2011 Sprawozdanie z działalności Geschäftsbericht

2011 Sprawozdanie z działalności Geschäftsbericht Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

2 3 Spis treści 1. Od wydawcy 4 2. Kalendarium projektów własnych Polsko-Niemieckiej 6 Współpracy Młodzieży oraz projektów partnerskich z udziałem PNWM 3. Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe 16 1. Editorial 5 2. Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2011 3. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 7 17 Inhaltsverzeichnis Wydawca: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) Redakcja: Anna Gibek, Anke Papenbrock Opracowanie graficzne: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt nad Odrą Druk: Standruk, Lublin Zdjęcia: Jens Bösenberg, Paweł Duma, Julia Dunin-Brzezińska, Dieter Klein, Danny Kurz, Ewa Łowżył, Łukasz Nowakowski, archiwum zdjęć PNWM, Seweryn Chlebiński Copyright: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży Wszystkie prawa zastrzeżone ISBN: 978-3-941285-09-5 Warszawa, maj 2012 3.1 Priorytet tematyczny roku 2011: 20-lecie Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży 3.2 Kwalifikacja w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży 3.3 Edukacja historyczno-polityczna 26 3.4 Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju 28 3.5 Projekty modelowe 28 3.6 Projekty skierowane do opinii publicznej 32 4. Wspieranie pozaszkolnej i szkolnej wymiany młodzieży 36 16 20 3.1 Themenschwerpunkt 2011: 20 Jahre Deutsch-Polnisches Jugendwerk 3.2 Qualifizierung im deutsch-polnischen Jugendaustausch 3.3 Historisch-Politische Bildung 27 3.4 Bildung für nachhaltige Entwicklung 29 3.5 Modellprojekte 29 3.6 Projekte für die breite Öffentlichkeit 33 4. Förderung von außerschulischem und schulischem Jugendaustausch 17 21 37 Herausgeber: Deutsch-Polnisches Jugendwerk (DPJW) Redaktion: Anke Papenbrock, Anna Gibek Graphische Gestaltung: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt (Oder) Druck: Standruk, Lublin Fotos: Jens Bösenberg, Paweł Duma, Julia Dunin-Brzezińska, Dieter Klein, Danny Kurz, Ewa Łowżył, Łukasz Nowakowski, Fotoarchiv DPJW, Seweryn Chlebiński Copyright: Deutsch-Polnisches Jugendwerk Alle Rechte vorbehalten ISBN: 978-3-941285-09-5 Potsdam, Mai 2012 4.1 Statystyka 36 4.1 Statistik 37 4.2 Składanie wniosków online 36 4.2 Online-Antragstellung 37 5. Publikacje 40 5. Publikationen 41 5.1 Nowe publikacje 40 5.1 Neue Publikationen 41 5.2 Publikacje PNWM 42 5.2 Publikationen des DPJW 43 6. Gremia 44 6. Gremien 45

4 Od wydawcy Editorial 5 Drodzy Czytelnicy, rok 2011 miał dla Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży szczególne znaczenie. PNWM obchodziła jubileusz 20-lecia, który rozpoczął się uroczystym wręczeniem wyróżnienia Dobry Sąsiad dla wybranych spośród zaangażowanych od wielu lat partnerów. Patroni PNWM prezydenci Polski i Niemiec zaszczycili swoją obecnością uroczystość jubileuszową w Berlinie. Obchody jubileuszu w Warszawie uświetniło przemówienie Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera Polski i pomysłodawcy PNWM. Rozgłos i uznanie, z jakim spotkały się akcje jubileuszowe Dobry Sąsiad i dzień.de I der-tag.pl, stanowiło niepodważalny dowód na to, jak ważnym jest umożliwienie organizatorom spotkań młodzieży zaprezentowania na forum swoich pomysłów oraz publiczne uhonorowanie ich zaangażowania. Po ponad pięciu latach dobiegł końca program praktyk dla przyszłych pracowników placówek edukacyjnych. Trzymiesięczne pobyty za granicą dla ponad pięćdziesięciu młodych Polaków i Niemców zorganizowane były przy wsparciu unijnego programu Leonardo da Vinci. W ubiegłych dwudziestu latach PNWM stale wychodziła naprzeciw zmieniającym się wymaganiom i aktualizowała obszary tematyczne swoich działań na rzecz polsko-niemieckiej wymiany młodzieży. Priorytetem tematycznym najbliższych lat pracy PNWM jest edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju. W 2011 roku dzięki wsparciu PNWM zrealizowano ponad 3000 projektów. Organizatorom tych projektów PNWM umożliwiła udział w łącznie 32 forach i seminariach oraz opublikowała cztery nowe tytuły podręczników. W bieżącym roku sprawozdawczym PNWM dysponowała łączną kwotą 8,95 mln euro, z czego 5 mln euro pochodziło ze środków Republiki Federalnej Niemiec, a 16,5 mln złotych, co odpowiada około 3,95 mln euro, ze środków Rzeczpospolitej Polskiej. Na kolejnych stronach raportu rocznego znajdą Państwo szczegółowe informacje na temat pracy PNWM w trakcie roku jubileuszowego. Życzymy Państwu interesującej lektury. Liebe Leserinnen und Leser, für das Deutsch-Polnische Jugendwerk war das Jahr 2011 von besonderer Bedeutung. Das Jugendwerk wurde 20 und hat diesen Jahrestag mit der Auszeichnung Guter Nachbar für langjährige Engagierte, mit neuen Projekten und mit zwei großen Festveranstaltungen begangen. Die beiden Schirmherren des Jugendwerks, die Präsidenten Deutschlands und Polens, waren Ehrengäste beim Festakt in Berlin. Bei der Feierstunde in Warschau hielt der erste polnische Premier nach dem politischen Wandel und einer der Ideengeber für das DPJW, Tadeusz Mazowiecki, die Festansprache. Die große Resonanz auf die Jubiläumsaktionen Guter Nachbar und dzień.de der-tag.pl hat gezeigt, wie wichtig es ist, den Organisatoren von Jugendbegegnungen ein Forum zur Präsentation ihrer Ideen zu geben und ihr Engagement öffentlich zu würdigen. Nach mehr als fünf Jahren ging das Praktikumsprogramm für Nachwuchskräfte der Bildungsarbeit zu Ende. Die dreimonatigen Auslandsaufenthalte für mehr als 50 junge Polen und Deutsche wurden aus dem EU-Programm Leonardo da Vinci gefördert. In den vergangenen 20 Jahren hat sich das DPJW stets den sich ändernden inhaltlichen Herausforderungen gestellt und immer wieder neue Themen für den deutsch-polnischen Jugendaustausch erschlossen. Für die kommenden Jahre wird die Bildung für nachhaltige Entwicklung ein Arbeitsschwerpunkt des Jugendwerks sein. 2011 hat das DPJW durch seine Förderung mehr als 3000 Projekte ermöglicht. Für die Organisatoren dieser Projekte hat es 32 Foren und Seminare organisiert und vier neue Handreichungen vorgelegt. Insgesamt verfügte das DPJW im Berichtsjahr über 8,95 Mio. Euro. Davon trug die Bundesrepublik Deutschland 5 Mio. Euro und die Republik Polen 16,5 Mio. Złoty, was rund 3,95 Mio. Euro entspricht. 1. Od wydawcy 1. Editorial Auf den folgenden Seiten erhalten Sie einen Einblick in unsere Arbeit im Jubiläumsjahr. Wir wünschen viel Freude beim Lesen.

6 Kalendarium projektów własnych Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży oraz projektów partnerskich z udziałem PNWM Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2011 7 2011 Kalendarium 2011 Kalendarium Styczeń 20. 1. Köln (Kolonia) 21. 1. Düsseldorf szkolenie w zakresie nowego oprogramowania dotyczącego wspierania oraz szkolenie na temat kontroli projektów dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych 24. 1. Berlin spotkanie robocze dotyczące cyklu animacji językowej Zip-Zap koordynatorzy i trenerzy warsztatów z animacji językowej Zip-Zap Luty 2. 5. 2. Frankfurt (Oder) (Frankfurt nad Odrą) i Słubice Wojna, Biografia i Pamięć warsztaty dla animatorów polsko-niemieckiej wymiany młodzieży animatorzy wymiany młodzieży 7. 2. Warszawa szkolenie na temat kontroli projektów dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych 8. 2. Warszawa szkolenie dla jednostek centralnych z księgowości i rachunkowości przy rozliczaniu dotacji PNWM pracownicy jednostek centralnych 9. 2. Warszawa szkolenie w zakresie nowego oprogramowania dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych 17. 19. 2. Bonn Wymiana na 6! nauczyciele z Niemiec 17. 19. 2. Konstancin-Jeziorna k. Warszawy ABC PNWM - repetytorium nowi wnioskodawcy z Polski oraz polskie podmioty wymagające szczególnego wsparcia przy planowaniu i realizowaniu projektów JANUAR 20. 1. Köln 21. 1. Düsseldorf Einführungskurse zur neuen Fördersoftware und Schulung zur Kontrolle von Projekten für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen 24. 1. Berlin Arbeitstreffen zur Sprachanimationsreihe Zip-Zap Koordinatorinnen und Koordinatoren, Trainerinnen und Trainer der Zip-Zap -Workshops zur Sprachanimation Februar 2. 5. 2. Frankfurt (Oder) und Słubice Krieg, Biografie und Erinnerung Methodenworkshop für Multiplikatoren des deutsch-polnischen Jugendaustauschs Multiplikatorinnen und Multiplikatoren des Jugendaustauschs 7. 2. Warszawa (Warschau) Schulung zur Kontrolle von Projekten für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen 8. 2. Warszawa (Warschau) Schulung für Zentralstellen zu Buchhaltung und Buchführung bei der Abrechnung von DPJW-Fördermitteln Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen 9. 2. Warszawa (Warschau) Einführungskurse zur neuen Fördersoftware für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen 17. 19. 2. Bonn Austausch Sehr gut! Lehrkräfte aus Deutschland 17. 19. 2. Konstancin-Jeziorna k. Warszawy (Konstancin- Jeziorna bei Warschau) ABC DPJW für Wieder-/Einsteiger Erstantragsteller aus Polen sowie Organisatorinnen und Organisatoren von Jugendbegegnungen, die noch Unterstützung bei der Planung und Durchführung von Projekten benötigen

