WYDAWNICTWO EDUKACYJNE Zofii Dobkowskiej 02-387 Warszawa, ul. Lirowa 27 http://www.wydawnictwo-zak.pl tel. (0-prefiks-22) 882-06-30 fax (0-prefiks-22) 882-06-42 e-mail: zak@wydawnictwo-zak.pl PRZYSPOSOBIENIE OBRONNE część 2 autorstwa Henryka Śnieżka Podręcznik cz. 2 SUPLEMENT I. W związku ze zmianami w podstawie programowej nie jest wymagane realizowanie następujących tematów: 1. Struktura i zadania Obrony Terytorialnej RP podręcznik, str. 58 64; 2. Program 3 minuty przed pogotowiem podręcznik, str. 180 182. II. Uzupełnienia 1. Początek tematu 6 Obrona cywilna na str. 64 podręcznika przyjmuje następującą postać: 6. Ochrona cywilna Obowiązkiem państwa, w tym głównie administracji rządowej i samorządowej, jest zorganizowanie i zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemu bezpieczeństwa obywatelskiego, czyli przygotowanie struktur i narzędzi, specjalnych procedur, norm i gwarancji prawnych w celu stworzenia formalnych i praktycznych warunków ochrony ludności przed zjawiskami groźnymi dla życia i zdrowia lub powodującymi duże straty materialne. Do podstawowych zadań ochrony ludności należą w szczególności: zapewnienie niezbędnych warunków życia i funkcjonowania społeczności lokalnych w sytuacjach kryzysowych i w stanach nadzwyczajnych, prowadzenie działań ratowniczych i ewakuacja w sytuacjach zagrożenia, zapewnienie funkcjonowania służb użyteczności publicznej, zapewnienie opieki medycznej i psychologicznej oraz pomocy społecznej, pomoc humanitarna, zapewnienie porządku publicznego i przestrzegania prawa, ostrzeganie i alarmowanie ludności. Powyższe zadania realizuje obrona cywilna. (Dalej bez zmian) 1
2. Treść rozdziału III (str. 108) należy uzupełnić o temat Predyspozycje osobowościowe i otoczenie społeczne jako czynniki ryzyka stania się ofiarą przestępstwa, o poniższej treści. 1. Predyspozycje osobowościowe i otoczenie społeczne jako czynniki ryzyka stania się ofiarą przestępstwa Każdy człowiek może stać się ofiarą przestępstwa (odczuć jego skutki). O tym, czy ktoś nią zostanie, decyduje wiele czynników. Do najważniejszych zaliczono predyspozycje osobowościowe i otoczenie społeczne. Biorąc pod uwagę tylko predyspozycje osobowościowe, można ofiary przestępstw podzielić na dwie grupy: pasywne i prowokujące. Ofiary pasywne są z reguły wrażliwe i nieśmiałe oraz ostrożne w kontaktach z innymi ludźmi. Niekiedy jednak (szczególnie dzieci) nie wykazują należytej ostrożności podczas kontaktów z innymi osobami, szczególnie dorosłymi, elegancko ubranymi i dysponującymi nowoczesnym sprzętem (np. dobrej marki samochodem czy wysokiej klasy komputerem). Zaproszone na przejażdżkę takim samochodem lub do obejrzenia komputera albo innego rodzaju sprzętu audiowizualnego chętnie korzystają z okazji. Nierzadkie są przypadki, że wpuszczają, pod byle pozorem, do mieszkania nieznane im osoby albo podczas rozmowy z nimi przechwalają się, informując o drogocennych przedmiotach swoich rodziców. Na przestrzeni ostatnich kilku lat znacząco wzrosła liczba ofiar internetowych znajomości. Osoby korespondujące za pośrednictwem Internetu (szczególnie dzieci i młodzież) naiwnie wierzą, że mają do czynienia tylko z osobami życzliwymi i przyjaznymi oraz godzą się na spotkania, które dość często kończą się tragicznie. Część ofiar pasywnych jest niepewna i lękliwa. Taka osoba czuje się mało wartościowa i nie potrafi właściwie ocenić swoich zalet i osiągnięć. Jest słabsza fizycznie (jest na przykład osobą niższego wzrostu, bardziej otyłą niż inni, chorą, niedołężną lub niepełnosprawną). Nie potrafi bronić się, atakowana płacze, wycofuje się, ucieka. Ma negatywne nastawienie do stosowania przemocy. Ofiary prowokujące mają problemy z koncentracją i skupieniem się. Wytwarzają wokół siebie atmosferę irytacji i napięcia. Wyróżniają się niespokojnym zachowaniem, często nadaktywnością. W