ANALIZA KOSZTÓW WYTWARZANIA Wykład 1 WPROWADZENIE dr inż. Jarosław Zubrzycki
Józef Matuszek, Mariusz Kołosowski, Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek Kosztów dla inżynierów Wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 2011r.
Definicja (źródło: Encyklopedia Zarządzania) Koszt jest to wyrażone wartościowo niezbędne zużycie zasobów jednostki gospodarczej w celu uzyskania określonego efektu użytecznego. Poruszając się w obrębie terminów charakterystycznych dla rachunkowości możemy za koszt uznać zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia aktywów lub zwiększenia zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego w inny sposób niż wycofanie tych środków przez udziałowców bądź właścicieli.
Definicja (źródło: Encyklopedia Zarządzania) Wydatek jest to rozchód środków pieniężnych w formie gotówkowej (z kasy) lub bezgotówkowej (z rachunku bankowego), posiadający zdolność do likwidowania zobowiązań jednostki gospodarczej wobec innych podmiotów gospodarczych (osób fizycznych lub prawnych). Wydatek występując w sferze obiegu pieniędzy wiąże się więc w sposób bezpośredni z przebiegiem procesów finansowych. Pojęcie wydatków wiąże się również z rozmaitymi transakcjami gospodarczymi takimi jak zakupy zasobów rzeczowych czy też praca.
Miejsce i zadania rachunku kosztów Zadaniem rachunkowości przedsiębiorstwa jest nadzór oraz ilościowa i wartościowa ewidencja wszystkich operacji zakupu, produkcji, zbytu oraz finansowania. Odpowiednio do wykonywanych czynności (ewidencji, prezentacji, przetwarzania operacji gospodarczych) rachunkowość można podzielić na: rachunek finansowy, rachunek kosztów, statystykę, rachunek budżetowy.
Rachunkowość przedsiębiorstwa Rachunek finansowy Rachunek kosztów Statystyka Rachunek budżetowy Księgowość przedsiębiorstwa Bilans (rachunek stanu środków trwałych i obrotowych) Rachunek zysków i strat (rachunek wyników) Rachunek wg rodzajów kosztów Rachunek wg miejsc powstawania kosztów Rachunek wg nośników kosztów (rozrachunek kosztów przedsiębiorstwa i kalkulacja) Analiza liczb, danych z rachunku finansowego oraz rachunku kosztów w celu kontroli gospodarności (rachunek przeszłości - ex post) Sporządzanie wycinkowych planów zakładowych np. planu sprzedaży, planu produkcji (rachunek przyszłości - ex ante) Finansowanie
Rachunkowość można zdefiniować jako całokształt wszystkich technik i metod ilościowej oraz wartościowej ewidencji i oceny operacji zakładowych prowadzonej na potrzeby zakładowych systemów kontroli i informacji, a także w celu sformułowania danych decyzyjnych dla kierownictwa przedsiębiorstwa rachunkowość wewnętrzna
Do zadań rachunkowości zalicza się także wymianę informacji z otoczeniem przedsiębiorstwa kredytodawcą, systemem statystyki urzędowej, urzędem skarbowym, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych itp. Ten typ rachunkowości nazywa się rachunkowością zewnętrzną.
Zadaniem rachunku kosztów jest kontrola ekonomiczności produkcji przez ewidencję, rozdział i doliczanie kosztów powstających w wyniku realizacji zadań w przedsiębiorstwie.
Rachunek kosztów tworzy podstawę do: 1. kalkulacji np. ceny ofertowej, dolnej granicy ceny; 2. Kontroli funkcjonowania przedsiębiorstwa porównania kosztów i dochodów oraz kosztów planowych z kosztami faktycznymi; 3. Zarządzania przedsiębiorstwem i kształtowania polityki przedsiębiorstwa np. jako podstawa decyzji inwestycyjnych.
Metody postępowania w rachunku kosztów Rachunek kosztów dzieli się na trzy obszary, którym przyporządkowano specyficzne zadania:
Metody postępowania w rachunku kosztów Zadanie 1. Rodzajowy rachunek kosztów służy do pełnej ewidencji ponoszonych lub poniesionych kosztów wg ich rodzajów płaca, materiał, amortyzacja itd. Wyraża się ją w jednostkach: rodzaj kosztu / przedział czasu.
Metody postępowania w rachunku kosztów Zadanie 2. Rachunek kosztów wg miejsc powstawania prowadzony jest z wykorzystaniem arkusza rozliczeniowego kosztów przedsiębiorstwa, których nie można bezpośrednio przypisać do wyrobu (koszty pośrednie, jak np. płace pracowników pomocniczych, materiały nietrwałe). Koszty te są rozdzielane na miejsca ich powstawania w określonych jednostkach: wielkość kosztu / przedział czasu. Jako miejsce powstawania kosztów określa się wydzielony, zgodnie z przyjętymi kryteriami, obszar powstawania kosztów.
Metody postępowania w rachunku kosztów Zadanie 3. Rachunek kosztów wg nośników, rozumiany jako okresowy rachunek kosztów wg nośników (rachunek wyników ekonomicznej działalności zakładu), służy do określania wielkości zysku w jednostce: wielkość zysku/przedział czasu.
Metody postępowania w rachunku kosztów Zadanie 3 cd. Rachunek kosztów rozumiany jako rachunek kosztów nośników na jednostkę produkcji jest określany mianem kalkulacji i służy do obliczania wielkości kosztów przypadających na wyrób w jednostkach: wielkość kosztu/sztukę
Nośniki kosztów Pod pojęciem nośników kosztów rozumie się obiekty kalkulacji, jak np. części, zespoły lub zlecenia klientów. Rodzajowy rachunek kosztów, jak również rachunek kosztów wg miejsc powstawania są rachunkami okresowymi. Rachunki te łącznie z okresowym rachunkiem kosztów wg nośników są określane mianem rozrachunku kosztów przedsiębiorstwa.