8 Kalendarium projektów własnych Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży oraz projektów partnerskich z udziałem PNWM Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2011 9 2011 Kalendarium 2011 Kalendarium Luty 22. 26.2. Stuttgart Targi Edukacyjne Didacta 2011 nauczyciele, animatorzy, zwiedzający partnerzy: Biuro ds. Międzynarodowej Pracy z Młodzieżą Republiki Federalnej Niemiec (IJAB Fachstelle für Internationale Jugendarbeit der Bundesrepublik Deutschland e.v.), Urząd ds. Pedagogicznych Wymiany przy Sekretariacie Konferencji Ministrów Oświaty (KMK; Pädagogischer Austauschdienst PAD), Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk DFJW), Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży (Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch / Stiftung DRJA) Marzec 10. 12. 3. Łagów, województwo lubuskie Pierwsze kroki nauczyciele (przede wszystkim początkujący), zainteresowani organizacją polsko- -niemieckich spotkań młodzieży 13. 16. 3. Krzyżowa Z dwóch zrób trzy: jak organizować szkolne projekty wymiany trójstronnej? nauczyciele z Polski, Niemiec i Ukrainy 20. 3. Warszawa szkolenie w zakresie nowego oprogramowania dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych 31. 3. 2. 4. Święta Katarzyna, województwo świętokrzyskie Pierwsze kroki nauczyciele (przede wszystkim początkujący), zainteresowani organizacją polsko- -niemieckich spotkań młodzieży Kwiecień 6. 9. 4. Bad Muskau (Mużaków) V. Polsko-Niemieckie Forum Partnerstw Szkolnych nauczyciele szkół partnerskich Februar 22. 26.2. Stuttgart Didacta 2011 Lehrerinnen und Lehrer, Multiplikatorinnen und Multiplikatoren, breite Öffentlichkeit Partner: IJAB Fachstelle für internationale Jugendarbeit, Pädagogischer Austauschdienst (PAD), Deutsch-Französisches Jugendwerk (DFJW), Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (DRJA) märz 10. 12. 3. Łagów, Woiwodschaft Lubuskie (Lebuser Land) Erste Schritte Lehrerinnen und Lehrer (vor allem Berufseinsteiger), die deutsch-polnische Schülerbegegnungen organisieren wollen 13. 16. 3. Krzyżowa (Kreisau) Aus zwei mach drei: Trilaterale Schülerbegegnungen organisieren! Lehrerinnen und Lehrer aus Deutschland, Polen und der Ukraine 20. 3. Warszawa (Warschau) Einführungskurse zur neuen Fördersoftware für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter der Zentralstellen 31. 3. 2. 4. Święta Katarzyna, Woiwodschaft Świętokrzyskie (Heiligkreuz) Erste Schritte Lehrerinnen und Lehrer (vor allem Berufseinsteiger), die deutsch-polnische Schülerbegegnungen organisieren wollen april 6. 9. 4. Bad Muskau 5. Deutsch-Polnisches Partnerforum für den Schüleraustausch Lehrerinnen und Lehrer von Partnerschulen

10 Kalendarium projektów własnych Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży oraz projektów partnerskich z udziałem PNWM Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2011 11 2011 Kalendarium 2011 Kalendarium Maj 11. 14. 5. Konstancin-Jeziorna k. Warszawy Giełda partnerstw dla polsko-niemieckich wymian młodzieżowych potencjalni animatorzy wymian oraz aktywni wnioskodawcy poszukujący nowych partnerstw 19. 5. Neumünster 20. 5. Magdeburg ABC DPJW podmioty polsko-niemieckich spotkań młodzieży z regionów o słabych statystykach w zakresie organizacji polsko- -niemieckiej wymiany młodzieży partnerzy: Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży (Stiftung DRJA), Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- -Tschechischer Jugendaustausch), ConAct Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (ConAct Koordinierungszentrum für Deutsch-Israelischen Jugendaustausch) czerwiec 1. 4. 6. Leitershofen Polsko-bawarskie seminarium dla nauczycieli nauczyciele bawarscy prowadzący wymianę szkolną oraz szkoły partnerskie z Polski 1. 5. 6. Dresden (Drezno) Udział w XXXIII Ewangelickich Dniach Kościoła animatorzy oraz organizatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży partnerzy: ConAct Centrum Koordynacji Izraelsko- -Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży (Stiftung DRJA), Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (DFJW) 7. 9. 6. Stuttgart Udział w XIV Dniach Wspierania Dzieci i Młodzieży animatorzy wymiany i organizatorzy polsko- -niemieckich spotkań młodzieży partnerzy: ConAct Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Tandem Centrum Koordynacji Czesko- -Niemieckiej Wymiany Młodzieży, Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży (Stiftung DRJA), Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (DFJW), Biuro ds. Międzynarodowej Pracy z Młodzieżą Republiki Federalnej Niemiec (IJAB), Młodzież dla Europy Narodowa Agencja Programu EU Młodzież w działaniu (Jugend für Europa Nationalagentur für das EU-Programm Jugend in Aktion) mai 11. 14. 5. Konstancin-Jeziorna k. Warszawy (Konstancin- Jeziorna bei Warschau) Partnerbörse für den deutsch-polnischen Jugendaustausch Potenzielle Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen; Organisationen, die einen neuen Partner suchen 19. 5. Neumünster 20. 5. Magdeburg ABC DPJW Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen aus Regionen, die unterdurchschnittlich im Jugendaustausch vertreten sind Partner: Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (DRJA); Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch, ConAct Koordinierungszentrum Deutsch- Israelischer Jugendaustausch Juni 1. 4. 6. Leitershofen Bayerisch-Polnisches Partnerforum für den schulischen Austausch Lehrerinnen und Lehrer aus Bayern und deren polnische Partnerschulen 1. 5. 6. Dresden Teilnahme am 33. Evangelischen Kirchentag Multiplikatorinnen und Multiplikatoren sowie Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen Partner: ConAct Koordinierungszentrum für Deutsch-Israelischen Austausch, Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (DRJA), Deutsch-Französisches Jugendwerk (DFJW) 7. 9. 6. Stuttgart Teilnahme am 14. Kinder- und Jugendhilfetag Multiplikatorinnen und Multiplikatoren sowie Organisatorinnen und Organisatoren deutschpolnischer Jugendbegegnungen Partner: ConAct Koordinierungszentrum für Deutsch-Israelischen Austausch, Tandem Koordinierungszentrum für deutsch-tschechischen Austausch, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (DRJA), Deutsch-Französisches Jugendwerk (DFJW), IJAB Fachstelle für Internationale Jugendarbeit, Jugend für Europa Nationalagentur für das Programm Jugend in Aktion

12 Kalendarium projektów własnych Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży oraz projektów partnerskich z udziałem PNWM Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2011 13 2011 Kalendarium 2011 Kalendarium Czerwiec 10. 6. Ebersbach 20. 6. Köln (Kolonia) 21. 6. Hildesheim 28. 6. Potsdam (Poczdam) 29. 6. Warszawa szkolenie w zakresie nowego oprogramowania dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych Lipiec 4. 8. 7. Lublin Wojna, Szkoła, Wymiana warsztaty metodyczne z zakresu międzykulturowej edukacji historyczno-obywatelskiej dla nauczycielianimatorów polsko- -niemieckich wymian młodzieżowych nauczyciele 19. 27. 7. Frankfurt (Oder) (Frankfurt nad Odrą) Kurs dla tłumaczy grupowych animatorzy polsko-niemieckich programów spotkań z bardzo dobrą znajomością języka partnera partnerzy: Centrum Języków Obcych Uniwersytetu Europejskiego Viadrina Wrzesień 1. 9. Dresden (Drezno) ABC PNWM podmioty polsko- -niemieckich spotkań młodzieży z regionów o słabych statystykach w zakresie organizacji polsko-niemieckiej wymiany młodzieży partnerzy: Fundacja Rosyjsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży (Stiftung DRJA), Tandem Centrum Koordynacji Czesko- -Niemieckiej Wymiany Młodzieży, ConAct Centrum Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży 14. 17. 9. Vlotho Polsko-niemiecka giełda partnerów nauczyciele oraz dyrektorzy szkół z Polski i Niemiec 22. 24. 9. Erfurt Spotkanie informacyjne dla partnerstw szkolnych Turyngii nauczyciele z Turyngii, Saksonii i Saksonii Anhalt partnerzy: Ministerstwo Edukacji, Nauki i Kultury Turyngii, Europejskie Centrum Kształcenia i Spotkań Młodzieży w Weimarze (Europäische Jugendbildungs- und Jugend- -begegnungsstätte Weimar) Juni 10. 6. Ebersbach 20. 6. Köln 21. 6. Hildesheim 28. 6. Potsdam 29. 6. Warszawa (Warschau) Einführungskurse zur neuen Fördersoftware für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen juli 4. 8. 7. Lublin Krieg, Schule, Austausch Methoden der interkulturellen historischpolitischen Bildung Workshop für im deutsch-polnischen Jugendaustausch tätige Lehrer/-innen Lehrerinnen und Lehrer 19. 27. 7. Frankfurt (Oder) Gruppendolmetscherkurs Teamerinnen und Teamer deutsch-polnischer Begegnungsprogramme mit sehr guten Kenntnissen der Partnersprache Partner: Sprachenzentrum der Europa-Universität Viadrina september 1. 9. Dresden ABC DPJW Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen aus Regionen, die unterdurchschnittlich im Jugendaustausch vertreten sind Partner: Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (DRJA), Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch, ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch 14. 17. 9. Vlotho Deutsch-Polnische Schulpartnerbörse Lehrkräfte sowie Schulleiterinnen und Schulleiter aus Deutschland und Polen 22. 24. 9. Erfurt Infotag und Schulpartnertreffen Thüringen Lehrerinnen und Lehrer aus Thüringen, Sachsen, Sachsen-Anhalt Partner: Thüringer Ministerium für Bildung, Wissenschaft und Kultur, Europäische Jugendbildungs- und Begegnungsstätte Weimar

14 Kalendarium projektów własnych Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży oraz projektów partnerskich z udziałem PNWM Kalendarium der DPJW-Projekte und Partnerprogramme mit Beteiligung des Jugendwerks 2011 15 2011 Kalendarium 2011 Kalendarium Wrzesień 29. 9. 2. 10. Chełmno konferencja dla organizatorów młodzieżowej wymiany sportowej organizatorzy wymiany sportowej z Polski i Niemiec Październik 4. 10. Monachium szkolenie w zakresie nowego oprogramowania dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych opracowujących wnioski 16. 19. 10. Warszawa Konferencja Jednostek Centralnych PNWM pracownicy polskich i niemieckich jednostek centralnych 24. 25. 10. Warszawa warsztaty przygotowawcze do projektu badawczego Poznać sąsiada! Wpływ polsko- -niemieckich wymian młodzieżowych na ich uczestników badacze i praktycy polsko-niemieckiej współpracy młodzieży partnerzy: Instytut Spraw Publicznych, Prof. Alexander Thomas, Uniwersytet w Ratyzbonie (Regensburg) Listopad 3. 11. Weimar szkolenie w zakresie nowego oprogramowania dla jednostek centralnych pracownicy jednostek centralnych 30. 11. 3. 12. Mala Skala (Czechy) Silne Trio Polsko-niemiecko-czeskie seminarium dla nauczycieli nauczyciele z Polski, Czech i Niemiec zainteresowani projektami trójstronnymi partnerzy: Tandem Koordinierungszentrum deutsch-tschechischer Jugendaustausch september 29. 9. 2. 10. Chełmno (Kulm) Sportpartnertagung Organisatorinnen und Organisatoren des Sportaustausches in Deutschland und Polen oktober 4. 10. München Einführungskurse zur neuen Fördersoftware für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen, die Anträge bearbeiten 16. 19. 10. Warszawa (Warschau) DPJW-Zentralstellenkonferenz Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter deutscher und polnischer Zentralstellen 24. 25. 10. Warszawa (Warschau) Workshop zur Vorbereitung der Untersuchung Nachbarn kennenlernen! Wirkungen deutsch-polnischer Jugendbegegnungen Forscher und Praktiker der deutsch-polnischen Jugendzusammenarbeit Partner: Institut für öffentliche Angelegenheiten (Instytut Spraw Publicznych), Prof. Alexander Thomas, Universität Regensburg november 3. 11. Weimar Einführungskurse zur neuen Fördersoftware für Zentralstellen Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter von Zentralstellen 30. 11. 3. 12. Mala Skala (Tschechien) Starkes Trio Deutsch- Polnisch-Tschechisches Lehrerseminar Lehrerinnen und Lehrer aus Deutschland, Polen und Tschechien, die Interesse an trilateralen Projekten haben Partner: Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch

