WYSTĘPOWANIE OBIAŁKI KOROWEJ I OBIAŁKI PEDOWEJ ORAZ ZAMIERANIA PĘDÓW JODŁY NA TERENIE RDLP KRAKÓW I RDLP KROSNO Marek Kozioł, Agnieszka Bielawska, Jarosław Plata, Alfred Król Jaszowiec, 23-25 październik 214 r. Zespół Ochrony Lasu w Krakowie
25,9 7,2 Powierzchnia lasów w zarządzie RDLP Kraków w/g składu gatunkowego w % 1,5 2,5,5 19,3,3 1,2 32,6 So Św Jd Db, Jw. Bk Ol Brz Gb Oś, Wb 24,3 1,4 5,2 Powierzchnia lasów w zarządzie RDLP Krosno w/g składu gatunkowego w % 2,5 7,8,3 16,8 38,6 3,1 So Św Jd Db, Jw. Bk Gb Brz Ol Oś, Wb Jodła pospolita jest jednym z głównych gatunków lasotwórczych w drzewostanach RDLP Kraków i RDLP Krosno. Od kilku lat w młodszych i starszych drzewostanach jodłowych obserwowane są coraz liczniejsze przypadki występowania chorób i uszkodzeń prowadzących do lokalnego osłabienia drzew i zwiększenia ich podatności na inne uszkodzenia. 2
Skutki długotrwałego żerowania obiałki pędowej (Dreyfusia nordmannianae) Usychanie pędów wierzchołkowych i bocznych, tworzenie się form krzaczastych 3
Występowanie uszkodzeń od obiałki pędowej w okresie od 26 r. - do 214 r. RDLP Kraków Pow. Rok uszkodzona 26 68,5 27 149,29 28 117,86 29 58,9 21 338,35 211 21,8 212 63 213 37,98 214 56,35 RDLP Krosno Pow. Rok uszkodzona 26 14,2 27 8 28 15,62 29 16,25 21 25,65 211 2,81 212 12 213 17,74 214 14,73 4
[ha] [ha] Występowanie obiałki pędowej wg. inwentaryzacji przeprowadzonej w 213 i 214 roku na terenie Nadleśnictw RDLP Kraków (całkowita w 213 294 ha, w 214 874 ha) 1 8 6 4 2 Powierzchnia upraw i młodników jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę pędową w 213 r na terenie RDLP Kraków 2 15 1 5 pow.uszkodzona Powierzchnia upraw i młodników jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę pędową w 214 r na terenie RDLP Kraków 25 pow.uszkodzona 5
[ha] [ha] Występowanie obiałki pędowej wg. inwentaryzacji przeprowadzonej w 213 i 214 roku na terenie Nadleśnictw RDLP Krosno (całkowita w 213 72,95 ha, w 214 21,76 ha) Powierzchnia upraw i młodników jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę pędową w 213 r na terenie RDLP Krosno 35 3 25 2 15 1 5 pow. uszkodzona Powierzchnia upraw i młodników jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę pędową w 214 r na terenie RDLP Krosno 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, pow. uszkodzona 6
Obiałka korowa = mszyca korowo jodłowa (Dreyfusia piceae)? Nadleśnictwo Kołaczyce, Leśnictwo Węglówka oddz. 17, 18 Stan z maja 27 r. Stan z października 28 r. Mszyce pokrywają korę pni i grubych konarów gęstą wydzieliną woskowego puchu pod którym żerują i przechodzą rozwój. Istotnym czynnikiem decydującym o zasiedleniu drzew przez mszyce (wybiórczości pokarmowej), wydaje się być gładka kora jodeł. 7
Obiałka korowa = mszyca korowo jodłowa (Dreyfusia piceae)? Nadleśnictwo Nawojowa Leśnictwo Kamianna oddz. 158a Stan z czerwca 213 r. Najchętniej zasiedlane są przez mszyce najdorodniejsze i najbardziej eksponowane (widoczne) egzemplarze jodeł. Stan z lipca 214 r. 8
Skutki długotrwałego żerowania obiałki korowej -korowina o wyraźnie ciemniejszej barwie (wydzieliny żerujących wcześniej mszyc) czasami z widocznymi na jej powierzchni, czerwonymi owocnikami Nectria sp. prawdopodobnie Nectria fuckeliana? oraz pomarańczowymi owocnikami Aleurodiscus sp. na zamierających gałęziach, -zauważalne osłabienie drzew, objawiające się zmianami w korowinie (spękania i zapadania kory, nekrozy łyka, wycieki żywiczne i śluzotoki), -skrócenie igieł i pędów, przebarwienia i gwałtowny opad igliwia, -kilkuletnie żerowanie mszyc, przy współdziałaniu szkodników wtórnych (wgryzoń i smolik) oraz grzybów patogenicznych (Neonectria, opieńki) prowadzą do wzmożonego wydzielania się posuszu. 9
