PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII w Miejskim Zespole Szkół nr 5 w Krośnie Przedmiotowy System Oceniania z historii został opracowany na podstawie: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z późniejszymi zmianami Rozporządzenia MEN w sprawie podstawy programowej dla gimnazjum z dnia 27 sierpnia 2012 r. z późniejszymi zmianami (z 30 maja 2014 r.) Statutu Szkoły Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania Programu nauczania Śladami przeszłości, Program nauczania ogólnego historii w klasach I-III gimnazjum, autorzy - T. Kowalewska, T. Maćkowski, Nowa Era 2009. Podręcznika do historii Śladami przeszłości - Wyd. Nowa Era Przedmiotem oceny są: wiadomości i umiejętności PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII w Miejskim Zespole Szkół nr 5 w Krośnie Podstawa prawna do opracowania Przedmiotowego Systemu Oceniania: 1. Rozporządzenie MEN z dnia 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (załącznik nr 2 oraz załącznik nr 4). 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 06.01.2009 r. w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia. 3. Statut Szkoły. 4. Wewnątrzszkolny System Oceniania. 5. Podstawa programowa dla gimnazjum. Nauczanie historii odbywa się według programu nauczania Śladami przeszłości autorstwa Teresy Kowalskiej i Tomasza Maćkowskiego numer dopuszczenia 60/1/2009
Wykorzystujemy podręczniki: - z serii Śladami przeszłości pod red. Stanisława Roszaka, wydawnictwa Nowa Era Program realizowany jest w ciągu 6 godzin w trzyletnim cyklu nauczania, w przedziale: - kl. I - 2 godziny tygodniowo, - kl. II - 2 godziny tygodniowo, - kl. III - 2 godziny tygodniowo. CELE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO 1. Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie. 2. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju oraz motywowanie go do dalszej pracy poprzez określenie jasnych kryteriów oceniania. 3. Dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. 4. Umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktycznowychowawczej. KONTRAKT NAUCZYCIELA Z UCZNIAMI 1. Nauczyciel i uczeń są partnerami w pracy na lekcji. 2. Uczeń bierze na siebie odpowiedzialność za własną naukę. 3. Uczeń zobowiązuje się do systematycznego rozwijania swoich umiejętności i pogłębiania swojej wiedzy. 4. Nauczyciel zobowiązuje się na zajęciach z historii stosować różnorodne formy kontroli, aby wszechstronnie ocenić wiedzę i umiejętności ucznia. 5. Nauczyciel ocenia w sposób jawny zarówno dla ucznia, jak i jego rodziców. Ocena powinna być uzasadniona oraz wpisana do zeszytu przedmiotowego (ewentualnie zeszytu korespondencji). 6. Oceny z historii będą ustalane w skali 1-6: 6 celujący 5 bardzo dobry 4 dobry 3 dostateczny 2 dopuszczający
1 niedostateczny 7. Za swą pracę i aktywność na lekcji uczeń będzie dodatkowo oceniany otrzymując plusy lub minusy. 5 plusów będzie równoznaczne z otrzymaniem oceny bardzo dobrej, natomiast 3 minusy z oceną niedostateczną. 8. Przedmiotem oceny są: a) umiejętności (chronologia historyczna, analiza i interpretacja historyczna, tworzenie narracji historycznej stanowiące główne cele kształcenia w ramach podstawy programowej) b) wiedza historyczna, c) umiejętność łączenia wiedzy z różnorodnych przedmiotów, d) postawa aktywność. 9. Przy ustalaniu oceny semestralnej i rocznej nauczyciel bierze pod uwagę stopnie ucznia z poszczególnych obszarów działalności według następującej kolejności: 10. Ocena semestralna i roczna jest zatem wystawiana na podstawie ocen bieżących, ale nie może być ich prostą średnia arytmetyczną. Większe znaczenie mają oceny za pracę wymagającą wykorzystania zdobytej wiedzy oraz zastosowanie nabytych umiejętności; wymagającą stałego, systematycznego wysiłku niż uzyskane za prace wymagającą jednorazowego, krótkotrwałego zaangażowania. 11. Ocena roczna wyliczana jest jak semestralna, przy czym ocena semestralna traktowana, jest jak praca klasowa. 12. Nauczyciel przy wystawianiu oceny semestralnej i rocznej będzie brał pod uwagę wielkość czynionych postępów i zaangażowanie ucznia. 13. Uczniowie, którzy opuszczą ½ zajęć powinni zdawać egzamin klasyfikacyjny z przedmiotu. 14. Prace klasowe (sprawdzające i kontrolne) w formie testów są dla ucznia obowiązkowe. W przypadku gdy uczeń opuścił pracę klasową z przyczyn losowych powinien napisać ją w terminie dwóch tygodni po powrocie do szkoły. W szczególnych przypadkach (np. długotrwała choroba) nauczyciel może w porozumieniu z uczniem wydłużyć termin poprawy.