16 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 17 musimy nauczyć się zbiorowym wysiłkiem budować dobre emocje polsko-niemieckie, także ze względu na to, że żyjemy w czasach, kiedy możemy z dumą i z wdzięcznością mówić o tym, że wbrew trudnej historii ostatniego wieku mamy dzisiaj do czynienia z dobrą wspólnotą losów polsko-niemieckich. Bronisław Komorowski Die Gründung des Deutsch-Polnischen Jugendwerks ist ein Glücksfall. Erst das gemeinsame Erleben bei Jugendbegegnungen, Freundschaften, die geschlossen werden und das Wissen, das man dabei aufnimmt, festigten die neue Basis für deutsch-polnische Zusammenarbeit. Christian Wulff 3.1 Priorytet tematyczny roku 2011: 20-lecie Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży 3. Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. W dniu 17 czerwca, w dwudziestą rocznicę założenia Polsko- -Niemieckiej Współpracy Młodzieży, odbyła się uroczystość jubileuszowa, w której wzięli udział były Prezydent Republiki Federalnej Niemiec Christian Wulff oraz Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Uroczystość ta dała początek dalszym imprezom jubileuszowym, które towarzyszyły działalności PNWM przez cały rok 2011. Dobry Sąsiad -------------------- Z okazji jubileuszu 20-lecia PNWM uhonorowała szczególnie zasłużone dla polsko-niemieckiej współpracy młodzieży osoby i partnerstwa wyróżnieniem Dobry Sąsiad. Celem było podkreślenie niezwykłego i często społecznego zaangażowania, będącego ważnym filarem porozumienia polsko-niemieckiego, bez którego współpraca młodzieży pomiędzy Polską a Niemcami byłaby nie do wyobrażenia. Ogromne zainteresowanie konkursem było dla PNWM miłym zaskoczeniem. Ogółem do wyróżnienia zaproponowano 701 osób i partnerstw. Po wstępnej selekcji pracownicy PNWM wyłonili 54 kandydatów. Ostatecznych dziesięciu laureatów, zarówno spośród wyjątkowych partnerstw, jak i szczególnie zaangażowanych osób, wybrało specjalnie ku temu powołane polsko-niemieckie jury, którego członkami byli, obok dyrektorów zarządzających PNWM, Gabriele Lesser (warszawska korespondentka taz), Maciej Wiśniewski (dziennikarz polskiej redakcji Funkhaus Europa ), Jörg Walther (Kościół Ewangelicki w Hesji i Nassau), Krzysztof Zalewski (Kancelaria Prezydenta RP). Kryteria wyboru były następujące: okres trwania projektu w ramach partnerstwa partycypacja młodzieży długotrwałe efekty pracy skala oddziaływania projektów na zewnątrz spektrum docelowej grupy młodzieży innowacyjny charakter projektów stopień zorientowania projektu na określone obszary pracy na rzecz młodzieży Osoby i partnerstwa wyróżnione z okazji 20-lecia istnienia Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży jako Dobrzy Sąsiedzi od dawna przyczyniali się i nadal przyczyniają w najróżniejszy sposób do tego, by polska i niemiecka młodzież zbliżała się do siebie, nawzajem się od siebie uczyła oraz żyła w dobrym sąsiedztwie. Laureaci nagrody reprezentują wiele zaangażowanych szkół, stowarzyszeń, związków, instytucji i inicjatyw, bez których skuteczna praca PNWM w minionych 20 latach byłaby niemożliwa. 3.1 Themenschwerpunkt 2011: 20 Jahre Deutsch-Polnisches Jugendwerk Am 17. Juni 2011 jährte sich zum 20. Mal der Gründungstag des Deutsch-Polnischen Jugendwerks. Dieser wurde mit einem Festakt im Beisein des damaligen Bundespräsidenten Christian Wulff und des polnischen Staatspräsidenten Bronisław Komorowski begangen. Weitere Veranstaltungen und Projekte rund um den 20. DPJW-Geburtstag zogen sich durch das ganze Jahr 2011. Guter Nachbar -------------------- Besonders verdiente Einzelpersonen und Partnerschaften des deutsch-polnischen Austauschs hat das Jugendwerk anlässlich des Jubiläumsjahres als Gute Nachbarn ausgezeichnet. Ziel war es, das außergewöhnliche und oftmals ehrenamtliche Engagement herauszustellen, das eine wichtige Säule der deutsch-polnischen Verständigung ist und ohne das die Jugendzusammenarbeit zwischen Deutschland und Polen undenkbar wäre. Die große Resonanz auf die Ausschreibung war für das Jugendwerk eine positive Überraschung: Zum Bewerbungsschluss Ende Januar lagen insgesamt 701 Vorschläge für die Auszeichnung vor. Aus einer Vorauswahl von 54 Bewerbungen entschied sich eine deutsch-polnisch besetzte Jury letztlich für zehn herausragende Partnerschaften und ebensoviele engagierte Einzelpersonen. In der Jury waren neben den beiden Geschäftsführern des DPJW: Gabriele Lesser (Warschau-Korrespondentin taz), Maciej Wiśniewski (Journalist polnische Redaktion Funkhaus Europa ), Jörg Walther (Evangelische Kirche in Hessen und Nassau), Krzysztof Zalewski (Kanzlei des Präsidenten der Republik Polen) Die Auswahl erfolgte nach folgenden Kriterien: Dauer der Projektpartnerschaft Partizipation der Jugendlichen nachhaltige Effekte der Arbeit Öffentlichkeitswirksamkeit der Projekte Bandbreite der jugendlichen Zielgruppen innovativer Charakter der Projekte exemplarische Projekte für bestimmte Bereiche der Jugendarbeit 3. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte Die Personen und Partnerschaften, die zum 20-jährigen Bestehen des Deutsch-Polnischen Jugendwerks als Gute Nachbarn ausgezeichnet wurden, trugen und tragen seit langem auf unterschiedliche Weise dazu bei, dass deutsche und polnische Jugendliche einander näher kommen, von- und miteinander lernen und gute Nachbarschaft leben. Sie stehen auch stellvertretend für die vielen Engagierten in Schulen, Vereinen, Verbänden Institutionen und Initiativen, ohne die die erfolgreiche Arbeit des Deutsch-Polnischen Jugendwerks in den vergangenen 20 Jahren nicht möglich gewesen wäre.

18 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 19 Uroczystość jubileuszowa 17 czerwca w Berlinie -------------------- Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski oraz były Prezydent Republiki Federalnej Niemiec Christian Wulff wręczyli w dniu 17 czerwca w Berlinie podczas uroczystości jubileuszu dwudziestolecia PNWM wyróżnienia Dobry Sąsiad / Guter Nachbar. W uroczystości udział wzięło ponad 350 gości, wśród których znaleźli się przedstawiciele instytucji partnerskich PNWM, osoby i instytucje zaangażowane w polsko-niemiecką wymianę młodzieży, politycy i przedstawiciele administracji obu krajów, oraz instytucje wspierające PNWM. Obaj prezydenci wygłosili przemówienia na temat warunków pracy i sukcesów PNWM, dyskutowali ponadto z przedstawicielami organizacji studenckich GFPS Polska i GFPS e.v., również będącymi laureatami wyróżnienia Dobry Sąsiad. Uroczystość jubileuszowa 17 października w Warszawie -------------------- Druga uroczystość jubileuszowa z okazji dwudziestolecia PNWM odbyła się 17 października w Warszawie. Przed publiką liczącą 200 gości reprezentujących zarówno instytucje partnerskie PNWM jak i współpracę polsko-niemiecką oraz polityków i administrację wystąpił Tadeusz Mazowiecki, były premier RP oraz jeden z pomysłodawców Organizacji, który w następujących słowach podsumował jej działalność: To bardzo udana inwestycja w rozwój polsko-niemieckiego sąsiedztwa. Tego wieczoru dyrektorzy zarządzający PNWM uhonorowali byłego premiera wyróżnieniem Dobry Sąsiad Honoris Causa. Również premier Donald Tusk złożył PNWM życzenia z okazji okrągłej rocznicy. W swoim liście gratulacyjnym w odniesieniu do dorobku Organizacji podkreślił, że: (...) dzisiaj, gdy nasze oba kraje są członkami Unii Europejskiej, możemy mówić o wspólnym dynamicznym wkładzie w budowę europejskiej tożsamości. Do ważnych momentów wieczoru zaliczyć należy również wystąpienia wiceministra edukacji Mirosława Sielatyckiego oraz sekretarza stanu w Federalnym Ministerstwie ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży Josefa Heckena. Perspektywom polsko-niemieckiej wymiany młodzieży oddali się uczestnicy drugiej części dyskusji: wiceminister spraw zagranicznych Krzysztof Stanowski, prof. Andreas Thimmel z Wyższej Szkoły Zawodowej w Kolonii, Agnieszka Łada z Instytutu Spraw Publicznych oraz publicysta Edwin Bendyk. dzień.de der-tag.pl -------------------- Rozpoczęcie roku jubileuszowego PNWM akcją dzień.de I der- -tag.pl odbiło się szerokim echem wśród opinii publicznej. Celem projektu, który był realizowany w dniach od 20 maja do 21 czerwca 2011, było przybliżenie kraju sąsiada poprzez Dzień Polski w Niemczech i Dzień Niemiecki w Polsce. W przeciągu miesiąca, w ramach projektu dzień.de I tag.de, zrealizowanych zostało 240 projektów, wśród których zdecydowaną większość stanowiły projekty szkolne odbywające się w Polsce. W projekt zaangażowało się również Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży (BMFSFJ), które 16 czerwca 2011 r. zorganizowało w Berlinie dzień informacyjny na temat wolontariatu za granicą. W dyskusji z młodzieżą wziął udział sekretarz stanu Josef Hecken. W akcję dzień.de der-tag. Festveranstaltung 17. Juni in Berlin -------------------- Der damalige Bundespräsident Christian Wulff und der polnische Staatspräsident Bronisław Komorowski überreichten die Auszeichnungen zum Guten Nachbarn während des Jubiläums-Festakts am 17. Juni in Berlin. 350 Gäste aus Partnereinrichtungen des Jugendwerks sowie Praktiker des deutsch-polnischen Jugendaustauschs, Vertreter aus Politik und Verwaltung beider Länder und Förderer des DPJW waren der Einladung gefolgt. Die beiden Präsidenten hatten zunächst Reden über die Erfolge und Erfordernisse der Arbeit des DPJW gehalten. Anschließend diskutierten sie mit Vertreterinnen und Vertretern der studentischen Vereine GFPS Polska und GFPS e.v., die ebenfalls zu den Guten Nachbarn gehören, über deutsch-polnische Austauscharbeit. Festveranstaltung 17. Oktober in Warschau -------------------- Eine zweite Festveranstaltung zum 20. Jahrestag beging das DPJW am 17. Oktober in Warschau. Vor rund 200 Gästen aus DPJW-Partnereinrichtungen, aus der deutsch-polnischen Zusammenarbeit, Politik und Verwaltung bezeichnete Tadeusz Mazowiecki, früherer Premierminister der Republik Polen und einer der Ideengeber des Jugendwerks, die Arbeit des DPJW, 20 Jahre nach seiner Gründung, als sehr erfolgreiche Investition in die Entwicklung der deutsch-polnischen Nachbarschaft. In Anlehnung an die Auszeichnung Guter Nachbar überreichten ihm die DPJW-Geschäftsführer die Auszeichnung Guter Nachbar honoris causa. Auch Premierminister Donald Tusk gratulierte dem DPJW anlässlich seines runden Geburtstags. In seinem Glückwunschschreiben hob er in Bezug auf die Leistungen der Organisation hervor: (...) heute, da unsere beiden Länder Mitglied der Europäischen Union sind, können wir von einem gemeinsamen dynamischen Beitrag zum Aufbau einer europäischen Identität sprechen. Zu den wichtigen Momenten des Abends zählten auch die Redebeiträge von Josef Hecken, Staatssekretär im Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, und Mirosław Sielatycki, Staatssekretär im Ministerium für Nationale Bildung. Den Zukunftsperspektiven des deutsch-polnischen Jugendaustauschs widmete sich eine Experten-Diskussionsrunde um Krzysztof Stanowski, Staatssekretär im Polnischen Außenministerium, Prof. Andreas Thimmel von der Fachhochschule Köln, Agnieszka Łada vom Institut für Öffentliche Angelegenheiten (Instytut Spraw Publicznych) sowie den Publizisten Edwin Bendyk. dzień.de der-tag.pl -------------------- Mit großer Resonanz startete das Jugendwerk im Jubiläumsjahr erstmals die Aktion dzień.de der-tag.pl. Ziel des Projekts war es, der Öffentlichkeit im Zeitraum vom 20. Mai bis 21. Juni 2011 mit polnischen Tagen in Deutschland und deutschen Tagen in Polen das Nachbarland näher zu bringen. Innerhalb dieses Zeitraums fanden im Rahmen des Projekts dzień.de dertag.pl rund 240 Veranstaltungen statt. Die eindeutige Mehrzahl davon waren schulische Projekte, die in Polen stattfanden.

