ZNACZENIE ORAZ KIERUNKI I PROBLEMY ROZWOJU FUNKCJI PRODUKCYJNYCH GOSPODARKI LEŚNEJ

Transkrypt

1 Wojciech Fonder ZNACZENIE ORAZ KIERUNKI I PROBLEMY ROZWOJU FUNKCJI PRODUKCYJNYCH GOSPODARKI LEŚNEJ W PAŃSTWOWYM GOSPODARSTWIE LEŚNYM LP Warszawa, marzec 2009 rok

2 Funkcje lasu Lasy w naturalny sposób spełniają wszystkie funkcje.. Zachowując w dłuŝszej perspektywie wszystkie funkcje lasu, w określonym czasie maksymalnie wykorzystywać najbardziej dla nas poŝądaną. (W.Fonder 2005) Funkcje produkcyjne, których głównym celem jest produkcja drewna i uŝytków ubocznych, zapewniają moŝliwość uzyskiwania dochodów.

3 Tab. Nr 1 Zalesienia w Polsce w latach Grunty PGL Grunty PGL Lasy Państwowe 'Zalesienia Lasy Państwowe 'Zalesienia Rok Grunty NieuŜytki Zalesienia w gruntów poza Ogółem Rok Grunty NieuŜytki Zalesienia w gruntów poza Ogółem porolne właściwe LP Skarbem Państwzalesienia porolne właściwe LP Skarbem Państwazalesienia 47 6,60 2,30 8,90 0 8, ,60 0,50 7,10 5,3 12, ,30 1,10 13,40 0,2 13, ,50 0,40 3,90 2,8 6, ,10 3,90 37,00 8,4 45, ,50 0,20 2,70 2,6 5, ,40 8,10 30,50 19,2 49, ,60 0,30 2,90 2,6 5, ,90 10,50 28,40 17,3 45, ,60 0,40 3,00 2,9 5, ,10 11,80 17,90 15,6 33, ,00 0,60 3,60 2,6 6, ,60 12,50 14,10 12,6 26, ,50 0,50 4,00 2,5 6, ,90 10,10 19,00 13,5 32, ,10 0,30 3,40 2,50 5, ,00 9,80 9,80 14,4 24, ,10 0,20 3,30 2,98 6, ,10 6,60 8,70 19,5 28, ,50 0,20 4,70 3,43 8, ,10 4,90 22,00 18,6 40, ,30 0,30 3,60 2,85 6, ,40 2,80 19,20 22,4 41, ,20 0,30 3,50 3,35 6, ,30 1,80 28,10 24,6 52, ,10 0,20 4,30 4,47 8, ,30 1,60 34,90 26,9 61, ,30 0,30 4,60 2,63 7, ,30 2,00 31,30 24,5 55, ,50 0,30 9,80 3,04 12, ,20 1,30 28,50 26,8 55, ,34 0,24 11,58 3,74 15, ,00 1,40 30,40 25,4 55, ,59 0,42 12,01 5,33 17, ,50 1,40 29,90 25,8 55, ,10 0,32 9,42 8,62 18, ,50 0,70 28, , ,12 0,50 10,62 6,17 16, ,70 0,90 28, , ,86 0,54 12,40 6,90 19, ,30 0,80 26,10 17,1 43, ,47 0,46 12,93 8,00 20, ,80 0,70 18, , ,39 11,54 22, ,40 0,80 16,20 11,2 27, ,70 10,58 20, ,50 0,90 12,40 10,4 22, ,19 17,31 26, ,20 0,40 7,60 8,6 16, ,68 2,94 12, ,80 0,70 8,50 7,9 16, ,16 6,67 12, ,20 1,10 11,30 7,6 18, ,81 12,47 17, ,00 0,80 12, , ,26 10,31 13, ,00 0,60 10,60 6,5 17, ,05 6,00 9, ,80 0,40 8,20 6,2 14, ,80 0,60 8,40 6,2 14, ,60 0,70 9,30 7,1 16, ,30 0,70 9,00 6,2 15,20

4 Tab. nr 2 ZASOBY LASÓW PAŃSTWOWYCH ORAZ ICH UśYTKOWANIE W LATACH Zasoby drzewne (grubizna brutto) przyrost bieŝący roczny Pozyskanie drewna (grubizna brutto) Powierz- ogółem w % w % miąŝ- w % chnia na pniu b) zasob- miąŝ- szości przyro- L A T A lasów a) w mln ność w w tys. w szości w zasobów stu bie- w tys. ha m 3 m 3 /ha m 3c) m 3 /ha zasobów tys. m 3 drze- Ŝącego ogółem wnych rocznego ogółem , ,47 2, ,98 73, , ,79 2, ,01 69, , ,68 3, ,26 68, , ,27 4, ,45 51, , ,09 3, ,31 64, , ,26 4, ,35 56, , ,75 3, ,21 57, , ,91 3, ,11 54, , ,64 3, ,94 53, , ,85 3, ,58 49, , ,86 2, ,51 58, , ,43 2, ,83 78, , ,87 2, ,78 69, , ,17 2, ,75 64, , ,12 3, ,77 55, , ,67 3, ,74 44, , ,16 4, ,82 44, , ,68 5, ,92 36, , ,65 3, ,96 61, , ,36 3, ,05 68, , ,18 3, ,98 58, , ,79 3, , , ,50 4, ,23 51, , ,53 4, ,30 53, , ,13 4, , , ,53 3, ,20 67, , ,90 4, ,45 57,5