15. Prace klasowe powinny być zapowiedziane co najmniej tydzień wcześniej 16. Prace klasowe są 45- minutowe i powinny być poprzedzone lekcją powtórzeniową, na której omówiony jest jej zakres oraz kryteria wymagań. 17. Praca klasowa obejmuje zwykle jeden dział programowy. Jeżeli dział jest obszerny, uczniowie mogą pisać pracę klasową po zrealizowaniu znacznej jego część. 18. Kartkówki nie są zapowiadane. Mogą obejmować materiał wyłącznie z trzech, ostatnich lekcji. 19. Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu semestru 1 nieprzygotowanie do lekcji, nie dotyczy, to jednak zajęć, na które zapowiedziano sprawdzian lub inne, ustalone z uczniami, formy kontroli. W wyjątkowych przypadkach (np. długotrwała choroba) nauczyciel,może uwzględnić większą ilość zwolnień. Nieprzygotowania obejmują: stną, Ponowny brak zadania domowego skutkuje otrzymaniem oceny niedostatecznej. 20. Uczeń ma obowiązek prowadzenia zeszytu przedmiotowego zeszytu ćwiczeń. Zeszyt powinien być prowadzony systematycznie i estetycznie. W przypadku, nieobecności ucznia w szkole, powinien go uzupełnić w ustalonym z nauczycielem terminie. 21. Na końcu roku szkolnego system oceniania podlega ewaluacji. SPOSOBY INFORMOWANIA UCZNIÓW szczególne oceny udostępnione są przez nauczyciela wszystkim, uczniom/rodzicom/opiekunom na ich prośbę, opracowane kryteria, ców/opiekunów prawnych), oparte, o danego roku szkolnego. SPOSOBY INFORMOWANIA RODZICÓW (PRAWNYCH OPIEKUNÓW) czasie indywidualnych spotkań, się rodziców na zebraniach lub, w
rodzice mają wgląd do dziennika elektronicznego, gdzie mogą sprawdzić bieżące oceny swego dziecka, zgodnie z procedurą zawartą w Statucie Gimnazjum, system oceniania jest dostępny na stronie internetowej gimnazjum. DOSTOSOWANIE PREZDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA Z HISTORII DO MOŻLIWOŚCI UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI WYMAGANIAMI EDUKACYJNYMI 1. Uczniowie posiadający opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się oraz uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie nauczania specjalnego lub indywidualnego są oceniani z uwzględnieniem zaleceń poradni. 2. Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia posiadającego opinię poradni psychologiczno - pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się. 3. W stosunku do wszystkich uczniów posiadających dysfunkcje zastosowane zostają zasady wzmacniania poczucia własnej wartości, bezpieczeństwa, motywowania do pracy i doceniania małych sukcesów. NARZĘDZIA I WARUNKI POMIARU OSIĄGNIĘĆ 1. Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się za pomocą następujących narzędzi: owe, kontrola zeszytu ćwiczeń, Osiągnięcia ucznia są podsumowane oceną w dzienniku. 2. Częstotliwość pomiaru osiągnięć: co najmniej 1 w semestrze, ale nie więcej niż 3, 10 15 min. ) co najmniej 1 w każdym dziale, ale nie więcej niż 3, co najmniej 1 w każdym semestrze,
zależne od potrzeb, każdym semestrze) w zależności od potrzeb.(ale co najmniej 1 ocena w 3. Obserwacja ucznia uwzględniająca: apy, tablice graficzne, atlasy, słowniki itp.) podsumowywana w formie ustnej oceny opisowej na bieżąco, pod koniec każdego semestru oceną w dzienniku za aktywność (pięć plusów ocena bardzo dobra ; trzy minusy niedostateczna)). 4. Inne formy aktywności: wanie albumów, plakatów, makiet, pomocy naukowych, Oceny za pracę w grupie, prace długoterminowe i aktywność wystawione są po uwzględnieniu samooceny ucznia i jego pracy przez kolegów. OCENA BIEŻĄCA I JEJ KRYTERIA 1. Do ustalenia oceny stosuje się skalę: 6 celujący 5 bardzo dobry 4 dobry 3 dostateczny 2 dopuszczający 1 niedostateczny 2. Kryteria ocen: wypowiedzi ustne oceniana jest zawartość rzeczowa, umiejętność formułowania myśli, wnioskowania, porównywania, dostrzegania analogii historycznych, rozumienia związków przyczynowo