20 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 21 pl włączyły się ponadto placówki polskiego MSZ w Niemczech: Instytuty Polskie w Lipsku, Düsseldorfie i Berlinie, Polnisches Kulturzentrum przy Konsulacie Generalnym RP w Monachium oraz Polska Organizacja Turystyczna w Berlinie. Placówki przeprowadziły akcję dla szkół niemieckich (lub w szkołach niemieckich), które miały na celu przybliżyć niemieckim uczniom kulturę, historię i język Polski. 3.2 Kwalifikacja w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży Ze stażem PNWM lepsze szanse na rynku pracy: Staże dla animatorów polsko-niemieckiej wymiany młodzieży -------------------- W 2005 roku PNWM opracowała koncepcję projektu Staże dla animatorów polsko-niemieckiej wymiany młodzieży, w celu uzupełnienia własnej oferty szkoleń dla przyszłych etatowych pracowników placówek kształcenia młodzieży, zorientowanych na wymianę polsko-niemiecką. Często animatorzy i organizatorzy posiadają solidną wiedzę na temat pracy z młodzieżą, natomiast nie posiadają w wystarczającej mierze kompetencji w zakresie projektów międzykulturowych i międzynarodowych. Staże dla animatorów polsko-niemieckiej wymiany młodzieży były skierowane do młodych pracowników, absolwentów szkół wyższych i absolwentów wszystkich kierunków, którzy mogli wykazać się pierwszymi doświadczeniami w pracy w placówkach kształcenia młodzieży i/lub placówkach młodzieżowych. Projekt -------------------- Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży kierowała młodych pracowników i absolwentów na trwające 13 tygodni staże w polskich i niemieckich międzynarodowych domach spotkań młodzieży. Stażyści podczas praktyk w kraju sąsiedzkim otrzymywali szansę na podniesienie swoich kwalifikacji z zakresu planowania, organizacji i realizacji międzynarodowych spotkań młodzieży. W ramach praktyki odbywanej pod kierownictwem specjalisty mieli w miarę możliwości samodzielnie zaplanować projekt, a następnie zrealizować go wspólnie z organizacjami partnerskimi. Uczyli się przy tym nowych metod pracy, odpowiednich dla grup międzynarodowych, starając się jednocześnie stosować je w praktyce. Ponadto posiadali możliwość polepszenia znajomości języków obcych. Ogółem PNWM wysłała 38 polskich stypendystów do niemieckich domów spotkań młodzieży i 39 niemieckich do Polski. Placówki przyjmujące stażystów to instytucje, z którymi PNWM od wielu lat ściśle współpracuje. Am Projekt dzień.de der-tag.pl beteiligten sich auch das Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend mit einem Informationstag zum Freiwilligendienst, an dem Staatssekretär Josef Hecken mit Jugendlichen diskutierte. Außerdem beteiligten sich die Polnischen Institute in Leipzig, Düsseldorf und Berlin, das dem Polnischen Generalkonsulat in München angegliederte Polnische Kulturzentrum und die Polnische Tourismusorganisation in Berlin mit eigenen Aktionen. Die von ihnen organisierten Veranstaltungen für deutsche Schulen (bzw. in deutschen Schulen) hatten zum Ziel, deutschen Schülerinnen und Schülern polnische Kultur, Geschichte und Sprache näherzubringen. 3.2 Qualifizierung im deutsch-polnischen Jugendaustausch Mit DPJW-Praktikum bessere Chancen auf dem Arbeitsmarkt: Praktika für Multiplikatorinnen und Multiplikatoren des deutsch-polnischen Jugendaustausches -------------------- Das DPJW hat 2005 Praktika für Multiplikatorinnen und Multiplikatoren des deutsch-polnischen Jugendaustausches entwickelt, um seine Weiterbildungsangebote gezielt für angehende hauptamtliche Arbeitskräfte in deutsch-polnisch orientierten Jugendbildungsstätten zu ergänzen. Oftmals haben Teamerinnen und Teamer, Organisatorinnen und Organisatoren fundierte Kenntnisse in der nationalen Jugendarbeit. Kompetenzen für interkulturelle und internationale Projekte sind jedoch nicht in ausreichendem Maße vorhanden. Die Praktika für Multiplikatorinnen und Multiplikatoren des deutsch-polnischen Jugendaustauschs richteten sich an Berufseinsteiger, Hochschulabsolventinnen und -absolventen aller Fächer, die bereits erste Erfahrungen der Arbeit in Jugendbildungsstätten und/ oder Jugendeinrichtungen vorweisen konnten. Das Projekt: -------------------- Das Deutsch-Polnische Jugendwerk entsandte die Berufseinsteiger zu 13-wöchigen Praktika in polnische und deutsche Jugendbegegnungsstätten. Die Praktikantinnen und Praktikanten bekamen die Chance, ihre Qualifikationen im Bereich der Planung, Organisation und Durchführung internationaler Jugendbegegnungen während ihres Einsatzes im Nachbarland zu verbessern. Sie sollten nach Möglichkeit im Rahmen ihres Praktikums unter fachkundiger Anleitung selbst ein Projekt planen und dieses dann gemeinsam mit den Partnerorganisationen umsetzen. Dabei lernten sie neue, für internationale Gruppen geeignete Arbeitsmethoden kennen und konnten sie in der Praxis anwenden. Außerdem konnten sie ihre Sprachkenntnisse verbessern. Insgesamt schickte das DPJW 38 polnische Stipendiatinnen und Stipendiaten in deutsche Jugendbegegnungshäuser und 39 deutsche nach Polen. Die aufnehmenden Einrichtungen waren langjährige Partnereinrichtungen des DPJW.