5 Zasada samofinansowania W przychodach Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe sprzedaŝ surowca drzewnego za rok 2008 wyniosła 4795 mln zł.- 86% przychodów (5660 mln zł. Ogółem) 2007 rok odpowiednio 4929 mln zł. 92% (5330 mln zł.). Pozostałe przychody pochodzą ze sprzedaŝy innych produktów ( nasiona i sadzonki) i usług oraz dotacji budŝetu państwa.

6 Rozmiar pozyskania Rozmiar pozyskania grubizny w lasach państwowych w okresie międzywojennym był zatwierdzany przez Sejm. Wahał się od 3,2 mln m³ w 1919 roku do 8,8 mln m³ w 1938 roku. Średnio w strukturze pozyskania grubizna stanowiła 89%, w tym 65% uŝytki rębne i 24% przedrębne. Blisko 62% grubizny stanowiło drewno uŝytkowe a 38% opałowe. Na koniec 1937 roku szacuje się, Ŝe zapas grubizny wynosił 300 mln m³ a przeciętny przyrost 9,8 mln m³. Daje to zasobność 121 m³/ha oraz przyrost przeciętny brutto 3,95 m3/ha.

7 Aktualna sytuacja Średni wiek drzewostanów wynosi: w LP 60 lat i w lasach niepaństwowych 40 lat. Ogółem zapas drewna na pniu wynosi ok. 1mld 914 mln m3 grubizny brutto, w tym 1mld 646 mln m3 w LP, natomiast zasoby drzewne lasów prywatnych wynoszą ok. 189 mln m3 (dane z 1997r.). Średnia zasobność dla Lasów Państwowych osiągnęła 236 m³/ha; w lasach niepaństwowych wielkość ta wynosi 119 m³/ha. Wielkość przeciętnego pozyskania drewna w lasach zbliŝa się do 34 mln m3 grubizny, ok. 55% przyrostu, bieŝący przyrost 7,2 m3.

8 Prognoza rozwoju zasobów leśnych wzrost zasobów drzewnych średniorocznie ulegnie zmniejszeniu i będzie się wahał w okresie w granicach mln m³. w 2020 roku na gruntach Lasów Państwowych zasoby drzewne będą na poziomie ok mln m³. Warunkiem uzyskania takich parametrów jest utrzymywanie właściwego stanu sanitarnego i zdrowotnego drzewostanów i roczne uŝytkowanie na poziomie 2,4 2,5% wielkości zasobów ogółem.

9 powierzchnia [tys. ha] REZERWATY OCHRONNE GOSPODARCZE rdlp Rys. 1. Powierzchnia drzewostanów przeszłorębnych w rdlp z uwzględnieniem funkcji lasu

10 zapas [mln. m 3 ] REZERWATY OCHRONNE GOSPODARCZE rdlp Rys. 2. Zapas drzewostanów przeszłorębnych w rdlp z uwzględnieniem funkcji lasu

11 7 6 5 REZERWATY OCHRONNE GOSPODARCZE udział [%] LP rdlp Rys. 3. Udział (wg powierzchni) drzewostanów przeszłorębnych w rdlp i LP z uwzględnieniem funkcji lasu

12 REZERWATY OCHRONNE GOSPODARCZE udział [%] LP rdlp Rys. 4. Udział (wg zapasu) drzewostanów przeszłorębnych w rdlp i LP z uwzględnieniem funkcji lasu

13 udział [%] LP rdlp INNE BRZ DB BK OL JD ŚW SO Rys. 5. Udział (wg powierzchni) drzewostanów z danym gatunkiem panującym w grupie drzewostanów przeszłorębnych w rdlp

14 Maszyny i urządzenia wykorzystywane w Lasach Państwowych w procesach pozyskania i zrywki drewna, z podziałem na środki będące własnością nadleśnictw (Lasów Państwowych) i Zakładów Usług Leśnych Rok Własność LP LP LP ZUL LP harwestery (sztuk) forwardery (sztuk)

15 Problemy rozwoju funkcji produkcyjnych W Polsce dominujący udział w procesach związanych z pozyskaniem i zrywką drewna mają nadal tradycyjne technologie, stosowane powszechnie w ubiegłym wieku. uwarunkowania i czynniki, które spowalniają proces wprowadzania nowych technologii: - bardzo wysoka cena maszyn wielooperacyjnych, brak finansowych moŝliwości zakupu przez usługodawców wysokowydajnych maszyn leśnych,

16 Problemy c.d. brak moŝliwości udzielenia usługodawcom przez Lasy Państwowe gwarancji pracy na dłuŝszy czas, spowodowany przepisami prawa ( ustawa o zamówieniach publicznych), brak odpowiedniej wiedzy i przekonania samych usługobiorców (nadleśnictw), do wprowadzania technologii wykorzystujących maszyny wielooperacyjne.