skutkowych, liniowych i synchronistycznych, między teraźniejszością a przeszłością; stosowanie terminologii historycznej, umiejętność ilustrowania wypowiedzi poprzez wykorzystanie pomocy naukowych (mapy, tablice graficzne) itp. odpowiedź wskazuje na szczególne zainteresowanie przedmiotem, spełniając kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza obowiązujący program nauczania, zawiera treści pozaprogramowe własne przemyślenia i oceny, odpowiedź wyczerpująca, zgodna z programem, swobodne operowanie faktami i dostrzeganie związków między nimi, odpowiedź zasadniczo samodzielna, zawiera większość wymaganych treści, poprawna pod względem języka, nieliczne błędy, nie wyczerpuje zagadnienia, uczeń zna najważniejsze fakty, umie je zinterpretować, odpowiedź odbywa się przy niewielkiej pomocy nauczyciela, występują nieliczne błędy rzeczowe, niezbyt precyzyjne odpowiedzi na pytania nauczyciela, braki w wiadomościach i umiejętnościach, podanie nazwy zjawiska lub procesu przy pomocy nauczyciela, nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela, nie udziela odpowiedzi na większość pytań zadanych przez nauczyciela, ma braki w wiadomościach koniecznych. sprawdziany/testy prace pisemne badają znajomość wiedzy, umiejętności formułowania wypowiedzi na piśmie, umiejętność oceny przydatności różnych źródeł informacji w rozwiązywaniu problemów; znajomość różnych interpretacji wydarzeń i faktów oraz formułowanie własnych ocen i sądów historycznych lub kilkanaście pytań; w formie testu, zawierają zadania otwarte lub zamknięte, którym jest przyporządkowana określona liczba punktów, Testy i sprawdziany są oceniane zgodnie z wymaganą ilością punktów na daną ocenę. Sposób wystawiania oceny: 97-100% - celujący 90 96% - bardzo dobry 75 89% - dobry
50-74% - dostateczny 30-49% - dopuszczający 0-29% - niedostateczny prace długoterminowe przy ustaleniu oceny brane są pod uwagę: sposób zaplanowania, samodzielność, wartość merytoryczna, umiejętność prezentacji wyników, oryginalność pomysłowość, estetyka wykonania, kompletność, możliwości ucznia, prace domowe ocenie podlegają: pomysłowość rozwiązania, poprawność rzeczowa, umiejętność prezentacji (w przypadku prac ustnych), zgodność z poziomem wymagań, estetyka, praca w grupie bierze się pod uwagę: precyzyjność, stopień zaangażowania, samodzielność, efektywność, czas jej wykonania, formę prezentacji efektów pracy grupy, udział w projekcie ocenie podlega: zaangażowanie, systematyczność, samodzielność, korzystanie z materiałów źródłowych, forma prezentacji efektów pracy aktywność pozalekcyjna udział w konkursach (wyniki najwyższe ocena celująca, wyniki na poziomie wyższym niż przeciętny ocena bardzo dobra.) Uwaga! W stosunku do ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe (uniemożliwiające sprostanie wymaganiom edukacyjnym wynikającym z realizowanego programu nauczania) potwierdzone pisemną opinią poradni psychologicznopedagogicznej lub innej upoważnionej poradni specjalistycznej, nauczyciel dostosowuje kryteria wymagań edukacyjnych do możliwości percepcyjnych ucznia w porozumieniu z jego rodzicami oraz pedagogiem szkolnym. Przy ocenianiu obowiązuje sześciostopnowa skala ocen: Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował treści koniecznych, - ma poważne braki w podstawowych wiadomościach, uniemożliwiające dalszą naukę, - nie przejawia chęci przyswajania nowych wiadomości i współpracy z nauczycielem.