22 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 23 Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia Fundacja na rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego Europejski Dom Spotkań Fundacja Nowy Staw Stowarzyszenie Inicjatyw Niemożliwych Motyka Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży Mikuszewo Fundacja im. ks. Siemaszki Dom Spotkań im. Angelusa Silesiusa Dom Pojednania i Spotkań im. św. Maksymiliana Kolbego w Gdańsku Dom Trzech Kultur Parada Fundacja Rodowo Międzynarodowe Centrum Spotkań Młodzieży Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo Dom Spotkań Młodzieży Burg Ludwigstein Ośrodek Edukacji Pozaszkolnej im. Kurta Löwensteina Spohns Haus Szkolny Ośrodek Ekologiczny w Gersheim Stowarzyszenie Turmvilla Stowarzyszenie HochDrei Edukacja i Spotkanie w Brandenburgii Centrum Kształcenia Młodzieży Blossin Stowarzyszenie Kreisau-Initiative Akademia Ewangelicka w Berlinie Centrum Edukacji i Spotkań Zamek Trebnitz Europejskie Centrum Edukacji i Spotkań Młodzieży w Weimarze Związek Harcerzy Niemieckich Centrum Spotkań Im Dreieck Akademia Ewangelicka Arnoldshain Przed wyjazdem na zagraniczny pobyt PNWM oferowała stypendystom dwudniowe seminaria wprowadzające. Na warsztatach praktycznych stypendyści mieli okazję zapoznać się z nowymi metodami, które mogli zastosować następnie na spotkaniach młodzieży, wypróbowywali także animację językową. Ponadto częścią programu seminarium wprowadzającego były elementy dotyczące procesów grupowych oraz dynamiki grupy, a także zajęcia praktyczne, odnoszące się do składania wniosków o dofinansowanie oraz zajęcia z krajoznawstwa. Ważnym elementem było również poznanie struktury PNWM i tworzenie sieci kontaktów wśród stypendystów oraz instytucji. Efekty -------------------- Spośród 77 stażystów z projektu Leonardo 58 dokonało ewaluacji stażu. Analiza wyników pokazuje, że cele, które postawiła sobie PNWM, zostały osiągnięte. Duża część stypendystów miała podczas staży określony zakres obowiązków. Na pytanie Czy podczas stażu miał/a Pan/ Pani określony zakres obowiązków? 47 alumnów odpowiedziało twierdząco, tylko trójka przecząco. Pozostali nie udzielili odpowiedzi na to pytanie. Respondenci podczas staży otrzymywali przeważnie własne miejsce pracy (44 z 49) i indywidualny dostęp do internetu (46 z 49). Do zadań stażystów należało: pomoc przy przygotowywaniu projektów, tłumaczenia, rekrutacja uczestników, planowanie programu, asystowanie podczas jego realizacji, opieka nad grupą itd. Nie we wszystkich przypadkach udało się zrealizować założenia, by z pomocą specjalisty zaplanować własny projekt. Spośród 50 respondentów tylko 20 podało, że podczas stażu zrealizowali indywidualny, autorski projekt. Powodem był m.in. fakt, że okres trzech miesięcy okazał się zbyt krótki, by w całości zaplanować i zrealizować projekt. ( Za mało czasu na przeprowadzenie własnego projektu, ale opiekowałem się bieżącym projektem i przy okazji wiele się nauczyłem ). Zamiast planowania autorskiego projektu stypendyści często przejmowali w danej placówce odpowiedzialność za wcześniej zaplanowane, właśnie realizowane lub nadchodzące projekty. Kilkoro stażystów sfinalizowało zaplanowane podczas stażu projekty własne realizowane z placówką partnerską już po zakończeniu pobytu zagranicznego. Do umiejętności zdobytych podczas stażu, alumnowie programu Leonardo zaliczali nowe metody z zakresu pedagogiki przeżyć, animację językową, komunikację międzykulturową, nową wiedzę na temat procesów grupowych, umiejętność składania wniosków, naukę controllingu i rozliczania projektów, a także możliwość doskonalenia znajomości języka oraz tłumaczenia. 40 respondentów podało, że podczas pracy często rozmawiali w danym języku obcym. Przy czym stażyści polscy częściej komunikowali się w języku obcym niż ich niemieccy koledzy. Respondenci często podkreślali, że staże zagraniczne miały wpływ na rozwój ich osobowości. Wzrosło poczucie własnej wartości, tak samo jak pewność siebie przy występowaniu przed grupą. Niektórzy mówili, że stali się bardziej otwarci na nowe możliwości. Kulturgemeinschaft Borussia Stiftung für die Internationale Jugendbegegnungsstätte in Oświęcim Stiftung Kreisau für Europäische Verständigung Europäisches Begegnungshaus Stiftung Nowy Staw Verein für unmögliche Maßnahmen Motyka Internationale Jugendbegegnungsstätte Mikuszewo Pater-Siemaszko-Stiftung Angelus Silesius Haus Maximilian-Kolbe-Haus Danzig Haus der drei Kulturen Parada Stiftung Rodowo Internationales Jugendbegegnungszentrum Stiftung Glückliche Kindheit Jugendbildungsstätte Burg Ludwigstein ggmbh Jugendbildungstätte Kurt Löwenstein e.v. Spohns Haus Verein für europäische Umweltbildung und Umwelterziehung (VEUBE) e.v. Turmvilla e.v. Soziokulturelles Zentrum Turmvilla HochDrei e.v. Bilden und Begegnen in Brandenburg Jugendbildungszentrum Blossin e.v. Kreisau-Initative Berlin e.v. Evangelische Akademie Berlin Schloss Trebnitz Bildungs- und Begegnungszentrum e. V. Europäische Jugendbildungs- und Jugendbegegnungsstätte Weimar Bund Deutscher Pfadfinder/-innen Begegnungszentrum im Dreieck Evangelische Akademie Arnoldshain Ehe die Stipendiatinnen und Stipendiaten zu ihren Auslandsaufenthalten aufbrachen, bot ihnen das Jugendwerk ein zweitägiges Vorbereitungsseminar an. In Praxis-Workshops bekamen die Stipendiatinnen und Stipendiaten Anregungen für Methoden, die sie bei Jugendbegegnungen einsetzen konnten, probierten sich in Sprachanimation aus. Außerdem waren Einheiten zu Gruppenprozessen und Gruppendynamik Bestandteil des Vorbereitungsseminars, ebenso Fördermittelbeantragung und Landeskunde. Ein wichtiges Element war auch das Kennenlernen des DPJW und die Netzwerkbildung unter den Stipendiatinnen und Stipendiaten sowie den Einrichtungen. Effekte: -------------------- Von insgesamt 77 Leonardo-Alumni nahmen 58 an der Evaluation des Projektes teil. Die Auswertung zeigt, dass die vom DPJW gesetzten Ziele durchaus erreicht wurden. Ein Großteil der Stipendiatinnen und Stipendiaten hatte während ihrer Praktika einen festen Aufgabenbereich. 47 Alumni beantworteten diese Frage mit Ja, nur drei mit Nein. Der Rest hatte diese Frage nicht beantwortet. Die Befragten hatten während ihrer Praktika zumeist einen eigenen Arbeitsplatz (44 von 49) und einen eigenen Internetzugang (46 von 49). Zu den Aufgaben der Praktikantinnen und Praktikanten gehörten: Unterstützung bei der Projektvorbereitung, Übersetzungen, Teilnehmerakquise, Programmplanung, Assistenz während der Durchführung, Gruppenbetreuung etc. Die Anforderung, unter fachkundiger Anleitung ein eigenes Projekt zu planen, ließ sich nicht für alle realisieren. Von 50 Antworten gaben nur 20 an, dass sie ihr eigenes Projekt während des Praktikums umgesetzt haben. Das lag vor allem daran, dass sich der Zeitraum von drei Monaten für eine komplette Projektplanung inklusive Durchführung als zu kurz erwies. ( Es war zu wenig Zeit, um ein eigenes Projekt umzusetzen, aber ich habe bei den laufenden Projekten mitgearbeitet und dort auch viel gelernt. ) Anstelle der eigenen Projektplanung übernahmen die Stipendiatinnen und Stipendiaten oftmals die Verantwortung für bereits geplante, laufende bzw. bevorstehende Projekte ihrer Aufnahmeeinrichtung. Einige Praktikantinnen und Praktikanten realisierten ihre eigenen, während des Praktikums geplanten Projekte im Anschluss an den Auslandsaufenthalt mit der Partnereinrichtung. Zu den Fertigkeiten, die sie durch ihr Praktikum erwarben, zählten die Leonardo-Alumni: neue Methoden aus Erlebnispädagogik, Sprachanimation, interkultureller Kommunikation, neues Wissen über Gruppenprozesse, Antragsstellung, Controlling und Abrechnung von Projekten, Verbesserung der Sprachkenntnisse und der Sprachmittlung.

24 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 25 Z pewnością poprawiły się moje kwalifikacje, poznałem pracę w fundacji i nowe możliwości. Mit Sicherheit hat sich meine Qualifikation verbessert, ich habe Arbeit in einer Stiftung gefunden und neue Möglichkeiten entdeckt. tak: 20 ankietowanych nie: 30 ankietowanych Wykres 1: Czy w czasie praktyki przeprowadzał/a Pan/Pani swój własny projekt? nie: 6 ankietowanych trudno powiedzieć: 12 ankietowanych tak: 38 ankietowanych 40 Befragte gaben an, dass sie während ihrer Arbeitszeit oft in der jeweiligen Fremdsprache gesprochen hatten. Wobei die polnischen Praktikantinnen und Praktikanten öfter in der Fremdsprache kommunizierten als ihre deutschen Kollegen. Häufig betonten die Befragten, dass die Auslandspraktika auch Einfluss auf ihre Persönlichkeitsentwicklung hatten. Ihr Selbstwertgefühl sei gestiegen, ebenso das Selbstbewusstsein beim Sprechen vor Gruppen. Einige berichteten, sie seien offener geworden gegenüber neuen Möglichkeiten. Mindestens acht Alumni bekamen u.a. durch die Praktika einen festen Job. Ca. 15 Alumni sind oder waren freiberuflich weiter für ihre Partnereinrichtung tätig. Das Jugendwerk selbst hat in den vergangenen Jahren vielfältig mit Leonardo-Alumni zusammengearbeitet. Sie werden für Foren und Fortbildungen engagiert oder als Projektmitarbeiterinnen und -mitarbeiter. In der Befragung gaben 32 von 55 an, dass sie immer noch in der Jugendarbeit tätig sind. Wyniki odpowiedzi na pytanie o sytuację zawodową wypadły jednoznacznie. Z 56 ankietowanych 38 podawało, że staż miał wpływ na ich sytuację zawodową. Tylko sześć osób odpowiedziało przecząco, dwanaście odpowiedziało trudno powiedzieć (wykres 3). Niektórzy uczestnicy po zakończeniu stażu uzyskali stałe zatrudnienie w placówce partnerskiej lub też innej organizacji polsko-niemieckiej. PNWM wie od przynajmniej ośmiu alumnów, że otrzymali stały etat m.in. w wyniku odbytego stażu. Od ok. 15 alumnów PNWM uzyskała także informację, że nadal pracują lub pracowali jako pracownicy nieetatowi dla placówki partnerskiej. Sama PNWM współpracowała w minionych latach w różny sposób z alumnami programu Leonardo. Angażowała ich i wciąż angażuje do pracy przy forach i szkoleniach lub jako pracowników projektowych. W ankiecie 32 z 55 respondentów podało, że nadal pracują w organizacjach lub podmiotach związanych z pracy z młodzieżą. Wykres 2: Czy odbycie stażu wpłynęło na Pana/Pani sytuację zawodową? Również idea tworzenia sieci kontaktów okazała się sukcesem. Spośród 55 respondentów 44 podało, że po zakończeniu stażu utrzymuje kontakt z PNWM. Aż 48 (z 56) ankietowanych byłych stażystów twierdzi, że nadal utrzymuje kontakt ze swymi placówkami partnerskimi. 53 z 57 respondentów podało, że dalej chętnie otrzymywaliby informacje o PNWM. ja: 20 Befragte nein: 30 Befragte Abb. 1 Führten Sie während des Praktikums Ihr eigenes Projekt durch? Die Ergebnisse auf die Frage nach der beruflichen Situation fielen eindeutig aus. Von 56 Antworten gaben 38 an, dass das Praktikum Einfluss auf ihre berufliche Situation gehabt hat, nur sechs Personen verneinten dies, zwölf antworteten schwer zu sagen (Abb. 3). Für einige der Teilnehmenden ergab sich sogar im Anschluss an ihre Praktika eine Festanstellung bei der Partnereinrichtung oder einer anderen deutsch-polnischen Organisation. nein: 6 Befragte schwer zu sagen: 12 Befragte ja: 38 Befragte Abb. 2 Hatte das Praktikum Einfluss auf Ihre berufliche Situation? Auch der Gedanke der Netzwerkbildung stellt sich durchaus erfolgreich dar. Von 55 Antworten gaben 44 an, nach Beendigung des Praktikums noch Kontakt zum DPJW zu haben. Und sogar 48 (von 56) Antworten besagten, dass sie zu ihren Partnereinrichtungen weiterhin Kontakt halten. 53 von 57 Befragten gaben an, dass sie weiterhin gern Informationen über das DPJW bekommen möchten.

