Łukasz Wojciechowski Ukryta Myszka - próba dotarcia do rzeczywistych powodów ludzkich decyzji
świadomość i nieświadomość świadomość procesy kontrolowane / jawne nieświadomość procesy automatyczne/ autonomiczne co to tak naprawdę znaczy????
świadomość i nieświadomość Utajone postawy wydaje się być lepszym predyktorem zachowania niŝ postawa jawna (Greenwald i anaji, 1995) Źródła utajonych postaw, min. kultura (Devine, 1989), socjalizacja (Rudman, 2005) Wbrew nadziejom jawne postawy wobec marek były silniej związane z zachowaniem niŝ utajone postawy (badane IAT); Maison i Mikołajczyk, 2003; takŝe Karpiński i Hilton, 2002. McConell i Leibold (2002) wysokie korelacje pomiędzy utajoną postawą a spontanicznymi zachowaniami (czasem rozmowy, wahania się i liczbą błędów popełnianych podczas rozmowy) jawna postawa związana tylko z przemyślaną oceną. Istotne jest znalezienie odpowiedzi na pytanie nie tyle, czy utajona postawa reguluje zachowanie, ile jakie zachowanie i kiedy się to dzieje?
świadomość i nieświadomość Kiedy osoba ma motywację i zasoby poznawcze (warunki refleksyjne), wtedy przywołuje jawną postawę. W innym przypadku, kiedy osoba nie ma motywacji lub ma ograniczone zasoby poznawcze (warunki automatyczne), wtedy aktywizowana jest postawa utajona (Wilson, Lindsey, Schooler, 2000) Czy jednak, kiedy osoba ma moŝliwości poznawcze i motywację, nie działa utajona postawa, która jest aktywizowana w sposób automatyczny?
automatyzacja procesy kontrolowane procesy automatyczne Schneider i Shiffrin (1977) Controlled and automatic human information processing DYCHOTOMIA KONTINUUM Logan (1988) egzemplaryczna teoria automatyzacji (instance-based theory of automatysation) obliczanie algorytmu wykonywanie algorytmu Underwood (1982) koncepcja sprzęŝenia zwrotnego zamknięta pętla kontroli (close-loop control) otwarta pętla kontroli Norber Wiener (1943) ehavior, Purpose and Teleology (cybernetyka) feedback (sprzęŝenia zwrotne) SELECTION intput CONTROLLER output
automatyzacja z punktu widzenia CAS procesy kontrolowane procesy automatyczne Murrey Gell-Mann (1995) A A waga=0,33 waga=0,10 waga=0,33 waga=0,70 waga=1,00 waga=1,00 C waga=0,33 C waga=0,20
automatyzacja z punktu widzenia CAS działania na poziomie adaptacji złoŝonej ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEPOTRZENE działanie na poziomie adaptacji prostej automatyzacja A waga=0,33 A waga=0,10 waga=0,33 C waga=0,33 waga=0,70 C waga=0,20 waga=1,00 waga=1,00
dostępność zasobów Kohnemann klasyczna koncepcja zasobów koncepcja Kuhla deliberacyjny (dokładność rozwiązania) i implementacyjny (samo działanie) tryb działania (Kuhl, 1995) Vallacher i Wegner Teoria Identyfikacji Poziomów Działania w zaleŝności od hierarchii poziomu, na którym świadomie śledzimy nasze własne działanie, moŝemy działać szybciej, bez zuŝywania zasobów poznawczych bądź wolniej, z koniecznością korzystaniem z zasobów (Vallacher i Wegner, 1987) dostępność zasobów ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEDOSTĘPNE Langer ZaangaŜowanie umysłu (mindfulness) "bezmyślność (mindlessness) brak zasobów
automatyzacja i dostępność zasobów automatyzacja działania na poziomie adaptacji złoŝonej ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEPOTRZENE działanie na poziomie adaptacji prostej dostępność zasobów ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEDOSTĘPNE działanie na poziomie adaptacji prostej
automatyzacja i dostępność zasobów NOWE ŁATWO dostępność zasobów A waga=0,10 waga=0,70 C waga=0,20 automatyzacja ZNANE waga=1,00 TRUDNO A waga=0,10 waga=0,70 C waga=0,20 waga=1,00
tak więc: uŝywanie struktur bardziej złoŝonych procesy kontrolowane ( postawy jawne ) w przypadku zachowań których dokonała się optymalna automatyzacja wraz z upływem czasu są dostępne struktury bardziej złoŝone kontrolowane ( postawy jawne ) ale od początku do końca sytuacji są uŝywane optymalne struktury automatyczne (optymalne postawy utajone ). waga=1,00 waga=1,00 uŝywanie struktur prostszych procesy automatyczne ( postawy utajone ) CZAS