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - ma braki w podstawowych wiadomościach, lecz z pomocą nauczyciela potrafi je nadrobić, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, - przejawia gotowość i chęć do przyjmowania nowych wiadomości i współpracy z nauczycielem. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował treści przewidziane w programie nauczania na poziomie podstawowym, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o średnim stopniu trudności i niewielkim stopniu złożoności, - popełnia błędy w stosowaniu terminów i pojęć historycznych, - próbuje porównywać, selekcjonować i klasyfikować fakty i informacje, - dostrzega podstawowe związki pomiędzy różnymi faktami historycznymi, - współpracuje z nauczycielem, - wykazuje aktywność na lekcji. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - potrafi samodzielnie pracować z podręcznikiem, materiałem źródłowym, - ustnie i pisemnie stosuje terminy i pojęcia historyczne, - rozwiązuje typowe problemy z wykorzystaniem informacji z różnych źródeł, - efektywnie współpracuje w zespole i aktywnie pracuje w grupie, - bierze udział w dyskusjach, wymianie poglądów, potrafi argumentować i bronić swoich racji. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania historii w danej klasie, - sprawnie posługuje się wiadomościami, - rozwiązuje samodzielnie problemy, potrafi samodzielnie interpretować i wyjaśniać fakty i zjawiska historyczne, - potrafi zastosować posiadaną wiedzę w ocenie bieżących wydarzeń,
- umie bronić swoich poglądów, a także potrafi dochodzić do porozumienia w kwestiach spornych, - wnosi twórczy wkład w realizowane zagadnienia. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - w wysokim stopniu opanował treści programowe, rozszerzając swoją wiedzę o wiadomości wykraczające poza granice danej klasy, - umie formułować oryginalne wnioski, hierarchizować i selekcjonować nabytą wiedzę, - bierze udział i osiąga znaczące sukcesy w konkursach przedmiotowych, - samodzielnie i twórczo rozwija swoje zainteresowania. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE w Miejskim Zespole Szkół nr 5 w Krośnie Rok szkolny 2016/2017 Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie został opracowany na podstawie: Statutu Miejskiego Zespołu Szkół nr 5 w Krośnie oraz Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania Podstawy programowej z 23 grudnia 2008 r. Głównym celem działań dydaktycznych i wychowawczych szkoły jest zapewnieni uczniom możliwości wszechstronnego rozwoju poprzez realizację przez nauczycieli zadań obszarze nauczania, wychowania oraz rozwijania umiejętności i postaw. Wiedza o społeczeństwie kształtuj postawy uczniów, ich tożsamość osobistą i społeczną, aktywność oraz szacunek dla własnego państwa. Przedmiot wiedza o społeczeństwie realizowany jest w klasie I, II gimnazjum w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Program nauczania Dziś i jutro Teresy Kowalewskiej jest zgodny z założeniami podstawy
programowej opracowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, zawartymi w Załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 r. Proponowany program nauczania przedmiotu wiedza o społeczeństwie dla klas I III gimnazjum zawiera treści programowe dotyczące wychowania obywatelskiego oraz treści związane z gospodarką. Te pierwsze zostają omówione w rozdziałach I III każdej z książek, drugie zaś w rozdziale IV poszczególnych części podręcznika. Korzystamy z podręczników: Wydawnictwa Nowa Era: Iwona Janicka. Aleksandra Kucia, Tomasz Maćkowski 1. Dziś i jutro. Wiedza o społeczeństwie podręcznik z ćwiczeniami dla gimnazjum. Część 1, 2. Dziś i jutro. Wiedza o społeczeństwie podręcznik z ćwiczeniami dla gimnazjum. Część 2. Numer dopuszczenia: 77/1/2009 1. Skala ocen obejmuje stopnie