26 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 27 W minionych latach podjęto kilka prób stworzenia przez samych absolwentów programu Leonardo własnej sieci kontaktów. Część absolwentów utrzymuje ze sobą kontakt, wymienia informacje, wspólnie planuje i realizuje projekty oraz wzajemnie się angażuje do przeprowadzania poszczególnych części programów na organizowanych przez siebie spotkaniach młodzieży. W celu umożliwienia i wzmocnienia kontaktu między alumnami z różnych edycji, PNWM zapraszała absolwentów poprzedniego rocznika na seminaria wprowadzające. Przejmowali oni mniejsze części programu, np. dotyczące zarządzania projektami albo metod pracy, dając tym samym nowym kandydatom sposobność do wymiany doświadczeń. 3.3 Edukacja historyczno-polityczna Podczas polsko-niemieckich spotkań młodzieży pytania na temat historii nie pozostają obojętne. Wcześniej czy później młodzież odwiedzająca kraj sąsiedzki jest konfrontowana z doświadczeniami przepełnionymi cierpieniem oraz z częściowo bardzo zróżnicowanym podejściem do historii. Dla Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży edukacja historyczno-polityczna jest jednym z najważniejszych zadań. Celem jest nie tylko zainteresowanie tą skomplikowaną tematyką organizatorów projektów, ale również zachęcanie ich do pracy z młodzieżą nad wspólną historią, np. poprzez udział w konkursie Polsko- -Niemiecka Nagroda Młodzieży 2009 na temat Zachować pamięć oraz poprzez ofertę narodowych lub polsko-niemieckich podróży do miejsc pamięci. PNWM kładzie dużą wagę na odpowiednie przygotowanie animatorów, tak, aby praca nad tym drażliwym tematem nie była zbyt dużym obciążeniem. Dlatego też od lat organizowane są seminaria dla organizatorów projektów historycznych, np. w formie akademii letnich lub warsztatów historycznych na temat konkretnych aspektów. Podczas tych szkoleń nauczyciele i osoby zaangażowane społecznie otrzymują konkretny trening metodyczny oraz informacje, który z aspektów jest szczególnie trudny i jak sobie z tym poradzić. Dzięki publikacjom takim jak Polska Niemcy. Wojna i pamięć. PNWM ma możliwość wręczenia animatorom dalszych pomocy naukowych. Niejednokorotnie PNWM sama podejmuje temat polsko-niemieckiej historii przy okazji publicznych debat odbywających się w obu krajach. W 2011 roku PNWM wraz z partnerami (Instytut Historii Stosowanej we Frankfurcie nad Odrą, Dom Spotkań z Historią w Warszawie, Państwowe Muzeum na Majdanku, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Lubelski oddział IPN) oferowała dwa warsztaty metodyczne dla nauczycieli i animatorów, którzy w czasie organizowanych przez siebie spotkań młodzieży zamierzali poruszyć temat II Wojny Światowej. Warsztaty skierowane były do tych nauczycieli i animatorów, którzy posiadali już doświadczenie w pracy nad projektami polsko-niemieckimi. Podczas szkolenia uczestnicy otrzymali wskazówki, w jaki sposób można zachęcić młodzież do przemyśleń na temat historii. Wypróbowano i przeanalizowano metody pracy, w których posłużono się materiałami biograficznymi związanymi z II Wojną Światową i które z uwagi na ich formę i treść Es gab in den vergangenen Jahren mehrere Versuche, dass die Leonardo-Absolventinnen und Absolventen in Selbstorganisation ein eigenes Netzwerk aufbauen. Zum Teil halten sie Kontakt untereinander, tauschen sich aus, planen und realisieren gemeinsam Projekte, engagieren sich gegenseitig für Programmeinheiten bei ihren eigenen Jugendbegegnungen. Um den Kontakt unter den Alumni der verschiedenen Jahrgänge zu ermöglichen und zu stärken, lud das DPJW zu den Vorbereitungsseminaren immer auch Absolventinnen und Absolventen des vorigen Durchgangs ein. Sie übernahmen kleine Programmeinheiten, z. B. über Projektmanagement oder zu Methoden und die neuen Kandidatinnen und Kandidaten nutzten die Gelegenheit zum Erfahrungsaustausch. 3.3 Historisch-Politische Bildung An Fragen der Geschichte kommt man bei deutsch-polnischen Begegnungen nicht vorbei. Früher oder später werden die Jugendlichen bei den Besuchen im Nachbarland mit den leidvollen Erfahrungen und dem zum Teil sehr unterschiedlichen Umgang mit der Geschichte konfrontiert. Für das Jugendwerk ist die historisch-politische Bildung bei deutsch-polnischen Jugendbegegnungen eine ihrer grundlegenden Aufgaben. Ziel ist nicht nur, die Organisatoren der Projekte für die komplizierte Thematik zu interessieren, sie zu animieren, mit Jugendlichen zur gemeinsamen Geschichte zu arbeiten, z. B. durch den Deutsch-Polnischen Jugendpreis 2009 zum Thema Erinnerung bewahren, oder nationale oder binationale Gedenkstättenfahrten anzubieten. Das DPJW legt auch viel Wert darauf, Multiplikatorinnen und Multiplikatoren fachgerecht fortzubilden, damit sie sich mit dem heiklen Thema nicht überfordert fühlen. Aus diesem Grund bietet es seit Jahren Seminare für Organisatorinnen und Organisatoren von Geschichtsprojekten, z. B. in Form von Sommerakademien oder Geschichtsworkshops zu bestimmten Aspekten an. Während dieser Schulungen erhalten die Lehrerinnen und Lehrer und ehrenamtlich Engagierten ein konkretes Methodentraining und sie erfahren, welches die Stolpersteine einer solchen Begegnung sein können und wie man damit umgeht. Mit Hilfe von Publikationen wie Deutschland, Polen und der Zweite Weltkrieg. Geschichte und Erinnerung gibt das Jugendwerk den Multiplikatorinnen und Multiplikatoren weitere Hilfen an die Hand. Nicht zuletzt thematisiert das DPJW selbst die deutsch-polnische Geschichte während öffentlicher Podiumsdiskussionen in beiden Ländern. 2011 bot das Jugendwerk zusammen mit Partnern (Institut für Angewandte Geschichte Frankfurt (Oder), Haus der Begegnung mit der Geschichte Warschau, Museum Majdanek, Lublin, Pädagogische Hochschule Krakau, Institut für Nationales Gedenken, Abt. Lublin) zwei Methodenworkshops für Lehrerinnen und Lehrer sowie für Multiplikatorinnen und Multiplikatoren an, die bei ihren Jugendbegegnungen zu Themen rund um den Zweiten Weltkrieg arbeiten wollen. Die Workshops richteten sich an Lehrkräfte und Multiplikatoren, die bereits über Erfahrungen mit deutsch-polnischen Projekten verfügen. Während der Schulung erhielten sie Anregungen, wie Jugendliche zum Nachdenken über Geschichte ermutigt werden können. Es wurden Arbeitsmethoden erprobt und analysiert, bei de-

28 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 29 mogą sprowokować pytania młodzieży - np. fotografie, filmy, dzienniki, świadectwa przekazywane ustnie. 3.4 Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży otworzyła w 2011 roku nowy rozdział swojej pracy, mianowicie edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju. Dotychczas temat ten incydentalnie pojawiał się przy okazji polsko-niemieckich spotkań młodzieży, ale z uwagi na sprzyjające okoliczności uznano spotkania młodzieży za dobrą okazję do pracy na tym aspektem. PNWM zamierza zachęcić organizatorów polsko-niemieckich spotkań młodzieży do przybliżenia założeń edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Celem jest zainicjowanie wśród młodzieży obu krajów dążenia do sprostowania wymogom XXI wieku i wspólnego kreowania kompetencji. PNWM dołoży wszelkich starań, by animatorzy polsko-niemieckich spotkań młodzieży nie tylko zdobyli wiedzę i wskazówki metodyczne na temat edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, lecz także posiedli umiejętność ich zastosowania. Chcąc zainteresować tym tematem organizatorów projektów młodzieżowych, PNWM poświęciła mu kolejne edycje konkursu o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży 2011 do 2013. Spotkajmy się pojutrze pod takim hasłem PNWM zachęcała do organizowania spotkań młodzieżowych poświęconych tematyce zrównoważonego rozwoju. Do udziału w akcji zgłoszono 59 projektów, natomiast do dalszego etapu konkursu zakwalifikowanych zostało 20 najciekawszych pomysłów. Finaliści (po dziesięć partnerstw wymiany szkolnej i pozaszkolnej) wzięli udział w seminarium wprowadzającym w Krzyżowej. Spotkanie stworzyło im możliwość wzajemnego poznania się, wymiany doświadczeń oraz poszerzenia warsztatu metodycznego w kontekście edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Projekty wymiany w ramach kolejnego etapu konkursu będą realizowane w 2012 r. Na podstawie nadesłanych dokumentacji poprojektowych jury wyłoni zwycięzców, którzy zostaną nagrodzeni Polsko-Niemiecką Nagrodą Młodzieży 2011 2013. 3.5 Projekty modelowe PNWM stale zainteresowana jest zwiększeniem liczby polsko- -niemieckich spotkań młodzieży oraz wypracowaniem coraz wyższej jakości tych spotkań. Wychodząc naprzeciw nowym wyzwaniom w pracy na rzecz młodzieży, PNWM regularnie koncentruje swoje działania nad rozwijaniem nowych modułów dokształcania, a także inicjowaniem takich projektów modelowych, z których na przestrzeni lat wyłoni nowe priorytety. nen biografische Materialien mit Bezug zum Zweiten Weltkrieg zum Einsatz kamen, die Jugendliche aufgrund ihrer Form und ihres Inhalts ansprechen z. B. Fotografien, Filme, Tagebücher und mündliche Zeugnisse. 3.4 Bildung für nachhaltige Entwicklung Das Deutsch-Polnische Jugendwerk hat 2011 Bildung für nachhaltige Entwicklung als neuen Themenschwerpunkt in seine Arbeit aufgenommen. Bislang ist dieses noch ein Randthema im deutsch-polnischen Jugendaustausch, doch bieten Jugendbegegnungen eine passende Gelegenheit, sich mit Themen der nachhaltigen Entwicklung zu beschäftigen. Das Jugendwerk will Organisatorinnen und Organisatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen anregen, Inhalte und Themen der nachhaltigen Entwicklung aufzugreifen. So sollen mehr Jugendliche in beiden Ländern beginnen, sich mit den Herausforderungen des 21. Jahrhunderts zu befassen und gemeinsam Gestaltungskompetenzen zu entwickeln. Damit dies gelingen kann, will das Jugendwerk dafür sorgen, dass die Multiplikatorinnen und Multiplikatoren deutsch-polnischer Jugendbegegnungen Wissen und Methoden zur Bildung für nachhaltige Entwicklung kennen und anwenden lernen. Um bei den Organisatoren der Jugendprojekte Aufmerksamkeit hierfür zu schaffen und Interesse zu wecken, hat das DPJW zum Start des neuen Themenschwerpunkts seinen Deutsch- Polnischen Jugendpreis 2011 2013 dem Thema gewidmet. Unter dem Motto Treffpunkt übermorgen lud das DPJW dazu ein, Jugendbegegnungen zum Thema nachhaltige Entwicklung zu organisieren. 59 Anmeldungen gingen ein. Die 20 interessantesten Projektideen qualifizierten sich für die nächste Runde des Wettbewerbs. Die Final-Teilnehmer (je zehn Partnerschaften des schulischen und außerschulischen Austauschs) trafen sich zu einem Vorbereitungsseminar in Krzyżowa (Kreisau), bei dem sie ihre Erfahrungen austauschen und ihre methodischen Kenntnisse in der Bildung für nachhaltige Entwicklung ausbauen konnten. Die Austauschprojekte selbst finden 2012, im Rahmen der nächsten Wettbewerbsphase statt. Auf Grundlage der eingereichten Projektdokumentationen wird eine Jury die Gewinner auswählen, die dann mit dem Deutsch- Polnischen Jugendpreis 2011-2013 ausgezeichnet werden. 3.5 Modellprojekte Das DPJW ist stets daran interessiert, die Zahl deutsch-polnischer Jugendbegegnungen zu erhöhen und sie qualitativ weiter zu entwickeln. Neuen Erfordernissen der deutsch-polnischen Jugendarbeit begegnet es daher regelmäßig mit der Entwicklung neuer Fortbildungsmodule und ebenso mit der Initiierung von Modellprojekten, aus denen sich im Laufe der Jahre neue Arbeitsschwerpunkte erschließen lassen.

