CHARAKTERYSTYKA PRAWA WOLNOŚCI OBYWATELA.

Podobne dokumenty
Prawa człowieka i systemy ich ochrony

Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka. Janusz Korzeniowski

PRAWA CZŁOWIEKA Dokumenty międzynarodowe

Konstytucyjne prawa i wolności

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE. Art. 38. Art. 39. Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

Rozdział II WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA. Zasady ogólne. Art. 30. Art. 36.

Rozdział II - Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

Konstytucyjne środki ochrony praw. Prawo do sądu Prawo do odszkodowania art. 77 ust. 1 Skarga konstytucyjna RPO

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

Najczęściej mamy do czynienia z mobbingiem i dyskryminacją w miejscu pracy.

Część I. Prawo konstytucyjne, Unii Europejskiej, międzynarodowe

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

PRAWO DO PRYWATNOŚCI I OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH PODSTAWOWE ZASADY. Szkolenie dla sekcji sądownictwa międzynarodowego Kliniki Prawa UW 14 XI 2009 r.

Prawa człowieka i systemy ich ochrony. mgr Paweł Niemczyk Katedra Prawa Konstytucyjnego

Prawa człowieka prawa dziecka ucznia oraz jego obowiązki

Konstytucyjne zasady działalności gospodarczej. PPwG

Godność w Konstytucji

Spis treści. 4. Nieodpłatna pomoc prawna w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym charakterystyka

KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ

Zakres materiału na egzamin z prawa konstytucyjnego

ŚRODKI OCHRONY PRAW I WOLNOŚCI. PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak

Prawa osób doświadczających bezdomności oraz prawo do mieszkania w Polsce

Prawna ochrona dóbr osobistych człowieka, w tym nietykalności cielesnej, a zwyczaje szkolne

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Część I. Skarga konstytucyjna

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH Z PRAWA KONSTYTUCYJNEGO. 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

Spis treści. Spis treści. Spis treści

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH Z PRAWA KONSTYTUCYJNEGO. 2. Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]

SPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (druk nr 900)

ANNA BIERNACKA-RYGIEL TEAM EUROPE

KARYGODNOŚĆ jako element struktury przestępstwa

USTAWA z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (wyciąg)

Część I. Prawo konstytucyjne, Unii Europejskiej, międzynarodowe

Uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich w świetle Konstytucji RP

PODSTAWOWE ZASADY USTROJU RZECZYPOSPOLITEJ

Trybunału odpowiednich do rangi zadań. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania władzy ustawodawczej. Pozycja ustrojowa Trybunału,

Prawo człowieka do samostanowienia a obowiązek udzielenia pomocy przez instytucje pomocy społecznej

PRAWA PODSTAWOWE W UNII EUROPEJSKIEJ

Spis treści. Rozdział czwarty Zasady ustroju politycznego Rzeczypospolitej Polskiej w świetle Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r...

ZARZĄDZENIE Z DNIA 30 CZERWCA 2008 R. IV KK 74/08

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

Podstawowe zasady ustroju Rzeczypospolitej

Wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99 POJĘCIE SPRAWY CYWILNEJ

Rozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa

Jerzy Buczkowski (red.) Łukasz Buczkowski Krzysztof Eckhardt

Rok Obywatela prawa każdego obywatela w UE. Natalia Krzyżan WIR Poznań r.

Wykaz skrótów 9. Rozdział I. Rys ewolucyjny polskiego postępowania administracyjnego 13

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości

Szkoła Podstawowa nr 34 w Kielcach im. Adama Mickiewicza. Rada szkoleniowa na temat PRAWA DZIECKA

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Preambuła

materiały dla nauczyciela

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH NA EGZAMIN RADCOWSKI W

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

Bezdomność w perspektywie prawa człowieka. Konferencja : Mieszkanie ze wsparciem: jedyna droga z bezdomności chronicznej Adam PLOSZKA

7. Test z ustawy z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.)

7. Test z ustawy z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.)

PRAWO KONSTYTUCYJNE TEST ZESTAW 1

WYMAGANIA NA EGZAMIN POPRAWKOWY

Spis treści. Przedmowa... XI

Sądownictwo administracyjne. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe

SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA

Wyrok z 16 stycznia 2006 r., SK 30/05 MOŻLIWOŚĆ ODDALENIA KASACJI OCZYWIŚCIE BEZZASADNEJ BEZ UDZIAŁU STRON I BEZ UZASADNIENIA

Tytuł. Trybunał Konstytucyjny jako gwarant ochrony praw człowieka w Polsce. Karol Pikaus

Wyrok z 16 lipca 2007 r., SK 61/06 BRAK MOŻLIWOŚCI UZNANIA DZIECKA PO JEGO ŚMIERCI

POLSKIE PRAWO KONSTYTUCYJNE W ZARYSIE. PODRĘCZNIK DLA STUDENTÓW KIERUNKÓW NIEPRAWNICZYCH W

PRAWO. mgr Anna Kuchciak 2015/2016

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI. Autorzy: ZBIGNIEW CIEŚLAK, EUGENIUSZ BOJANOWSKI, JACEK LANG

W związku ze skargą konstytucyjną GOBIN sp. z o.o., kwestionującą

Konstytucja wk r. Prezydent cd

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI

Wyrok z 17 maja 2004 r., SK 32/03 KASACJA W SPRAWACH KARNYCH

J(CU. Pan Jacek Cichocki Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

PRAWO. mgr Anna Kuchciak 2016/2017

USTAWA z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw 1)

PRAWO DO RZETELNEGO PROCESU SĄDOWEGO Łukasz Lasek, Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Prawa Dziecka. Czym są prawa dziecka?

