PRIORYTETY DLA RZĄDU Warszawa, 25 czerwca 2013 r. 25 czerwca 2013 roku, podczas V posiedzenia Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC wyznaczone zostały priorytetowe zadania dla rządu w obszarach systemu emerytalnego, budżetu i prawa zamówień publicznych. SYSTEM EMERYTALNY Szczególnie silny wzrost długu publicznego miał miejsce w latach 2009-2012 i będzie miał miejsce nadal w latach 2013-2014 z powodów całkiem innych niż OFE. Jednym z tych powodów jest duży i rosnący deficyt systemu rentowo-emerytalnego, wymagający w roku bieżącym wydatków z budżetu państwa na sumę około 80 mld zł, czyli siedmiokrotnie więcej niż wynosi w 2013 r. kwota przepływu części składki emerytalnej do OFE. Apelujemy do polityków, tych którzy są teraz u władzy i tych którzy do jej przejęcia aspirują, aby powiedzieli nam, czy i w jaki sposób zamierzają poradzić sobie z tym destabilizującym finanse publiczne problemem. Przypominamy, że Ustawa z 25 marca 2011 r. w art. 32 ust. 2 zobowiązywała rząd do dokonania przeglądu do końca br. funkcjonowania całego systemu emerytalnego i w tym kontekście także udzielenia odpowiedzi na to pytanie. Ministerstwo Finansów w swoim wkładzie do przeglądu poświęca dużo uwagi kwestii wpływu OFE na wielkość oficjalnego długu publicznego. Niestety pomija przy tej okazji fakt, że obok długu oficjalnego, w tej chwili na blisko 0,9 bln zł, mamy w Polsce dług nieoficjalny w postaci zobowiązań państwa wobec przyszłych emerytów na sumę około 3 bln zł. Dokument MF nie wspomina, że pojawieniu się OFE towarzyszyło zmniejszenie w latach 2000-2013 przyrostu długu nieoficjalnego. Z kolei zmniejszenie prywatnej części filaru II dwa lata temu na rzecz nowej, publicznej części tego filaru w ZUS-ie generuje nowe zobowiązania Skarbu Państwa (SP) na tzw. subkontach w skali porównywalnej lub nawet większej niż wynosi spadek oficjalnego długu publicznego z racji zmniejszenia części składki emerytalnej przekazywanej do OFE. Domagamy się od rządu systematycznej informacji o wielkości tych nowych zobowiązań. Domagamy się także systematycznej informacji o wpływie proponowanych nowych ustaw emerytalnych na wielkość nieoficjalnego długu publicznego. Manipulacja prezentacyjna ze strony rządu dotyczy także porównania rzeczywistej zyskowności inwestycji OFE z administracyjnie zadecydowanymi oprocentowaniami zobowiązań SP odnotowywanych na kontach i subkontach w ZUS-ie. Im wyższe te
oprocentowania tym po prostu wyższy dług nieoficjalny (nazywany czasem długiem ukrytym), tym samym wyższa skala koniecznej redystrybucji dochodów od podatników do emerytów w przyszłości. Obowiązujące dzisiaj oprocentowania na tych dwóch typach kont zostały ustalone na wysokim poziomie. Porównywanie rzeczywistej zyskowności inwestycji w ostatnich 12-stu latach z polityczną decyzją o skali planowanej redystrybucji dochodów w odległej przyszłości jest również manipulacją. Wypowiedzi przedstawicieli rządu przy okazji oceny efektywności inwestycyjnej OFE pomijają okoliczność narzucenia przez ustawodawcę przymusu, aby większość środków inwestować w skarbowe papiery wartościowe. Od 2000 roku kolejne rządy mogły ograniczyć koszty działalności OFE i rozluźnić gorset ograniczeń. To zrobiły tylko w ograniczonym zakresie, i dopiero w ostatnich latach. W tej sytuacji wyniki finansowe OFE za cały okres działalności są co najmniej zadowalające i sugerują, że w przyszłości mogą być lepsze. * * * W zakresie działań systemowych w obszarze ubezpieczeń społecznych, oczekiwania BCC pozostają niezmienne i obejmują następujące postulaty: 1. Wdrożenie wieloletniej polityki demograficznej i objęcie publiczną ochroną tworzenia miejsc pracy dla osób z pokolenia 25+, w celu złagodzenia presji migracyjnej. Obecnie blisko 1,75 mln Polaków przebywa za granicą ponad 12 miesięcy, decydując się na emigrację osiedleńczą. Procesy demograficzne i migracyjne mają kluczowe znaczenie dla przyszłej kondycji finansowej systemu emerytalnego. 2. Podjęcie działań w zakresie wyjścia Polski z procedury nadmiernego deficytu (do 2015 roku) m.in. poprzez redukcję wydatków opisanych w p. 3, a nie poprzez likwidację OFE, do których refundacja wynosi niespełna 1/8 wielkości niedoboru w powszechnym systemie emerytalnym. 3. Zniesienie przywilejów emerytalnych, jako niesprawiedliwych społecznie i niefinansowalnych w bliskiej perspektywie, czego zaniechanie - będzie skutkowało podwyższeniem składek i podatków wobec ogółu obywateli. 4. Zmiana systemu rentowego. 5. Objęcie przemyślanymi zmianami w regulacjach - wszystkich elementów systemu emerytalnego (FUS, OFE, PPE, IKE i IKZE). W zakresie działań legislacyjnych rządu w obszarze ubezpieczeń społecznych, nasze postulaty pozostają niezmienne i obejmują następujące, oczekiwane inicjatywy rządu: 1. Przedstawienie do końca 2013 roku założeń do projektu ustawy zmieniającej zasady przyznawania emerytur górniczych, a następnie po przeprowadzeniu konsultacji społecznych projektu ustawy właściwej.