30 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 31 3.5.1 Latarnie PNWM -------------------- Bawaria należy do tych krajów związkowych Republiki Federalnej Niemiec, w których - w odniesieniu do liczby mieszkańców - organizowanych jest stosunkowo mało polsko-niemieckich spotkań młodzieży. Aby zwiększyć zainteresowanie południowych mieszkańców Niemiec ich wschodnim sąsiadem, PNWM zainicjowało nowy modelowy projekt pt.: Latarnie PNWM. W listopadzie 2011 r. Ośrodek Kształcenia Młodzieży Unterfranken w Würzburgu i Międzynarodowe Centrum Młodzieżowe Am Tower w Oberschleißheim pod Monachium rozpoczęły swoją działalność na rzecz polsko-niemieckiej wymiany młodzieży zapalając tym samym pierwsze dwie latarnie PNWM. Obaj wymienieni partnerzy przejęli rolę regionalnych ośrodków informacyjnych dla zainteresowanych polsko-niemiecką wymianą młodzieży, pełnią również funkcję doradczą w kwestii organizacji i przeprowadzania polsko-niemieckich projektów. Tu zainteresowane podmioty znajdą odpowiedź na pytanie: w jaki sposób nawiązać i rozwinąć kontakt z polskim partnerem? Jak zaplanować program spotkania? Jak motywować młodzież i rodziców? Korzystając ze wskazówek podmiotów odpowiedzialnych latarnie PNWM rozwijać będą również własne instrumenty wspierające wymianę młodzieży. Pierwszym przykładem tej działalności jest gromadzenie zbiorów z dziedziny krajoznawstwa i metodyki interkulturowej celem utworzenia bibliotek, przygotowanie oferty podnoszenia kwalifikacji skierowanej do podmiotów ze swojego regionu oraz przygotowanie propozycji programów lub bloków programowych. W planach jest zapalenie kolejnych Latarni PNWM. 3.5.2 Szkoła po niemiecku Indywidualna wymiana uczniów -------------------- W 2010 roku PNWM rozpoczął swój modelowy projekt indywidualnej wymiany uczniów p.t. Szkoła po niemiecku. Pilotażowa faza projektu spotkała się z dużym zainteresowaniem szkół, szczególnie polskich, które skierowały do PNWM liczne zapytania dotyczące organizacji wymiany indywidualnej oraz znalezienia partnera. Pierwsze dwie uczennice z Polski biorące dział w projekcie wyjechały na okres trzech i sześciu miesięcy do Niemiec w ramach partnerstwa szkół Nowy Wiśnicz i Eschenbach oraz Warszawa i Rosenheim. Z rozmów z nauczycielami wynika, że pomimo dużego zainteresowania wymianą, przeważają jednak obawy, czy uczniowie poradzą sobie z odnalezieniem się w szkole partnerskiej oraz z nadrobieniem zaległości. Po stronie niemieckiej dodatkowo artykułowana jest obawa związana z nieznajomością języka polskiego. Wychodząc tym problemom naprzeciw PNWM planuje zorganizować w 2012 roku spotkania informacyjne dla nauczycieli i dyrektorów szkół celem zachęcenia do indywidualnej wymiany uczniów oraz przygotowania nauczycieli do roli mentora wymiany. Program indywidualnej wymiany uczniów realizowany jest przez PNWM również w ścisłej współpracy z olsztyńskim Stowarzyszeniem Wspólnota Kulturowa Borussia i poczdamską fundacją F. C. Flick-Stiftung, dzięki której uczniowie niemieccy mogą liczyć na dotację do kosztów podróży. 3.5.1 DPJW-Leuchttürme -------------------- Bayern gehört zu den Bundesländern, in denen es gemessen an der Einwohnerzahl zu wenige deutsch-polnische Jugendbegegnungen gibt. Um das Interesse im Süden Deutschlands für den Nachbarn im Osten zu stärken, hat das Jugendwerk in einem Modellprojekt sogenannte Leuchttürme initiiert. Im November 2011 haben mit der Jugendbildungsstätte Unterfranken und der Jugendbegegnungsstätte am Tower in Oberschleißheim die ersten beiden Leuchttürme ihre Tätigkeit aufgenommen. Sie etablieren sich als erste Anlaufstellen für Interessenten am deutsch-polnischen Jugendaustausch und bieten dezentral Beratung für die Vorbereitung und Durchführung von deutsch-polnischen Projekten an. Dabei geht es um Fragen wie: Wie gestalte ich meinen Kontakt zum polnischen Partner? Wie kann ich ein Begegnungsprogramm gestalten? Wie lassen sich Jugendliche und ihre Eltern motivieren? Aus der Beratung der Träger heraus werden die Leuchttürme eigene Angebote zur Förderung des Jugendaustauschs entwickeln. So sind bereits Bibliotheken mit Büchern zu Landeskunde oder interkultureller Methodik im Aufbau. Sie entwickeln auch konkrete Angebote zur Qualifizierung von Trägern in ihrer Region und bieten Vorschläge für Programme oder Programmteile an. Weitere Leuchttürme können und sollen folgen. 3.5.2 Schule auf Polnisch Individueller Schüleraustausch -------------------- Im Jahr 2010 startete das Jugendwerk sein Modellprojekt zum individuellen Schüleraustausch Schule auf Polnisch. Die Pilotphase des Projekts stieß bei vielen Schulen auf Interesse. Besonders polnische Schulen zeigten sich interessiert und richteten ihre Anfragen zur Organisation und Partnerfindung an das Jugendwerk. Die ersten zwei polnischen Schülerinnen fuhren 2011 für drei bzw. sechs Monate nach Deutschland. Sie fuhren nach Eschenbach und Rosenheim. Die Austauschschulen hatten sich im Rahmen der Städtepartnerschaften zwischen Eschenbach und Nowy Wiśnicz sowie Rosenheim und Warschau gefunden. Aus Gesprächen mit Lehrkräften geht hervor, dass zwar das Interesse groß ist. Es dominieren allerdings die Sorgen, dass die Schülerinnen und Schüler an der Partnerschule nicht zurechtkämen oder Probleme bei der Nacharbeitung des Lernstoffs auftreten könnten. Auf deutscher Seite werden außerdem Ängste aufgrund fehlender polnischer Sprachkenntnisse geäußert. 2012 will das DPJW vermehrt Informationsveranstaltungen für Lehrerinnen und Lehrer sowie für das Leitungspersonal der Schulen durchführen, um für den individuellen Schüleraustausch zu werben und die Lehrkräfte auf ihre Rolle als Austauschmentoren vorzubereiten. Durchgeführt wird das Programm zum individuellen Schüleraustausch vom DPJW in enger Zusammenarbeit mit der Kulturgemeinschaft Borussia in Olsztyn (Allenstein) und der F. C. Flick Stiftung in Potsdam, dank derer deutsche Schülerinnen und Schüler einen Fahrtkostenzuschuss erhalten können.

32 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 33 3.6 Projekty skierowane do opinii publicznej Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży co roku prezentuje się na licznych imprezach masowych i kongresach w Polsce i w Niemczech, na których informuje o swojej pracy. PNWM jest także inicjatorem własnych przedsięwzięć, służącym przekazywaniu przedstawicielom polityki i administracji oraz animatorom współpracy polsko-niemieckiej bieżących informacji na temat swoich działań. Targi i prezentacje w Niemczech: -------------------- W czasie trwających od 7 do 9 czerwca w Stuttgarcie XIV Niemieckich Dni Pomocy dla Dzieci i Młodzieży centralne instytucje odpowiedzialne za pracę z młodzieżą w Niemczech prezentowały się, podobnie jak w ubiegłych latach, na wspólnym stoisku. Pod hasłem Międzynarodowa praca z młodzieżą doświadczenie różnorodności placówki wspierające udzielały informacji i doradzały w obszarze poszczególnych dwustronnych lub międzynarodowych programów wspierania oraz przeprowadzały prezentacje i animację językową. Dużym zainteresowaniem cieszyło się zorganizowane na wspólnym stoisku międzynarodowe przyjęcie, kończące drugi dzień targów. Również podczas Ewangelickich Dni Kościoła trwających od 1 do 5 czerwca w Dreźnie placówki międzynarodowej pracy z młodzieżą ponownie zaprezentowały się wspólnie na sąsiadujących ze sobą stoiskach. PNWM wzięła udział również w tym wydarzeniu, oferując swoje publikacje i prezentując nowe projekty oraz animację językową. Po udanym debiucie na największych niemieckich targach edukacyjnych didacta w 2010 roku PNWM wziął udział również w kolejnej edycji imprezy w roku 2011, prezentując się w dniach od 22 do 26 lutego na wspólnym stoisku z Biurem ds. Międzynarodowej Pracy z Młodzieżą Republiki Federalnej Niemiec (IJAB), Urzędem ds. Pedagogicznych Wymiany przy Sekretariacie Konferencji Ministrów Oświaty (Pädagogischer Austauschdienst PAD), Fundację Niemiecko-Rosyjska Wymiana Młodzieży (Stiftung DRJA) oraz Francusko-Niemiecką Wymianą Młodzieży (DFJW). Wspólnie z narodowymi agencjami programu UE Uczenie się przez całe życie ww. organizacje zleciły przygotowanie powierzchni targowej, na której w ramach bieżącego programu targów przeprowadzały akcje informacyjne oraz animację językową. W minionych latach PNWM regularnie współorganizowała w Niemczech wspólne Wieczory Parlamentarne Międzynarodowej Pracy z Młodzieżą. W ramach tych lobbystycznych spotkań osiem centralnych instytucji wspierających międzynarodową pracę z młodzieżą (są to obok PNWM: Biuro ds. Międzynarodowej Pracy z Młodzieżą Republiki Federalnej Niemiec (IJAB), Fundacja Niemiecko-Rosyjska Wymiana Młodzieży (Stiftung DRJA), Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (DFJW), Centra Koordynacji Izraelsko-Niemieckiej i Czesko- -Niemieckiej Wymiany Młodzieży ConAct i Tandem, Baltic Sea Secretariat for Youth Affairs, Narodowa Agencja Programu UE Młodzież w działaniu ) informowało deputowanych do Bundestagu i posłów do Parlamentu Europejskiego o swojej pracy i dyskutowało z politykami o założeniach lepszego wspierania międzynarodowej pracy z młodzieżą przez polityków. 3.6 Projekte für die breite Öffentlichkeit In jedem Jahr präsentiert sich das Jugendwerk bei mehreren Großveranstaltungen und Kongressen in Polen und Deutschland und informiert über seine Arbeit. Darüber hinaus initiiert es auch eigene Veranstaltungen, bei denen es Vertreter aus Politik und Verwaltung und Multiplikatoren der deutsch-polnischen Zusammenarbeit über seine Arbeit auf dem Laufenden hält. Messen und Veranstaltungen in Deutschland: -------------------- Beim 14. Deutschen Kinder- und Jugendhilfetag vom 7. bis 9. Juni in Stuttgart hatten die zentralen Einrichtungen der internationalen Jugendarbeit in Deutschland, darunter das DPJW, wie schon in den Jahren zuvor, wieder einen Gemeinschaftsstand gemietet. Unter dem Motto Internationale Jugendarbeit Vielfalt erleben boten die Fördereinrichtungen neben Information und Beratung zu einzelnen bilateralen wie internationalen Förderprogrammen auch Präsentationen und Sprachanimation am Stand. Großen Zuspruch fand der internationale Empfang am Gemeinschaftsstand zum Feierabend des zweiten Messetags. Auch beim Evangelischen Kirchentag vom 1. bis 5. Juni in Dresden präsentierten sich die Einrichtungen der internationalen Jugendarbeit wieder gemeinsam in einem zusammenhängenden Standbereich. Das Jugendwerk war mit seinen Publikationen und neuen Projekten sowie mit kleinen Sprachanimationen vor Ort. Nach dem erfolgreichen Debüt bei der größten deutschen Bildungsmesse didacta 2010 war das DPJW 2011 mit einem Gemeinschaftsstand mit der Fachstelle für internationale Jugendarbeit IJAB, dem Pädagogischen Austauschdienst PAD, der Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch DRJA und dem Deutsch-Französischen Jugendwerk (DFJW) vom 22. bis 26. Februar auf der Messe vertreten. Gemeinsam mit den Nationalagenturen des EU-Programms Lebenslanges Lernen hatten die Organisationen eine Präsentationsfläche gestalten lassen, auf der sie im laufenden Messeprogramm Info-Veranstaltungen und Sprachanimationen anboten. In den vergangenen Jahren hat das DPJW in Deutschland regelmäßig die gemeinsamen Parlamentarischen Abende der internationalen Jugendarbeit mitgestaltet. Im Rahmen dieser Lobbyveranstaltungen informierten die acht zentralen Förderstellen der internationalen Jugendarbeit in Deutschland (neben dem DPJW sind es: Fachstelle für internationale Jugendarbeit IJAB, Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (DRJA), Deutsch-Französisches Jugendwerk (DFJW), Koordinierungszentrum deutsch-tschechischer Jugendaustausch Tandem, Koordinierungszentrum für Deutsch-Israelischen Jugendaustausch ConAct, Baltic Sea Secretariat for Youth Affairs, Nationalagentur für das EU-Programm Jugend in Aktion Jugend für Europa) Bundestags- und Europaabgeordnete über ihre Arbeit und diskutierten mit ihnen über Ansatzpunkte für stärkere Unterstützung der internationalen Jugendarbeit seitens der Politiker. 2011 wurde ein neues, kleineres Format ausprobiert, um die Politikerinnen und Politiker auf dem Laufenden zu halten.