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. 2017/2018 mgr Anna Kuchciak

1. Prawa, które człowiek nabywa w momencie urodzenia, sa A. nienaruszalne. C. powszechna. C. przyrodzone. D. niezbywalne.

Spis treści. Wykaz skrótów... Wprowadzenie Prof. dr hab. Mirosław Granat, Prof. dr hab. Marek Zubik... Rozdział I. Rzeczpospolita

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych

Załącznik Nr 1 - Konstytucja RP

Pytania na egzamin magisterski dla kierunku prawo

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA. Warszawa, dnia 10 stycznia 2013 r. Druk nr 286

Spis treści. Przedmowa do dziewiątego wydania... V Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX

Neo-patriarchat i uber-rynek? Warsztaty Think Tanku Feministycznego 4 listopada, 2006

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II BP 11/13. Dnia 20 stycznia 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar

POSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak

Kim jest Rzecznik Praw Dziecka?

Wyrok z 2 października 2002 r., K 48/01 OGRANICZENIE PODWYŻEK OPŁAT ZA MIESZKANIE (I)

Transkrypt:

Wykład 3 21.03.09 CHARAKTERYSTYKA PRAWA WOLNOŚCI OBYWATELA. I PODZIAŁ PRAW I WOLNOŚCI ( OSOBISTE) 1. Podstawowe wolności człowieka i obywatela: prawo do życia od naturalnego poczęcia do naturalnej śmierci; prawo do nietykalności osobistej i bezpieczeństwa osobistego. Pozbawienie lub ograniczenie wolności człowieka może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie; każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny; osoba bezprawnie pozbawiona wolności ma prawo do odszkodowania; prawo do domniemania niewinności, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu;- prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz o decydowaniu o swoim życiu osobistym; prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i nie zawistny sąd; 2. Wolność sumienia i religii. Wolność religii obejmuje wolność wyznania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz do uzewnętrzniania swojej religii. 3. Wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. 4. Prawo dostępu człowieka do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. 5. Wolność poruszania się po terytorium RP oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu. Źródła wolności i praw określonych w Konstytucji. Zgodnie. z Konstytucją przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Zasada równości wobec prawa. Zgodnie. z Konstytucją wszyscy są wobec prawa równi. Zasada ta obejmuje: zasadę równości wobec prawa; zasadę równego traktowania wszystkich przez władzę publiczną; zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Standardy ponadnarodowej ochrony praw człowieka. 1. System ONZ. Oparty na powszechnej deklaracji praw człowieka z 10.12.1948r. Deklaracja ma charakter uchwały zgromadzenia ogólnego ONZ ( nie jest umową miedzy narodową). 2. System Rady Europy. 1

Jest to organizacja międzynarodowa, której zadaniem jest ochrona praw człowieka oraz rozpowszechnianie demokracji parlamentarnej od 26.11.1991 Polska jest w systemie Rady Europy. Kluczowym dokumentem jest Europejska Konwencja o Ochronie Praw człowieka i Podstawowych wolności z 4.11.1950r. Najważniejszym organem jest Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu ( Francja). 3. System Unii Europejskiej. 4. Organem jest Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luxemburgu. II WOLNOŚCI I PRAWA POLITYCZNE. Związane są ze swobodą wyrażania poglądów i tworzenia zrzeszeń. Czyli każdemu zapewnia się: wolność zrzeszania się. wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społecznozawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców, stowarzyszeniach, partiach politycznych oraz różnorodnych organizacjach społecznych; Zakazane są takiego rodzaju organizacje, w których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich; prawo do głosowania w wyborach i referendach ( przysługuje obywatelom polskim, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat); prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach; prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy i instytucji publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne; prawo składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą; inicjatywa ustawodawcza, która przysługuje grupie co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. III WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE. 1. Prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia; 2. Wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy; 3. Obowiązek pracy może być nałożony przez ustawę. 4. Władze publiczne mają obowiązek prowadzenia polityki zmierzającej do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia; 5. Prawo do ochrony zdrowia; 6. Prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze wzg. na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego; 7. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; 8. Prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa; 9. Obowiązek udzielania przez władze publiczne pomocy osobom niepełnosprawnym; 2