od 1 do 6 rozszerzone o i +, 2. Oceny cząstkowe uczeń uzyskuje za: aktywność -oceniana przy pomocy +, za 5 + uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą przygotowanie aktualnych wiadomości z Polski lub świata, odpowiedź ustną, projekt uczniowski Ze względu na stawiane cele, około 20 % treści określanych w podstawie programowej przedmiotu wiedza o społeczeństwie powinno być realizowanych w formie uczniowskiego projektu edukacyjnego. Projekt powinien mieć charakter zespołowy; jednak poszczególne zadania mogą być realizowane indywidualnie. Wskazane jest, by uczeń uczestniczył w co najmniej jednym projekcie w każdym roku nauczania przedmiotu. Realizując projekt, uczeń: 1) zdobywa wiedzę i umiejętności związane z przedmiotem projektu; 2) wybiera zagadnienie: problem lub działanie, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i założonymi celami projektu; 3) poszukuje sposobów zbadania i rozwiązania problemu oraz skutecznego przeprowadzenia założonego w projekcie działania; 4) organizuje własną pracę i współpracuje z innymi realizatorami projektu; 5) wytrwale i w przemyślany sposób dąży do realizacji zamierzonego celu; 6) przygotowuje i przeprowadza publiczną prezentację efektów projektu (na przykład na forum klasy, szkoły,. W ramach projektu edukacyjnego wyróżnia się następujące etapy zajęć oraz zadania nauczyciela:
1) wprowadzenie: nauczyciel przekazuje podstawy wiedzy na temat wybranego zagadnienia i pomaga uczniom zdobyć umiejętności umożliwiające przeprowadzenie projektu; 2) wybór problemu i formy działania: nauczyciel przedstawia możliwe tematy projektów lub pomaga uczniom w wymyśleniu ich własnych propozycji; 3) zaplanowanie pracy nad projektem i prezentacji końcowej: nauczyciel pomaga w stworzeniu planu działań i podziału zadań, w wyborze formy prezentacji końcowej, podaje kryteria oceniania; 4) realizacja zaplanowanych działań: nauczyciel konsultuje i akceptuje realizację kolejnych etapów zadania; 5) publiczna prezentacja efektów: nauczyciel stwarza możliwość publicznej prezentacj efektów projektu oraz go ocenia. - ogłoszona z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, kartkówka może być niezapowiedziana i obejmuje materiał z trzech ostatnich lekcji - systematyczność prowadzenia notatek ze szczególnym uwzględnieniem podsumowania działów. 3. Ze względu na specyfikę przedmiotu ocena z WOS winna przede wszystkim uwzględniać aktywność uczniów Wiedza merytoryczna równie ważna jak wspomniano, winna być służebna do tychże aktywności. Aktywne uczenie się organizowane przez nauczyciela jest rozumiane w programie jako zdobywanie kompetencji i sprawności w zakresie uczenia się, myślenia, poszukiwania, doskonalenia się, współpracowania i działania. Nauczyciel WOS wystawiając ocenę semestralną bądź roczną powinien przyjąć następującą hierarchię ocen: I. Aktywne uczenie się poprzez działanie Oceny za aktywność, przygotowanie plakatu o aktualnych wydarzeniach z Polski bądź ze świata, pracę w grupie, projekt uczniowski II. Wiedza merytoryczna Oceny ze sprawdzianów i odpowiedzi ustnych. III. Systematyczna praca na lekcji i w domu- Ocena za prowadzenie zeszytu ćwiczeń. 4. Wobec uczniów o specyficznych potrzebach edukacyjnych na podstawie opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nauczyciel dostosowuje kryteria ocen do możliwości uczniów. 5. Uczeń ma prawo zgłoszenia jednego nie przygotowania w ciągu semestru, 6. Warunki poprawy stopni: uczeń ma możliwość poprawienia stopnia ze sprawdzianu w trybie określonym przez nauczyciela, nie później niż w ciągu 14 dni od terminu pracy. uczeń na obowiązek wykonania pisemnej poprawy sprawdzianu z którego otrzymał ocenę niedostateczną.