17 Natura 2000 na terenie Lasów Państwowych wg stanu na roku. Obszary WaŜne dla Wspólnoty zajmują powierzchnię tys. ha na gruntach LP. Obszary WaŜne dla Wspólnoty na terenie LP (udział powierzchniowy) SOO 15% pozostała pow.lp 85%

18 Natura 2000 na terenie Lasów Państwowych wg stanu na roku. Obszary ptasie (OSO) zajmują powierzchnię tys. ha na gruntach LP. Obszary ptasie na terenie LP (udział powierzchniowy) OSO 29% pozostała pow.lp 71%

19 Natura 2000 na terenie Lasów Państwowych wg stanu na roku. Obszary Natura 2000 zajmują na terenie LP powierzchnię tys. ha. Natura 2000 w LP (udział powierzchniowy) Natura % pozostała pow.lp 65%

20 Forma organizacyjno-prawna prywatnych firm leśnych (na podstawie ankietyzacji przeprowadzonej w roku 2006) Lp. RDLP Liczba wieloosobowych firm prywatnych które udzieliły odpowiedzi Przedsiębiorstwo indywidualne (własność osób fizycznych) Spółka cywilna Spółka jawna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółdzielnia Białystok Katowice Kraków Krosno Lublin Łódź Olsztyn Piła Poznań Szczecin Szczecinek Toruń Wrocław Zielona Góra Gdańsk Radom Warszawa Lasy Państwowe

21 Lp. Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych Charakterystyka wielkości wieloosobowych firm leśnych pod względem zatrudnienia (na podstawie ankietyzacji przeprowadzonej w roku 2006) Liczba firm wieloosobowych Liczba zatrudnionych stałych (średnia) sezonowych (średnia) Liczba pracowników nadzoru (średnia) Liczba firm zatrudniających wyłącznie robotników stałych robotników sezonowych podnajemców Liczba firm zatrudniających robotników stałych i podnajemców Białystok 54 3,5 6,3 0, Katowice 97 5,8 5,6 0, Kraków 24 5,8 4,3 0, Krosno 110 3,8 3,7 0, Lublin 58 3,2 4,5 0, Łódź 36 3,5 3,8 0, Olsztyn 88 9,9 9,3 0, Piła 54 13,4 7,6 0, Poznań 13 10,9 8,2 1, Szczecin 91 5,7 6,7 0, Szczecinek 154 5,1 6,3 0, Toruń 75 5,1 5,8 0, Wrocław 19 5,5 5,2 0, Zielona Góra 39 7,5 8,8 0, Gdańsk 25 8,8 5,8 0, Radom 34 4,6 5,4 0, Warszawa 38 4,3 5,0 0, Lasy Państwowe ,9 6,1 0,

22 Nowe wyzwania utrzymanie moŝliwości samofinansowania działalności PGL LP, kontynuacja ekologizacji gospodarki leśnej, prawne włączenie Lasów Państwowych do handlu uprawnieniami do emisji, zaspokajanie rosnących oczekiwań społecznych

23 ZagroŜenia Ograniczanie funkcji uŝytkowania, pozyskania drewna, niesie za sobą skutki ekonomiczne i społeczne. Obliczenia dla Turyngii wykazały, Ŝe produkcja, pozyskanie i przerób drewna 100 metrów sześciennych drewna daje dwa miejsca pracy. Straty majątkowe z tytułu wyłączenia 550 tys. ha lasów z uŝytkowania wyniosą 10 mld euro (Holz- Zentralblatt 38 i n39/2008.

24 ZagroŜenia trudności w utrzymaniu zasady samofinansowania PGL LP, przy zachowaniu pełnej realizacji celów tzgl, trudności w praktycznym równowaŝeniu funkcji lasu, dominacja ochrony, kontynuowanie działań polegających na wyłączaniu z funkcji produkcyjnej części lasów dotychczas gospodarczych, destabilizacja ekosystemów leśnych, niestabilność przemysłu drzewnego,

25 SZANSE? Nowa strategia europejska nie pozostawia złudzeń co do charakteru leśnictwa: jest to umiejętność produkcji duŝych ilości drewna (za Klockiem 2008). Nadchodzący renesans leśnictwa juŝ wkrótce stanie się faktem. Nie wstydźmy się prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej.

26 Dziękuję za uwagę