10. Obowiązek uwzględnienia przez państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej dobra rodziny; 11. Rodziny, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej ( wielodzietne i niepełne) maja prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych; 12. Pomoc szczególnie przysługuje matce przed i po urodzeniu dziecka np. urlopu macierzyńskiego, wychowawczego; 13. Obowiązek prowadzenia przez władze publiczną polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłemu pokoleniu; 14. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych; 15. Władze publiczne mają obowiązek prowadzić politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli. W szczególności mają obowiązek przeciwdziałać bezdomności, wspierać rozwój budownictwa socjalnego oraz popierać działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania; 16. Władze publiczne mają obowiązek ochrony konsumentów przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. IV OGRANICZENIA PRAW I WOLNOŚCI W KONSTYTUCJI. Żadne z praw i wolności określonych w Konstytucji poza godnością nie ma charakteru absolutnego. Mogą za tym podlegać ograniczeniom na zasadach określonych w Konstytucji. Ograniczenia mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności praw innych osób. Ograniczenia te muszą spełniać następujące warunki: 1. Muszę być ustanowione w ustawie; 2. Muszą być proporcjonalne tzn. wprowadzone w koniecznym zakresie tzn: podjęte środki są skuteczne dla realizacji założenia celu; spośród możliwych środków wybrano ten, który jest najmniej uciążliwy dla jednostki; stopień uciążliwości dla jednostki pozostaje w odpowiedniej proporcjonalności do wartości celu, któremu ograniczenie ma służyć; 3. Ograniczenia musza być konieczne w demokratycznym państwie ze wzg. na sześć kryteriów. 4. Ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Powyższa reguła dotycząca ograniczenia praw wolności obywatelskich odnosi się do wszystkich konstytucyjnych praw i wolności. Obowiązki jednostki: 1. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność RP oraz troska o dobro wspolne; 2. Każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych w tym podatków; 3. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa RP; 4. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny; 5. Obowiązkiem jest służba wojskowa przy tym, zakres obowiązkowej służby wojskowej określa ustawa z dnia 21.11.1967r. o powszechnym obowiązku obrony RP; 6. Każdy jest zobowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie pogorszenie środowiska; 3

Środki ochrony wolności i praw: 1. Prawo do wynagrodzenia szkody jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Szkoda obejmuje wyrządzenie uszczerbku zarówno w dobrach materialnych ( strata rzeczywista) jak również w dobrach niematerialnych np. wyrządzenie krzywdy, straty moralne. Organ władzy publicznej w rozumieniu tego przepisu oznacza zarówno organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej jak również organy władzy samorządowej. Samo zaś (działanie organu) może przybrać postać działania lub zaniechania. 2. Prawo do sądu: zakaz zamykania drogi sądowej; ustanowienie zasady dwuinstancyjnego postępowania prawnego; dostęp do sądu, co oznacza takie ukształtowanie sądów, by żadna ze spraw jednostki nie była wyłączona z kognicji sądów; odpowiednie ukształtowanie procedury sądowej w ten sposób by umożliwiła rzeczywiste dochodzenie praw jednostki; możliwość uzyskania sprawnej egzekucji wyroku sądowego. Skarga konstytucyjna. Jest to środek prawny, który służy każdemu w celu ochrony jego konstytucyjnych wolności i praw. Skarga kierowana jest do Trybunału Konstytucyjnego. Jest to instytucja tzw. konkretnej kontroli konstytucyjności prawa. Przesłanki materialne wniesienia skargi konstytucyjnej. 1. Przysługuje, jeśli nastąpiło naruszenie konstytucyjnych spraw skarżącego w wyniku orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, która ma charakter ostateczny; 2. Przedmiotem skargi jest ustawa lub inny akt normatywny na podstawie, którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o prawach skarżącego; 3. Skarga może być wniesiona, gdy skarżący wykorzystał wszystkie przysługujące mu w toku instancji sądowej lub administracyjnej środki zaskarżenia ( skarga ma charakter subsydiarny czyli pomocniczy); 4. Sprawa będąca przedmiotem skargi musi się pojawić w związku zaistniałym sporem prawnym. Przesłanki formalne skargi. 1. Zdolność skargową ma każdy, czyje konstytucyjne wolności i prawa zostały naruszone. Mogły być zarówno osoby fizyczne, prawne jak również podmioty nieposiadające osobowości prawnej; 2. Skarga musi być napisana wyłącznie przez adwokata lub Radcę Prawnego; 3. Skarga musi być złożona do Trybunału Konstytucyjnego w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku czy ostatecznej decyzji. skarga jest wolna od opłat sądowych. 3. Prawo wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swojej wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. 4

Rzecznik działa w dwóch podstawowych formach: interwencje i wystąpienia w sprawach indywidualnych; interwencje i wystąpienia w sprawach o charakterze ogólnym. Skarga do Europejskiego Trybunału do spraw człowieka w Strasburgu. 1. Skarga musi być skierowana przeciwko konkretnej decyzji państwa będącego stroną konwencji; 2. Może dotyczyć wyłącznie zdarzeń, które miały miejsce w czasie, gdy państwo było stroną konwencji ( oraz złożyło deklaracje o uznaniu jurysdykcji Trybunału) 3. Skarga nie może być bezzasadna, anonimowa; 4. Muszą być wyczerpane wszystkie środki odwoławcze przewidziane prawem krajowym; 5. skarga musi być wniesiona w ciągu 6 miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji. 5