7. Na wyrażoną stopniem ocenę mogą mieć wpływ długookresowe prace uczniów np. przygotowanie i przeprowadzenie imprez klasowych czy szkolnych, zbieranie i analizowanie materiałów na określony temat na podstawie prasy czy innych źródeł. 8. PROPONOWANE KRYTERIA OCEN: Ocenę celującą (6) może otrzymać uczeń, który: wyróżnia się szeroką, samodzielnie zdobytą wiedzą, wybiegającą poza program nauczania wos, posiadł umiejętność samodzielnego korzystania z różnych źródeł informacji, samodzielnie formułuje wypowiedzi ustne i pisemne na określony temat, które są wzorowe pod względem merytorycznym, jak i językowym, nie boi się wypowiadać własnych, nawet kontrowersyjnych opinii i sądów, które potrafi prawidłowo, przekonująco uzasadnić, doskonale zna szeroką terminologię przedmiotową, swobodnie się nią posługuje, wykazuje doskonałą orientację w aktualnej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej Polski oraz w sytuacji międzynarodowej. Ocenę bardzo dobrą (5) może otrzymać uczeń, który: opanował w pełnym stopniu wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania, sprawnie, samodzielnie posługuje się różnymi źródłami wiedzy, rozumie i poprawnie stosuje poznaną terminologię, samodzielnie formułuje wypowiedzi ustne i pisemne na określony temat, wykorzystując wiedzę zdobytą w szkole i poza nią, umie współpracować w grupie, aktywnie uczestniczy w lekcjach. Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który: nie opanował całego materiału określonego programem nauczania, ale nie utrudnia mu to głębszego i pełniejszego poznania wiedzy podstawowej, rozumie genezę, przebieg i skutki wielu zjawisk zachodzących we współczesnej Polsce i świecie, rozumie podstawowe reguły i procedury życia politycznego i gospodarczego, poprawnie posługuje się prostymi źródłami informacji, wykonuje samodzielnie typowe zadania polegające na ocenianiu, selekcjonowaniu, wartościowaniu, uzasadnianiu, umie formułować proste, typowe wypowiedzi ustne i pisemne. Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który: opanował minimum wiadomości określonych programem nauczania, potrafi formułować schematyczne wypowiedzi ustne i pisemne, umie posługiwać się, często pod kierunkiem nauczyciela prostymi środkami dydaktycznymi wykorzystanymi na lekcji. Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który: ma braki w wiadomościach, nie opanował także wszystkich umiejętności przewidzianych w programie, ale nie uniemożliwia mu to dalszego poznawania treści programowych w następnych etapach edukacji,
zadania i polecenia, które uczeń wykonuje, często przy znacznej pomocy nauczyciela, mają niewielki stopień trudności, zeszyt ćwiczeń prowadzi niesystematycznie, nie wykonał wszystkich prac lekcyjnych i domowych. Ocenę niedostateczną (1) może otrzymać uczeń, który: nie opanował wiadomości i umiejętności przewidzianych programem nauczania, nie potrafi, nawet przy znacznej pomocy nauczyciela, korzystać z prostych środków dydaktycznych, nie potrafi formułować nawet bardzo prostych wypowiedzi ustnych i pisemnych ponieważ nie zna i nie rozumie podstawowej terminologii stosowanej na lekcjach, nie prowadzi zeszytu ćwiczeń.