IMPORTER: educarium spółka z o.o. ul. Grunwaldzka 207, 85-451 Bydgoszcz tel. (52) 32 47 800 fax (52) 32 10 251, 32 47 880 e-mail: info@educarium.pl portal edukacyjny: www.educarium.pl sklep internetowy: www.sklep.educarium.pl 403-4450 Jak płynie krew? Gdzie znajdują się zastawki serca? Co to są żyły, tętnice i naczynia włosowate? Nauczyciel manipulując dużymi, czytelnymi elementami bez trudu wyjaśni przebieg krwiobiegu dużego (ustrojowego) i krwiobiegu małego (płucnego) w ciele człowieka. Zawartość: 18 elementów krwiobiegu 15 podpisów w języku polskim schemat układu wrotnego wszystkie elementy wykonane z folii magnetycznej karty pracy do kopiowania (3 poziomy trudności) wym. schematu po złożeniu 77 x 36 cm Poziom 1 - do indywidualnego lub głośnego czytania Krążenie krwi Poprzez twoje ciało przepływa krew w stałej "rundce", w tzw krwiobiegu. Aby krew przemieszczała się potrzebuje swego rodzaju motoru albo pompy. Poza tym muszą istnieć drogi, a raczej rury, którymi płynna krew może płynąć. Twoje serce to właśnie taka pompa. Napędza krew. Te niezbędne rury to twoje żyły, które nazywa się również naczyniami krwionośnymi. Podczas swojej rundki krew transportuje poprzez organizm tlen dla różnych organów. Obieg ten nazywa się również obwodowym lub ustrojowym obiegiem krwi. Zanim jednak tlen trafi do organów musi najpierw dostać się do krwi. Dlatego też istnieje jeszcze jeden, mniejszy obieg krwi, zwany płucnym obiegiem krwi. W rzeczywistości więc mamy dwa krwiobiegi. Przyjrzyjmy się więc twojemu sercu i pobliskim naczyniom krwionośnym. 1. Serce Znajdujemy się właśnie w sercu. Twoje serce jest mięśniem i pompuje automatycznie, bez przerw, krew do twojego ciała. To pompowanie możesz usłyszeć jako bicie serca oraz wyczuć jako puls. Serce jest mniej więcej takiej wielkości twojej dłoni i składa się z dwóch połówek. Lewa część serca składa się z żyły, która idzie od płuc i dostarcza bogatą w tlen krew, którą pompuje do kolejnego naczynia krwionośnego, które prowadzi do ciała. Płynąc przez ciało krew oddaje tlen. Do twojej prawej połowy serca dochodzi kolejna żyła, która dostarcza z powrotem z ciała tą ubogą w tlen krew. Także z twojej prawej części serca wychodzi naczynie krwionośne i w ten sposób odtleniona krew trafia z powrotem do płuc. Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o.
2. Naczynia krwionośne Istnieją bardzo różne wielkości naczyń krwionośnych. Największe naczynia krwionośne prowadzą do serca lub od serca. Można powiedzieć, że są one jakby autostradami krwi. Od tej autostrady odgałęziają się mniejsze ulice i uliczki. Naczynia krwionośne, którymi krew wychodzi od serca nazywamy tętnicami. Naczynia krwionośne, którymi krew trafia z powrotem do serca nazywamy żyłami. Tętnice łączą się z żyłami drobniutkimi naczyniami, zwanymi naczyniami włosowatymi. Inaczej nie był by to żaden obieg. Poza tym naczynia krwionośne (włosowate, żyły i tętnice) człowieka ma ponad 90 000 km długości i okrążyłyby Ziemię dwukrotnie. Wyobraź sobie, że jesteś małą czerwoną krwinką i podróżujesz po organizmie. No to zaczynamy podróż przez płucny obieg krwi. 3. Płucny lub mały obieg krwi Znajdujesz się teraz w płucnym obiegu krwi, mówiąc dokładniej w prawej połowie serca. Właśnie brakuje tobie i innym czerwonym krwinkom wokół, tlenu masz kolor ciemnoczerwony (krew uboga w tlen ma kolor ciemnoczerwony). Na szczęście serce pompuje cię dalej do wielkiego naczynia krwionośnego, zwanego tętnicą płucną. A teraz do płuc tam jest bardzo dużo tlenu. Weź tyle. Ile tylko uniesiesz! O! Znów masz piękny jasnoczerwony kolor (krew bogata w tlen jest bowiem jasnoczerwona), lecisz przez inne naczynie krwionośne żyłę płucną i lądujesz w lewej połowie serca. Teraz chcesz dostarczyć tlen do organów i mięśni ciała, by także one mogły pracować. Aby to zrobić musisz skręcić do ustrojowego obiegu krwi. 4. Obwodowy lub ustrojowy obieg krwi Znajdujesz się w gotowości w lewej części serca. Serce pompuje ciebie, oraz wszystkie inne krwinki maksymalnie załadowane tlenem, z dużą werwą do tętnicy głównej (aorty). To największa