literaturze przedmiotu można spotkać również inną klasyfikację predyspozycji osobowościowych ofiar. Wyróżniane są cechy fizyczne (symptomy świadczące o słabości fizycznej widocznej z daleka) i psychiczne (m.in. poczucie małej wartości, niezaspokojone potrzeby akceptacji, nieodwzajemnione uczucia, np. miłości, sympatii, przywiązania, przyjaźni i czułości, intelektualna naiwność oraz łatwowierność). Przedstawione próby klasyfikacji predyspozycji osobowościowych ofiar przestępstw są przydatne, gdyż pokazują problem z różnych punktów widzenia. Wśród czynników mających wpływ na to, czy dana osoba stanie się ofiarą przestępstwa, istotne miejsce ma otoczenie społeczne (mieszkańcy domu w mieście lub małej wioski, pracownicy zakładu pracy). To jego, niekiedy negatywna, presja 2
powoduje, że taka osoba jest spięta, unika spoglądania prosto w oczy, trzyma się na uboczu, ma poczucie osamotnienia i opuszczenia. Zwykle nie ma żadnego dobrego przyjaciela. Bywa i tak, że ma coś do powiedzenia, obawia się jednak zabrać głos w grupie. Boi się kompromitacji, odrzucenia, izolacji, ponieważ z doświadczenia wie, że ludzie dostosowują się do większości, czyli do tych, którzy wyśmiewają, gwiżdżą, klaszczą, nie dlatego, że myślą tak samo, ale dlatego, że chcą czuć się akceptowani i bezpieczni w grupie. Niekiedy zmienne humory są przyczyną częstych konfliktów z innymi ludźmi, a prowokujące zachowanie może powodować ich negatywne reakcje. Wśród czynników społecznych oprócz negatywnej presji środowiska, czyniącego niejednokrotnie osobę słabszą fizycznie czy psychicznie przysłowiowym kozłem ofiarnym, istotny wpływ mają także anonimowość i brak więzi międzyludzkich w dużych środowiskach społecznych. Ofiara często tai fakt bycia pokrzywdzoną i kontynuuje właśnie te sposoby zachowań, które dla większości są pretekstem do dalszych szykan. Odnotowano liczne przypadki, że ofiarami stały się osoby, które odstawały od obowiązujących norm w danym środowisku: pochodziły z innej okolicy, innego kraju, mówiły w niezwykłym dialekcie, zachowywały się inaczej, prezentowały inne poglądy polityczne lub wyznaniowe, były fanami drużyny futbolowej z innego miasta. Żadna osoba nie jest winna temu, że stała się ofiarą przestępstwa. Każdy ma prawo być wrażliwym, słabym, bezbronnym. Nikt nie ma prawa użyć w stosunku do niego przemocy. Osoby będące ofiarami bardzo rzadko zwracają się o pomoc np. do policji. Zazwyczaj boją się swoich prześladowców i cierpią w samotności. Nie wierzą, że ktoś może im pomóc. W tej sytuacji bardzo ważna jest obserwacja ze strony nauczycieli, najbliższej rodziny, sąsiadów, kolegów i koleżanek ze szkoły czy z pracy. 3
Karty ćwiczeń cz. 2 I. Nie jest wymagane wypełnianie karty nr 9 ( Struktura i zadania Obrony Terytorialnej RP ). II. Należy wprowadzić kartę nr 15a. 4
Karta nr 15a Predyspozycje osobowościowe i otoczenie społeczne jako czynniki ryzyka stania się ofiarą przestępstwa...... IMIĘ I NAZWISKO KLASA Odpowiedzi Pełna Wymagania Konieczne Podstawowe Rozszerzone Uzupełniające Niepełna Błędna Wymagania konieczne 1. Uzupełnij zdania: Ocena Każdy człowiek może stać się ofiarą przestępstwa (odczuć jego skutki). O tym, czy ktoś nią zostanie, decyduje wiele czynników. Do najważniejszych zaliczono.... Biorąc pod uwagę tylko cechy wewnętrzne, można ofiary przestępstw podzielić na:....... Wymagania podstawowe 2. Wpisz w odpowiednich rubrykach podstawowe czyny przestępcze, w których występują ofiary. 1. 2. 3. 4. 5. 5
Wymagania rozszerzone 3. Napisz, jak się zachowasz w przypadku otrzymania propozycji od nieznajomej osoby, która proponuje Ci podwiezienie do domu swoim wysokiej klasy samochodem. Wymagania uzupełniające 4. Napisz, jakie informacje możesz podać podczas rozmowy telefonicznej z nieznaną osobą lub przez Internet, a jakich nie wolno Ci ujawniać pod żadnym pozorem. 6