2. Przedstawienia do końca 2013 roku założeń do projektu ustawy dostosowującej system rentowy do emerytalnego, a następnie po przeprowadzeniu konsultacji społecznych projektu ustawy. System rentowy nie funkcjonuje w mechanizmie zdefiniowanej składki (DB) i generuje zbliżony coroczny deficyt jak emerytury górnicze. Renty wypłacane według starego mechanizmu zdefiniowanego świadczenia, pochodzącego sprzed 1999 roku. Wskazane niedopasowanie prowadzi do zwiększania presji na otrzymywanie świadczeń wedle korzystniejszych zasad. 3. Przedstawienie do końca 2013 roku projektu zmian do ustawy o ubezpieczeniach rolniczych, poprzez wprowadzenie zasad rachunkowości do działalności rolnej, co pozwoli na opodatkowanie dochodów gospodarstw rolnych. Wpłynie to korzystnie zarówno na sytuację rolników jak i w dłuższej perspektywie budżetu państwa. NOWELIZACJA BUDŻETU Finanse publiczne: budżet państwa i dług publiczny znów są pod dużą presją. Populistyczna polityka fiskalna kilku ostatnich rządów spowodowała wzrost deficytu finansów publicznych w 2010 r. do poziomu najwyższego od 1989 r. W latach 2011 i 2012 rząd Donalda Tuska pod presją różnego rodzaju zagrożeń obniżył ten deficyt o około 4 pp PKB. Ponadto ogłosił zamiar jego dalszego obniżania o 3 pp do 2015 r. Ale brak znaczących reform w ostatnim kilku latach i silne spowolnienie gospodarcze w ostatnich kilku kwartałach spowodowały powrót w tym roku do sytuacji niemal kryzysowej w finansach publicznych. Bo oto: 1. W rb. i przyszłym deficyt sektora finansów publicznych nie spadnie, ale wzrośnie. Deficyt budżetu państwa w przybliżeniu połowa sektora - ma wzrosnąć z 35 mld zł w rb do 55 mld w r 2014 i do 56,7 mld w r 2015; 2. Rząd w rb. i przyszłym nie jest w stanie respektować ustawy o finansach publicznych, więc zamierza ją znowelizować; 3. Relacja długu publicznego do PKB znów rośnie w rb. w okolice 55% PKB wg metodologii polskiej, oraz w latach 2014 i 2015 w okolice 60% według metodologii unijnej, co utrzyma procedurę nadmiernego deficytu oraz wysokie koszty obsługi długu publicznego. W rb. rząd przy okazji ewentualnej nowelizacji budżetu państwa nie może podwyższyć deficytu tego budżetu, ustalonego na maksymalnym poziomie 12% dochodów, a to z racji przekroczenia progu ostrożnościowego 50% w r 2011 (według ustawy, w takiej sytuacji relacja deficytu do dochodów w jakimś roku nie może przekroczyć tej relacji w roku poprzednim). Realizacja budżetu po 5-ciu miesiącach br. wskazuje na niedobór dochodów podatkowych w skali roku, w stosunku do ustawy budżetowej, w wysokości około 20-25 mld zł.