tętnica, jaka istnieje w naszym ciele i właśnie tutaj nabierasz całkiem ładnej prędkości! Musisz kilkakrotnie skręcić z tej gigantycznej krwio-autostrady, by dotrzeć do najbardziej oddalonych komórek. Drogi do nich będą coraz węższe, a ostatecznie dotrzesz do najcieńszych naczyń włosowatych. Teraz nadszedł czas, by oddać tlen. Znów stajesz się ciemnoczerwony i wyruszasz w drogę powrotną do serca. Płynąc żyłam i ty znów znajdujesz się z powrotem w sercu. Przybywasz do prawej połowy serca. No i skąd teraz dostaniesz tlen? Tutaj serce wpompuje cię do tętnicy płucnej i zacznie się nowa podróż w obiegu płucnym. Miłej podróży! Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 2
Poziom N1 - Karta pracy Uzupełnij tekst 1. Krwiobieg: serce krwiobieg naczynia krwionośne Poprzez twoje ciało przepływa krew w stałej "rundce", w tzw. Aby krew przemieszczała się potrzebuje swego rodzaju motoru albo pompy. Poza tym muszą istnieć drogi, a raczej rury, którymi płynna krew może płynąć. Twoje to właśnie taka pompa. Te niezbędne rury to twoje żyły, które nazywa się również. 2. Naczynia krwionośne: żyły tętnice naczynia włosowate Naczynia krwionośne, którymi krew wychodzi od serca nazywamy. Naczynia krwionośne, którymi krew trafia z powrotem do serca nazywamy. Tętnice łączą się z żyłami drobniutkimi naczyniami, zwanymi. Inaczej nie był by to żaden obieg. 3. Płucny lub mały obieg krwi: bogata w tlen uboga w tlen naczynie krwionośne - lewa Znajdujesz się teraz w płucnym obiegu krwi, mówiąc dokładniej w prawej połowie serca. Właśnie brakuje tobie i innym czerwonym krwinkom wokół, tlenu masz kolor ciemnoczerwony (krew ma kolor ciemnoczerwony). Na szczęście serce pompuje cię dalej do wielkiego, zwanego tętnicą płucną. A teraz do płuc tam jest bardzo dużo tlenu. Weź tyle, ile tylko uniesiesz! O! Znów masz piękny jasnoczerwony kolor (krew jest bowiem jasnoczerwona), lecisz przez inne naczynie krwionośne żyłę płucną i lądujesz w połowie serca. 4. Obwodowy lub ustrojowy obieg krwi: tętnica główna tlen połowa serca Znajdujesz się w gotowości w lewej części serca. Serce pompuje ciebie, oraz wszystkie inne krwinki maksymalnie załadowane tlenem, z dużą werwą do (aorty). To największa tętnica, jaka istnieje w naszym ciele i właśnie tutaj nabierasz całkiem ładnej prędkości! Musisz kilkakrotnie skręcić z tej gigantycznej krwio-autostrady, by dotrzeć do najbardziej oddalonych komórek. Drogi do nich będą coraz węższe, a ostatecznie dotrzesz do najcieńszych naczyń włosowatych. Teraz nadszedł czas, by oddać. Znów stajesz się ciemnoczerwony i dlatego wyruszasz w drogę powrotną do serca. Płynąc żyłam i ty znów znajdujesz się z powrotem w sercu. Przybywasz do połowy serca. Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 3
Zadanie: podpisz schemat tymi określeniami: płucny obieg krwi ustrojowy obieg krwi serce krew utlenowana krew odtlenowana Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 4
Poziom N2 Krwiobieg Pod pojęciem krwiobiegu rozumiemy system, który transportuje krew poprzez nasze ciało. Obieg ten składa się z serca, które jest pompą ssącą oraz z naczyń krwionośnych. Dokładniej mówiąc mamy dwa krwiobiegi: duży obieg ustrojowy lub obwodowy i mały obieg płucny. 1. Serce Serce jest mięśniem wielkości mniej więcej dłoni, który odpowiada za krążenie krwi w organizmie. Wysysa ono krew z naczyń krwionośnych i pompuje ją dalej do innych. Serce składa się z dwóch połówek. W każdej połówce znajduje się przedsionek i komora serca. Razem cztery zastawki sercowe dbają o to, by krew płynęła tylko w jednym kierunku. Bogata w tlen krew z płuc wpływa do lewego przedsionka, a następnie do lewej komory serca. Stamtąd serce pompuje krew do tętnicy głównej (aorty), a dalej do ciała. Krew uboga w tlen (odtlenowana) wpływa znowu z ciała, przez duże żyły główne, do prawego przedsionka serca. Stamtąd płynie do prawej jego komory. Natomiast z prawej komory odtlenowana krew może popłynąć do płuc. 2. Naczynia krwionośne Naczynia krwionośne, którymi krew jest odprowadzana z serca nazywamy tętnicami. Naczynia krwionośne, którymi krew trafia z powrotem do serca nazywamy żyłami. Tętnice łączą się z żyłami drobniutkimi naczyniami, zwanymi naczyniami włosowatymi. Naczynia włosowate budują gęstą sieć, która oplata i przenika nasze organy i tkanki. Wiązka dziesięciu naczyń włosowatych byłaby cieńsza niż pojedynczy włos. Największą tętnicę nazywamy aortą, a wychodzi ona z samego serca. Żyła główna jest największą żyłą naszego ciała. Odprowadza ona krew z powrotem do serca. Poza tym naczynia krwionośne (włosowate, żyły i tętnice) człowieka mają ponad 90 000 km długości i okrążyłyby Ziemię dwukrotnie. 