Występowanie uszkodzeń od obiałki korowej w okresie od 29 r. - do 214 r. RDLP Kraków Pow. Rok uszkodzona 29 2,16 21 35,58 211-212 27,74 213 14,39 214 6,44 RDLP Krosno Pow. Rok uszkodzona 29 43,61 21-211 46,15 212 54,65 213 78,65 214 98,34 1
[ha] [ha] Występowanie obiałki korowej wg. inwentaryzacji przeprowadzonej w 213 i 214 roku na terenie Nadleśnictw RDLP Kraków (całkowita : w 213 1657 ha, w 214 2377 ha) 1 5 Powierzchnia drzewostanów jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę korową w 213 r na terenie RDLP Kraków 1 5 pow.występowania pow.uszkodzona 14 12 1 8 6 4 2 Powierzchnia drzewostanów jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę korową w 214 r na terenie RDLP Kraków pow.występowania pow.uszkodzona 11
[ha] [ha] Występowanie obiałki korowej wg. inwentaryzacji przeprowadzonej w 213 i 214 roku na terenie Nadleśnictw RDLP Krosno (całkowita : w 213 894 ha, w 214 2176 ha) 4 35 3 25 2 15 1 5 Powierzchnia drzewostanów jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę korową w 213 r na terenie RDLP Krosno pow. uszkodzona 6, 5, 4, 3, 2, 1,, Powierzchnia drzewostanów jodłowych opanowanych i uszkodzonych przez obiałkę korową w 214 r na terenie RDLP Krosno pow. uszkodzona 12
Zamieranie pędów jodły wywołane przez zespół patogenów grzybowych (prawdopodobnie - Ascochyta sp., Phomopsis sp., Phoma sp.???) 13
[ha] [ha] Występowanie zamierania tegorocznych pędów jodły na terenie RDLP Kraków Wg. inwentaryzacji przeprowadzonej w 213 i 214 roku: w 213 r - 215,52 ha (uszkodzenia istotne 55,98 ha) w 214 r - 374,67 ha (uszkodzenia istotne 34,19 ha) 8 6 Powierzchnia drzewostanów jodłowych z objawami chorobowymi zamierania tegorocznych pędów w 213 r na terenie RDLP Kraków 4 2 pow. uszkodzona Powierzchnia drzewostanów jodłowych z objawami chorobowymi zamierania tegorocznych pędów w 214 r na terenie RDLP Kraków 1 8 6 4 2 pow. uszkodzona 14
[ha] [ha] Występowanie zamierania tegorocznych pędów jodły na terenie RDLP Krosno Wg. inwentaryzacji przeprowadzonej w 213 i 214 roku: w 213 r - 11,72 ha (uszkodzenia istotne 2,6 ha) w 214 r - 411,16 ha (uszkodzenia istotne 14,7 ha) Powierzchnia drzewostanów jodłowych z objawami chorobowymi zamierania tegorocznych pędów w 213 r na terenie RDLP Krosno 8 6 4 2 pow. uszkodzona 4 Powierzchnia drzewostanów jodłowych z objawami chorobowymi zamierania tegorocznych pędów w 214 r na terenie RDLP Krosno 3 2 1 pow. uszkodzona 15
Podsumowanie 1. Aktualnie obserwuje się w drzewostanach jodłowych na terenie RDLP Kraków i RDLP Krosno coraz liczniejsze występowanie chorób i uszkodzeń pochodzenia biotycznego nie mające wcześniej większego znaczenia. 2. Głównymi sprawcami stwierdzanych uszkodzeń są mszyce z rodziny Adelgidae obiałka pędowa i obiałka korowa oraz grzyby patogeniczne, których przynależność gatunkowa, biologia i rzeczywiste szkodliwe oddziaływanie na jodłę nie jest dostatecznie wyjaśnione. 3. W porównaniu z ubiegłym rokiem nastąpił wyraźny wzrost powierzchni występowania wymienionych czynników szkodotwórczych. 4. Wczesne rozpoznanie lokalizacji obecności obiałki pędowej w uprawach i młodnikach oraz obiałki korowej w starszych drzewostanach pozwala na odpowiednie zaplanowanie i ukierunkowanie prowadzenia w nich zabiegów hodowlanych i ochronnych, w sposób umożliwiający ograniczenie rozprzestrzeniania się szkodników na inne tereny. 5. Drzewostany jodłowe ze stwierdzonym, wzmożonym występowaniem obiałki korowej powinny być objęte monitoringiem w celu obserwacji ich bieżącego stanu zdrowotnego. 6. Konieczne jest rozpoznanie patogenów grzybowych odpowiedzialnych za chorobę zamierania tegorocznych pędów oraz określenie właściwych metod ograniczających chorobę (szczególnie na szkółkach). 16
Dziękuję za uwagę Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych w Warszawie Zespół Ochrony Lasu w Krakowie Al. Słowackiego 17a 31-159 KRAKÓW zolkrakow@lasy.gov.pl tel. +48 12 63 5 28, 283, 276 fax +48 12 62 37 144 17