tak więc: uŝywanie struktur bardziej złoŝonych waga=1,00 procesy kontrolowane ( postawy jawne ) A waga=0,10 waga=0,70 C waga=0,20 uŝywanie struktur prostszych procesy automatyczne ( postawy utajone ) w przypadku zachowań dla których nie dokonała się optymalna automatyzacja wraz z upływem czasu w danej sytuacji będą uŝywane struktury bardziej złoŝone kontrolowane ( postawy jawne ) zamiast struktur prostszych nieoptymalnych lecz dostępnych (heurystyczne postawy utajone ) CZAS
a teraz czas na myszkę - Ukrytą Myszkę przykładowe pytania
czy to znaczy Ŝe świadomość
czy to znaczy Ŝe świadomość
czy to znaczy Ŝe świadomość
czy to znaczy Ŝe świadomość
czy to znaczy Ŝe świadomość
czy to znaczy Ŝe świadomość
i tak dalej. w ten sposób pytano między innymi o: zachowania pomocowe (dzielenie się pieniędzmi) postaw wobec śydów postawy wobec Unii Europejskiej
przykłady wyników zachowania pomocowe czy to znaczy Ŝe świadomość ZŁ D LA D R U G IEJ O SO Y 0,25 2,00 3,75 5,50 7,25 9,00 10,75 12,50 14,25 16,00 17,75 19,50 21,25 23,00 24,75 26,50 28,25 30,00 31,75 33,50 35,25 37,00 SEKUNDY
przykłady wyników zachowania pomocowe ZACHOWANIE POMOCOWE EZ DOSTĘPU czy to znaczy Ŝe DO ZASOÓW świadomość (mało czasu/hałas) ZACHOWANIE POMOCOWE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW (duŝo czasu/brak dystraktorów) r 2 = 0,09 ZŁ D LA D R U G IEJ O SO Y Ukryta Myszka faza początkowa 2 11 sekund r 2 = 0,05 Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie 21 32 sekundy 0,25 2,00 3,75 5,50 7,25 9,00 10,75 12,50 14,25 16,00 17,75 19,50 21,25 23,00 24,75 26,50 28,25 30,00 31,75 33,50 35,25 37,00 PROCESY AUTOMATYCZNE SEKUNDY PROCESY KONTROLOWANE
wnioski z meta-analizy do meta-analizy weszły: cykl dwóch badań nad zachowaniami pomocowymi cykl dwóch badań postaw wobec śydów badanie postawy wobec Unii Europejskiej SZUKANO KORELACJI WSKAŹNIKA UKRYTEJ MYSZKI Z: - INNYMI WSKAŹNIKAMI - Z ZACHOWANIAMI
wnioski z meta-analizy WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ r 2 max = 0,08 r2 max = 0,14 Ukryta Myszka faza początkowa 1-10 sekund Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S
wnioski z meta-analizy ZACHOWANIE gdy nastąpiła optymalna automatyzacja to: WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ
wnioski z meta-analizy ZACHOWANIE gdy taka optymalna automatyzacja nie nastąpiła (nie skończyła się) to albo: WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ
wnioski z meta-analizy ZACHOWANIE albo: WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ
wnioski z meta-analizy gdy jednak podzielimy zachowania na sterowane automatyczne i kontrolowane to: PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW jak i teŝ: WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ
wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ r 2 max = 0,08 r2 max = 0,14 Ukryta Myszka faza początkowa 1-10 sekund Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S
wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW tak jest gdy nie nastąpiła (nie skończyła się) optymalna automatyzacja r 2 max = 0,06 r2 max = 0,11 Ukryta Myszka faza początkowa 1-10 sekund Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S
wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW jeśli jednak nastąpiła uprzednio optymalna automatyzacja: Ukryta Myszka faza początkowa Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S
wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE PROCESY KONTROLOWANE czyli: r 2 max = 0,12 Ukryta Myszka + kliknięcie C Z A S
PROCESY AUTOMATYCZNE zalety Ukrytej Myszki: PROCESY KONTROLOWANE Ukryta Myszka daje nam w jednym narzędziu moŝliwość predykcji zachowań: automatycznych i autonomicznych oraz jawnych i kontrolowanych oraz (co moŝe waŝniejsze): - moŝliwość stwierdzenia stopnia optymalnej automatyzacji (czy istnieje związek pomiędzy postawami ukrytymi i jawnymi)
PROCESY AUTOMATYCZNE problemy z Ukrytą Myszką: PROCESY KONTROLOWANE trudność w określeniu długości faz (duŝa wariancja) słaba moc predykcji zachowania - r 2 nie większe niŝ 0,12 (podobnie jest w teŝ przypadku innych wskaźników zachowań sterowanych autonomicznie)