3. Płucny lub mały obieg krwi Mały obieg krwi transportuje krew z serca do płuc i z powrotem. Odtlenowana, ciemnoczerwona krew płynie z prawej komory serca przez tętnicę płucną do płuc. Tutaj krew oddaje dwutlenek węgla (CO 2 ) a zabiera tlen (O 2 ). Już bogata w tlen, jasnoczerwona krew płynie przez żyły płucne z powrotem do lewego przedsionka serca. 4. Obwodowy lub ustrojowy obieg krwi Ustrojowy obieg krwi nazywamy też dużym obiegiem, ponieważ zaopatruje nasz organizm w krew od mózgu, poprzez organy wewnętrzne, aż po skórę i mięśnie całego ciała. Obieg ten zaczyna się w lewej komorze serca. Serce pompuje utlenowaną krew do tętnicy głównej (aorty). Stamtąd płynie ona aż do najcieńszych naczyń włosowatych, gdzie oddaje tlen i inne składniki odżywcze. Wtedy, już uboga w tlen, ciemnoczerwona krew przepływa dalej żyłami i płynie żyłami głównymi z powrotem do serca. Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 5
Zadanie: uzupełnij luki Krwiobieg: Pod pojęciem krwiobiegu rozumiemy system, który transportuje krew poprzez nasze ciało. Obieg ten składa się z, które jest pompą ssącą oraz z. Dokładniej mówiąc mamy dwa krwiobiegi: duży lub obwodowy i mały. 1. Serce Serce jest wielkości mniej więcej dłoni, który odpowiada za krążenie krwi w organizmie. Wysysa ono krew z naczyń krwionośnych i pompuje ją dalej do innych. Serce składa się z dwóch połówek. W każdej połówce znajduje się przedsionek i komora serca. Razem cztery dbają o to, by krew płynęła tylko w jednym kierunku. Bogata w tlen krew z płuc wpływa do lewego, a następnie do komory serca. Stamtąd serce pompuje krew do tętnicy głównej (aorty), a dalej do ciała. Krew uboga w tlen (odtlenowana) wpływa znowu z ciała, przez duże żyły główne, do przedsionka serca. Stamtąd płynie do prawej jego. 2. Naczynia krwionośne Naczynia krwionośne, którymi krew jest odprowadzana z serca nazywamy. Naczynia krwionośne, którymi krew trafia z powrotem do serca nazywamy. Tętnice łączą się z żyłami drobniutkimi naczyniami, zwanymi. Naczynia włosowate budują gęstą sieć, która oplata i przenika nasze organy i tkanki. Wiązka dziesięciu naczyń włosowatych byłaby cieńsza niż pojedynczy włos. Największą tętnicę nazywamy, a wychodzi ona z samego serca. jest największą żyłą naszego ciała. Odprowadza ona krew z powrotem do serca. Poza tym (włosowate, żyły i tętnice) człowieka mają ponad 90 000 km długości i okrążyłyby Ziemię dwukrotnie. 3. Płucny lub mały obieg krwi Mały obieg krwi transportuje krew z serca do płuc i z powrotem., ciemnoczerwona krew płynie z komory serca przez do płuc. Tutaj krew oddaje (CO 2 ) a zabiera (O 2 ). Już, jasnoczerwona krew płynie przez żyły płucne z powrotem do lewego przedsionka serca. 4. Obwodowy lub ustrojowy obieg krwi Ustrojowy obieg krwi nazywamy też dużym obiegiem, ponieważ zaopatruje nasz organizm w krew od mózgu, poprzez organy wewnętrzne, aż po skórę i mięśnie całego ciała. Obieg ten zaczyna się w komorze serca. Serce pompuje krew do tętnicy głównej (aorty). Stamtąd płynie ona aż do najcieńszych, gdzie oddaje tlen i inne składniki odżywcze. Wtedy, już krew przepływa dalej żyłami i płynie głównymi z powrotem do serca. Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 6
1. Podpisz schemat: obieg płucny obieg ustrojowy krew utlenowana krew odtlenowana prawa połowa serca lewa połowa serca tętnice żyły żyła płucna tętnica płucna 2. Pokoloruj utlenowaną krew na czerwono, a odtlenowaną na niebiesko. Copyright 2016 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 7