34 Priorytety tematyczne PNWM. Projekty modelowe. Themenschwerpunkte in der Arbeit des DPJW. Modellprojekte 35 W 2011 r. spotkanie informacyjne dla polityków dotyczące bieżących wydarzeń zorganizowano w bardziej kameralnej formie. W dniu 30 listopada w restauracji w kopule Reichstagu odbyło się śniadanie parlamentarne pod hasłem Edukacja, zaangażowanie, kompetencja międzynarodowa praca z młodzieżą wzmacnia demokrację i różnorodność. Wyzwania i szanse dla polityki młodzieżowej i edukacyjnej. W ramach spotkania rzecznicy ds. młodzieży partii politycznych oraz członkowie różnych komisji dyskutowali z dyrektorami zarządzającymi instytucji wspierania. Targi i prezentacje w Polsce: -------------------- W Polsce, jak corocznie, PNWM prezentowała efekty swojej pracy podczas Parady Schumana odbywającej się 7 maja w Warszawie. Na zaproszenie PNWM w obecności gościa honorowego Parady, prezydenta Bronisława Komorowskiego, na scenie wystąpił szkolny chór Lutnia z Łukowa. Na zaproszenie i przy współpracy z Konsulatem Generalnym Niemiec w Gdańsku PNWM brała udział w Euroredakcji Gazety Wyborczej Trójmiasto 5 lipca w Sopocie. Celem akcji Euroredakcja było m.in. informowanie o krajach europejskich z okazji prezydencji Polski w Radzie UE. W wywiadzie dla Gazeta Café PNWM wspólnie z Domem Pojednania i Spotkań im. św. Maksymiliana M. Kolbego w Gdańsku informowała o swojej pracy. PNWM była również obecna ze stoiskiem informacyjnym na Europejskim Kongresie Obywatelstwa i Miast Bliźniaczych 2011 w Rybniku od 29 września do 1 października. W tym samym roku PNWM ponownie wzięła udział w Deutsch Wagen Tour warszawskiego Instytutu Goethego. Samochody oznakowane logo Deutsch Wagen Tour jeżdżą po Polsce i na swych przystankach informują o ofertach i materiałach dotyczących Niemiec oraz nauki języka niemieckiego. Do tego ogólnopolskiego programu Instytut włączył kilka publikacji PNWM cieszących się szczególną popularnością wśród młodzieży i nauczycieli. Am 30. November fand im Restaurant auf der Reichstagskuppel ein Parlamentarisches Frühstück statt. Unter dem Motto Bildung, Engagement, Kompetenz Internationale Jugendarbeit stärkt Demokratie und Vielfalt. Herausforderungen und Chancen für die Jugend- und Bildungspolitik diskutierten die jugendpolitischen Sprecherinnen und Sprecher der Parteien sowie Mitglieder verschiedener Ausschüsse mit den Geschäftsführerinnen und Geschäftsführern der Fördereinrichtungen. Messen und Veranstaltungen in Polen: -------------------- In Polen informierte das DPJW wie in jedem Jahr bei der Schuman-Parade am 7. Mai in Warszawa (Warschau) über seine Arbeit. Auf Einladung des DPJW hatte der Schulchor Lutnia aus Łuków einen Auftritt auf der Bühne im Beisein des Ehrengastes der Parade, Präsident Bronisław Komorowski. Auf Einladung von und in Zusammenarbeit mit dem Generalkonsulat Danzig war das DPJW an der Europaredaktion der Gazeta Wyborcza Trójmiasto (Dreistadt) am 5. Juli in Sopot (Zoppot) beteiligt. Die Europaredaktion verfolgte aus Anlass der EU-Ratspräsidentschaft Polens das Ziel, u.a. über die europäischen Länder zu informieren. In einem Interview im Gazeta Café und mit einem Infostand berichtete das DPJW zusammen mit dem Maximilian-Kolbe-Haus Danzig über den Jugendaustausch. Beim Europäischen Kongress zu Bürgerschaft und Städtepartnerschaften 2011 im schlesischen Rybnik vom 29. September bis 1. Oktober war das Jugendwerk ebenfalls mit einem Info- Stand vertreten. Beteiligt hat sich das Jugendwerk dieses Jahr ebenfalls wieder an der Deutschwagen-Tour des Warschauer Goethe-Instituts. Die Deutschwagen fahren in Polen über Land und informieren an ihren Haltepunkten über die Angebote und Materialien zu Deutschland und zum Deutschlernen. Für die Touren hat das Institut einige Publikationen des DPJW, die unter Jugendlichen und Lehrerinnen und Lehrern im letzten Schuljahr besonders gefragt waren, mit ins Programm aufgenommen.

36 Wspieranie pozaszkolnej i szkolnej wymiany młodzieży 4. Förderung von außerschulischem und schulischem Jugendaustausch 37 4.1 Statystyka 4.2 Składanie wniosków online 4.1 Statistik 4.2 Online-Antragstellung W roku 2011 Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży dofinansowała łącznie 3144 projekty (2010: 3036) z tego 1794 projektów wymiany szkolnej (2010: 1643) i 1350 projektów wymiany pozaszkolnej. (2010: 1393). Spośród dofinansowanych 4. Wspieranie pozaszkolnej i szkolnej wymiany młodzieży projektów 1615 odbyło się w Polsce (2010: 1505), a 1529 w Niemczech (2010: 1531). Wyjątkowo duża ilość projektów zorganizowanych w ramach akcji PNWM dzien. de I der-tag.pl przyczyniła się do powstania dysproporcji w liczbie projektów wymiany szkolnej i pozaszkolnej. Liczba szkół, które zgłosiły swój udział w projekcie, była ponadprzeciętna. Wyjaśnia to jednocześnie nierównomierne rozłożenie liczby projektów szkolnych realizowanych w Polsce i w Niemczech. W projektach zrealizowanych w roku 2011 wzięło udział łącznie 109.675 uczestników (2010: 113.455), w tym z Polski 55.462 (2010: 54.658), z Niemiec 54.213 (2010: 55.718). Liczby te nie obejmują uczestników projektów w ramach dzień.de I der-tag. pl. Szacunkowo w projektach dofinansowanych przez PNWM dodatkowo wzięło udział około 10.000 młodych ludzi. W roku 2011 PNWM umożliwiła składanie wniosków przez Internet. Wszyscy wnioskodawcy mają możliwość wypełnienia wniosku w formie elektronicznej i wysłania go bezpośrednio do PNWM lub właściwej jednostki centralnej. Rejestracja wniosku online pozwala na skrócenie czasu opracowania przy jednoczesnym zachowaniu poprzez wprowadzenie do bazy danych wszystkich danych, jakie zawarte są w tradycyjnych formularzach. 2011 hat das Jugendwerk insgesamt 3.144 Projekte (2010: 3.036) gefördert, davon 1.794 im schulischen Jugendaustausch (2010: 1.643) und 1.350 im außerschulischen Jugendaustausch (2010: 1.393). Von den geförderten Projekten fanden 1.529 in Deutschland (2010: 1.531) und 1.615 in Polen (2010: 1.505) statt. Vor allem die große Zahl der Projekte im Rahmen der Aktion dzień.de der-tag.pl lässt sich als Ursache für das Ungleichgewicht zwischen schulischem und außerschulischem Austausch ausmachen, da sich überdurchschnittlich viele Schulen in Polen für die Aktion beworben hatten. So erklärt sich auch, dass mehr Projekte in Polen als in Deutschland stattfanden. An den im Jahr 2011 durchgeführten Projekten nahmen insgesamt 109.675 Jugendliche (2010: 113.455) teil, davon 54.213 aus Deutschland (2010: 55.718), 55.462 aus Polen (2010: 54.658). Nicht erfasst wurden die Teilnehmer bei den Projekten im Rahmen der Aktion dzien.de der-tag.pl. Die Zahl der Teilnehmer an den vom Jugendwerk geförderten Projekten erhöht sich um geschätzt 10.000. 2011 hat das Jugendwerk als erste der bilateralen Förderstellen erstmals Online-Beantragung angeboten. Alle Antragsteller haben nun die Möglichkeit, den Förderantrag im Internet auszufüllen und direkt an das DPJW oder die zuständige Zentralstelle zu senden. Die Online-Registrierung verkürzt die Bearbeitungszeit der Anträge und ermöglicht es darüber hinaus, alle im traditionellen Formular enthaltenen Daten im System zu sammeln und zu verarbeiten. 4. Förderung von außerschulischem und schulischem Jugendaustausch

38 Projekty wg województw / Projekte nach Woiwodschaften Projekte nach Bundesländern / Projekty wg krajów związkowych 39 Dolnośląskie Niederschlesien 250 8463 Nordrhein-Westfalen Nadrenia Północna-Westfalia 250 8519 Małopolskie Kleinpolen 238 7395 Brandenburg Brandenburgia 235 8653 Zachodniopomorskie Westpommern 196 6494 Niedersachsen Dolna Saksonia 202 7746 Wielkopolskie Großpolen 159 5532 Sachsen Saksonia 156 5754 Lubuskie Lebuser Land 132 5191 Berlin Berlin 95 2670 Śląskie Schlesien 110 3214 Bayern Bawaria 94 3173 Pomorskie Pommern 92 3363 Baden-Württemberg Badenia-Wirtembergia 87 3443 Mazowieckie Masowien 87 4203 Mecklenburg-Vorpommern Meklemburgia-Pomorze Przednie 82 2283 Warmińsko-Mazurskie Ermland-Masuren 82 2767 Hessen Hesja 77 2956 Lubelskie Lublin 62 2043 Thüringen Turyngia 72 2073 Opolskie Oppeln 60 2374 Rheinland-Pfalz Nadrenia-Palatynat 64 2509 Kujawsko-Pomorskie Kujawien-Pommern 45 1285 Schleswig-Holstein Szlezwik-Holsztyn 55 2025 Podkarpackie Karpatenvorland Łódzkie Lodz 37 30 1092 1036 Projekty wg województw 2011 Projekte nach Woiwodschaften 2011 Sachsen-Anhalt Saksonia-Anhalt Saarland Kraj Saary 31 1104 21 956 Projekte nach Bundesländern 2011 Projekty wg krajów związkowych 2011 Świętokrzyskie Heiligkreuz 20 616 Liczba projektów Łącznie 1615 Anzahl der Projekte Gesamt 1615 Liczba uczestników Łącznie 55 462 Anzahl der Teilnehmenden Gesamt 55 462 Hamburg Hamburg 4 139 Anzahl der Projekte Gesamt 1529 Liczba projektów Łącznie 1529 Anzahl der Teilnehmenden Gesamt 54 213 Liczba uczestników Łącznie 54 213 Podlaskie Podlachien 15 394 Bremen Brema 4 210