej piosenki, określić jej budowę (zwrotka, refren, powtórzenie) i elementy tworzące piosenkę (tekst słowny, melodia, akompaniament). 3. Rozpoznać akompaniament do biegu, marszu, podskoków, walca, krakowiaka. 4. Określić prostymi słowami charakter słyszanej muzyki. 5. Zrealizować rytm piosenki lub tańca w różny sposób np. klaskaniem, gra na instrumencie perkusyjnym, ruchem. 6. Rozpoznać dźwięk kilku instrumentów perkusyjnych z zestawu C. Orffa 3
(również w nagraniach na nośnikach CD). 7. Poruszać się sprężyście unosząc kolana w czasie marszu, biegu, podskoków. 8. Prawidłowo stawiać stopy, elastycznie skakać na dwóch nogach. 9. Poruszać się cwałem, galopem, podskokami wykorzystywać te elementy w tańcach. 10. Właściwie reagować ruchem na słyszana muzykę. 11. Improwizować głosem proste melodie do podanych tekstów, układać własne motywy melodyczne i rytmiczne (dzieci zdolniejsze muzycznie). 12. Powtarzać głosem motywy melodyczne śpiewane lub grane przez nauczyciela (echo). 13. Reagować na różne sygnały hamowaniem i pobudzaniem ruchu. 14. Śpiewać zespołowo i indywidualnie wprowadzane piosenki z zachowaniem właściwego tempa, dynamiki i prawidłowego gospodarowania oddechem. W zależności od stopnia zaawansowania grupy można wprowadzić elementy słuchania muzyki. Początkowo mogą to być krótkie, ale charakterystyczne utwory dla dzieci, najlepiej z tekstem. Również muzyka ilustracyjna może być dobrze odbierana przez dzieci, zwłaszcza gdy słuchaniu nadamy charakter zagadek np. jakie zwierzę przedstawia muzyka w utworze lub jaki jest jej charakter (wesoła smutna, skoczna taneczna). Włączanie słuchania muzyki klasycznej do zajęć umuzykalniających jest wskazane, ale należy to robić bardzo umiejętnie i najczęściej połączyć ją z aktywnym jej słuchaniem (stosowanie gestodźwięków, akompaniamentu przy pomocy prostych rekwizytów lub instrumentów perkusyjnych z zestawu C. Orffa, zabaw terapeutycznych uspokajających lub pobudzających). Opracowano na podstawie następującej literatury fachowej: 1. Ewa Lipska, Maria Przychodzińska Muzyka w nauczaniu początkowym 2. Urszula Smoczyńska Nachtman Zabawy i ćwiczenia przy muzyce 3. Maria Wieman A czy wy tak potraficie piosenki, zabawy i tańce dla dzieci w wieku 3 7 lat. 4. Renate Kloppel, Sabine Vliex Rytmika w wychowaniu i terapii 5. Elzbieta Kilinska Ewertowska Logorytmika 4
6. Urszula Bissinger Ćwierz Muzyczna pedagogika zabawy w pracy z grupą poradnik metodyczny z wykorzystaniem muzyki, plastyki, śpiewu i tańca dla pedagogów i animatorów kultury. 5