Oczekujemy ministra finansów szybkiego i rzetelnego wyjaśnienia, w jaki sposób rząd zamierza dostosować wydatki do niższych dochodów. Na tym etapie rząd ma jednak bardzo ograniczone możliwości. Obawiamy się działań manipulacyjnych lub szkodliwych dla gospodarki: przejęcia środków Funduszu Rezerwy Demograficznej, silniejszego zmniejszenia wydatków na inwestycje publiczne oraz zmuszenia FUS-u do zaciągania pożyczek w systemie bankowym lub w budżecie. Premier Donald Tusk wspomniał również o ograniczeniu wydatków na obronę narodową, być może przesunięciu części tych wydatków na rok przyszły. Byłyby to znów działania na tu i teraz. Minister finansów zaproponował nową regułę wydatkową, ograniczającą wzrost wydatków całego sektora finansów publicznych. To powrót do głównej idei tzw. Reguły Belki z początku ubiegłego dziesięciolecia. Wobec wielkiej liczby wydatków sztywnych tamta reguła upadła. Minister finansów tym razem też nie proponuje zmian w ustawach determinujących wydatki sztywne. Rządowi najwyraźniej zależy przede wszystkim na eliminacji progów ostrożnościowych 50% i być może także 55% PKB. Chce mieć więcej swobody do podnoszenia deficytu budżetowego i zaciągania na większą skalę długu publicznego. Obecne kłopoty budżetowe są spowodowane w części silnym spowolnieniem gospodarczym. Ale w dużej części są efektem znacznej rozrzutności w latach 2005-2010 oraz niedoceniania przez rządy w tym czasie potrzeby reform w finansach publicznych. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Gospodarczy Gabinet Cieni BCC oczekuje następujących zmian w Prawie Zamówień Publicznych: 1. Ustawowego zdefiniowania pojęcia rażąco niskiej ceny. 2. Odejścia od stosowania kryterium ceny jako jedynego kryterium wyboru wykonawcy; relacja ceny do jakości. Waga ceny nie powinna przekroczyć określonego standardem maksimum. 3. W przypadku inwestycji infrastrukturalnych o dużej wartości wprowadzenia przetargów wielostopniowych z etapem właściwej prekwalifikacji. Możliwość konsultacji stron w zakresie poszczególnych elementów oferty i wykluczania z nich wykonawców oferujących rażąco niską cenę. 4. W przypadku inwestycji, które będą eksploatowane w długim czasie, wprowadzenia kategorii najniższego kosztu.
5. Wprowadzenia do kontraktów możliwości waloryzacji ceny na podstawie wskaźnika GUS. 6. Wprowadzenia możliwości aneksowania kontraktów o wartość niezbędnych robót dodatkowych nieobjętych zamówieniem, a których wykonanie jest niezbędne do realizacji zamówienia; wprowadzenia zasady rezerwy kontraktowej. 7. Deregulacji postępowań w zakresie żądania dokumentów poprzez umożliwienie zamawiającemu przeprowadzenie postępowań w oparciu o oświadczenia wykonawców i żądania dokumentów wyłącznie od wykonawcy, którego oferta wg kryteriów wydaje się najkorzystniejsza. 8. Wyeliminowania z przetargów firm, które nie posiadają niezbędnych zasobów do realizacji zamówienia (wiedzy, doświadczenia, środków finansowych). 9. Wprowadzenia obowiązku korzystania przez wykonawcę z zasobów firm, które udzieliły wykonawcy referencji na etapie ubiegania się wykonawcy o zamówienie, a w przeciwnym przypadku odstąpienia od podpisania umowy lub jej zerwania. 10. Wprowadzenia zasady wzajemności w zamówieniach publicznych uwzględniającego podział ryzyka kontraktu stosownie do warunków, w szczególności odstąpienie od obciążania wykonawców całością ryzyka realizacji kontraktu i odpowiedzialnością za zdarzenia, na które wykonawca nie miał wpływu (np. błędy w dokumentacji projektowej przygotowanej przez zamawiającego). 11. Wprowadzenia zasady kompletności środków finansowych oraz dokumentacji publiczno-prawnych jako podstawy dla rozpoczęcia postępowania ofertowego. 12. Wprowadzenia umowy standardowej (w oparciu o Ogólne Warunki Kontraktowe FIDIC). 13. Ograniczenia katalogu kar umownych nakładanych na wykonawców oraz ich wysokości. 14. Wprowadzenia pozasądowych procedur rozstrzygania sporów pomiędzy stronami w trakcie trwania kontraktu (negocjacje, mediacje, arbitraż). Gospodarczy Gabinet Cieni BCC został powołany 2 kwietnia 2012 r., aby wspierać działania prorozwojowe władz publicznych, inspirować i monitorować prace resortów kluczowych dla przedsiębiorczości. To gabinet gospodarczych fachowców, będących najbliżej problemów, z którymi na co dzień zmagają się polscy przedsiębiorcy i gospodarka. Wielu z nich piastowało w przeszłości funkcje publiczne. Celem Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC jest konstruktywne recenzowanie działań rządu, a przede wszystkim rekomendowanie zmian sprzyjających rozwojowi naszego kraju, wzrostowi gospodarczemu, konkurencyjności polskich firm, a także walce z bezrobociem i szarą strefą. Więcej: http://www.bcc.org.pl/gospodarczy-gabinet-cieni.4241.0.html